2300 26.5.77: Αναζητώντας τις θέσεις των τούρκων από τη κορυφή του "Κόρνου" στον Πενταδάκτυλο (Το 7ο μέρος του ημερολογίου του έφεδρου Ανθυπολοχαγού, δασκάλου Σάββα Παυλίδη, από το Λάρνακα της Λαπήθου).

S-2300

26.5.77: ΑΝΑΖΗΤΩΝΤΑΣ ΤΙΣ ΘΕΣΕΙΣ ΤΩΝ ΤΟΥΡΚΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΟΡΥΦΗ ΤΟΥ "ΚΟΡΝΟΥ" ΣΤΟΝ ΠΕΝΤΑΔΑΚΤΥΛΟ. (ΤΟ 7o ΜΕΡΟΣ ΤΟΥ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΥ ΤΟΥ ΕΦΕΔΡΟΥ ΑΝΘΥΠΟΛΟΧΑΓΟΥ ΔΑΣΚΑΛΟΥ ΣΑΒΒΑ ΠΑΥΛΙΔΗ, ΑΠΟ ΤΟ ΛΑΡΝΑΚΑ ΤΗΣ ΛΑΠΗΘΟΥ)

Μετά τη διήμερη άδεια που πήρε ο Εφεδρος Ανθυπολοχαγός των ΛΟΚ, δάσκαλος Σάββας Παυλίδης που πολεμούσε για μέρες στον Πενταδάκτυλο, παρά την κατάπυση του πυρός, για να μπορέσει να επισκεφθεί τους πρόσφυγες συγγενείς του στο Σαϊττά επιστρέφει στη μονάδα του και ο διοικητής του αναθέτει ειδική αποστολή να προωθηθεί προς το ύψωμα "Κόρνος", ψηλά στον Πενταδάκτυλο για να μπορέσει να έλθει σε επαφή με τον εχθρό ώστε να γνωρίζει που βρίκονται οι τουρκικές δυνάμεις.

Συνεχίζει στο έβδομο μέρος του ημερολογίου του ο Ανθυπολοχαγός Παυλίδης:

"Κάποτε φτάσαμε και στον Σαϊττά. Αφού περάσαμε το τελευταίο οδόφραγμα κατευθυνθήκαμε στο σπίτι του θείου μου Κώστα Παρτασίδη.

Σαν μας αντίκρυσαν οι δικοί μου δεν πίστευαν στα μάτια τους. Χύμηξαν κυριολεκτικά επάνω μας και μας έπνιξαν στα φιλιά και τα αγκαλιάσματα. Παρ' όλο που ή ώρα ήταν κι' όλας περασμένη και περίμενα πως θα είχαν κινηθεί οι περισσότεροι, εν τούτοις όλοι ήταν ξύπνιοι. Ολων τα μάτια ήταν βουρκωμένα και κατακόκκινα, φανερό σημάδι πως για μέρες τώρα τους βασάνιζε η βεβαιότητα για την τύχη μας και πως τους έπνιγε η αγωνία.

Η ανατριχίλα που με κυρίευσε σαν αγκάλιασα τον μικρό μου γιο που ήταν μόλις 22 μηνών είναι κάτι που δεν θα το ξεχάσω ποτέ. Δεν μπόρεσα να συγκρατήσω τα δάκρυά μου καθώς τον φιλούσα και τον άκουγα να με ρωτά με όλη εκείνη τη παιδική αφέλεια:

- Παπα, πόσους τούρκους σκότωσες στον πόλεμο;

Ομολογώ πως δεν περίμενα ποτέ τέτοια ερώτηση από ένα τόσο μικρό παιδάκι. Συγκλονίστηκα πραγματικά ακούοντας αυτά τα λόγια. Αστραπιαία πέρασαν από το μιαλό μου όλες εκείνες οι μαύρες ώρες που έζησα τις τελευταίες μέρες στο βουνό.

Αργότερα συμβούλευσα τη γυναίκα μου να μην λένε στα μικρά παιδιά τέτοια πράγματα.

Πολύ με συγκίνησε επίσης η ερώτηση που δέχθηκα από τα δυο μικρά αγοράκια της αδελφής μου.

