27.7.1896: Η Αγγλία απoρρίπτει τα αιτήματα τωv Κυπρίωv για Εvωση με τηv Ελλαδα και για κατάργηση τoυ Φόρoυ Υπoτελείας.

S-206

27.7.1896: Η ΑΓΓΛΙΑ ΑΠΟΡΡΙΠΤΕΙ ΤΑ ΑΙΤΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΚΥΠΡΙΩΝ ΓΙΑ ΕΝΩΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΓΙΑ ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ ΤΟΥ ΦΟΡΟΥ ΥΠΟΤΕΛΕΙΑΣ

Η απάντηση της βρετανικής Κυβερνηση στα αιτήματα των Κυπρίων που είχαν υποβάλει το 1895 για Ενωση με την Ελλάδα και κατάργηση του φόρου Υποτελείας ήλθε κάπως καθυστερημένα αλλά ήταν και στα δυο αρνητική.

Την απάντηση έδωσε ο υπουργός των Αποικιών Τζόζεφ Τσιάμπερλαιν στις 27 Ιουλίου 1896, ένα ρόνο σχεδόν μετά, και σ' αυτήν επαναλάμβανε αυτά που είχε πει ο Γλάδστων το 1881, δηλαδή ότι ενώ η αγγλική Κυβέρνηση επιθυμούσε την ευδαιμονία της Κύπρου όφειλε να υπενθυμίσει στους Κυπρίους ότι η νήσος κατερχόταν από την Αγγλία σε σύμβαση με την Πύλη και προτάσεις που προέβλεπαν την αθέτηση της συμφωνίας εκείνης δεν μπορούσαν να συζητηθούν

Παράλληλα επαναλάμβανε τη δήλωση του Ρίπων που είχε γίνει νωρίτερα στη Βουλή ότι δεν ήταν πρόθεση της Βρετανικής Κυβέρνησης να εγκαταλείψει τη διαχείρηση της Κύπρου και επομένως δεν τίθετο θέμα να εξετάσει το ενδεχόμενο να την παραδώσει είτε στην Ελλάδα είτε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία.

Εγραφε ο Τσιάμπερλαιν στον νέο Αρμοστή Σένδαλλ (Μεταγλώττιση απο το βιβλίο του Φίλιου Ζαννέτου "Ιστορία της Νήσου Κύπρου", τόμος Β σελ 868):

Οδός Ντάουνιγκ, 27 Ιουλίου 1896

Κύριε

"Το υπόμνημα των χριστιανών κατοίκων της Κύπρου, με το οποίο εκτίθεντο οι γνώμες τους για την τότε κατάσταση και προοπτικών της Νήσου και το οποίο μου απεστάλη με την επιστολή μας από 5 περασμένου Οκτωβρίου, τέθηκε υπό τη σκέψη της Κυβέρνησης της Α. Μ. μαζί με τη μεταγενέστερη επιστολή σας από 18 Νοεμβρίου, στην οποία εγκλείετε έκθεση για το ζήτημα από το λοχαγό Γιαγκ και υποβάλλετε τις ίδιες παρατηρήσεις σας για τα σπουδαιότερα ζητήματα που εγείρονταν στο υπόμνημα.

Την Κυβέρνηση της Α.Μ. χαροποιεί η σκέψη ότι από την ημερομηνία του υπομνήματος η γενική άποψη των πραγμάτων υπέστη σημαντική τροπή προς το καλύτερο και ότι οι υπομνηματιστές και οι κάτοικοι γενικά δεν θα φρονούσαν τώρα για τα δημόσια πράγματα ακριβώς τα ίδια προς τα όσα παρατίθενται στο υπόμνημα.

Για τη μετατροπή αυτή για το φρόνημα έλαβα απόδειξη στην προσφώνηση του Νομοθετικού Συμβουλίου που επισυνάφθηκε στο υπ' αριθ. 97 της 24 Απριλίου γράμμα σας.

Στην προσφώνηση εκείνη το Συμβούλιο εκφράζει την εκτίμηση της ελευθεριότερης πρόνοιας η οποία γίνεται τώρα για τα δημόσια έργα και την Παιδεία και προς τα κονδύλια αυτά, μπορώ να αναφέρω και την χωροστάθμηση, η οποία έγινε από επιδέξιο ειδήμονα από τις Ινδίες με σκοπό να εξετασθεί αν είναι κατορθωτή η βελτίωση των μεθόδων που υπάρχουν της τεχνητής άρδευσης της γης η χρησμοποίηση νέων πηγών ύδατος και γενικά ο εναρμόνιος συνδυασμός των αρδευτικών συστημάτων της νήσου.

