29.7.1974: Η Διμοιρία των Σάββα Παυλίδη και Σόλωνα Γρηγορίου διατάσσεται να θέσει υπό τον έλεγχο της το χωριό Σύσκληπος που βρίσκεται κάτω από τις κάννες των τουρκικών αρμάτων.

S-2297

29.7.1974: Η ΔΙΜΟΙΡΙΑ ΤΩΝ ΣΑΒΒΑ ΠΑΥΛΙΔΗ ΚΑΙ ΣΟΛΩΝΑ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΔΙΑΤΑΣΣΕΤΑΙ ΝΑ ΘΕΣΕΙ ΥΠΟ ΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ ΤΗΣ ΤΟ ΧΩΡΙΟ ΣΥΣΚΛΗΠΟΣ ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΚΑΤΩ ΑΠΟ ΤΙΣ ΚΑΝΝΕΣ ΤΩΝ ΤΟΥΡΚΙΚΩΝ ΑΡΜΑΤΩΝ. ΟΤΑΝ ΥΨΩΝΟΥΝ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΗΜΑΙΑ ΟΙ ΤΟΥΡΚΟΙ ΕΠΙΤΙΘΕΝΤΑΙ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΛΥΣΣΩΔΩΣ ΚΑΙ ΣΧΕΔΟΝ ΤΟ ΙΣΟΠΕΔΩΝΟΥΝ...(ΤΟ 4o ΜΕΡΟΣ ΤΟΥ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟY ΤΟΥ ΕΦΕΔΡΟΥ ΑΝΘΥΠΟΛΟΧΑΓΟΥ ΔΑΣΚΑΛΟΥ ΣΑΒΒΑ ΠΑΥΛΙΔΗ, ΑΠΟ ΤΟ ΛΑΡΝΑΚΑ ΤΗΣ ΛΑΠΗΘΟΥ)

Στα τέλη Ιουλίου 1974 μια διμοιρία υπό τους ανθυπολοχαγούς Σάββα Παυλίδη και Σόλωνα Γρηγορίου ελέγχει τα υψώματα πάνω από τα χωριά Αγριδάκι και Σύσκληπος στον Πενταδάκτυλο ψηλά πάνω από τη περιοχή Λαπήθου. Οι δυο ανθυπολοχαγοί διατάσσονται να προωθηθούν στο χωριό Σύσκληπος και να υψώσουν την ελληνική σημαία ώστε να καταγραφεί από τις δυνάμεις των Ηνωμένων Εθνών ότι το χωριό βρίσκεται σε ελληνικά χέρια. Το χωριό είναι υπό τον έλεγχο των κανονιών των εισβολέων οι οποίοι κατά περιόδους εισβάλλουν σ' αυτό και συνεχίζουν Το πλιάτσικο. Ωστόσο δεν εγκαθίστανται σ' αυτό. Οταν όμως οι δυο ανθυπολοχαγοί προωθούνται στο χωριε με μερικούς άνδρες δέχονται βροχή πυρών από τους τούρκους που σχεδόν ισοπεδώνουν το χωριό...

Ο δάσκαλος Σάββας Παυλίδης, ο ένας από τους δυο ανθυπολοχαογούς, αναφέρει στο τέταρτο μέρος του συγκλονιστικού του ημερολογίου του:

ΔΕΥΤΕΡΑ 29 ΙΟΥΛΙΟΥ 1974:

Ενα γαϊδούρι που το οδηγούσε ο εθελοντής Κώστας Νεοκλέους αΠό το Αγριδάκι κατέφθασε πρωί, πρωί στις θέσεις μας, κουβαλώντας νερό και φαγητό. Ετσι πήραμε ένα καλό πρόγευμα. Και μας ήταν πράγματι τόσο απαραίτητο.

Για όλες τις υπόλοιπες μέρες που μείναμε στο ύψωμα το γαϊδούρι μας εξυπηρετούσε θαυμάσια. Χρωστούσαμε όμως περισσότερα στον Κώστα Νεοκλέους όπως και σ' αυτούς που ετοίμαζαν το φαγηγό στο Λάρνακα της Λαπήθου για να ενημερώνουμε τον νέο Διοικητή του 336 ΤΕ κ. Δημητράκη, ο οποίος ανέλαβε τη διοφκηση του τάγματος, μετά τον τραυματισμό του κ. Πανταζή στην περιοχη Εληά της Κερύνειας.

Η διμοιρία μας βρισκόταν κιόλας υπό την διοίκηση του 366 ΤΕ και σκοπεύαμε να ζητήσουμε ενισχύσεις.

Κατεβαίνοντας όμως προς τον Λάρνακα της Λαπήθου συναντήσαμε τον αντισυνταγματάρχη Μπούφα. Μας ρώτησε τι γίνεται στην περιοχή μας και αφού τον ενημερώσαμε μας είπε:

- Θα γυρίσετε αμέσως πίσω. Πάρτε και ένα ασυρματιστή και ένα δυο ακόμη στρατιώτες και ειδοποιείστε τους άλλους ανθυπολοχαγούς να οδηγήσουν τη διμοιρία προς την κατεύθυνση του χωριού Σύσκληπος. Εκεί θα συναντηθείτε και θα αναλάβετε να οδηγήσετε την διμοιρία μέσα στο χωριό. Σε λίγο θα φθάσουν αντιπρόσωποι των Ηνωμένων Εθνών για να καταγράψουν τις θέσεις μας και τις θέσεις του εχθρού μέσα στα πλαίσια της συμφωνίας για κατάπαυση του πυρός. Θέλω να φανεί καθαρά ότι το χωριό Σύσκληπος ανήκει σε μας και όχι στους τούρκους. Πάρε και αυτή την ελληνική σημαία και μόλις μπήτε στο χωριό να την υψώσετε είτε στο σχολείο, είτε στην εκκλησία. Θα περιμένω στον ασύρματο για να με ενημερώσετε για τα αποτελέσματα.