- Πού είναι θείε ο παπάς μου; Γιατί δεν ήλθε μαζί σου;

Ηταν και ο γαμβρός μου Γιάννης Χρυσάνθου στην περιοχή του Λάρνακα Λαπήθου όλες αυτές τις μέρες μαζί με πολλούς άλλους στρατιώτες, αλλά πως μπορούσα εκείνη την ώρα να εξηγήσω γιατί δεν ήλθε κι' αυτός μαζί μου;

Σκέφτηκε τότε πως ίσως όλη η σημασία της ανθρώπινης ζωής να κρύβεται μερικές σε μερικές λεπτομέρειες, σε μερικά μικροπράγματα, όπως αυτή η σκηνή της συνάντησης μου με τους δικούς μου, όπως αυτή η απλή απορία των μικρών ανεψιών μου και την επιθυμία τους να είχαν μαζί τους αυτή τη στιγμή και τον πατέρα τους. Καθώς σκεφτόμουν αυτά ένοιωθα μέσα μου να πάλλουν οι πιο λεπτές και ευαίσθητες χορδές του συναισθηματικού μου κόσμου και δεν μπόρεσα να κρατηθώ...Κατευθύνθηκα στην τουαλέτα και κλειδώθηκα και μπόρεσα να κλάψω μέχρι που να ξαλαφρώσω.

Ενοιωθα όμως συνέχεια μέσα μου ασήκωτο βάρος. Η σκέψη πως ο πόλεμος, είτε χρησιμοποιώντας τα δικά μας χέρια είτε κάνοντας χρήση των εχθρικών πυρών, είχε κιόλας στερήσει από πολλούς φίλους και εχθρούς την ευκαιρία να ξαναζήσουν στο μέλλον αυτή τη γλυκειά στιγμή του συναπαντήματος με τα αγαπημένα τους πρόσωπα, με έκανε να νοιώσω μέσα μου κάποια παγωνιά... Και χωρίς να το θέλω θυμήθηκα τότε τον Πίττα, τον Σκουφάρη, τον Ελευθερίου και τους τούρκους που σκοτώθηκαν στη μάχη και ένομισα το δράμα των συγγενικών και αγπαημένων τους προσώπων, που μάταια θα καρτερούσαν να ζήσουν κι' αυτοί τούτη τη χαρά της συναντήσεως.

Γι' αυτό και η χαρά που ένοιωθα ήταν συνεφιασμένη, καθώς αναρωτιόμουν μέσα μου, γιατί να μπορούσα εγώ τώρα να γυρίσω ενώ εκείνοι όχι... Ούτε λίγο ούτε πολύ αισθανόμουνα εκείνη τη στιγμή σαν να σφετεριζόμουνα κατά ένα μεγάλο ποσοστό τα δικά τους δικαιώματα και ότι γευόμουνα κάποιες χαρές που δεν ανήκαν αποκλειστικά σε μένα.

Βγαίνοντας από την τουαλέττα διαπίστωσα πως δεξιά και αριστερά μου στις βεράντες και στα μπαλκόνια, αλλά και μέσα στους διαδρόμους και έξω στην αυλή, βρίσκονταν σκορπισμένα πρόχειρα στρώματα. Ηταν η πρώτη φορά που έπαιρνα την πικρή γεύση της προσφυγιάς και του ξεκληρίσματος. Γι' αυτό και έμεινα άναυδος σαν συνειδητοποίησα ότι σ' αυτό εδώ το σπίτι έμεναν κάπου επτά οικογένειες, με συνολικό αριθμό ατόμων 32 πρόσωπα κάθε ηλικίας, μικρά παιδιά, έφηβους, νέες γυναίκες και ηλικιωμένους. Για πρώτη φορά έπαιρνα από πρώτο χέρι την απτή απόδειξη του μεγάλου κακού που μας βρήκε.

Κι' όπως πολύ σωστά παρατήρησε η γυναίκα μου, οι δικοί μου έπρεπε να θεωρούνται προνομιούχοι, γιατί έτυχε να βρουν ένα σπίτι και να βολευτούν κάπως, ενώ χιλιάδες άλλοι πρόσφυγες, βρίσκονταν από μέρες τώρα ξαπλωμένοι στο ύπαιθρο κάτω από τα δένδρα ή μέσα σε σπηλιές και σταύλους.

Οταν αργότερα μας δόθηκε η ευκαιρία να κουβεντιάσουμε με τους δικούς μου και να πληροφορηθούμε τις τόσες και τόσες ταλαιπωρίες τους καθώς επίσης και τον συνεχή τρόμο και φόβο που τους κυρίευσε, γιατί τίποτε δεν γνώριζαν για το τι γινόταν δίπλα τους, ένοιωσα μέσα μου κάποια ικανοποίηση, γιατί είχα την τύχη ή την ατυχία να βρίσκομαι στην πρώτη γρμαμή, όπου τουλάχιστον μπορούσα να ξέρω που βρισκόταν ο εχθρός. Κατάλαβα ότι η ενημέρωση από πρώτο χέρι για το τι συμβαίνει γύρω μου είναι χίλιες φορές πτωχότερη από την αβεβαιότητα κι' όταν ακόμη ο κίνδυνος που διατρέχεις είναι άμεσος.