Οι εκθέσεις για το θέμα αυτό απασχολούν τώρα τη σύντονη προσοχή της Κυβέρνησης και των συμβούλων της. Μπορώ δε ακόμη να σημειώσω ότι οι συμφωνίες για υπέρ τακτικής εβδομαδιαίας ταχυδρομικής υπηρεσίας, είναι, ελπίζω, προς το τέλος και ότι η Νήσος είχε το ευτύχημα να εξασφαλίσει στο πρόσωπο του κ. Γενναδίου, ως διευθυντή της Γεωργίας, ανδρός του οποίου η πρόσληση στις τάξεις της δημόσιας υπηρεσίας θα αποβεί μεγάλης χρησιμότητας για τη βελτίωση και ανάπτυξη των κυριώτερων βιομηχανιών της Κύπρου.

Τα πιο πάνω αναφερόμενα γεγονότα με απαλλάσσουν σε κάποιο μέτρο να διέλθω κάποια από τα ζητήματα που εγείρονται στο υπόμνημα αποτελεσματικώς, όσον θα ήταν αναγκαίο αν δεν υπήρχε καμμιά από τις ανελίξεις της πολιτείας προς την Κύπρο από τη Κυβέρνηση της Αυτής Μεγαλειότητας. Αλλα θέματα είναι ακόμη αναγκαίο να θείξω και τώρα προβαίνω σ' αυτό.

Το υπόμνημα αρχίζει εκφράζοντας και αμέσως τον πόθο για ένωση με το ελληνικο βασίλειο, ο οποίος εκφράστηκε πολλές φορές σε παρόμοια υπομνήματα και άλλες τέτοιες ανακοινώσεις.

Για το ζήτημα αυτό η κυβέρνηση της Α. Μ. τίποτε πλέον δεν μπορεί να πράξει ή να παραπέμψει σε απάντηση την οποία για το ίδιο θέμα έδωσε ο κ. Γλάδστων το έτος 1881 δηλαδή ότι "ενώ η Κυβέρνηση της Α. Μ. διακαώς ποθεί την ευδαιμονία της Κύπρου, οφείλει να υπενθυμίσει στους κατοίκους, ότι η Νήσος κατέρχεται από τη χώρα αυτή με βάση τη συνθήκη με την Πύλη, ως μέρος του Οθωμανικού Κράτους και προτάσεις οι οποίες θα αποτελούσαν αθέτηση της σύμβασης εκείνης δεν μπορούν να συζητηθούν".

Η δήλωση αυτή η οποία αναδημοσιεύεται στην επίσημη Εφημερίδα της Κύπρου στις 26 Απριλίου 1896 μαζί με δήλωση του Λόρδου Ρίπονος για το ότι "η Κυβέρνηση της Α. Μ. καμμιά πρόθεση δεν είχε να εγκαταλείψει ή να αποπειραθεί να εγκαταλείψει την αναφερθείσα διαχείρηση της Κύπρου σύμφωνα με την αγγλοτουρκική σύμβαση του 1878" περιλαμβάνει τη στάση των παρόντων Συμβούλων της Α. Μ. ως προς το ζήτημα αυτό.

Το θέμα της φορολογίας για το οποίο το υπόμνημα ενδιατρίβει για αρκετά, είναι ζήτημα το οποίο έτυχε πολλής προσοχής σε προηγούμενα χρόνια και μέχρι εξάντλησης συζητήθηκε από προγενέστερους Αρμοστές και τους προκατόχους μου.

Εχοντας δε αυτά υπόψη η Κυβέρνηση της Α.Μ. με λύπη βρίσκει οτι οι υπομνηματιστές ισχυρίζονται ακόμη ότι το βάρος της φορολογίας αυξήθηκε ακόμη κατά τη βρεττανική κατοχή.

Αυτές και άλλες παραπλήσιες δηλώσεις καταπολεμήθηκαν αρκετά από τον Σερ Ερρίκο Βούλβερ στα γράμματα του το 1889, ο δε Λόρδος Νάτσφορτ στο υπό ημερομηνία 22 Μαρτίου 1890 γράμμα του, ύστερα από αμερόληπτη εξέταση του ζητήματος αποφάνθηκε ουσιαστικά υπέρ των ισχυρισμών του Σερ Ερρίκου Βούλβερ.