Δοκιμάσαμε να εξηγήσουμε στον κ. Μπούφα τους θανάσιμους κινδύνους που πιθανόν να είχε μια τέτοια ενέργεια μας, αλλά δεν δέχτηκε να μας ακούσει. Αντίθετα άρπαξε κυριολεκτικά ένα ασυρματιστή και δυο στρατιώτες αυτούς που στέκονταν γύρω του και τους πέταξε στο τζιπ που μας μετέφερε. Υστερα διέταξε τον οδηγό του τζιπ κ. Γωργουλλή Χοιροπούλη από το Παλιομέτωχο που βρισκόταν μαζί με τη διμοιρία μας και στην περιοχή Εξη Μίλι να στρίψει προς την αντίθετη κατεύθυνση το αυτοκίνητο.

Ετσι άρχιζε για μας μια νέα περιπέτεια. Πήραμε το δρόμο προς το Αγριδάκι. Καθώς προχωρούσαμε δώσαμε οδηγίες στον ασυρματιστή που μας συνόδευε να επικοινωνήσει με τον ασυρματιστή της διμοιρίας Τάκη Βιολάρη που βρισκόταν στο ύψωωμα και να μεταβιβάσει τις διαταγές του κ. Μπούφα στους συναδέλφους Ανθυπολοχαγούς Δημήτρη Αργύρη, Κέλλα και Τρύφωνα, ώστε να οδηγήσουν τη διμοιρία προς την κατεύθυνση του Συσκλήπου.

Δυστυχώς υπήρξε παρεξήγηση στις συνεννοήσεις και έτσι δεν κατέστη δυνατό να μετακινηθεί η διμοιρία.

Εμείς εν τω μεταξύ προχωρούσαμε με το τζιπ προς τον Σύσκληπο μέσω Αγριδακίου. Σαν φτάσαμε στη μεγάλη στροφή που αποτελούσε το κρίσιμο σημείο της πορείας μας, διέταξα τον οδηγό Χοιροπούλην να σταματήσει. Αποτάθηκα στον συνάδελφο κ. Σολή Γρηγορίου και του είπα:

- Νομίζω ότι πάμε για αυτοκτονία, αν προχωρήσουμε κι' άλλο με το αυτοκίνηυτο. Εδώ και δυο μέρες τώρα παρακολουθούμε τις κινήσεις των τούρκων και είμαστε βέβαιοι πως στις απέναντι παρυφές του υψώματος, που κατέχουν, έχουν εγκαταστήσει τουλάχιστο δέκα με δεκαπέντε πολυβόλα μπραόυνιγκ κι' ότι ακόμη πάνω από δέκα γιγαντιαία άρματα μάχης αμερικανικής κατασκευής βρίσκονται καμουφλαρισμένα στις θέσεις τους. Προχωρώντας, ακόμη για λίγο είναι σαν να μπαίνουμε στη μπούκα των πολυβόλων και ένα πάτημα της σκανδάλης μπορεί να σταθή αρκετό για νας μας στείλει όλους ομαδικά στο τάφο.

Ο συνάδελφος Σολής παρατήρησε:

- Εισηγείσαι να αρνηθούμε να εκτελέσουμε τη διαταγή του κ. μπούφα;

Απάντησα:

- Κάθε άλλο. Θα εκτελέσουμε τη διαταγή, αλλά θα χρησιμοποιήσουμε και τη δική μας λογική. Μόνο εμείς είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε τον κίνδυνο που παραμονεύει και κανένας άλλος. Γι' αυτό πρέπει να λάβουμε τα μέτρα μας, να παριορίσουμε κατά το δυνατό τους κινδύνους αυτούς.

- Τι εισηγείσαι λοιπόν, ρώτησε ο Σολής.

Απάντησα:

- Πρώτα απ' όλα δεν θα προχωρήσουμε με τα αυτοκίνητα. Υστερα δεν πρέπει να πάμε όλοι μαζί .Οι στρατιώτες αυτοί είναι τελείως ακατατόπιστοι και τάχουν χαμένα. Γιατί να τους κουβαλούμε μαζί μας με κίνδυνο να χάσουν την ζωή τους; Νομίζω ότι είναι καλύτερα να προχωρήσουμε πρώτα οι δυο μας. Θα δούμε τις αντιδράσεις των τούρκων και ανάλογα αποφασίζουμε αν πρέπει να μας ακολουθήσουν και οι υπόλοιποι.

Συμφωνήσαμε. Αφήσαμε τους υπόλοιπους με το αυτοκίνητο κοντά στην στοφή και προχωρήσαμε οι δυο μας πεζοί βγαίνοντας από τον δρόμο και ακολουθώντας τις ακαλλιέργητες πλαγιές του υψώματος, ώστε να έχουμε τη δυνατότητα να καλυφθούμε πίσω από τις πέτρες, αν δεχόμαστε πυρά.

