15.8.1974: Οι τούρκοι βασανίζουν και ταπεινώνουν τους κατοίκους του Αγίου Ανδρονίκου για να τους αναγκάσουν να υπογράψουν "εθελοντικές" δηλώσεις και να εγκαταλείψουν το χωριό τους στην Καρπασία.

S-2249

15.8.1974: ΟΙ ΤΟΥΡΚΟΙ ΒΑΣΑΝΙΖΟΥΝ ΚΑΙ ΤΑΠΕΙΝΩΝΟΥΝ ΤΟΥΣ ΚΑΤΟΙΚΟΥΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΑΝΔΡΟΝΙΚΟΥ ΓΙΑ ΝΑ ΤΟΥΣ ΑΝΑΓΚΑΣΟΥΝ ΝΑ ΥΠΟΓΡΑΨΟΥΝ "ΕΘΕΛΟΝΤΙΚΕΣ" ΔΗΛΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΝΑ ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΟΥΝ ΤΟ ΧΩΡΙΟ ΤΟΥΣ

Βορειότερα στη Χερσόνησο της Καρπασίας, με "θέα" προς τις βόρεια ακτή, βρίσκεται το χωριό Αγιος Ανδρόνικος, στο οποίο οι Τούρκοι εισβάλουν στις 15 Αυγούστου 1974, επομένη της δεύτερης φάσης της τουρκικής εισβολής.

Οι εισβολείς συγκεντρώνουν τους κατοίκους στην αυλή της εκκλησίας του χωριού. Αργότερα οι μεν άνδρες μένουν στην εκκλησία, ενώ τα γυναικόπαιδα μεταφέρονται στο σχολείο.

Είναι γύρω στους 600 και η συγκέντρωση τους εδώ δημιουργεί συνεχώς προβλήματα. Στο χώρο αυτό θα παραμείνουν μέχρι τις 29 του ιδίου μηνός οπότε διαχωρίζονται οι νέοι μέχρι 50 ετών και μεταφέρονται στην αιχμαλωσία. Μεταξύ αυτών που συλλαμβάνονται είναι οι Παντελής Στυλιανού, Δημήτρης Ψαράς, Κύπρος Ζαχαρία, Χριστόδουλος Τήλλυρος και Ανδρέας Χρυσάνθου.

Ενας νέος, ο Λάμπρος Φυσέντζου, 18 χρόνων, παραμένει αιχμάλωτος στη Λευκωσία για έντεκα μόνο ημέρες. Αργότερα μεταφέρεται στο χωριό του, όπου οι κάτοικοι περνούν πραγματικά δύσκολες ημέρες με την παρουσία των Τουρκων στρατιωτών που λεηλατούν τις περιουσίες των Ελλήνων και απαγορεύουν κάθε επαφή των Ελλήνων με τους τουρκοκύπριους.

Υστερα από αρκετό καιρό όταν οι αιχμάλωτοι του χωριού αφήνονται ελεύθεροι από τα Αδανα, έπειτα από τη συμφωνία με την τουρκική πλευρά, μερικοί διαλέγουν να επιστρέψουν στο χωριό τους. Αλλοι μεταφέρονται τον Αύγουστο του 1975 στα πλαίσια της συμφωνίας για επανασύνδεση οικογενειών.

Ετσι στο χωριό πηγαίνουν οι Ανδρέας Δαυίθ, Παναγιώτης Ανδρέου και μερικοί άλλοι.

Από τη στιγμή αυτή οι μέρες των εγκλωβισμένων γίνονται ακόμα δυσκολότερες. Γιατί ενώ οι Τούρκοι έχουν δεχθεί τη συμφωνία για επανασύνδεση των οικογενειών, από την άλλη αρχίζουν τις πιέσεις προς τους εγκλωβισμένους για να τους αναγκάσουν να φύγουν. Οι κουβαλητοί που μεταφέρονται στο χωριό είναι ακόμα μια πίεση προς τους Ελληνες για να αναγκασθούν να φύγουν. Αυτοί έχουν διαφορετικά ήθη και έθιμα, είναι άξεστοι και απολίτιστοι, έχουν διαφορετική νοοτροπία, βλέπουν τους Ελληνες ως πραγματικούς εχθρούς και ως ανθρώπους που πρέπει να υποκύψουν σε ό,τι τους πουν και ότι πρέπει να τους δώσουν τα σπίτια τους για να εγκατασταθούν αυτοί που ήσαν οι νικητές στον πόλεμο.