Σε λίγη ώρα αργότερα είχαμε την ευκαιρία να πάρουμε, ύστερα από τόσες μέρες ένα ζεστό μπάνιο που τόσο πολύ μας έλειψε. Μετά ξαπλώσαμε να κοιμηθούμε Το στρώμα μας φάνηκε μεγάλη πολυτέλεια, ύστερα από την τακτική κατάκλιση μας στο χώμα από την ημέρα της κατάταξης μας στην Εθνοφρουρά. Ο ύπνος ήλθε σε λίγο σαν θεία ευλογία να ξεκουράσει το ταλαιπωρημένο μας κορμί.

Ξαφνικά αργά μετά τα μεσάνυκτα μια ριπή αυτομάτου όλμου με έκανε να ξεπετακτώ από το κρεβάτι, σαν ελατήριο. Νόμισα πως δεχόμαστε και πάλι εχθρική επίθεση. Που να θυμηθώ πως βρισκόμουν τώρα μίλια μακρυά από το μέτωπο. Και το σπουδαιότερο που να φαντασθώ πως οι ριπές αυτές ερρίχνονταν από τους "γενναίους" φρουρούς των οδοφραγμάτων για εκφοβισμό. ( Αλήθεια ποιους ήθελαν να εκφοβίσουν;)

H σκηνή αυτή της ρίψεως πυροβολισμών στον αέρα συνεχίστηκε κατά διαστήματα αρκετές ώρες μέχρι να ξημερώσει. Οπως πληροφορήθηκα ήταν μια πρισφιλής τακτική των ανδρών των φυλακίων της περιοχής. Ισως να ένοιωθαν ότι έτσι επιτελούσαν εθνικό καθήκο, αφού κατάφερναν να ξεσηκώσουν από τον ύπνο τα μικρά παιδάκια που κοιμόντουσαν και να τρομοκρατούν γυναίκες και ηλικιωμένους που βρέθηκαν από τη μια στιγμή στην άλλη έξω από τα σπίτια τους, σκορπισμένοι στους πέντε δρόμους.

Μας κατακυρίευε ο θυμός κάθε φορά που άκουα αυτές τις ριπές και γινόμουνα έξω φερνών σαν σκεφτόμουν πόσο πολύτιμες θα μπορούσαν να αποδειχθούν οι σφαίρες αυτές που με τόση ανευθυνότητα σπαταλούσαν ο "φρουροί" των οδοφραγμάτων", αν βρισκόντουσαν στον Πενταδάκτυλο.

Κάθε τόσο μου ερχόταν έντονη η επιθυμία να κατέβω στον δρόμο με τις πυτζάμες και να τους πω πως θα μπορούσαν ελεύθερα να ρίξουν όσες ριπές επιθυμούσε η καρδούλα τους αν αποφάσιζαν να πάρουν μαζί μας τον δρομο προς τον Πενταδάκτυλο την επομένη μέρα...

Ομως εδώ δεν ήταν πρόβλημα οι τούρκοι. Εδώ ενδιαφέρνταν περισσότερο να κρατηθεί το πραξικοπημα. Γι' αυτούς εδώ επομένως, σαν να μην είχε πραγματοποιηθεί η τουρκική εισβολή, σαν να μην διέτρεχε κίνδυνο η Κύπρος, από τους τούρκους. Μοναδική τους έγνοια ήταν να εμποδίσουν τους μουσκικούς να σηκώσουν κεφάλι.

Ολα αυτά και άλλα πολλά διαπίστωσα και άκουσα την επομένη. Και σιγχάθηκα τα χάλια μας. Τότε ήταν που κατάλαβα για ποιους λόγους περιμέναμε στον Σύσκληπο ενισχύσεις τόσες και τόσες ώρες χωρίς ανταπόκριση.

Για άλλη μια φορά μυρίστηκα το φοβερό μέγεθος της προδοσίας.

