17.8.1974: Μαζικές εκτελέσεις γυναικοπαιδών και ηλικιωμένων στην Κάτω Δερύνεια από το στρατό του Αττίλα.

S-2256

17.8.1974: ΜΑΖΙΚΕΣ ΕΚΤΕΛΕΣΕΙΣ ΓΥΝΑΙΚΟΠΑΙΔΩΝ ΚΑΙ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΤΗΝ ΚΑΤΩ ΔΕΡΥΝΕΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΣΤΡΑΤΟ ΤΟΥ ΑΤΤΙΛΑ

Στις 17 Αυγούστου 1974, δυο ημέρες μετά την προέλαση των Τούρκων εισβολέων προς την Αμμόχωστο μετά την κατάρρευση του μετώπου της Μιας Μηλιάς, παρά τη Λευκωσία, μια ομάδα Ελλήνων, που αποτελείται από τους Κυριάκο Γεωργαλλή Νέκη, 64 χρόνων και τη γυναίκα του Ανδριανή, 70 χρόνων, τη Σωτήρα Ανδρέου, 38 χρόνων με τα τρία της παιδιά Κούλα 12, Τάσο 14 και Τάκη 10 χρόνων, τον Αλκη Πιερίδη, 14, τη Χρυστάλλα Χριστάκη Κυριάκου, 54, τον Σάββα Παρασκευά 59, την Ανδρονίκη Σάββα, 25, την Παρασκευή Σάββα 24 και τη Χριστίνα Λιασίδου, 40, κατευθύνονται στο σπίτι της Χρυστάλλας Χριστάκη Κυριάκου στη Δερύνεια, μετά που τους άφησαν ελεύθερους οι εισβολείς που τους είχαν συλλάβει στα οδοφράγματα που είχαν στήσει στα "περβόλια της Πάρτζιενας", στην περιοχή της Κάτω Δερύνειας με το Βαρώσι.

Είναι όλοι συγγενείς. Από την παρέα τους μόνο ο αρραβωνιαστικός της Χριστίνας Λιασίδου, ο Γεώργιος Κυριάκου Νέκκης, 35 χρόνων, Ψαράς από το Βαρώσι, δεν είναι μαζί τους, γιατί έχει κρατηθεί από τους Τούρκους ως αιχμάλωτος. Δεν γνωρίζουν τι έχει απογίνει. Και μένουν εδώ με την ελπίδα ίσως οι Τούρκοι θα τον αφήσουν ελεύθερο και θα ρθει για να τους ανταμώσει.

Οι 16 Ελληνες δεν γνωρίζουν τι γίνεται γύρω τους, όταν στις 21 Αυγούστου γύρω στις 11 το πρωί τρεις Τούρκοι στρατιώτες φθάνουν εδώ και τους διατάζουν να βγουν έξω στην αυλή. Στη συνέχεια τους συλλαμβάνουν και τους διατάζουν να προχωρήσουν προς τα περιβολια, όπου τους χωρίζουν σε δυάδες και τους καλούν να υψώσουν τα χέρια.

Η Χριστίνα Λιασίδου αρνείται.

Ενας Τούρκος στρατιώτης την πλησιαζει αγανακτισμένος.

- Εσύ γιατί δεν ψηλώνεις τα χέρια σου;

- Δεν μπορώ, δεν θέλω.

- Ψήλώσε τα ή θα σε σκοτώσω.

Η Χριστίνα αρνείται και πάλι.

Κι ενώ συνεχίζεται ο διάλογος σε έντονο ύψος μεταξύ της Λιασίδου και του Τούρκου στρατιώτη, ο Αλκης Πιερίδης βρίσκει την ευκαιρία να αποδράσει και να εξαφανισθεί.

Ο Τούρκος στρατιώτης όμως επιμένει και η Λιασίδου συμμορφώνεται τελικά.

Ο στρατιώτης πλησιάζει τα παιδιά και φωνάζει απειλητικά:

"Θα τα σκοτώσουμε. Δεν πρέπει να μεγαλώσουν γιατί θα γίνουν της ΕΟΚΑ Β".