Το ζήτημα στηριζόμενο ήδη σε ισχυρές βάσεις, ενισχύθηκε ακόμη περισσότερο για όσα λέγονται στη 14η παράγραφο της επιστολής του Λοχαγού Γιαγκ από τις 2 περασμένου Οκτωβρόυ.

Ο ισχυρισμός της Κυβέρνησης είναι γενικά λέγοντας ότι οι σχετικώς μεγάλες πρόσοδοι, που συνελέγησαν από τη βρεττανική διαχείρηση, δεν παρέχουν ούτε εικονική καν απόδειξη, ότι το βάρος της φορολογίας επαυξήθηκε, καθ' όσον η ακαθάριστη αύξηση αποδίδει σε αύξηση της δύναμης της κοινότητας για αγορά ή σε κανονικότερη και αποτελεσματικότερη συλλογή και ότι, παρά το γεγονός ότι δημιουργήθηκαν ή αυξήθηκαν κάποιοι φόροι, αυτοί αντικαταστάθηκαν πολύ περισσότερο με την κατάργηση ή ελάττωση άλλων φόρων.

Ως προς δε τους φόρους για την ακρίδα και το φόρο της αγροφυλακής για τους οποίους γίνεται ειδική αναφορά στο υπόμνημα, μπορώ να παρατηρήσω ότι και οι μεν και ο δε επιβλήθηκαν ύστερα απο συνδιάσκεψη με τους αντιπροσώπους των κατοίκων και απέβλεπαν προς ωφέλιμες υπηρεσίες, για τις οποίες μέχρι τούδε δεν γινόταν πρόβλεψη από τις δημόσιες προσόδους.

Και καθ' όσον μεν αφορά τους ακριδικούς φόρους η γνώμη της Κυβέρνησης της Α. Μ. συμπίπτει με τη γνώμη την οποία ο λοχαγός Γιαγκ αποδέχεται στην 6η παράγραφο της επιστολής του όσον δε αφορά τον φόρο της αγροφυλακής θα είναι αρκετό να προσθέσω ότι ο νόμος που τον επέβαλε έχει ακυρωθεί.

Ως προς το ζήτημα του φόρου της υποτελείας θα μπορούσα μόνο να παρατηρήσω ότι όπως γνωρίζει ήδη καλά ο κυπριακός λαός, το θέμα είναι γεμάτο από δυσκολίες και ότι δε τυχάνει της σύντονης προσοχής της Κυβέρνησης της Α. Μ.

Τα υπόλοιπα ζητήματα, στα οποία θα αναφερθώ είναι εκείνα της Παιδείας, της Αστυνομίας της αποδοχής επιτοπίων στο Εκτελεστικό Συμβούλιο και του διορισμού νομομαθών ιθαγενών ως Προέδρων Επαρχιακών Δικαστηρίων και εγχωρίων στα ανώτερα διοικητικά αξιώματα.

Σχετικά προς την Παιδεία η Κυβέρνηση της Α. Μ. εκτιμά και συμπαθεί την επιθυμία του κυπριακού λαού να τύχει βοήθειας για τη στοιχειώδη εκπαίδευση των παιδιών του και ως το Ν. Συμβούλιο αναγνώρισε, η Κυβέρνηση της Α. Μ. παρέσχε κατά το παρόν έτος πρακτική απόδειξη της συμπάθειας της, και επέτρεψε γι' αυτό σοβαρή αύξηση της δαπάνης, αισθάνεται όμως υποχρεωμένη να πει ότι μέχρις ότου η στοιχειώδης Παιδεία αναχθεί σε πιο ικανοποιητικό σημείο, κάθε περαιτέρω αύξηση πρέπει να αφιερωθεί στη στοιχειώδη μάλλον παρά στη μέση Παιδεία.

Ως προς τη διοργάνωση και συγκρότηση της αστυνομίας μπορώ να παρατηρήσω ότι αφ'ότου υποβλήθηκε το υπόμνημα η καταστροφή της συμμορίας

των προγραμμμένων η οποία για τόσο μακρό χρόνο ήταν διαρκής απειλή της ειρήνης και τάξης μεγάλου τμήματος της νήσου, παρέσχε απτήν απόδειξη ότι η αστυνομική δύναμη τυγχάνει ζηλευτή και ικανή προς καλά έργα.