Παράλληλα οι υπεύθυνοι του χωριού υποβάλλουν τους κατοίκους σε ταπεινώσεις ή τους βασανίζουν για να τους αναγκάσουν να υπογράψουν "εθελοντικές" δηλώσεις για να φύγουν από το χωριό τους.

Ετσι οι έποικοι πλησιάζουν τα ελληνικά σπίτια και όταν διαπιστώνουν ότι απουσιάζει ο ιδιοκτήτης μπαίνουν μέσα και κλέβουν ότι τους αρέσει. Οταν ο Ελληνας παραπονεθεί στην αστυνομία κανένας δεν ακούει το παράπονο του ή παίρνει την στερότυπη απαντηση "φύγετε για να μη σας ενοχλούν".

Αλλοι έποικοι βάζουν τα κοπάδια τους μεσα στα σπίτια των Ελλήνων ή τους αγρούς τους. Αυτό συμβαίνει ένα πρωινό στο σπίτι του Κουμή Κοντού που τρέχει αμέσως στην Αστυνομία.

- Εδώ είναι Τουρτζιά. Ο,τι θέλουμε κάμνουμε. Αν θέλουμε μπαίνουμε και μέσα στα σπίτια σας, του απαντούν.

Ο Κοντού επιστρέφει στο σπίτι του αγανακτισμένος, αλλά διερωτούμενος μέχρι που θα πάει αυτή η αφόρητη καάσταση.

Παράλληλα Τούρκοι στρατιώτες πυροβολούν τα βράδυα στον αέρα προς εκφοβισμό των κατοίκων ή μπαίνουν στα σπίτια και αναζητούν νέες για να κορέσουν τις ορέξεις τους. Αισθάνονται ότι το χωριό τους ανήκει και ότι αυτοί που βρίσκονται σ' αυτό είναι αντικείμενα που μπορούν να τα χρησιμοποιούν όπως και όποτε θέλουν.

Ο Χρίστος Τάνος συλλαμβάνεται από τους Τούρκους και μεταφέρεται στην αστυνομία και κακοποιείται γιατί είχε κάμει το σφάλμα να μεταβεί στο σπίτι κάποιου τουρκοκύπριου φίλου του και να συνομιλήσει για λίγο μαζί του.

Ο Λάμπρος Φυσέντζου συλλαμβάνεται από τους Τούρκους ένα βράδυ με τη δικαιολογία έτι έχει σχίσει τις σημαίες που βρίσκονται στο δημοτικό σχολείο. Οι Τούρκοι τον μεταφέρουν σε μια παράγκα και τον βασανίζουν άγρια. Ενας μάλιστα χρησιμοποιεί ηλεκτροφόρο σύρμα που κάνει τους πόνους αβάστακτους.

Σε μια άλλη περίπτωση συλλαμβάνονται οι Ιωνάς Γερολεμή, Παντελής Στυλιανού, Αντρέας Αλεξάντρου, Κύπρος Ζαχαρία, Πιερής Ζαντή και Λάμπρος Στυλιανού και μεταφέρονται στην ίδια παράγκα που οι Τούρκοι την έχουν μετατρέψει σε πρόχειρο κρατητήριο-βασανιστήριο. Τους κτυπούν και τους βασανίζουν.

"Εχετε δημιουργήσει οργάνωση και από πληροφορίες που έχουμε θα στραφείτε εναντίον μας. Εχετε μάλιστα, όπως έχουμε πληροφορηθεί και όπλα κρυμμένα. Πού τα έχετε;" τους ρωτούν.

Οι συλληφθέντες κοιτάζουν ο ένας τον άλλο. Το γνωρίζουν ότι είναι πρόφαση των Τούρκων, αλλά αυτοί δεν ακούν τις δικαιολογίες τους. Τελικα τος αφήνουν ελεύθερους, αλλά τα σημάδια είναι καθαρά.

"Μήπως τολμήσετε να πάτε στο γιατρό γιατί αλλοίμονο σας", τους προειδοποιούν.

Οι Τούρκοι δεν θέλουν να δει κανένας τα τραύματα των εγκλωβισμένων και γι' αυτό τους απειλούν να κλείσουν το στόμα τους.