Οι Τούρκοι είναι τόσο ωμοί και οι Ελληνες βρίσκονται έρμαιο στα χέρια τους.

Οπως οι Τούρκοι τους απειλούν, ένας πλησιάζει τη Χριστίνα Λιασίδου και πιέζει τη σκανδάλη του όπλου του. Η Λιασίδου δέχεται μια σφαίρα στην πλάτη και μια στον ώμο, Πέφτει στο έδαφος. Μέχρι να κάμει δεύτερη σκέψη ακολουθεί γύρω της πανδαιμόνιο. Οι σφαίρες γαζώνουν τους άλλους και τους θερίζουν σαν τα στάχια. Τα παιδάκια τρέχουν, τρεκλίζουν και πέφτουν στο έδαφος νεκρά. Οι ηλικιωμένοι ανίκανοι κινηθούν δέχονται τη χαριστική βολή.

Το μακελειό συνεχίζεται για μερικά λεπτά. Οταν οι Τούρκοι βεβαιώνονται ότι κανένας δεν ζει πια φεύγουν πανηγυρίζοντας μέσα στους πορτοκαλεώνες.

Ομως η Χριστίνα Λιασίδου, παρά τα τραύματα που έχει δεχθεί και το τόσο αίμα που έχασε, μπορεί να κινηθεί. Στρέφει το κεφάλι αριστερά και δεξιά με προσοχή. Και όταν βεβαιώνεται ότι οι Τούρκοι στρατιώτες έχουν φύγει, προσπαθεί να σηκωθεί.

Αλαφιασμένη πλησιάζει ένα, ένα και τους φηλαφά. Είναι όλοι νεκροί. Δεν μπορεί να τους βοηθήσει. Το μόνο που της απομένει είναι να προσπαθήσει να φύγει τουλάχιστον η ίδια όσο είναι καιρός.

Δίπλα της ακούει κλάμα. Είναι η πεθερά της Ανδριανή Γιωρκαλλή Νέκκη. Είναι κι' αυτή βαρειά τραυματισμένη. Ψυχορραγεί.

Η Χριστίνα Λιασίδου την πλησιάζει. Την βοηθά να σηκωθεί και μαζί προχωρούν μέχρι την άκρη του περιβολιού. Ομως η γριά έχει χάσει πολύ αίμα. Εχει εξαντληθεί. Σταματά, κάθεται στη γη και λέγει στη νύφη της:

- Κόρη μου προσπάθησε εσύ να φύγεις, εγώ θα μείνω με τους άλλους...

Η Λιασίδου προχωρεί μέσα από τα περιβόλια και τελικά φθάνει στη Δερύνεια. Είναι και αυτή εξαντλημένη, αλλά επιμένει γιατί αισθάνεται ότι πρέπει να σωθεί και να ζητήσει βοήθεια. Και όταν από μακρυά βλέπει μερικούς εθνοφρουρούς να τρέχουν για να την βοηθήσουν πέφτει αναίσθητη στο έδαφος.

Λίγο πιο κάτω παίζεται ένα άλλο δράμα. Ο Παναγιώτης Χατζηπροδόμου, 89 χρόνων, και η σύζυγος του Μαρία μέσα σε ένα αυτοκίνητο που το οδηγεί ένας Εθνοφρουρός προσπαθούν να αποδράσουν από το Βαρώσι. Στο ίδιο αυτοκίνητο βρίσκεται ένας δεύτερος εθνοφρουρός που έχει εγκλωβισθεί με τον συνάδελφο του, οδηγό του αυτοκινήτου, στο Βαρώσι.