Καθώς προχωρούσαμε όλο και γινόμαστε καλύτερος στόχος για τον εχθρό γιατί, σιγά, σιγά βρισκόμαστε ακάλυπτοι στο πεδίο βολής των εχθρικών πολυβόλων.

Τα μάτια μας γύριζαν από στο εχθρικό ύψωμα, πότε στις δικές μας θέσεις που βρίσκονταν στο ύψωμα πίσω μας και πότε στο χωριό Σύσκληπος που βρισκόταν κατευθείαν μπροστά μας, κάπου ένα χιλιόμετρο μακρυά, κτισμένο σε μια χαμηλή κοιλάδα, ακριβώς στο μέσο των δυο υμωμάτων που κατείχαν η δική μας διμοιρία και οι τούρκοι.

Η καρδιά μας κόντευε να σπάσει καθώς προχωρούσαμε αναμένοντας από στιγμή σε στιγμή το κελάδημα των πολυβόλων. Η αγωνία μας κορυφώθηκε, και τα νεύρα μας παρατεντώθηκαν. Ομως προχωρούσαμε σταθερά, παίρνοντας όλες τις δυνατές προφυλάξεις.

Σαν πλησιάσαμε στα πεντακόσια μέτρα διακρίναμε στην είσοδο του χωριού κάποιον να κάθεται στο πεζοδρόμιο του πρώτου σπιτού έχοντας δίπλα του ένα σακκκίδιο και κάτι σαν στρατιωτικό τυφέκιο, ακουπισμένο στον τοίχο... Κρύος ιδρώτας μας περιέλουσε. Μαύρες σκέψεις πέρασαν από το μιαλό μας.

Μήπως οι τούρκοι μπήκαν στο xωριό πριν από μας και έχουν εγκαταστήσει φρουρά; Αν αυτή είναι η κατάσταση τότε ποια τύχη μας περιμένει, καθώς βρισκόμαστε εκτεθειμένοι στα πιθανά διασταυρούμενα πυρά του εχθρού μόνοι και απροστάτευτοι, μια και και η δική μας διμοιρία καμιά κίνηση δεν πραγματοποίησε μέχρι στιγμής.

Με πλησίασε τότε ο Σολής και μου πρότεινε να ανοίξει πυρ εναντίον του "φρουρού". Αντέκρουσα την εισήγηση του λέγοντας:

- Πρώτα, πρώτα μπορεί να μην είναι τούρκος. Και η αφαίρεση μιας ζωής χωρις προβληματισμό, δεν είναι πράγμα επιτρεπτό, αλλά και στην περίπτωση ακόμη που πρόκειται για τούρκο φρουρό, δεν μας συμφέρει καθόλου να ανοίξουμε πρώτοι πυρ, γιατί σίγουρα ο φρουρός δεν θα είναι μόνος στο χωριό. Και καθώς από απέναντι μας στο ύψωμα μας σημαδεύουν κιόλας οι κάννες των πολυβόλων των τούρκων θα βρεθούμε σε δυσάρεστη θέση, αν φανούμε και προκλητικοί.

Ο Σολής συμφώνησε τελικά. Τι θα έπρεπε όμως να κάνουμε;

Μέσα στην απελπιστική μας θέση επιστραστεύσαμε τη σκέψη και πήραμε μια παράτολμη απόφαση.

Ο Σολής θα παρέμενε στο σημείο αυτό και θα είχε συνέχεια στο σημάδι τον υποτιθέμενο τούρκο "φρουρό". Εγώ θα προσπαθούσα να τον πλησιάσω έρποντας, έχοντας σαν κάλυψη ένα πελώριο βράχο που βρισκόταν ακριβώς στην άλλη όχθη του δρόμου απέναντι από το σημείο που καθόταν ο φρουρός.

Ετσι κι' έγινε. Ο Σολής καλύφτηκε πίσω από μια πέτρα και έφερε στο σημάδι τον "φρουρό". Ετσι άρχισα να σέρνομαι προς το μέρος του μέσα από τα ξηρά αγκάθια και τις ζεστές πέτρες. Βασίστηκα στο γεγονός ότι σε περίπτωση που θα με αντιλαμβανόταν ο "φουρός" θα άνοιγε πυρ εναντίον του ο Σολής και έτσι θα μου δινόταν η ευκαιρία να αντιδράσω.... Προχωρούσα έρποντας για μιάμιση ώρα περίπου. Ο κάθε θόρυβος που δημιουργούσα σερνώμενος με έκανε να ανατριχιάζω κι ένοιωθα τον ιδρώτα της αγωνίας να καταβρέχη όλο μου το σώμα.

Ενοιωθα σαν να καθόμουν για ώρες στην ηλεκτρική καρέκλα και περίμενα από στιγμή σε στιγμή κάποιον να πατήσει το κουμπί που θάκοβε το νύμα της ζωής μου.

Τέτοια δοκιμασία των νεύρων δεν είχα ποτέ την ευκαιρία να ξαναζήσω στο παρελθόν. Κι' εύχομαι να μη μου ξαξαδοθει...

