3.6.1923: Η τρίτη Παγκύπρια Εθvoσυvέλευση τωv Ελλήvωv Κυπρίωv συvέρχεται για vα εξετάσει τηv πoρεία για τηv έvωση και vα καθoρίσει vέoυς στόχoυς

S-377

3.6.1923: Η ΤΡΙΤΗ ΠΑΓΚΥΠΡΙΑ ΕΘΝΟΣΥΝΕΛΕΥΣΗ ΣΥΝΕΡΧΕΤΑΙ ΓΙΑ ΝΑ ΕΞΕΤΑΣΕΙ ΤΗΝ ΠΟΡΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ ΚΑΙ ΝΑ ΚΑΘΟΡΙΣΕΙ ΝΕΟΥΣ ΣΤΟΧΟΥΣ (Α Μέρος)

Στις 3 Ιουνίου 1923, δύο χρόνια μετά τη Δεύτερη Παγκύπρια Εθνοσυνέλευση και την έναρξη της λειτουργίας του Εθνικού Συμβουλίου και την αναδιοργάνωση της Πολιτικής Οργάνωσης ο Αρχιεπίσκοπος Κύριλλος Γ συγκαλούσε την Τρίτη Παγκύπρια Εθνοσυνέλευση για επανεξέταση της πορείας του Κυπριακού προβλήματος, για καθορισμό πορείας και για τροποποίηση μερικών άρθρων του Καταστατικού της Οργάνωσης.

(Η συνέλευση συγκλήθηκε για τις 21 Μαϊου, αλλά τελικά έγινε στις 3 Ιουνίου).

Ανέφερε ο Αρχιεπίσκοπος σε εγκύκλιο του:

Κύριλλος, ελέω Θεού Αρχιεπίσκοπος Νέας Ιουστινιανής και πάσης κύπρου,

παντί τω Ελληνοχριστιανικώ πληρώματι της Νήσου,

χάριν από Θεού και ειρήνην,

Το Εθνικόν Συμβούλιον διαχειριζόμενον τον πολιτικόν αγώνα της Κύπρου και προς προαγωγήν αυτού ενεργήσαν διαφόρους πράξεις, εθεώρησεν ότι επέστη η στιγμή, όπως πάσας ταύτας τας ενεργείας και πράξεις αυτού θέση υπ' όψιν Παγκυπρίου Συνελεύσεως. Την απόφασιν ταύτην εκτελούντες, συγκαλούμεν Παγκύπριον Συνέλευσιν εν Λευκωσία, την 21 Μαϊου, ημέραν Κυριακήν και ώραν 3 μ.μ.

Την Παγκύπριον Συνέλευσιν θα αποτελέσωσι:

1. Η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Κύπρου.

2). Οι Ηγούμενοι των Ιερών Μονών.

3). Τα αιρετά εν ενεργεία μέλη του Εθνικού Συμβουλίου.

4). Οι Δήμαρχοι των πόλεων και κωμοπόλεων.

5). Εν μέλος εξ εκάστου Δημοτικού Συμβουλίου εκλεγόμενον υπό των ελληνικών μελών αυτού.

6). Εις αντιπρόσωπος εξ εκάστης Σχολικής Επιτροπείας των πόλεων εκ των μελών αυτής.

7). Εις αντιπρόσωπος εξ εκάστης εκκλησιαστικής Επιτροπείας των πόλεων και χωρίων εκλεγόμενος μεταξύ των μελών αυτής.

8) Εις αντιπρόσωπος εξ εκάστου σωματείου ή συλλόγου των πόλεων και χωρίων.

9) Οι Πρόεδροι του Παγκυπρίου και των Επαρχικών Διδασκαλικών Συνδέσμων.

10). Οι Διευθυνταί πασών των Ελληνικών εφημερίδων και των περιοδικών των εκδιδομένων εν Κύπρω.

Νοείται ότι πάντες οι ουτωσί κατανομαζόμενοι αντιπρόσωποι δέον να ώσιν μέλη της Πολιτικής Κυπριακής Οργανώσεως, συμφώνως τω 3ω άρθρω του Καταστατικού.

Η εκλογή των άνωθι αντιπροσώπων θα γίνη τη αμέσως επομένη Κυριακή μετά την λήψιν της παρούσης εγκυκλίου εν συνεδρία του οικείου σώματος, συντασσομένου του σχετικού πρακτικού της εκλογής και υπογραφομένου υπό του προέδρου, όστις θα αναγγείλη Ημίν εγκαίρως τα της γενομένης εκλογής. Το πρακτικόν τούτο έκαστος αντιπρόσωπος θέλει προσαγάγει εις Αρχιεπισκοπήν διά τα περαιτέρω.