Στο δρόμο πέφτουν σε τουρκική περίπολο που βάλλει εναντίον του αυτοκινήτου τους. Ο οδηγός αναγκάζεται να σταματήσει και οι Τούρκοι τους υποχρεώνουν να κατευθυνθούν προς την περιοχή Μοναστηράκι της Δερύνειας με υψωμένα τα χέρια. Ενώ οδηγούνται στην περιοχή αυτή τους βλέπουν από μακρυά μερικοί Εθνοφρουροί, αλλά δεν μπορούν να τους βοηθήσουν.

Στο σημείο αυτό οι Τούρκοι τους εκτελούν και σε λίγο ένας εκσκαφέας ανοίγει ένα ομαδικό τάφο και για τους τέσσερις.

Οι Τούρκοι φεύγουν αλλά σε λίγο φθάνει στην περιοχή ο Ανδρέα Αντωνίου Νούρος για να ποτίσει τα ζωά του που βρίσκονται στη φάρμα του. Ο Νούρος δεν συναντά κανένα Τούρκο στρατιώτη, αλλά όπως κινείται μέσα στη φάρμα του παρατηρεί στην άκρη σε απόσταση 20 μέτρων ένα σωρό από φρεσκοσκαμμένο χώμα που δεν υπήρχε εκεί προηγουμένως.

Τρομοκρατείται και έχοντας υπ' όψη του τις φήμες που κυκλοφορούν για ομαδικές εκτελέσεις, το βάζει στα πόδια και κατευθύνεται στην αστυνομία Δερύνειας, όπου αναφέρει τις υποψίες του.

Η Αστυνομία και ο στρατός θέλουν να ερευνήσουν, αλλά η προσπάθεια τους εμποδίζεται από τους Τούρκους που φαίνονται πλέον να κυκλοφορούν στην περιοχή. Τελικά ο λοχαγός της Εθνικής Φρουράς Στέλιος Κάτσιος, από τη Δερύνεια, βρίσκει την ευκαιρία στις 23 Σεπτεμβρίου οπότε στέλλει μια περίπολο με επικεφαλης τον δόκιμο Μιχαήλ Ιωαννίδη, για να ερευνήσουν. Μαζί τους έχουν και τον Ανδρέα Νούρο που τους οδηγεί, ύστερα παό πολλές προφυλάξεις στο χώρο που βρίσκεται, όπως υποψιάζεται, ο τάφος.

Οι στρατιώτες αρχίζουν να σκάβουν. Το χώμα είναι πραγματικά νιόσκαφτο. Σε λίγο βγάζουν στην επιφάνεια ένα ανδρικό παπούτσι χρώματος καφέ. Πιο κάτω εντοπίζουν ανθρώπνα πόδια. Η σκηνή είναι μακάβρια. Βρίσκουν επίσης ανδρικά και γυναικεία ρούχα και παπούσια, ένα ανδρικό καπέλλο, μια σπασμένη θήκη με χρυσαφικά, μια γυναικεία τσάντα και διάφορες αποδείξεις στο όνομα της οικογένειας Χατζηπροδρόμου.

Αργότερα όταν οι στρατιώτες μεταφέρουν τα προσωπικα αντικείμενα των θυμάτων στην αστυνομία συγγενείς τους διαβεβαιώνουν ότι αυτά ανήκουν πραγματικά στο ζεύγος Χατζηπροδρόμου.

Πίσω στο Βαρώσι ανατολικότερα οι Τούρκοι που έχουν εκκενώσει τα υπολείμματα των Ελλήνων αποστέλλουν περιπόλους στην εγκαταλειμμμένη πόλη. Αργότερα με την πάροδο του χρόνου κλείουν όλες τις προσβάσεις προς τη νέα πόλη και σταδιακά, κατά ομάδες, λεηλατούν τα σπίτια και τα καταστήματα συστηματικά και οργανωμένα. Επιπλα, ψυγεία, τηλεοράσεις και ότι άλλο έχει απομένει στις χιλιαδες των σπιτιών και των καταστημάτων απομακρύνεται.

Το πλιάτσικο βρίσκεται στο απώγειο του.

Η πόλη του Ευαγόρα είναι πλέον υπό τον απόλυτο έλεγχο του Αττίλα...