Σαν έφτασα στα διακόσια πενήντα μέτρα περίπου μακρυά από τον "φρουρό" σταμάτησα. Προσπαθούσα να τον αναγνωρίσω αλλά μάταια. Η αμφιβολία σε τέτοιες περιπτώσεις καταντά αληθινός τύρανος σκέφτηκα.

Στο μεταξύ με πλησίασε και ο Σολής. Ούτε και αυτός μπορούσε να διακρίνει τίποτε περισσότερο. Ο "φρουρός" συνέχισε να παραμένει ακίνητος στην αρχική του θέση. Ο φόβος μήπως επρόκειτο για τούρκο φρουρό μας έκανε να παγώνουμε...

Τελικά αποφασίσαμε να εφαρμόσουμε την τακτική που αρχίσαμε ως το τέλος. Τώρα ο Σολής βρισκόταν πολύ πιο κοντά στον "φρουρό". Και έτσι θα ήταν σε καλύτερη θέση να τον κτυπήσε καίρια αν έβλεπε να αρπάζει το όπλο του και να να του ρίχνει.

Προχώρησα και πάλιν έρποντας. Αλλη μια ατέλειωτη ώρα σκληρής δοκιμασίας. Από τη ζέστη και την αγωνία ένοιωθα τα χείλη μου να καίνε. Κάποτε έφθασα πίσω από τον πελώριο βράχο. Πήρα βαθειά αναπνοή, στάθηκα στις μύτες των ποδιών μου, έβαλα το δάκτυλο στη σκανδάλη του αυτομάτου που κρατούσα και πετάκτηκα ξαφνικά με αποφασιστικότητα μπροστά στον "φρουρό" φωνάζοντας του :" Αλτ, ακίνητος κσι σ' έφαγα".

Με έκπληξη μου διαπίστωσα τότε πως επρόκειτο μάλλον για ένα μεσήλικά άνδρα καταγόμενο από τον Σύσκληπο, ο οποίος είχε βάλει μερικά ρούχα σε ένα ρούχινο σάκκο, που έμοιαζε με στρατιωτικό σακκίδιο και ο οποίος καθόταν ακόμη στο πεοζοδρόμιο έχοντας ακουμπισμένα στον τοίχο το μπαστούνι του, που μακρυά έμοιαζε με στρατιωτικό τυφέκιο. Είχεν ετοιμασθεί να φύγει από το χωριό, αλλά βλέποντας τριγύρω στρατό να κινείται δεν αποφάσιζε να προχωρήσει μη γνωρίζοντας ποιοι είναι οι τούρκοι και ποιοι οι δικοί μας.

Με το πήδημα μου ο άνθρωπος μας τα έχασε. Με πήρε για τούρκο στρατιώτη. Τον βοήθησα με την κουβέντα να επανεύρει τον εαυτό του. Τον ρώτησα αν είδε τούρκους στο χωριό και αυτός μου απάντησε:

- Κάθε τόσο έρχονται ομάδες τούρκων, μπαίνουν στο χωριό και αρπάζουν ό,τι βρουν. Υστερα φεύγουν και πάνε στο ύψωμα απέναντι, όπου σταθμεύουν. Πριν από λίγη ώρα είχαν έλθει στο χωριό και τουρκικά άρματα μάχης. Αν προχωρήσετε παρακάτω στον άσφαλτο θα δείτε και τα αποτυπώματα των ερπυστριών στο δρόμο.

Ρώτησα τότε αν υπάρχουν πολλοί δικοί μας στο χωριό. Μου απάντησε:

- Είμαστε αρκετά πρόσωπα ακόμη. Οι πιο πολλοί όμως είναι ηλικιωμένοι.

Παράγγειλα τότε στον άνθρωπο μας προς τα που θάπρεπε να κατευθυνθεί για να μπορέσει να διαφύγει και στράφηκα προς το κέντρο του χωριού.

Στο μεταξύ έφθασε κοντά ο Σολής. Είμαστε κι' οι δυο πεθαμμένοι από την δίψα. Σκεφτήκαμε να μπούμε στα σπίτια για νερό. Ο μεσήλικας όμως που συναντήσαμε μας είπεν πριν φύγει να είμαστε πολύ προσεκτικοί, ότι ήταν δυνατό να βρίσκονταν τούρκοι στρατιώτες μέσα στα σπίτι του χωριού, για να πάρουν καλύτερα αντικείμενα. Αυτό είχε ήδη γίνει αρκετές φορές προτύτερα, μας είπε.

Η δίψα μας όμως ήταν τέτοια που δεν μπορούσαμε να την αντέξουμε. Ετσι σπρώξαμε βίαια την πόρτα του πρώτου σπιτιού που βρήκαμε μπροστά μας και μπήκαμε. Η πόρτα άνοιξε εύκολα χωρίς αντίσταση. Βρήκαμε μια μεγάλη κανάτα (κούζα) με νερό και ήπιαμε και χορτάσαμε. Υστερα προσέξαμε πως το σπίτι είχε λεηλατηθεί. Τα συρτάρια του ερμαριού ήταν ανοικτά και ένα σωρό οικιακά είδη ήταν ανακατεμένα και σκορπισμένα δεξιά και αριστερά.

