20.7.1974 (3.45 το πρωί): (Οι μάχες του Αεροδρομίου και της ΕΛΔΥΚ- Μέρος 1). Τα μηνύματα φθάνουν βροχή στο ΓΕΕΦ ότι άρχισε ή επίκειται τουρκική εισβολή στην περιοχή της Κερύνειας.

S-2274

20.7.1974: (ΟΙ ΜΑΧΕΣ ΤΟΥ ΑΕΡΟΔΡΟΜΙΟΥ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΛΔΥΚ-Μέρος 2): ΕΛΔΥΚ ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΗ ΦΡΟΥΡΑ ΕΠΙΧΕΙΡΟΥΝ ΝΕΕΣ ΕΠΙΘΕΣΕΙΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΤΟΥΡΚΙΚΟ ΧΩΡΙΟ ΚΙΟΝΕΛΙ ΑΛΛΑ ΜΟΛΙΣ ΦΘΑΝΟΥΝ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ ΔΙΑΤΑΣΣΟΝΤΑΙ ΝΑ ΑΠΟΧΩΡΗΣΟΥΝ

Τι πρωϊνές ώρες του Σαββάτου 20 Ιουλίου 1974 άρματα μάχης της Εθνικής Φρουράς φθάνουν, ύστερα από οδηγίες του ΓΕΕΦ, στην περιοχή του στρατοπέδου της ΕΛΔΥΚ (Ελληνική Δύναμη Κύπρου) βορειοδυτικά της Λευκωσίας που συνορεύει με το στρατόπεδο της ΤΟΥΡΔΥΚ (Τουρκική Δύναμη Κύπρου).

Με τη άφιξη των αρμάτων η ΕΛΔΥΚ διατάσσεται να εκστρατεύσει εναντίον του τουρκικού χωριού Κιόνελι, που βρίσκεται στο δρόμο προς την Κερύνεια και τον Αγιο Ιλαρίωνα.

Τα άρματα προπορεύονται και ακολουθεί το πεζικό της ελληνικής Δύναμης. Η επιχείρηση διαρκεί μερικές ώρες. Αλλά τελικά οι άνδρες διατάσσονται να επιστρέψουν στη βάση τους.

Στο αεροδρόμιο βρίσκεται ο Λοχίας της Αστυνομίας Ανδρέας Λέστας, από το προηγούμενο βράδυ. Και σαν βλέπει τα τουρκικά αεροπλάνα φεύγει βιαστικά προς την περιοχή Μόρφου, όπου βλέπει τα αεροσκάφη να κατευθύνονται προς τη Λευκωσία με στόχο την ΕΛΔΥΚ και το αεροδρόμιο.

Μόλις φεύγει στο αεροδρόμιο φτάνει πεζός από τον Γερόλακκο ο Ηρακλης Κοντεμενιώτης, βοηθός επιστάτης στο αεροδρόμιο.

Απόστρατος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, ο Κοντεμενιώτης ανεβαίνει σε ένα αυτοκίνητο, όπου τοποθετεί ένα αντιαεοπορικό και δίνει βόλτες στο αεροδρόμιο βάλλοντας συνεχώς εναντίον των αεροπλάνων τα οποία προσπαθεί να κρατήσει μακρυά.

Ενώ αυτά συμβαίνουν στην περιοχή του αεροδρομίου, στην ΕΛΔΥΚ φθάνει το απόγευμα, γύρω στις 6 μια νέα διαταγή:

- Νέα επίθεση στο Κιόνελι.

Στην επιχείρηση μετέχουν και παλι άρματα της Εθνικής Φρουράς και της ΕΛΔΥΚ ως και πεζικό της ελληνικής Δύναμης.

Οι δυνάμεις αυτές είχαν μετάσχει και στην πρωινή επιχείρηση κατά του Κιόνελι και η περιοχή είναι σ' αυτούς γνώριμη τώρα και καθώς βραδιάζει και κοπάζουν οι επιθέσεις της τουρκικής αεροπορίας.