ΠΙΣΩ ΣΤΟΝ ΠΕΝΤΑΔΑΚΤΥΛΟ

Οι ώρες περνούν πολύ γρηγορα σαν ζεις στιγμές ευχάριΣτες. Ετσι χωρίς να το καταλάβουμε πέρασε και η επομένη μερα. Με τα χαράματα θα ερχόταν ο Δικωμίτης να με πάρει για να ξαναγυρίσουμε στις θέσεις μας στον ΠΕνταδάκτυλο.

Η μοίρα μας μας επεφύλασσε ακόμη ταλαιπωρίες και δοκιμασίες. Πρωί, πρωί με παρέλαβε ο Δικωμίτης και γυρίσαμε στη μονάδα μας. Φθάσαμε στους χώρους αποκρύψεως του Αγίου Παντελεήμονα, ανατολικά από τη Μύρτου.

Σιγά, σιγά, μαζεύτηκαν εδώ 24 από τους συναδέλφους μας που πήραν άδεια τις τελευταίες δυο μέρες. Οι υπόλοιποι που δεν παρουσιάστηκαν προτίμησαν να πάνε για κατάταξη στις μονάδες τους. Αλλά και από αυτούς που γύρισαν, οι πιο πολοί ήθελαν να εξασφαλίσουν από τον διοικητή του Τάγματος μια βεβαίωση ότι παρουσιάστηκαν και υπηρέστησαν στο Τάγμα από της εισβολής μέχρι σήμερα και στη συνέχεια να φύγουν για να παρουσιαστούν στις μονάδες, που έπρεπε να είχαν παρουσιαστεί από την πρώτη μέρα της εισβολής και δεν το κατάφεραν για διάφορους λόγους.

Ετσι ο διοικητής έδωσε τις διαβεβαιώσεις αυτές σε 16 από τους συναδέλφους μας και τους επέτρεψε να φύγουν από το Τάγμα και να παρουσιαστούν στις μονάδες τους. Για τους υπόλοιπους οκτώ επέμενε να μείνουμε στο τάγμα. Ετσι αφού αποχώρησαν οι άλλοι μείναμε στο τάγμα οι πιο κάτω οκτώ συνάδελφοι: Ανθυπολοχαγοί Παυλίδης Σάββας, Γρηγορίου Σόλων, Κέλλας Μιχαήλ, Παπατρύφωνος Τρύφων, Καλογήρου Αργυρός, ΔΕΑ Δημήτρη Δημήτρης, Λοχίας Δικωμίτης Γεώργιος και καταδρομέας Ματαράγκας Ευστάθιος.

Η πρώτη διαταγή που πήραμε όσοι απομείναμε ήταν να κατευθυνθούμε προς την κορυφή του Πενταδακτύλου "Κυπαρισσόβουνος" όπου είχαν προωθηθεί και πήραν θέσεις δυνάμεις του Τάγματος μας κάτω από την διοίκηση των Υπολοχαγών Φακούρα, Βιολάρη και μερικών άλλων (που ξεχνώ τα ονόματά τους) για να εμποδίσουν τυχόν προσπάθεια των τούρκων να προχωρήσουν δυτικότερα και να καταφέρουν έτσι να ενώσουν το προγεφύρωμα τους με τη Βασίλεια.

Αποστολή μας ήταν να εντοπίσουμε με τη μεγαλύτερη δυνατή ακρίβεια τις θέσεις του εχθρού και να δώσουμε σχετική έκθεση στη διοίκηση.

Ετσι αφήνοντας το κέντρο ΠΙΑ ΠΕΛΛΑ που έγινε τις τελευταίες δυο μέρες έδρα του τάγματος πήραμε με τα πόδια τον δρομο προς τον Κυπαρισσόβουνο. Υστερα από μια κοπιαστική πορεία συναντήσαμε τον υπολοχαγό Φακούρα και ενημερωθήκαμε τόσο για τις δικές μας θέσεις όσο και για τις θέσεις του εχθρού κατά προσέγγιση.

Αφού κάναμε αρκετές προσπάθειες για να εντοπίσουμε καλύτερα τις εχθρικές θέσεις, χωρίς σημαντικά αποτελέσματα γυρίσαμε και πάλι στην έδρα του Τάγματος στο κέντρο ΠΙΑ ΠΕΛΛΑ και ενημερώσαμε την Διοίκηση.

Αξίζει να σημειωθεί ότι στο κέντρο ΠΙΑ ΠΕΛΛΑ είχε την έδρα του εκτός του 366 Τ.Ε και το 316.