Με πολλές προφυλάξεις μπήκαμε και σε άλλα τρία τέσσερα σπίτια. Παντού το ίδιο θέαμα. Σ' ένα σπίτι μάλιστα θυμούμαι πως είδα την τηλεόραση γκρεμισμένη από τη θέση της με σπασμένο τον φακό της. Το φαινόμενο αυτό μας ανησύχησε ιδιαίτερα, γιατί οι λεηλασίες αποτελούσαν αποδείξεις ότι οι τούρκοι στρατιώτες πράγματι έρχονταν κάθε τόσο στο χωριό.

Λίγο παρακάτω κοντά στη βρύση συναντήσαμε ένα μάλλον ηλικιωμένο κύριο ψηλό και βρακοφόρο, να κρατά δυο κουβάδες νεκρό και να κατευθύνεται προς το σπίτι του. Μας είπεν ότι σκόπευε να ποτίσει τα βόδια του και μας επανέλαβε όσα μας είπε προηγουμένως συχγωριανός του. Πρόσθεσε όμως ότι εκείνη την στιγμή μάλλον δεν θα πρέπει να υπήρχαν τούρκοι στρατιώτες στα σπίτια, γιατί μόλις πριν από λίγη ώρα είχαν αποχωρήσει. Μας έδειξε μάλιστα και τα σημάδια που άφησαν τα άρματα επάνω στην άσφαλτο.

Υστερα από αυτό φωνάξαμε και τους άλλους που ανέμεναν ακόμη στην στροφη με το αυτοκίνητο να κατευθυνθούν γρήγορα στο χωριό.

Σαν έφτασαν πήραμε πρώτα τη σημαία κι' αφού πηδήξαμε στα κάγκελλα τη δέσαμε στον ιστό του σχολείου. Υστερα πήραμε στον ασύρματο τον κ. Μπούφα και τον ενημερώσαμε.

Ενθουσιασμένος για το "επίτευγμα" ο κ. Μπούφας μας συνεχάρη. Κι' όπως βρισκόταν εκείνη τη στιγμή στον Λάρνακα της Λαπήθου φωνάζει τον κ. Αγγελή Χριστοφόρου, ιδιοκτήτη φορτηγού αυτοκινήτου και τον διατάσσει να οδηγήσει αμέσως στον Σύσκληπο ένα λόχο στρατιωτών, τους οποίους διέταξε να επιβιβασθούν. Ηθελε να αποδείξει ότι μέσα τον Σύσκληπο υπήρχαν ελληνικά στρατεύματα κι' επομένως κατά την καταγραφή των θέσεων των αντιπάλων που θα πραγματοποιούσαν με λίγο τα Ηνωμένα Εθνη θα είχαμε να διεκδικήσουμε και τον Σύσκληπο.

Σε λίγη ώρα είδαμε ξαφνιασμένοι κατάμεστο από άνδρες το φορτηγό του κ. Αγγελή και στρίβει τη στροφή, όπου εμείς προηγουμένως είχαμε αφήσει το σπίτι. Εκατόν περίπου άνθρωποι σαν σαρδέλλες σε ένα φορτηγό αυτοκίνητο οδηγούνταν προς τον Σύσκληπο χωρίς να υποψιάζωνται κάν ότι ήταν κιόλας στόχος των πολυβόλων τούρκων απέναντι.

Παρακολουθώντας τους στην αβέβαιη πορεία τους με κομμένη την ανάσα περιμέναμε ότι από στιγμή σε στιγμή θα εδέχονταν τα εχθρικά πυρά. Μετρούσαμε τα δευτερόλεπτα που περνούσαν και μας φαινόταν πως τα ρολόγια είχαν σταματήσει.

Κάποτε μας πλησίασαν. Τους φωνάξαμε αμέσως να κατέβουν από το φορτηγό και να σκορπίσουν μέσα στο χωριό και να φροντίσουν να καλυφθούν. Το θέμα ήταν κωμικοτραγικό, γιατί όλοι αυτοί οι άνθρωποι μη γνωρίζοντας που είναι οι θέσεις των τούρκων και που οι δικές μας θέσεις, τα είχαν χαμένα. Τους δώσαμε στα γρήγορα μερικές επεξηγήσεις και τους καλέσαμε να δείξουν ψυχραιμία, μέχρι να κατατοπισθούν. Θυμούμαστε ότι ανάμεσα στους κουβαλητούς που μας ήλθαν ήταν και ένας, ο οποίος δικαιολογημένα φυσικά, ρωτούσε συνέχεια τον εθελοντή οδηγό του τζιπ κ. Χοιροπούλη με ένα ύφος που έδειχνε την απόγνωση στην οποία βρισκόταν.

- Δε μου λες ρε Λοκατζή που είναι οι τούρκοι; Που πάμε εμείς; Τι θα κάνουμε;

Τόση ήταν η σύγχυση που επικρατούσε ώστε πολλοί στρατιώτες έπαιρναν θέσεις με μέτωπο προς τις θέσεις της δικής μας διμοιρίας, αντί προς τις εχθρικές θέσεις.

Στο μεταξύ η διμοιρία μας έμενε εντελώς απληροφόρητη για όλες αυτές τις εξελίξεις. Και τούτο παρ' ολίγο να είχε πολύ δυσάρεστες επιπτώσεις στην εξέλιξη των πραγμάτων αργότερα.

