23.7.1974: (Οι μάχες του Αεροδρομίου και της ΕΛΔΥΚ- Μέρος 5). Οι τούρκοι προελαύνουν με τα όπλα χιαστί ή επ' ώμου προς το Αεροδρόμιο Λευκωσίας και καταλαμβάνουν θέσεις στις παρυφές του

S-2278

23.7.1974: (ΟΙ ΜΑΧΕΣ ΤΟΥ ΑΕΡΟΔΡΟΜΙΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΛΔΥΚ- Μέρος 5). ΟΙ ΤΟΥΡΚΟΙ ΠΡΟΕΛΑΥΝΟΥΝ ΜΕ ΤΑ ΟΠΛΑ ΧΙΑΣΤΙ ή ΕΠ' ΟΜΟΥ, ΠΡΟΣ ΤΟ ΑΕΡΟΔΡΟΜΙΟ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΛΑΜΒΑΝΟΥΝ ΘΕΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΠΑΡΥΦΕΣ ΤΟΥ ΕΝΩ ΟΙ ΕΘΝΟΦΡΟΥΡΟΙ ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΟΝΤΑΙ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΙΑΤΑΣΣΟΝΤΑΙ ΑΡΧΙΚΑ ΝΑ ΜΗ ΒΑΛΟΥΝ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΟΥΣ ΚΑΙ ΣΤΗ ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΝΑ ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΟΥΝ ΤΙΣ ΘΕΣΕΙΣ ΤΟΥΣ ΜΕ ΤΙΣ ΟΠΟΙΕΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΤΑΝ ΤΟ ΑΕΡΟΔΡΟΜΙΟ...

Στις 22 Ιουλίου 1974 η Λευκωσία περνά για πρώτη φορά, έστω και μέσα σε ανήσυχη ηρεμία, την πρώτη βραδιά του τριημέρου της εισβολής στη διάρκεια της οποίας ο Αττίλας σάρωσε τα πάντα.

Λίγο πριν πέσει το φως ο Ανθυπολοχαγός Λεύκος Παπαπέτρου ξεκινά μαζί με μερικούς άνδρες από το 11ο Τακτικό Συγκρότημα με αποστολή να επισημάνει τον εχθρό στην περιοχή του Γερολάκκου. Μερικές πληροφορίες που υπάρχουν αναφέρουν ότι ήδη τούρκοι έχουν προωθηθεί σε διάφορα σημεία στην περιοχή.

Ο Ανθυπολοχαγός Παπαπέτρου φθάνει με τους άνδρες του μέχρι τον δρόμο Λευκωσίας- Γερολάκκου, βόρεια της Λευκωσίας. Ανύποπτοι οι άνδρες του περπατούν ακροβολισμένοι μέσα στο δρόμο, οπότε από κάποιο σημείο ακούν μερικούς πυροβολισμούς. Πέφτουν όλοι κάτω και έρποντας προχωρούν προς την όχθη του δρόμου.

Αυτό που βλέπουν τους κάνει να τρομάξουν. Σε απόσταση 50 μέτρων διακρίνουν μέσα στο μισοσκόταδο τέσσερα άρματα ή αυτοκίνητα και αρκετούς άνδρες.

Υποθέτουν ότι πρέπει να είναι τούρκοι, οι οποίοι έχουν προελάσει στην περιοχή κρυφά χωρίς να γίνουν αντιληπτοί. Και βρίσκονται τόσο κοντά τους - και στο αεροδρόμιο Λευκωσίας.

Οι αξιωματικοί του 11ου Τ.Σ. ειδοποιούν το ΓΕΕΦ ότι έχουν επιβεβαιώσει τις πληροφορίες για προέλαση των τούρκων στην περιοχή και ζητούν να ληφθούν μέτρα άλλως, ίσως κινδυνεύει το αεροδρόμιο οτης πρωτεύουσας, το μόνο αεροδρόμιο που διαθέτει η Κύπρος.

Η νύκτα της Δευτέρας περνά μέσα σε κάποια ένταση στην περιοχή Αεροδρομίου- ΕΛΔΥΚ Αγίου Παύλου. Οι δυνάμεις της Εθνικής Φρουράς ανασυντάσσονται, ωστόσο, ενώ στην περιοχή των Κεντρικών Φυλακών σκοτώνονται οι Αντρέας Παρασκευάς από τις Πάνω Πλάτρες και Γιαννάκης Γιαγκόπουλος από τον Αγιο Δομέτιο.