Τα περιστατικά τα οποία ανηγγείλατε σε πολλά γράμματα σε σχέση με το ζήτημα αυτό, με οδήγησαν στο συμπέρασμα ότι η αστυνομία ανταποκρίθηκε πολύ καλά έναντι μεγάλων δυσκολιών.

Η Κυβέρνηση της Α. Μ όμως δεν επιθυμεί εν τούτοις να υποτεθεί ότι θεωρεί την παρούσα διοργάνωση της αστυνομίας ως τέλεια και ασμένως θα λάβει υπόψη τις ποικίλες εισηγήσεις οι οποίες έγιναν για το ζήτημα αυτό στο υπόμνημα.

Να υπομνησθεί όμως ότι η μισθοδοσία την οποία η νήσος μπορεί να προσφέρει δεν είναι τέτοια, η οποία να προσελκύσει ειδικώς εκλεκτούς άνδρες και ότι στις ευνοϊκότερες περιστάσεις δεν είναι καθόλου εύκολο να εξασφαλισθεί η απόκτηση ανδρών που να έχουν θάρρος, μακροθυμία, σύνεση και αγχίνοια τα οποία είναι τα μόνα ικανά να αποτελέσουν μαζί αστυνομικη δύναμη του άριστου τύπου.

Οσον αφορά τη πρόσληψη εντοπίων στο Εκτελεστικό Συμβούλιο, η Κυβέρνηση της Α Μ. είχε το ζήτημα αυτό ενώπιον της για κάποιο χρονο, παρ'όλο δε ότι ποθεί όπως στα νομοθετικά και τα διαχειριστικά ζητήματα επιδεινύεται κάθε ευλάβεια προς τους πόθους του λαού και όπως παρέχεται καθε ευκολία στην εκδήλωση του δημόσιου φρονήματος και στην προσαγωγή του σε γνώση της Κυβέρνησης, δεν πείστηκε ότι τα παρόντα μέτρα δεν τυγχάνουν ανάλογα προς τον σκοπό αυτό.

Η Κυβέρνηση της Α. Μ. πιστεύει, ότι ως προς κάθε μέτρο άξιο λόγου, κι' εσείς και τα μέλη της Κυβέρνησης με ανεπίσημη συνδιάσκεψη με τα αιρετά μέλη του Συμβουλίου και άλλων που κατέχουν τα απαιτούμενα προσόντα, όπως μιλήσουν για τη ροπή του δημοσίου φρονήματος, μπορείτε να τηρείτε τους εαυτούς σας σε πλήρη συνάφεια με αυτό και να προσπαθείτε να πραγματοποιήσετε αυτό κατά το δυνατό.

Σε ειδικές περιστάσεις ο Αρμοστής εξουσιοδοτείται από το άρθρο 3 του διατάγματος εν Συμβουλίω της 14 Σεπτεμβρίου 1878 όπως σε ειδικούς λόγους μεταπέμπτει (ή κάνει ή διορίζει) οποιονδήποτε κάτοικο της νήσου ως έκτακτο μέλος του Εκτελεστικού Συμβουλίου.

Γι' αυτό και επί του παρόντος η Κυβέρνηση της Α. Μ δεν είναι διατεθειμένη να επιφέρει κάαποια μεταβολή κατά τον τρόπο που εισηγούνται οι υπομνηματιστές.

Το ζήτημα του διορισμού νησιωτών στις ανώτερες θέσεις και νομομαθών ιθαγενών ως προέδρων επαρχιακών δικαστηρίων είναι ζήτημα δύσκολο σε χώρα, όπως η Κύπρος την οποίαν νέμονται δύο διακεκριμένες φυλές που διϊστανται πολύ μεταξύ τους, όχι μόνο κατά τη γλώσσα και θρησκεία αλλά και κατά την καταγωγή, την ιστορία, τον τρόπο του σκέπτεσθαι και τον τρόπο που ζουν.

Οτι από την άποψη του δημόσιου υπάρχουν πλεονεκτήματα στο να εκλέγονται ως μνηστήρες της αρχής άνδρες που είναι οικείοι προς και τη νήσο και το λαό της, είναι αφ' εαυτού πρόδηλο και γι' αυτή δε την Κυβέρνηση τέτοια πολιτεία παρουσίαζε πάντοτε ιδιαίτερα πλεονεκτήματα και αυτό τυγχάννει πολύ δαπανηρή από την τακτικη του να λαμβάνει υπαλλήλους από το εξωτερικό.