Η επιχείρηση είναι πιο εύκολη τώρα. Ενώ τα άρματα πλησιάζουν γύρω στα 500 μέτρα απο το Κιόνελι μέσα σε σφοδρά πυρά, οι χειριστές τους βρίσκονται προ εκπλήξεως.

Μπροστά τους βρίσκεται μια αντιαρματική τάφρος, η οποία κατά το ήμισυ είναι φυσική και κατά το άλλο ήμισυ τεχνητή. Οι τούρκοι έχουν σκάψει την κοίτη του Πεδιαίου και την έχουν διαπλατύνει σε σημείο που να σχηματισθεί μια τάφρος 300-400 μέτρων, γεμάτη από νερό που καλύπτει πολύ καλά το χωριό, από την περιοχη της ΕΛΔΥΚ.

Ενα άρμα ακινητοποιείται. Δεν μπορεί να προχωρήσει ενώ ένα δεύτερο παθαίνει μηχανική βλάβη. Εχει ήδη βραδιάσει και οι τούρκοι ρίχνουν συνεχώς φωτοβολίδες που κάμνουν την περιοχή να μοιάζει με ημέρα.

Ενα άρμα στο οποίο βρίσκεται ο Λοϊζος Λοϊζίδης, από τη Λευκωσία, κατορθώνει να παρακάμψει την τάφρο και κατευθύνεται προς το Κιόνελι.

- Σταματείστε. Μόνοι σας που πάτε; φωνάζει ο αξιωματικός τους στον ασύρματο, όταν τον πληροφορούν ότι κατευθύνονται προς το Κιόνελι.

Ομως οι άνδρες ενθουσιασμένοι από τις επιτυχίες τους παρακούουν τις διαταγές και προχωορύν. Το άρμα πλησιάζει προς τις τουρκικές θέσεις. Τα μόνα πυρά που δέχονται είναι από πολυβόλα και αυτόματα. Κι' έτσι προχωρούν χωρίς αντίσταση.

Πλησιάζουν πολύ κοντά στα τουρκικά πολυβολεία και τα ανατινάσσουν ένα προς ένα. Ο ενθουσιασμός κυριεύει τους νέους που βρίσκονται στο άρμα. Οι τούρκοι υποχωρούν και το άρμα μπαίνει μέσα στο χωριό. Πίσω τους έρχονται οι πεζικάριοι της ΕΛΔΥΚ.

Κάποτε, όμως, χάνουν επαφή με τις υπόλοιπες δυνάμεις και αναγκάζονται να υποχωρήσουν στη γραμμή που βρίσκεται η υπόλοιπη μονάδα.

Οταν συναντώνται με τους άλλους διατάσσονται να επιστρέψουν και πάλι στο στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ. Τα ερωτήματα αρχίζουν να ανησυχούν τους εθνοφρουρούς. Γιατί να υποχωρήσουν; Και γιατί τόσοι κόποι να πάνε χαμένοι; Κανένας δεν μπορεί να τους δώσει καμιά εξήγηση.

Εχουν πληροφορηθεί ότι η επιχείρηση έχει στοιχίσει τη ζωή σε 25 άνδρες. Αλλοι τόσοι είναι τραυματίες.

Παρ' όλον ότι έχει βραδιάσει η περιοχή φλέγεται και μόνο η απουσία της τουρκικής αεροπορίας επιτρέπει στους εθνοφρουρούς και στους άνδρες της ΕΛΔΥΚ να ανασάνουν το βράδυ. Το πυροβολικό όμως από την περιοχή του αεροδρομίου-Μακεδονίτισσας βάλλει συνεχώς προς όλες τις κατευθύνσεις.

Το βράδυ του Σαββάτου περνά μέσα σε ένταση. Η γραμμή του Αγίου Παύλου δεξιότερα της ΕΛΔΥΚ δέχεται σφοδρά πυρά και ο υπεύθυνος Λοχαγός Ιωάννης Χριστοδουλίδης στέλλει συνεχώς ενισχύσεις στους άνδρες που καλύπτουν τη γραμμή μέχρι το Λήδρα Πάλας και τη ΣΥΤΑ και βρίκονται σε επαφή με τους άνδρες του Λοχαγού Λιγουδιστιανού.