Η Παγκύπριος Συνέλευσις συνερχομένη εν Λευκωσία υπό την προεδρίαν Ημίν θέλει ασχοληθή επί των εξής:

1). Επί της εκθέσεως των μέχρι τούδε πεπραγμένων του Εθνικού Συμβουλίου και των αντιλήψεων αυτού διά την παρούσαν θέσιν του Κυπριακού ζητήματος.

2). Επί της καθόλου καταστάσεως των δημοσίων πραγμάτων και επί του ζητήματος της επικρατούσης οικονομικής κρίσεως και της λήψεως των ενδεικνυομένων μέτρων προς αντιμετώπισιν αυτής.

3). Επί του Εκπαιδευτικού ζητήματος.

4). Επί των άρθρων 27, 29, 31 και 47 του Καταστατικού, ως και επί πάσης άλλης τυχόν προταθησομένης τροποποιήσεως, ή προσθήκης εις το Καταστατικόν της Πολιτικής Οργανώσεως.

Και ταύτα μεν Ημείς, η δε του Θεού χάρις και το άπειρον έλεος είη μετά πάντων Υμών.

Εν Αρχιεπισκοπή τη 3η Απριλίου 1923

Ο εν Χριστώ ευχέτης

Ο Κύπρου ΚΥΡΙΛΛΟΣ

Σημ: Η παρούσα να αναγνωσθή υπό του ιερέως επ' εκκλησίας εις επήκοον των Χριστιανών την επομένην Κυριακήν από της λήψεως αυτής.

Η Ευθνοσυνέλευση έγινε μέσα σε θυελλώδη ατμόσφαιρα και εκεί διαφάνηκαν οι διαφορές που υπήρχαν αναφορικά με τη γραμμή που έπρεπε να ακολουθείτο, δηλαδή αν θα συνεχιζόταν η γραμμή Ενωση και μόνο Ενωση ή αν θα ζητούνταν και πάλι πολιτικές ελευθερίες ως πρώτος σταθμός μεχρι την Ενωση.

Επικεφαλής της γραμμής για Ενωση και μόνο Ενωση ήταν ο Μητροπολίτης Κερύνειας Μακάριος, που όμως δεν βρήκε υποστηρικτές και έτσι τελικά εγκρίθηκε ψήφισμα σύμφωνα με την τελευταία υιοθετηθείσα γραμμή της παροχής πολιτικών ελευθεριών.

Η Εθνοσυνέλευση παράλληλα εξουσιοδότησε τον πρώην βουλευτήν Σπύρο Αραούζο να μεταβεί στο Λονδίνο και να υποβάλει τα αιτήματα του Κυπριακού λαού και προσωπικά στον Υπουργόλ Αποικιών για άλλη μια φορά.

Λεπτομέρειες των εργασιών της Εθνεσυνέλευσης που έγινε τελικά στις 3 Ιουνίου έδινε η εφημερίδα "Ελευθερία" της Λευκωσίας.

Τους συγκεντρωθέντες προσφώνησε ο Αρχιεπίσκοπος Κύριλλος:

" Χαίρων προσαγορεύω υμάς κύριοι αντιπρόσωποι του ελληνικού Λαού της Κύπρου.

Αποφάσει του Εθνικού Συμβουλίου συνεκαλέσαμεν τη Παγκύπριον ταύτην Συνέλευσιν.

Ως γνωστόν, κατά το Καταστατικόν της Πολιτικής Οργανώσεως, τον Πολιτικόν Αγώνα Κύπρου, χειρίζεται το Εθνικόν Συμβούλιον συνεπικουρούντων εις τούτο και των άλλων διοικητικών σωμάτων.

Το Συμβούλιον τούτο από της ιδρύσεως αυτού μέχρι τούδε προέβη εις διαφόρους ενεργείας και πράξεις προς προαγωγήν του εθνικού ημών ζητήματος εις ας επηκολούθησαν αντιστοίχως αι ημέτεραι ενέργειαι.

Πασών τούτων των ενεργειών και πράξεων εθεώρησε το Εθνικόν Συμβούλιον ότι επέστη η στιγμή, ίνα λάβητε πλήρη γνώσιν και διασκεφθήτε διά τα περαιτέρω.

Ιερόν δε καθήκον επιτελούντες προς την πατρίδα προσήλθατε προθύμως από τα άκρα της νήσου.

