19.8.1974: Δεκάδες άνδρες της Εθνικής Φρουράς συγκεντρώνονται στην Ακανθού με την προέλαση των τούρκων κατά τη δεύτερη φάση της τουρκικής εισβολής.

S-2239

19.8.1974: ΔΕΚΑΔΕΣ ΑΝΔΡΕΣ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΦΡΟΥΡΑΣ ΣΥΓΚΕΝΡΩΝΟΝΤΑΙ ΣΤΗΝ ΑΚΑΝΘΟΥ ΜΕ ΤΗΝ ΠΡΟΕΛΑΣΗ ΤΩΝ ΤΟΥΡΚΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΕΥΤΕΡΗ ΦΑΣΗ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΚΗΣ ΕΙΣΒΟΛΗΣ

Σε μικρή απόσταση από τη βόρεια ακτή της Κύπρου στη βάση της χερσονήσου της Καρπασίας και σε απόσταση 60 τουλάχιστον χιλιομέτρων βορειανατολικά της Λευκωσίας, κάτω από το δάσος της Καντάρας, βρίσκεται το χωριό Ακανθού.

Στα νότια της έχει τέσσερα αμιγή τουρκικά χωριά, το Πλατάνι και τον Αγιο Ιάκωβο και τα μικρότερα Μελούντα και Αρτέμι που αποκλείουν την κοινότητα προς τη θάλασσα χωρίς καμιά πρόσβαση σε ελληνικές περιοχές.

Με την κατάρρευση του μετώπου της Μιας Μηλιάς στις 14 Αυγούστου, πολλοί Εθνοφρουροί καταφεύγουν στην Ακανθού.

Οι περισσότεροι από τους στρατιώτες ανήκουν στο 361 Τάγμα Πεζικού (ή τους άνδρες που είχαν παραμείνει σ' αυτό) και το οποίο βρισκόταν με την έναρξη της δεύτερης φάσης της τουρκικής εισβολης στην περιοχή Παχυάμμου. Οι στρατιώτες έχουν περπατήσει όλη την παραθαλάσσια περιοχή και καταφεύγουν εδώ ένας άριθμός γύρω στους 70 από αυτούς.

Μεταξύ αυτών που καταφεύγουν ή βρίσκονται εδώ είναι οι Γεώργιος Πανταζής από την Κυθρέα, Παντελής Βαρνάβας, Μηνάς Γιακουμή, από τους Αγίους Βαβατσινιάς, Σταύρος Ιωσηφίδης, Αντωνάκης Γεωργίου, Κλεόπας Παπασταύρου από τα Λύμπια, Ανδρέας Σιήττας από το Ζακάκι, Ανδρέας Αγγέλου Χρίστου από τη Ζώδια, Θεοδόσης Κωνσταντίνου από τη Βώνη και Σοφοκλής Σοφοκλέους Συμεού από το Ομοδος.

Οι λίγοι κάτοικοι του χωριού που έχουν εγκλωβισθεί αρχίζουν να ανησυχούν. Δίνουν στους στρατιώτες πολιτικά ρούχα και αυτοί παραμένουν εδώ αδρανείς μέχρι να δουν τι θα γίνει. Μερικοί άλλοι προχωρούν στην παραλία και απ' εκεί με βάρκες δίνουν το γύρο του Ακρωτηρίου του Αποστόλου Ανδρέα και καταφεύγουν στην περιοχη του Βαρωσιού και του Παραλιμνίου και στη σωτηρία.

Μεταξύ αυτων που έχουν παραμείνει στο χωριό είναι και οι Σωτήρης Φώτη Καγιάς, με τη νύμφη του Κατερίνα, Λοϊζος Μαλέκη, Ανδρέας Χρυσοστόμου, Γεώργιος Κίτσης, Χατζηελένη Χατζηπλατή και Δέσπω Γιωρκή Σταύρου.

Πολλοί από τους κατοίκους μένουν στις φάρμες τους όπου περιποιούνται τα ζωά και βρίσκονται μακρυά από την ηλεκτρισμένη ατμόσφαιρα που έχει δημιουργηθεί με τις ιστορίες και τις ταλαιπωρίες που αφηγούνται οι στρατιώτες που έχουν υποχωρήσει από το μέτωπο.

Ομως και εδώ οι Τούρκοι δεν αργούν να έλθουν. Εξ άλλου δεν φαίνονται να βιάζωνται και τόσο μια και το χωριό είναι καλά αποκλεισμένο από τις ελεύθερες περιοχές.

Στις 19 Αυγούστου ενώ ο Πανταζής βρίσκεται μαζί με μερικούς στρατιώτες, όπως τον Παντελή Βαρνάβα από τη Λευκωσία, έξω από τα χωράφια, διαπιστώνουν ότι έχουν περικυκλωθεί από τον τουρκικό στρατό. Οι στρατιώτες παραδίδονται και από εδώ μεταφέρονται στη Λευκωσία και στα Αδανα.

Την ίδια τύχη έχουν λίγο πιο κάτω την επομένη και οι Κλεόπας Παπασταύρου και Ανδρέας Σιήττας που έχουν "στρατοπεδεύσει" σε ένα ύψωμα μαζί με δεκάδες άλλους Εθνοφορυρούς που έχουν υποχωρήσει στο χωριό.

Πιο κάτω οι Τούρκοι στρατιώτες περικυκλώνουν μια ομάδα Εθνοφρουρών που έχουν καταφύγει στην Ακανθού και με τον τηλεβόα τους φωνάζουν:

"Παραδοθήτε και μη βοβάσθε, δεν θα πάθετε τίποτε".

Οι Εθνοφρουροί διχάζονται. Αλλοι θέλουν να παραδοθούν και άλλοι εισηγούνται να προσπαθήσουν να αποδράσουν, παρόλον ότι το αντιλαμβάνονται ότι είναι πολύ δύσκολο.

Τελικά ένας λοκατζής βγάζει την άσπρη φανέλλα του, την δένει πάνω σε ένα ξύλο και την υψώνει φωνάζοντας:

"Είμαστε 69 άτομα, και είμαστε όλοι έτοιμοι να παραδοθούμε".

Οι Τούρκοι τους συγκεντρώνουν και αφού τους αφαιρούν ό,τι πολύτιμο έχουν πάνω τους, τους ανεβάζουν σε φορτηγά αυτοκίνητα και από εκεί τους μεταφέρουν στο Τζάος και ύστερα από μια εξαντλητική ανάκριση τους οδηγούν στη Λευκωσία και από εκεί στις φυλακές της Τουρκίας.

Πίσω στην Ακανθού, οι λίγοι κάτοικοι παραμένουν για λίγες ακόμα μέρες στις δουλειές τους και στις 28 Αυγούστου μεταφέρονται στην Γύψου και από εκεί αφήνονται αργότερα ελεύθεροι με τη διάλυση του "στρατοπέδου συγκέντρωσης" της κοινότητας αργότερα.