Και ιδιαίτερα αυτή είναι η τακτική την οποία μέσα στα όρια του κατάλληλου ακολουθεί το τμήμα αυτό στη σφαίρα της ισχύος του.

Αλλά στην Κύπρο κατά πάσαν περίπτωση, όπως αυτή παρουσιάζεται, πρέπει να μελετάται αν τα πλεονεκτήματα δεν υπεραντισταθμίζονται από τα μειονεκτήματα, αν οι εντόπιοι μνηστήρες κέκτηνται την αναγκαία άσκηση και πείρα, αν μπορούν να παρέχουν στον Αρμοστή βοήθεια της ιδίας ποιότητας και ποσού όπως οι μνηστήρες οι οποίοι εξασκήθηκαν στο Ηνωμένο Βασίλειο ή τις αποικίες, αν θα θεωρούνται αμερόληπτοι και ανεπηρέαστοι από φυλετικούς και οικογενειακούς

δεσμούς και αν η ευχαρίστηση την οποία η εκλογή ενός απο αυτούς θα μπορούσε να προξενήσει στη μερίδα των ατομικών στην οποία αυτός ανήκει, δεν θα ισοφαρίζετο απο αντίστοιχη δυσαρέσκεια στη μερίδα στην οποία αυτός δεν θα ανήκε.

Ιδιαίτερα δε όσον αφορά τις προεδρικές θέσεις των επαρχιακών δικαστηρίων, θα παρατηρούσα ότι με κανένα λόγο η Κυβέρνηση της Α.Μ. δεν θα δεχθεί την εισήγηση του να εκλέγει ιθαγενείς εκτός εάν αυτή προέλθει και από τις δύο μερίδες της κοινότητας.

Τελειώνοντας μπορώ να πω ότι ενώ ζητήματα για το δίκαιο αυτού ή εκείνου του φόρου ή της επάρκειας υπέρ αυτής ή εκείνης της υπηρεσίας για γινόμενη πρόβλεψη πιθανώς λαμβανόμενων υπόψη των μεταξύ της χώρας αυτής και της Κύπρου ιδιαζουσών οικονομικών σχέσεων, παραμείνει επί μικρό ως αντικείμενα διένεξης η χώρα αυτή μπορεί πιστεύοντες να κάνουν έκκληση στις δέλτους της περασμένης δεκαοκταετίας, με τα οποία καταδεικνύεται ποιες υπήρξαν προς την Κύπρο ή και η δράση και οι προθέσεις της.

Καθάρισε και ανύψωσε τα δικαστήρια, έθεσε την αρχή της ισότητας στον τρόπο με τον οποίο αντιμετώπιζε όλες τς φυλές και θρησκείες και κατά τη νομοθέτηση έδωσε στους αιρετούς αντιπροσώπους του λαού ψήφο, η οποία συχνά είναι αυτή που επικρατεί.

Δεν ζήτησε να παρεμποδίσει στην εκδήλωση στον τύπο ή σε δημόσιες συναθροίσεις του κοινού φρονήματος.

Κατέστειλε τις αρπαγές και προσπάθησε να εξασφαλίσει σε κάθε άνθρωπο στα απέναντι των γειτόνων του του δικαιώματος του και κατά την καταπίεση των δημόσιων υπαλλήλων.

Αναγνώρισε τις αξιώσεις για την εκπαίδευση των παιδιών και όσων είναι ασθενείς και αδύνατοι, όπως τυγχάνουν σωματικής περίθαλψης κατά τρόπο άγνωστο εντελώς προηγουμένως.

Διαφύλαξε τους κατοίκους από τη φθορά των

εισαγόμενων από έξω επιδημιών και προ παντός διατήρησε τη δημόσια ειρήνη ώστε η Κύπρος σήμερα να είναι αξιοσημείωτη και ευτυχής σε αντίθεση προς άλλες χώρες, μάλλον, ίσως θα ευνοηθεί από τη φύση με τις οποίες προηγουμένως ήταν στενότερα συνδεδεμένη και των οποίων την τύχη ήταν ενδεχόμενο να συμμεριζόταν μέχρι κάποιου βαθμού σήμερα, εάν δεν περιεχόταν υπό τον παρόντα τύπο της διοίκησης της.

Ιωσήφ Τσάμπερλαιν