Πλήρης και λεπτομερής έκθεσις θα τεθή ενώπιον υμών υπό των προς τούτο εντεταλμένων υπομνήματα, ψηφίσματα προς την Αγγλικήν Κυβέρνησιν κλπ και απαντήσεις προς αυτά.

Δι' ο και δεν επεκτεινόμεθα εις το σημείον τούτο.

Ενώπιον υμών θα εκτεθώσι τα πράγματα υμίν δε απόκειται γη επί τούτων κρίσις.

Πάντως εν τη κρίσει ταύτη δέον να πρυτανεύση δικαιοσύνη και πλήρης εκτίμηησις των διαφόρων συνθηκών υφ' ας εγένοντο.

Ομολογουμένως οι καρποί των μέχρι τούδε ενεργειών ημών, δεν υπήρξαν ικανοποιητικοί και παράπονα και μεμψιμοιρίαι καθ' εκάστην εκτοξεύονται κατά του Εθνικού Συμβουλίου ως μη ενεργήσαντος δέοντως και δραστηρίως.

Οι ταύτα μεμφόμενοι παραγνωρίζουσι την όλην σύγχρονον πολιτικήν κατάστασιν ην ηκολούθησε και το ημέτερον ζήτημα και αφ' ετέρου την ιστορίαν των τοιούτων εθνικών αγώνων.

Ο,τι ενεδείκνυτο να ενεργηθή, ενηργήθη και ουδέν παερλείφθη. Ουχ ήττον ημείς πρώτοι οφείλομεν να ομολογήσωμεν ότι όντως ο πολιτικός ημών αγών δεν έχει προσλάβει την δυνατήν έντασιν διά τους εξής λόγους.

Ετερα τμήματα του Ελληνισμού υπέστησαν δεινά ατυχήματα, ων ένεκα σύντονος εστράφη η προσοχή και συμπάθεια του πανελληνίου προς αυτά. Δεν ηδυνάμεθα δε να μη συμμερισθώμεν την συμφοράν ταύτην των αδελφών ημών και κατά το ενόν συμβάλωμεν εις ποιάν τινα ανακούφισιν αυτών/

Αλλά και η εκκρεμότης των ελληνικών ζητημάτων και η υστάτη προσπάθεια και αγωνία των απανταχού Ελλήνων υπέρ αυτών επήνεγκεν ύφεσιν τινά επί των ενεργειών ημών. Εκ της αισίας δε εκβάσεως των γενικωτέρων ελληνικών ζητημάτων προσεδοκάτο αγαθή επίδρασις και επί του ημετέρου.

Την ελπίδα ταύτην ενέπνευσαν και ενίσχυσαν εν ημίν ισχυροί φίλοι ημών εν Αγγλία θεωρούντες ενδεδειγμένην την προς καιρόν ύφεσιν του μερικού ενταύθα αγώνος χάριν των γενικωτέρων ελληνικών ζητημάτων, διά τα οποία έχουν αφιερώσει ευγενώς πάσας τας ενεργείας και προσπαθείας των υποσχόμενοι οι φίλοι ημών ούτοι σύντονον και ειλικρινή την συνηγορίαν αυτών εν τω ημετέρω ζητήματι ευθύς ως διευθετηθώσι τα μεγάλα ελληνικά τοιαύτα.

Οι αυτοί φίλοι φρονούσιν ότι ουδέ η άρχουσα ημών δύναμις θα ήθελε να επιληφθή ευμενώς της λύσεως του Κυπριακού ζητήματος, εφ' όσον υφίσταται η εκκρεμότης των εν τη εγγύς ανατολή ζητημάτων.

Αυτό τούτο άλλως τε εγγράφως εδήλωσεν ημίν ο πρωθυπουργός της Αγγλίας κ. Λόυδ Τζωρτζ, όστις αναγνωρίζων το εύλογον και δίκαιον του αιτήματος ημών της ενώσεως μετά της Μητρός Ελλάδος και υποσχόμενος την ευγενή αυτού συνηγορίαν ως μόνον εμπόδιον εθεώρει την υφεστώσαν ανωμαλίαν εν τη εγγύς Ανατολή.

Την έντασιν του αγώνος ημών παρέβλαψε και η απαραδειγμάτιστος οικονομική κρίσις ήτις μαστίζει τον τόπον και ήτις αποτελεί εν των θεμάτων της παρούσης συνελεύσεως.

Ετέρους λόγους επιδράσαντας επί του αγώνος ημών ουχί επ' αγαθώ παραλείπομεν.

Και ήδη υπό την γνώσιν πάντων τούτων και της υποβληθησομένης λεπτομερούς εκθέσεως των γενομένων επιβάλλεται ο καθορισμός της περαιτέρω πολιτικής ημών πορείας.