Οι δυο άνδρες αποτελούσαν μέρος μιας μικρής ομάδας που μετέβαινε σε φυλάκιο γνωστό στους άνδρες σαν το φυλάκιο "Μιχαηλίδη", που βρίσκεται έξω από τις Κεντρικές Φυλακές. Καθώς οι θέσεις των δυο πλευρών είναι τόσο κοντά μεταξύ τους οι τούρκοι τους στήνουν καρτέρι και στην ανταλλαγή του πυρός που ακολουθεί οι δυο νέοι σκοτώνονται.

Ξημερώματα της 23ης Ιουλίου οι αξιωματικοί του 11ου Τ.Σ. αρχίζουν να λαμβάνουν αμυντικά μέτρα και προσπαθούν να καλύψουν τη γραμμή που έχουν ήδη εντοπισθεί οι τούρκοι το προηγούμενο βράδυ από την περίπολο του Ανθυπολοχαγού Παπαπέτρου.

Και οι τούρκοι που έχουν επισημανθεί το βράδυ δεν αργούν να εκδηλωθούν. Αρχίζουν να βάλλουν με σποραδικά πυρά εναντίον της Εθνικής Φρουράς. Σε μικρή ανταλλαγή που ακολουθεί σκοτώνεται και ο Ανθυπολοχαγός Αντώνιος Αγρότης.

Κατά την ανταλλαγή σκοτώνονται επίσης και τρεις τούρκοι. Είναι και οι τρεις αλεξιπτωτιστές. Οι διαταγές που έχουν όμως οι Εθνοφρουροί είναι να κρατήσουν την κατάπαυση του πυρός πάση θυσία.

Ενας εθνοφρουρός που τους πλησιάζει, ο Δημητράκης Σάουρος από τα Λύμπια, διαπιστώνει ότι οι τρεις τούρκοι είναι πάνοπλοι: Μεταφέρουν και οι τρεις από ένα οπλοπολυβόλο, δυο Μ1, πρωτοφανή αριθμό σφαιρών και χειροβομβίδων και από μια ατομική μπαζούκα.

Οι τρεις αλεξιπτωτιστές αποτελούν τους προπομπούς-ανιχνευτές μιας μεγάλης δύναμης αλεξιπτωτιστών που φαίνεται από μακρυά μόλις βγαίνει ήλιος να κινείται προς την περιοχή του αεροδρομίου.

Η μονάδα που εντοπίζεται να κινείται στην περιοχή του Κιόνελι βρίσκεται σε μεγάλη απόσταση και ο παρατηρητής του 11ου Τ.Σ. κοντά στη σχολή Κωφαλάλων δεν μπορεί να διαπιστώσει τα διακριτικά τους. Αναφέρει ότι έχει εντοπίσει, ένα μεγάλο τμήμα ανδρών, γύρω στις δυο διμοιρίες να κατευθύνεται προς την πλευρά του αμερικανικού ραδιοσταθμού - αεροδρομίου. Της μονάδας προηγείται ένα άρμα.

Ο Ταγματάρχης Αυγουστής και ο Λοχαγός Χατζηδαμιανού που είναι υπεύθυνοι της δύναμης του 11ου Τ.Σ. διαβιβάζουν την πληροφορία του παρατηρητή στο ΓΕΕΦ.

- Για όνομα του Θεού, μη κτυπήσετε. Είναι δικοί μας. Είναι άνδρες της ΕΛΔΥΚ που πήγαν στο Κιόνελι κι' επιστρέφουν. Μη βάλετε εναντίον τους για κανένα λόγο.

Οι δυο αξιωματικοί αναπνέουν. Ευτυχώς δεν είναι αυτό για το οποίο είχαν φοβηθεί. Γιατί αν πραγματικά ήσαν τούρκοι, τότε η γραμμή προς την περιοχή του αμερικανικού ραδιοσταθμού είναι εντελώς ακάλυπτη. Ομως κάτι τους ωθεί να πάρουν προληπτικά μέτρα. Και διατάζουν αυστηρή παρακολούθηση της μονάδας.

Η φάλαγγα των άγνωστων ανδρών συνεχίζει την πορεία της για αρκετη ώρα και ο παρατηρητής αναφέρει ότι δεν φαίνεται να κατευθύνονται προς την ΕΛΔΥΚ. Αντίθετα δίνουν την εντύπωση ότι προσπαθούν να παρακάμψουν το στρατόπεδο της Ελληνικής Δύναμης.

Κάποια στιγμή ο παρατηρητής κατορθώνει να ξεχωρίσει με τα κιάλια του και τα διακριτικά τους, καθ' ον χρόνο προχωορύν όλο και πιο κοντά προς τις δυνάμεις της Εθνικής Φρουράς.