Ολο το βράδυ του Σαββάτου προς την Κυριακή η Λευκωσία έχει βυθισθεί για καλά στο σκοτάδι. Στους δρόμους της μόνο στρατιωτικοί κυκλοφορούν και αυτοί με σβησμένα τα φώτα των αυτοκινήτων τους. Οι περισσότεροι πολίτες έχουν εγκαταλείψει την πόλη και μετεκινήθησαν σε πιο ασφαλή μέρη προς την ορεινή περιοχή.

Οσοι βρίσκονται στη Λευκωσία βλέπουν τον Πενταδάκτυλο να φλέγεται. Οι εμπρηστικές βόμβες ναπάλμ που έρριψαν τα τουρκικά αεροπλάνα έχουν προκαλέσει τεράστιες πυρκαγιές που κανένας δεν ενδιαφέρεται να τις σβήσει. Οι άνθρωποι έχουν άλλες ασχολίες τώρα. Αλληλοσκοτώνονται...

Πολύ πρωί, μόλις χαράζει το φως της Κυριακής 21 Ιουλίου 1974, τα τουρκικά αεορπλάνα κάμνουν και πάλι την εμφάνιση τους στον κυπριακό ουρανό. Ακολουθεί νέος βομβαρδισμός της περιοχής αεροδρομίου- ΕΛΔΥΚ- Αγίου Παύλου.

Από ξηράς η γραμμή δέχεται τώρα πιο πολλά πυρά, γιατί οι τούρκοι έχουν ενισχυθεί από τους αλεξιπτωτιστές που έπεσαν από την προηγουμένη.

Το ΓΕΕΦ αποφασίζει να αποστείλει ενισχύσεις και ειδοποιεί δυο άλλα τάγματα να σπεύσουν προς ενίσχυση της άμυνας της περιοχής. Πρόκειται για το 336 Τ.Π. Επιστράστευσης από την περιοχη Βαρωσίων, με διοικητή τον Ταγματάρχη Αλευρομάγειρο και το 216 Τ.Π. με διοικητή τον Αντισυνταγματάρχη Ιωάννη Μοιραλιώτη που βρίσκεται στη Λεμεσό.

Η μέρα περνά μέσα σε σφοδρή ανταλλαγή πυροβολισμών και βομβαρδισμούς από αεροπλάνα. Καμμιά αλλαγή θέσεων, ωστόσο, δεν έχει σημειωθεί.

Γύρω στη 1.30 το απόγευμα μια ομάδα από τούρκους προσπαθεί να προωθηθεί προς την περιοχή του Αγίου Παύλου. Μερικοί από αυτούς κατορθώνουν να προωθηθούν αργά το βράδυ σε απόσταση 250 μέτρων από τις θέσεις της Εθνικής Φρουράς. Μια άλλη ομάδα που προσπαθεί να προωθηθεί προς την περιοχή της ΕΛΔΥΚ ανακόπτεται.

Στο αεροδρόμιο τα αεροπλάνα συνεχίζουν να βάλλουν και στην Τουρκία το Επιτελείο ανακοινώνει ότι τούτο έχει ήδη καταληφθεί από τις τουρκικές δυνάμεις.

Αργά το απόγευμα της Κυριακής η ΕΛΔΥΚ αρχίζει μια νέα επιχείρηση προς το Κιόνελι. Εχει όμως και αυτή την τύχη των άλλων. Ενώ οι άνδρες φθάνουν έξω από το χωριό και πιέζουν τους τούρκους παραδόξως διατάσσονται και πάλι να επιστρέψουν στο στρατόπεδο τους...

Το βράδυ φθάνουν οι πρώτες πληροφορίες ότι αναμένονται ενισχύσεις από την Ελλάδα. Και αυτό δίνει φτερά στους υπερασπιστές της περιοχής. Η ελπίδα βοήθειας από την Ελλάδα τους κάνει να κρατηθούν γερά στις θέσεις τους.

Και πραγματικά το βράδυ ένα συνεργείο του τμήματος δημοσίων έργων διορθώνει τον δίαυλο του αεροδρομίου που έχει πάθει σοβαρές ζημιές από τους προηγούμενους βομαρδισμούς.