Μόλις κατεβηκα ευτυχώς όλοι οι στρατιώτες από το φορτηγό αυτοκίνητο και προτού προλάβουν καλά, καλά να αντιληφθούν που βρίσκονται άρχισαν να μας βάζουν με όλμους και πολυβόλα οι τούρκοι. Ο,τι πετύχαμε να αποφύγουμε νωρίτερα εμείς ανατράπηκε τώρα.

Το κακό που μας πλάκωσε τότε δεν μπορεί να το περιγράφει κανένας με λόγια. Αλλο να λες κι' άλλο να ζεις το δράμα της καταστροφής. Ενα από τα πρώτα βλήματα όλμων που έριξαν οι τούρκοι πέτυχε το φορτηγό αυτοκίνητο και το ακινητοποίησε. Ετσι αποκλείστηκε και το δικό μας τζιπ που βρισκόταν πιο μπροστά από το φορτηγό. Ηταν μεγάλο ευτύχημα για μας που δεν ανοίξανε πυρ οι τούρκοι πρηγουμένως.

Κι' ήταν ακόμα μεγαλύτερη η τύχη μας, γιατί ο θεός έβαλε το χέρι του και προτού βληθεί το αυτοκίνητο με τους όλμους είχαν μόλις προλάβει να αποβιβασθούν όλοι οι στρατιώτες από αυτό. Διαφορετικά...

Στο μεταξύ γινόταν χαλασμός κόσμου γύρω μας. Το ένα μετά το άλλο μας έρχονταν τα βλήματα των όλμων που κτυπούσαν αδιάκριτα το χωριό. Τεράστια νέφη από χώματα, πέτρες, ξύλα και καπνοί σκέπαζαν το χωριό. Ο ουρανός άρχισε να βρέχει βλήματα από πέτρες και ξύλα. Φωτιά και μπαρούτι μύριζε παντού. ο δαιμονισμένος και αποκρουστικός βόρυβος των βλημάτων όλμων, αλλά και οι θεριστικές βολές των πολυβόλων μας ακινητοποίησαν. Μερικοί στρατιώτες καταλήφθηκαν από πανικό και άρχισαν να τρέχουν ακάλυπτοι προς τα πίσω. Αλλοι πέταγαν τα όπλα τους και τόβαζαν στα πόδια. Αλλοι δεν ήξεραν προς τα που να κατευθυνθούν κι' άρχισαν να ξεφωνίζουν σπαρακτικά, ζητώντας βοήθεια και καθοδήγηση. Τα γουρούνια, οι κότες οι αγελάδες και άλλα κατοικίδια ζώα που έμεναν στις αυλές των σπιτιών άρχισαν να κλαίνε, να τρέχουν, να ορμούν προς το άγνωστο, ζητώντας την σωτηρία. Πολλά σπίτια του χωριού υπέστησαν σοβαρές ρωγμές από τα βλήματα και είμαι σχεδόν βέβαιος ότι μερικοί τουλάχιστον από τους ηλικιωμένους κατοίκους του χωριού που είχαν παραμείνει, θα είχαν τραυματισθεί.

Γενικά για αρκετές ώρες επικρατούσε στο χωριό μαι κατάσταση που πιστεύω πως πολύ λίγο θα πρέπει να διαφέρει από την κόλαση.

Προσωπικά είχα παραμείνει ακινητοποιημένος στην αυλή ενός σπιτιού, στην περιοχή απέναντι της εκκλησίας περίπου. Προσπαθούσσα να ξεχωρίσω μέσα από τους καπνούς κινήσεις των τούρκων στρατιωτών ή αρμάτων προς το μέρος μας.

Καθώς παρακολουθούσα κι' έβαλλα με το ελαφρό μου αυτόματο έσκασε πίσω μου ένα βλήμα όλμου. Ευτυχώς με προστάτευσε ένας πελώριος βράχος που βρισκόταν δίπλα από το σπίτι και άφηνε στο ενδιάμεσο του ένα πολύ στενό πέρασμα μέσα το οποίο είχα κουρνιάσει κι' είχα βρει καταφύγιο.

Από τή έκρηξη του βλήματος, κόπηκε από το βράχο αυτό ένα μεγάλο μέρος και εκσφενδονίστηκε με δύναμη προς το μέρος του τοίχου ακριβώς δίπλα μου. Ευτυχώς δέκτηκε ο τοίχος το κτύπημα και όχι το σώμα μου.

Κάποτε οι βολές βλημάτων καμπύλης τροχιάς αραίωσαν και σιγά, σιγά σταμάτησαν. Υστερα αραίωσαν οι βολές των πολυβόλων. Εψαξα τότε γύρω μου για τους συντρόφους μου. Δεν υπήρχε κανείς. Είχα απομείνει μόνος στο σημείο που βρισκόμουν.

Στο μεταξύ άρχισε να ακούεται το τρίξιμο των ερπυστριών αρμάτων από μακρυά.

Κινήθηκα τότε προς τα πίσω γυρεύοντας τους άλλους. Στο τελευταίο σπίτι συνάντησα δυο στρατιώτες να κάθονται στο βάθος μας ψηλής πέτρινης "δόμης" και να διερωτώνται τι θα έπρεπε να κάνουν. Τους καθοδήγησα και τους συμβούλεψα να βάλουν, ώστε να καλυφθώ στην υποχώρηση και στη συνέχεια να τους καλύψω κι εγώ. Υστερα βρήκα ένα χειριστή ΠΑΟ με δυο βοηθούς του. Είπα και σ' αυτούς τα ίδια πράγματα.