Αν δε επιτρέπηται να προεικάση τις τα μέλλοντα εκ των δεδομένων δυνάμεθα να είμεθα ευέλπιδες διά το μέλλον.

Ηδη χάριτι θεία δύναται να θεωρηθή υπογραφείσα η ειρήνη της εγγύς Ανατολής και τα μέγιστα ελληνικά ζητήματα διευθετήθησαν κατά το ενόν.

Ο δε όρος ο τεθείς υπό του Αγγλου Πρωθυπουρογύ ως απααίτητος προς ευνοϊκήν λύσιν του ημετέρου ζητήματος πληρούται. Και τούτο δικαιούται η συνέλευσις αύτη να υπομνήση εις την Αγγλικήν Κυβέρνησιν.

Προς τούτοις πας δεσμός όστις συνέδεε την Νήσον ημών προς την Τουρκίαν και όστις πρότερον επροβάλλετο ως κώλυμα εις την ακρόασιν του αιτήματος ημών εξέλιπεν. Και εκηρύχθη τούτο επισήμως, εν τη συνθήκη της Λωζάννης. Η Αγγλία ήτις φαίνεται τοσούτον φιλελευθέρα χορηγούσα ελευθερίας εις υπ' αυτήν λαούς, κατωτέρους πολιτικής ωριμότητος δεν θα δυνηθή να εξακολουθήση αρνουμένη δικαιοσύνην μόνον εις τον λαόν τούτον.

Πάντως όμως προϋποτίθεται ότι προς επιτυχίαν ημών, θα ακολουθήση δραστηριοτέρα ενέργεια. Και τοιαύτην ενέργειαν υπαγορεύσουσι πάντα τα περί ημάς, η αδήριτος ανάγκη της σωτηρίας εκ της απεριγράπτως δεινής θέσεως εκ πάσης απόψεως.

Οι λόγοι οίτινες μέχρι τούδε ανέκοπτον ή εμετρίαζον την έντασιν των ενεργειών ημών, χάριτι θεία εξέλιπον αι δε λοιπαί συνθήκαι φαίνονται ευνοϊκαί.

Τίνι τρόπω εν πάσι τούτοις θα ενεργήσωμεν, απόκειται εις το κυρίαρχον τούτο σώμα να καθορίση αφού πρώτον διεξαχθή εν πάση ηρεμία και μετριοπαθεία, πλήρης συζήτησις και αποκρυσταλλωθώσι το μάλλον ορθά πορίσματα. Προ παντός δέον να πρυτανεύση εν τη συζητήσει ταύτη η καλή πίστις και έκαστος από χρηστού και πατριωτικού συνειδότος να είπη την εαυτού γνώμην. Δικαίωμα δε της συνελεύσεως είναι σταθμίζουσα απάσας να προτιμήση την κρείττονα. Δεν αγνοεί αγαπητοί αδελφοί, ότι εν τη ενώσει η ισχύς και ότι οι λαοί επιτυγχάνουσιν τα αιτήματα των εφόσον ενεργούσι με ενιαίον μέτωπον. Τα παραδείγματα της αληθείας ταύτης είναι άπειρα. Το δε επιτακτικόν καθήκον της εν ενότητι ενεργείας υποδεικνύει εις ημάς και η θρησκεία και η Πατρίς. Αμφότεραι τους μεγίστους αυτών θριάμβους ήραντο, ακολουθούσαι ακραδάντως την αρχήν ταύτην.

Παν δε προς στιγμήν νεφύδιον επί του πολιτικού παρ'ημίν ορίζοντος επιφανέν και δυσαρμονία, θα διαλύση η έγκυρος και σεβαστή φωνή του κυριάρχου τούτου σώματος και καθαρίση τον ορίζοντα και θα αποκαταστήση την απαραίτητον αρμονίαν μεταξύ πάντων των τέκνων της Πατρίδος προς προαγωγήν της υποθέσεως αυτής.

Μνήμονες των ενδοξοτάτων εθνικών παραδόσεων ας φιλοτιμηθώμεν πάντες ανταξίως προς αυτάς να ενεργώμεν και πράττωμεν τιμώντες εαυτούς και την Πατρίδα.

Ο δε Πανάγαθος Κύριος είθε να κατευθύνη τας σκέψεις και αποφάσεις της Συνελεύσεως ταύτης εις παν ό,τι άριστον και πατριωτικόν.

Και εν ονόματι του εν Τριάδι Θεού κηρύττω την έναρξιν των εργασιών της συνελεύσεως ταύτης.