Οι τραυματισμένοι προσπαθούν να κρύψουν τα τραύματά τους και από τους άλλους συγχωριανούς τους. Οταν την επομένη πάνε στο καφενείο του χωριού και τους βλέπει ο Φυσέντζος Σάββα, τους ρωτά:

- Μα τι συμβαίνει και φαίνεστε τόσο ταλαιπωρημένοι; Εκάμαν σας τίποτε οι Τούρζιοι πάλε;

- Τίποτε, με κτύπησε η αγελάδα, απαντά ο Ζαντή ενώ ο Αλεξάνδρου βρίσκει μια άλλη πρόχειρη δικαιολογία.

Ο Σάββα δεν γελιέται. Φεύγει από το καφενείο και σαν πηγαίνει στο κατάστημά του τον επισκέπτεται ο Αλεξάνδρου που του αποκαλύπτει όλη την αλήθεια.

Ο Σάββα αγανακτισμένος από την ενέργεια των Τούρκων, παρά τις απειλές και τις προειδοποιήσεις των αστυνομικών του χωριού, αποφασίζει να τους καταγγείλει και ο θεός βοηθός. Γι' αυτό όταν φθάνει ένα αυτοκίνητο του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού μαζί με ένα Τούρκο αξιωματικό, τρέχει αμέσως κοντά τους:

- Δεν είναι κατάσταση αυτή, λέγει στον σουηδό αξιωματικό, ονόματι Αντριους. Μας βασανίζουν.

Ο σουηδός αξιωματικός κοιτάζει τον Τούρκο συνάδελφο του λες και του ζητά εξηγήσεις.

- Εχετε αποδείξεις, ρωτά ο τούρκος αξιωματικός.

- Μάλιστα.

Και ο Σάββα οδηγεί τους δυο αξιωαματικούς στους τραυματίες που του αφηγούνται τα βασανιστήρια στα οποία υποβλήθηκαν.

Ο Τούρκος αξιωματικός πείθεται. Λέγει ότι θα τιμωρήσει αυτούς που το έχουν κάμει.

Ομως μόλις φεύγουν ο αστυνόμος του χωριού συγκεντρώνει τους εγκλωβισμένους στην πλατεία.

- Είτε το θέλετε, είτε δεν το θέλετε, τους λέγει, η διχοτόμηση έγινε τζιαι νομίζω ότι είναι καλό να ζήσετε με το Εθνος σας. Σας αρέσει να σας βασανίζουμε; Κάμετε αίτηση να φύγετε... Δεν σας θέλουμε. Μας έχετε καταγγείλει. Εμείς δεν φοβούμαστε κανένα. Ούτε τα Ηνωμένα Εθνη ούτε τον Ερυθρό Σταυρό. Δωμέσα είναι Τουρτζιά. Για να σας το αποδείξω τώρα θα δείτε.

ο αστυνόμος φωνάζει τον Φυσέντζο Σάββα που τον έχει καταγγείλει, να προχωρήσει από το υπόλοιπο πλήθος και στη συνέχεια διατάζει μερικούς υποτακτικούς του να τον ξυλοφορτώσουν δημόσια.

- Αν δεν φύγετε, τους φωνάζει, θα σας κάμουμε να αρνηθείτε το γάλα που βυζάσετε...

Οι ταλαιπωρίες συνεχίζονται. Και ένας, ένας οι εγκλωβισμένοι αναγκάζονται να υπογράψουν αιτήσεις για να φύγουν από το χωριό. Αυτό που επιδιώκουν οι Τούρκοι καθυστερεί μεν, αλλά σταδιακά επιτυγχάνεται.

Μέχρι τις 22 Ιουλίου 1976 δηλαδή δυο χρόνια μετά την εισβολή, στον Αγιο Ανδρόνικο μένουν μόνο εκατόν άτομα. Οι άλλοι ακολουθούν μετά για να ερημώσει τελείως το χωριό.

Πιο άτυχος από όλους ο Αναστάσης Παπαθεοδώρου.

Η κακοτυχία του τον κατατρέχει μέχρι την τελευταία στιγμή. Ενώ οδηγεί το αυτοκίνητο του για τις ελεύθερες περιοχές, έχοντας μέσα σ' αυτό τη σύζυγο του και τα παιδιά του, αυτό συγκρούεται με τουρκικό φορτηγό έξω από τη Λευκωσόα.

Στην προσφυγιά μεταφέρεται τραυματισμένος.