Ετσι και έγινε. Με κάλυψαν και εν συνεχεία τους κάλυψα και εγώ για να υποχωρήσουν. Ομως εγκαταλήφθηκε και το ΠΑΟ γιατί ήταν βαρύ και δεν μπορούσαν να το κουβαλήσουν.

Λίγω έξω από το χωριό συναντήσαμε και τους υπόλοιπους ταμπουρωμένους πίσω παό μια πέτρινη δόμη. Ο κίνδυνος από τυχόν προέλαση των τουρκικών αρμάτων προς το μέρος μας ήταν θανάσιμος. Γι' αυτό αποφασίσαμε να υποχωρήσουμε προς τις θέσεις της διμοιρίας μας ψηλά στο ύψωμα.

Βάλλοντας καα βαλλόμενοι αρχίσαμε να ανεβαίνουμε στο ύψωμα. Οι ανδρες της διμοιρίας μας όμως όταν αντελήφθησαν μεγάλο αριθμό στρατιωτών να κινούνται προς τις θέσεις τους μας εξέλαβαν σαν τούρκους και άρχισαν να βάλλουν εναντίον μας. Αλλο πάλι τούτο. Κανένας μέχρι τη στιγμή εκείνη δεν είχεν ενημερώσει τους συναδέλφους μας για το τι γινόταν τόσες ώρες μέσα στον Σύσκληπο.

Υπήρχε θανάσιμος κίνδυνος για όλους μας, γιατί λόγω της συγχύσεως δεχόμαστε τόσο τα εχθρικά πυρά από το νότο, όσο και τα φίλια πυρά από τον βορρά. Αρχίσαμε να φωνάζουμε με όλη μας τη δύναμη, αλλά κανένας δεν μπορούσε να μας ακούσει μέσα στην κόλαση της μάχης. Η αγωνία μας κράτησε για αρκετή ώρα όσπου κάποιος λοχίας της διμοιρίας που πληροφορήθηκε τι συνέβαινε κατέφθασε τρέχοντας στις θέσεις των ανδρών που είχαν ανοίξει πυρ εναντίον μας και έδωσεν οδηγίες για κατάπαυση του πυρός.

Ετσι ύστερα από όλες αυτές τις θλιβερές δοκιμασίες καταφέραμε να ανεβούμε κατάκοποι και κάθιδροι στο ύψωμα της διμοιρίας. Η περιπέτεια όμως αυτή μας στοίχισε ακριβά. Είχαμε κάπου δώδεκα τραυματίες. Μερικοί ήταν πολύ σοβαρά κτυπημένοι και δυο ή τρεις πέθαναν αργότερα όπως πληροφορήθηκα εκ των υστέρων. (Δυστυχώς οι στρατιώτες αυτοί, που είχαν σταλεί στον Σύσκληπο ήσαν εντελώς άγνωστοι μας κι' έτσι δεν έχουμε συγκεκριμένα στοιχεία για κανένα).

Είχαμε εγκαταλείψει στο χωριό το φορτηγό αυτοκίνητο που κτυπήθηκε καθώς και το τζιπ που αποκλείστηκε. Πέρα από αυτά μερικά βαρειά όπλα που είχαν μεταφεθεί στον Σύσκληπο εγκατελείφθησαν κατά την υποχώρηση. Ησαν όλα ένα ΠΑΟ και δυο πολυβόλα μπράουνιγκ καθώς επίσης ένας ασύρματος. Λόγω του βάρους τους οι χειριστές τους ήταν αδύνατο να τα μεταφέρουν ενώ υποχωρούσαν βαλλόμενοι πανταχόθεν.

Αυτός ήταν ο δυσάρεστος απολογισμός της επιχειρήσεως.

Κόντευε πια να δύσει ο ήλιος όταν είχε λήξει η περιπέτεια μας. Εμείς μείναμε και πάλι στις θέσεις της διμοιρίας μας ενώ όλοι οι άλλοι στρατιώτες που μας ήλθαν στον Σύσκληπο με το φορτηγό γύρισαν με τα πόδια στον Λάρνακα της Λαπήθου

Στο μεταξύ ακούαμε τις ερπύστριες των αρμάτων να τρίζουν και είχαμε αντιληφθεί πως οι τούρκοι αποφάσισαν να κινηθούν με τα άρματα προς τον Σύσκληπο. Αυτή άλλωστε ήταν η προσφιλής τακτική που εφάρμοζαν πάντοτε. Καταλάβαμε πως καμμιά αντίσταση δεν μπορούσε πια να προβληθεί από μέρους μας και πως η τύχη του χωριού Σύσκληπος θα κρινόταν από την κίνηση ή μη των αρμάτων.

Σαν βράδιασε αποφασίσαμε να κινηθούμε λίγο προς τα πίσω και να πάρουμε θέσεις πάνω σε ένα ψηλότερο ύψωμα, το οποίο ήταν φυσικό οχηρό και πάνω στο οποίο θα ήταν αδύνατο να αναρριχηθούν τα τουρκικά άρματα, σε περίπτωση προωθήσεως. Στις θέσεις μας θα παρέμεναν μόνον οι φρουροί. Επιπρόσθετα είχαμε κανονονίσει και περιπολίες που θα κινούνταν κατά τη διάρκεια της νύκτας ανάμεσα τις θέσεις των φυλακίων όπου θα βρίσκονταν οι φρουροί και του σημείου που θα κοιμόντουσαν οι υπόλοιποι στο πιο πίσω ύψωμα.