- Δεν είναι Ελληνες, είναι τούρκοι, αναφέρει στη διοίκηση του Συγκροτήματος.

Παράλληλα ο παρατηρητής εντοπίζει μια δέυτερη φάλαγγα ενισχυμένη και αυτή με ένα άρμα, να ακολουθεί την ίδια πορεία. Είναι πια σίγουρος ότι πρόκειται για τούρκους.

Το ΓΕΕΦ στο οποίο απευθύνονται οι δυο αξιωματικοί διατάζει και πάλι αυστηρά:

- Να μη κτυπήσετε και δεν πρόκειται για τούρκους.

Οι στρατιώτες όμως συνεχίζουν την προέλαση τους και σε λίγο θα βρίσκονται σε θέση βολής. Τώρα φαίνονται και με γυμνό μάτι σχεδόν τα διακριτικά τους. Και προχωρούν λες και δεν συμβαίνει τίποτα.

Περπατούν μέσα στα χωράφια έχοντας τα όπλα τους χιαστί μπροστά στο στήθος τους ή κρεμασμένα στον ώμο τους (ή επ' ώμου). Τίποτε δεν δείχνει ότι πλησιάζουν σε εχθρικό έδαφος ή προσποιούνται για να μη προκαλέσουν υποψίες.

Οπως φαίνονται από μακρυά μοιάζουν με ομάδα ανδρών της Εθνικής Φρουράς που επιστρέφουν από το μέτωπο για να μπουν στην εφεδρεία και να ξεποστάσουν.

Οι αξιωματικοί Αυγουστής και Χατζηδαμιανού ανησυχούν. Οι οδηγίες που έχουν είναι να μη πυροβολήσουν. Οι στρατιώτες όμως συνεχίζουν να πλησιάζουν στις θέσεις της Εθνικής Φρουράς και ας μη τους πιστεύουν οι ανώτεροι τους ότι πρόκειται για τούρκους.

Διατάσσουν τους άνδρες τους να πάρουν θέσεις μάχης. Στόχος είναι να κρατηθούν οι τούρκοι, αν χρειασθεί, μακρυά όσο γίνεται. Με ποιο τρόπο όμως ούτε και αυτοί ξέρουν. Αντιαρματικά δεν υπάρχουν για να ανακόψουν τα τουρκικά άρματα.

Το βασανιστικό τους ερώτημα είναι: Αν αντιδράσουν και υπάρξει αιματοχυσία ποιος θα αναλάβει το βάρος της απώλειας των ανθρωπίνων ζωών.

Οι τούρκοι συνεχίζουν την προέλαση τους και προσεγγίζουν όλο και περισσότερο τις θέσεις τους. Και όμως οι διαταγές είναι να πέσει ντουφεκιά.

Ξαφνικά η πρώτη φάλαγγα σταματά. Η δεύτερη συνεχίζει τη πορεία της, ενώ μια τρίτη κάμνει την εμφάνιση της μακρυά στον ορίζοντα. Ο κίνδυνος μεγαλώνει. Αν συγκεντρωθούν όλοι που υπολογίζονται σε δύναμη λόχου, μαζί με τα άρματα που τους συνοδεύουν, θα χαθεί κάθε ευκαιρία απόκρουσης τους. Και ίσως το αεροδρόμιο θα χαθεί -αν αυτό είναι ο στόχος τους.

Οι δυο αξιωματικοί αποφασίζουν να δράσουν για να εξασφαλίσουν οδηγίες και όπλα, που δεν διαθέτουν αυτή τη στιγμή για να αναχαιτίσουν την τουρκική δύναμη. Είναι σίγουροι εκατόν τοις εκατόν ότι πρόκειται για τούρκους. Τους είδαν οι ίδιοι με τα μάτια τους.

Μπαίνουν βιαστικά σε ένα λάντ-ροβερ και κατευθύνονται προς τη ΕΛΔΥΚ. Ζητούν να τους δοθούν αντιαρματικά ΠΑΟ ή μπαζούκες. Τα λίγα που διαθέτει η Ελληνική Δύναμη είναι διασκορπισμένα για την ασφάλεια του στρατοπέδου, ενώ από την άλλη χρειάζονται και αυτοί οδηγίες για να δώσουν τα όλα που τους ζητούνται.

Φεύγουν από τη ΕΛΔΥΚ και με ιλιγγιώδη ταχύτητα κατευθύνονται στη Λευκωσία. Στην πόλη η κίνηση αρχίζει σιγά, σιγά να ζωντανεύει. Ο κόσμος έχει ξεθαρρέψει μετά την κατάπαυση του πυρός και πολλοί επιστρέφουν στα σπίτια τους.