Ετσι υπήρχαν τώρα δυο Διοικητές προς τους οποίους είμαστε υπόλογοι νοουμένου ότι οι δυνάμεις των δυο ταγμάτων είχαν ουσιαστικά συγχωνευθεί και είχαν αναλάβει κοινή αποστολή.

Μετά την ενημέρωση πήραμε άλλη επείγουσα διαταγή. Μας έδωσαν ένα ζευγάρι κιάλια και μας διέταξαν να ανεβούμε στην κορυφή του Κόρνου (της δυτικώτερης κορυφής του Πενταδακτύλου) από όπου ήταν δυνατό να εντοπίσουμε καλύτερα τις εχθρικές θέσεις (λόγω ύψους).

Ετσι αργά το απόγευμα μαζί με τους Δικωμίτη και Παπατρύφωνος πήραμε την ανηφόρα προς τη κορυφή του Κόρνου. Η πορεία ήταν δύσκολη, ύστερα μάλιστα από την κούραση που μας κρατούσε.

Κοντά στο ηλιοβασίλεμα είχαμε φθάσει στην κορυφή. Η θέα από εδώ ψηλα ήταν υπέροχη. Μπορούσαμε να βλέπουμε ολόκληρη σχεδόν την επαρχία της Κερύνειας προς τα βόρεια και ξεχωρίζαμε στο βάθος της θάλασσας τα τούρκικα πολεμικά πλοία. Βαθειά στον ορίζοντα φαίνονταν οι κορυφές των οροσειρών της Τουρκίας. Σκέφτηκα πως κάτω από άλλες συνθήκες θα μπορούσε κανένας να απολαύσει πραγματικά αυτό το υπέροχο θέαμα, κοιτάζοντας πότε προς τα βόρεια και πότε προς τα νότια, όπου εύκολα μπορούσες να διακρίνεις τις κορυφές του Τροόδους, την πεδιάδα που απλωνόταν από τη Μύρτου μέχρι τον Γερόλακκο και την Λευκωσία. Λυπήθηκα μάλιστα πως γιατί τριάντα σχεδόν χρόνια που έζησα κάτω από τη σκιά του "Κόρνου", (το χωριό μου Λάρνακας Λαπήθου βρίσκεται κυμμένο στους νότιους πρόποδες του "Κόρνου", δεν αξιώθηκα ούτε μια φορά να ανέβω σ' αυτή την κορυφή.

Τώρα όμως δεν ήταν ώρα για ρομαντικές αναζητήεις. Ηταν ώρα πελέμου. Γι' αυτό και μόλις πατήσαμε την κορυφή στραφήκαμε με τα κιάλια να εντοπίσουμε τις θέσεις των τούρκων. Πραγματικά διακρίναμε σε λίγο μια τουρκική σημαία και αργότερα παρατηρήσαμε κινήσεις τούρκων στρατιωτών. Πήραμε αμέσως μολύβι και χαρτί και σκιτσάραμε την περιοχή. Υστερα ανοίξαμε ένα χάρτη που είχαμε μαζί μας και προσπαθήσαμε να σημειώσουμε με την πιο δυνατή ακρίβεια τις θέσεις των τούρκων, όπως και τις δικές μας θέσεις.

Μείναμε να παρακολουθούμε τις εχθρικές κινήσεις μέχρι αργά, που η δύση του ήλιου σκόρπιζε το πρώτο σκοτάδι της νύκτας και δεν μας επέτρεπε να βλέπουμε.

Κατεβαίνοντας κατάκοποι και κάθιδροι απολαύσαμε με την ελάχιστη διάθεση για φυσιολατρεία που μας απόμεινε, έναν θαυμάσιο ηλιοβασίλεμα. (Για μένα ήταν το πρώτο και τελευταίο όπως αποδείχθηκε αργότερα ηλιοβασίλεμα που περακολούθησα από την κορυφή του "Κόρνου").

Εκείνο όμως που μας απασχολούσε κατά κύριο λόγο αυτή τη στιγμή ήταν η αναφορά στη Διοίκηση των πληροφοριών που μαζέψαμε. Ετσι κατευθυνθήκαμε αμέσως στην έδρα μας και δώσαμε την έκθεση. Είχε κιόλας νυκτώσει και έπρεπε να τακτοποιήσουμε και τα θέματα της σκοπιάς και του ύπνου.

Τελικά πήραμε εντολή να κινηθούμε στους πρόποδες του υψώματος "Παπάς" και να βγάλουμε σκοπιά στη νοτιοδυτική του πλευρά προς την κατεύθυνση του τουρκικού χωριού "Καμπυλή".