Το επεισόδιο που προηγήθηκε μας έπεισε πως έπρεπε να πάρουμε επιπρόσθετα μέτρα ασφαλείας. Αλλωστε τώρα είχαμε απομείνει ακόμη λιγότεροι στη διμοιρία, διότι στο μεταξύ ένας, δυο στρατιώτες μας είχαν αποφασίσει να φύγουν και να αναζητήσουν τις μονάδες, όπου θα έπρεπε να παρουσιαστούν, δύο συνάδελφοι ανθυπολοχαγοί αναγκάστηκαν να μας εγκαταλείψουν γιατί κλήθηκαν από το ραδιόφωνο να παρουσιαστούν στις εργασίες τους επειγόντως. Επίσης ήταν και μερικοί άλλοι στρατιώτες που δεν γύρισαν από τη μονοήμερη άδεια που τους δώσαμε, για να μπορέσουν να κάνουν μπάνιο και να δουν τους δικούς τους ύστερα από την αποστολή μας στο έξη μίλι της Κερύνειας.

Συνολικά βρισκόμασταν τώρα στο ύψωμα οι ακόλουθοι έφεδροι λοκατζήδες:

ΑΝΘΥΠΟΛΟΧΑΓΟΙ: Σάββας Παυλίδης από τον Λάρνακα της Λαπήθου, Σόλων Γρηγορίου από την Αυλώνα, Μιχαήλ Κέλλας από το Διόριος, Τρύφων Παπατρύφωνος από την Περιστερώνα Μόρφου, Αργύρης Καλογήρου από τον Στρόβολο και Δημήτρης Δημήτρη από την Αυγόρου.

Επίσης ήσαν οι λοχίες Γεώργιος Δικωμίτης από τον Λάρνακα της Λαπήθου και Γεώργιος Καρασιαλής από την Βυζακιά και οι δεκανείς Κώστας Σκορδής από τον Λάρνακα της Λαπήθου και Παντελής Βρακάς από την Βασίλεια.

Επίσης οι καταδρομείς: Πέτρος Ερωτοκρίτου, Ανδρέας Πιερής, Παναγιώτης Ηλία, Σωτήριος Κίμωνος και Γεώργιος Κίμωνος όλοι από τον Λάρνακα της Λαπήθου, Συμεών Παναγίδης από την Κυπερούντα, Κώστας Πιττάκας και Μιχαήλ Αλεξάνδρου από τα Πάναγρα, Αγάπιος Δημητρίου από τη Βυζακιά, Ευστάθιος Ματαράγκας, Πέτρος Μαχαιρίτης, Σάββας Ιωσήφ, Κύπρος Ξ. Κυπριανού και Ουράνιος Κλεάνθους από τη Βασίλεια, οι στρατιώτες Γεώργιος Γεωργίου από τον Λάρνακα της Λαπήθου, Δημήτριος Κυριάκου από τον Αγιο Δομέτιο, Αντώνιος Παλάζης από τη Βυζακιά, ο καταδρομέας Στέλιος Χαραλάμπους από το Νικητάρι και οι εθελοντές Κώστας Νεοκλέους από τον Λάρνακα της Λαπήθου και Γέωργιος Χοιροπούλης από το Παλαιομέτοχο.

Τελικά η σκέψη μας αυτή να κινηθούμε προς τα πίσω αποδείκτηκε σωτήρια.

Το ίδιο βράδυ λίγο πριν από τα μέσάνυκτα, καθώς βρισκόμαστε ξαπλωμένοι για ξεκούραση και καθώς οι σκοποί και τα περίπολα βρισκόντουσαν στις θέσεις τους δεκτήκαμε απρόοπτη βροχή εχθρικών πυρών. Για μια στιγμή νομίσαμε πως οι τούρκοι είχαν προχωρήσει βορείως των θέσεων μας και μας έβαλαν τόσο από μπροστά όσο και από τα νώτα.

Η εντύπωση αυτή μας δημιουργήθηκε γιατί ακούαμε πίσω μας εκρήξεις σφαιρών. Οι στιγμές αυτές ήταν κάτι εφιαλτικές. Για ένα χρονικό διάστημα τριών τετάρτων της ώρας περίπου δεχόμαστε συνεχώς τα εχθρικά πυρά, χωρίς καλά καλά, να έχουμε καταλάβει από που ακριβώς εβαλλόμαστε και κατά πόσο οι τούρκοι είχαν προωθηθεί προς το μέρος μας και μας είχαν κυκλώσει ή όχι.

Ανασάναμε πραγματικά όταν αργότερα διαπιστώσαμε τον λόγο που ακούαμε εκρήξεις σφαιρών από τα νώτα. Κι' ο λόγος για τον οποίο μας δημιουργήθηκε αυτή η εντύπωση ήταν γιατί εβαλλόμαστε με σφαίρες ντουμ- ντουμ. Κι έτσι εδημιορυγείτο δευτέρα έκρηξη πίσω μας καθώς ο σφαίρες που μας έρχονταν από μπροστά κτυπούσαν πάνω στους βράχους του Πενταδακτύλου.