Οι δυο αξιωματικοί όμως τρέχουν ιλιγγιωδώς μέσα στους δρόμους της πρωτεύουσας. Γι' αυτούς η πρώτη φάση της τουρκικής εισβολής δεν έχει τελειώσει ακόμα.

Ο Λοχαγός Χατζηδαμιανού παροσιάζεται σε ένα αξιωματικό στο Επιτελείο. Του αναφέρει τα γεγονότα.

- Και τι θέλεις τώρα από μένα; τον ρωτά.

- Πρώτα διαταγή να κτυπήσω και δεύτερο αντιαρματικά για να βάλω εναντίον του τουρκικού άρματος που κατευθύνεται προς τις θέσεις των ανδρών μου μαζί με άνδρες μιας διμοιρίας τουλάχιστον.

- Να πας στον διοικητή σου παιδί μου να ζητήσεις απ' αυτόν.

- Πού να βρω τον διοικητή μου; Βρίσκεται στην περιοχή Κοντεμένου- Σκυλλούρας. Και δεν έχει αρμοδιότητα τώρα για την περιοχή του αεροδρομίου.

Οι αξιωματικοί δεν το βάζουν κάτω. Θα πρέπει να βρουν από κάπου όπλα. Και να εξασφαλίσουν διαταγή για να κτυπήσουν. Γιατί ίσως οι τούρκοι να γίνουν από στιγμή σε στιγμή πιο επικίνδυνοι. Και στο ύψωμα του αεροδρομίου ο υπολοχαγός Κωνσταντίνος Μιχόπολος αναμένει οδηγίες.

Ο Ταγματάρχης Αυγουστής θυμάται ότι έχει κάποιο γνωστό του ανώτερο αξιωματικό στο αεροδρόμιο. Ισως τους βοηθήσει.

- Βρε παιδιά, μήπως δεν είδατε καλά, τους λέγει κι' αυτός με αμφιβολία, όταν του αφηγούνται στο γραφείο του στο αεροδρόμιο, τους φόβους τους.

Κανένας δεν τους πιστεύει.

- Είναι τούρκοι. Και το έχουμε αναφέρει σε όλους. Κανένας όμως δεν μας πιστεύει. Θέλουμε αντιαρματικά. Και κανένας δεν μας δίδει.

Οι δυο αξιωματικοί περιγράφουν και σ' αυτόν τα τουρκικά άρματα και του δίνουν να αντιληφθεί ότι πραγματικά οι θέσεις τους και ίσως και το αεροδρόμιο να κινδυνεύει από στιγμή, σε στιγμή.

- Τέτοια άρματα δεν έχουν οι τούρκοι.

Κανένας δεν πείθεται. Μα αυτοί δεν είναι τρελλοί να γυρίζουν από γραφείο σε γραφείο και να αναφέρουν τέτοια πράγματα. Και όμως όλοι προσπαθούν να τους πείσουν ότι δεν πρόκειται για τούρκους.

Γιατί όμως δεν τους πιστεύουν;

Οι δυο κύπριοι αξιωματικοί αρχίζουν να υποψιάζονται ότι κάτι άλλο θα συμβαίνει. Τι όμως και γιατί να παραδίδεται αμαχητί εδαφος;

Αγανακτισμένοι και με το παράπονο στα χείλη πάνε κατ' ευθείαν στη μονάδα τους.

Με υπεκφυγές προσπαθούν να μη ενημερώσουν τους άνδρες τους για το τι συμβαίνει. Ομως τους λένε να παραμείνουν στις θέσεις τους και να μη κτυπήσουν.

Η αγωνία των δυο αξιωματικών και των ανδρών τους δεν διαρκεί για πολύ. Ενα τηλεφώνημα που λαμβάνουν από το ΓΕΕΦ αναφέρει:

- Αν σας κτυπήσουν οι τούρκοι να τα μαζέψετε και να αποσυρθείτε πιο πίσω. Η κατάπαυση του πυρός πρέπει να τηρηθεί.

Ξαφνιάζονται οι δυο αξιωματικοί.

- Ποιοι τούρκοι;

- Αυτοί που βρίσκονται στην περιοχή σας.

- Μα πριν από λίγο μας λέγατε ότι δεν είναι τούρκοι.

Στο μεταξύ οι αξιωματικοί παρακολουθούν για καλά και με γυμνό μάτι πλέον την τουρκική φάλαγγα που κατευθύνεται προς το αεροδρόμιο μέσα από την ακάλυπτη περιοχή, παρά τον αμερικανικό ραδιοσταθμό του Γερολάκκου. Η προέλαση σημειώνεται με βήμα χελώνας, αλλά σταθερά. Οι τούρκοι συνεχίζουν την πορεία τους και δείχνουν ότι κατευθύνονται προς την πειροχή του κέντρου "Αρκάδι" και του "Λούνα Παρκ" σε απόσταση μέτρων από τη βόρεια περίφραξη του αεροδρομίου Λευκωσίας.

Σε λίγο οι τούρκοι περνούν κάτω από τις κάννες των όπλων των ανδρών της Εθνικής Φρουράς.

Ομως οι Εθνοφρουροί δεν μπορούν να αντιδράσουν. Οι διαταγές είναι αυστηρές. Δεν πρέπει να παραβιασθεί η εκεχερία και ας την παραβιάζουν οι τούρκοι.

Ο ανθυπολοχαγός Δημητράκης Σάουρος βλέπει δίπλα του ένα στρατιώτη να μη συγκρατείται. Τελικά ρίχνει ένα πυροβολισμό εναντίον των τούρκων που πέφτουν κάτω και σταματούν για λίγο την προέλαση τους. Οταν όμως διαπιστώνουν ότι πρόκειται για μεμονωμένο επεισόδιο ξεθαρρεύουν και πάλι και προχωρούν προς τον στόχο τους.

Την πρώτη φάλαγγα ακολουθεί η δεύτερη και σε λίγο και η τρίτη. Οι τούρκοι προχωρούν προς το κέντρο "Αρκάδι" και κρύβονται μέσα στους μεγάλους ευκαλύπτους που υπάρχουν γύρω.

Ετσι, ενώ οι τούρκοι κατορθώνουν να προελάσουν προς το "Λούνα Παρκ και το κέντρο και να βρεθούν στις παρυφές του αεροδρομίου Λευκωσίας και να ελέγχουν κάθε κίνηση σ' αυτό, αλλά και στον κύριο δρόμο Λευκωσίας -Μόρφου που περνά από δίπλα, οι δυο κύπριοι Αξιωματικοί Αυγουστής και Χατζηδαμιανού, λαμβάνουν σχεδόν ταυτόχρονα μια νέα διαταγή:

- Οπισθοχωρήσατε. Να εγκαταλειφθεί το στρατόπεδο του 11ου Τακτικού Συγκροτήματος.

Η διαταγή αποτελεί την χαριστική βολή. Αξιωματικοί και άνδρες μένουν εμβόντητοι. Πρώτα δεν τους δίδεται διαταγή και αντιαρματικά για να βάλουν εναντίον των τούρκων που προελαύνουν σε περίοδο εκεχειρίας και τώρα που έχουν προελάσει και το αεροδρόμιο κινδυνεύει να πέσει στα χέρια τους, τους διατάζουν να φύγουν και να αφήσουν εδώ τους τούρκους μόνους.

Οι διαταγές όμως δεν σηκώνουν συζήτηση. Οι κύπριοι αξιωματικοί μαζί με τον ελλαδίτη Μιχόπουλο μαζέυουν τους άδρες τους και τους βάζουν στα φορτηγά. Τελικός προορισμός η περιοχή του κυκλικού κόμβου (ράουντ αμπάουτ) Κολοκασίδη στην ανατολική είσοδο της Λευκωσίας από το αεροδρόμιο, η Σχολή Γρηγορίου και το εργοστάσιο Καϊσή που βρίσκονται ένα χιλιόμετρο πιο κάτω, δίπλα από το στραόπεδο της ΕΛΔΥΚ.

Τελευταίοι φεύγουν οι αξιωματικοί Αυγουστής και Χατζηδαμιανού. Ενας έφεδρος αξιωματικός τους προτείνει να ανέβουν κι' αυτοί σε ένα αυτοκίνητο. Αυτοί αρνούνται. Στα πρόσωπα τους είναι ζωγραφισμένη η απογοήτευση. Κι' έτσι πεζοί σέρνοντας τα πόδια τους, εγκαταλείπουν τόσο άδοξα το στραατόπεοδ τους, αφήνοντας τους τούρκους μόνους πια να ελέγχουν από τις νέες τους θέσεις το πρωί της 23ης Ιουλίου 1974 τόσο το αεροδρόμιο όσο και τον κύριο δρόμο Λευκωσίας- Μόρφου που περνούσε παό την ΕΛΔΥΚ και το κέντρο Αρκάδι και προχωρούσε προς το Ακάκι...