23.7.1974: Οι ξένοι υπήκοοι απομακρύνονται από την κατεχόμενη Κερύνεια με το βρεττανικό σκάφος "Ερμής" και το αμερικανικό "Τρέντον". Αφήνονται ελεύθεροι και οι έλληνες κύπριοι αιχμάλωτοι που κρατούνται στο σημείο της εισβολής στο "Πέντε Μίλι" της Κερύνεια

S-2182

23.7.1974: ΟΙ ΞΕΝΟΙ ΥΠΗΚΟΟΙ ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΤΕΧΟΜΕΝΗ ΚΕΡΥΝΕΙΑ ΜΕ ΤΟ ΒΡΕΤΑΝΙΚΟ ΣΚΑΦΟΣ "ΕΡΜΗΣ" ΚΑΙ ΤΟ ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟ "ΤΡΕΝΤΟΝ". ΑΦΗΝΟΝΤΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΚΥΠΡΙΟΙ ΑΙΧΜΛΛΑΩΤΟΙ ΠΟΥ ΚΡΑΤΟΥΝΤΑΙ ΣΤΟ ΣΗΜΕΙΟ ΤΗΣ ΕΙΣΒΟΛΗΣ ΣΤΟ "ΠΕΝΤΕ ΜΙΛΙ" ΤΗΣ ΚΕΡΥΝΕΙΑΣ

Την επομένη της κατάληψης της Κερύνειας, δηλαδή στις 23 Ιουλίου 1974, οι ξένοι υπήκοοι αναχωρούν από την πόλη. Τους παραλαμβάνει το βρετανικό πλοίο "Ερμής" το οποίο τους μεταφέρει σε ασφαλές μέρος στις βρετανικές βάσεις και στο αμερικανικό πλοίο "Τρέντον". Τα δύο πολεμικά σκάφη ... βρέθηκαν στην περιοχή να περιπλέουν.

Μεταξύ των ξένων είναι και οι αμερικανοί που εργάζονταν στον αμερικανικό ραδιοσταθμό του Καραβά. Οι περισσότεροι από αυτούς είχαν μετακινηθεί στο στρατόπεδο των Φινλανδών κοντά στην Αγύρτα, μέσα στον τουρκικό θύλακα Λευκωσίας-Αγίου Ιλαρίωνα.

Οπως οι Κύπριοι, αρκετοί από τους ξένους πέρασαν δραματικές στιγμές εκεί γιατί βρίσκονταν μεταξύ των διασταυρούμενων πυρών της Εθνικής Φρουρά και των τούρκων. Ενας από αυτούς δέχεται μια σφαίρα στο δάκτυλο, ενώ ένα κοριτσάκι τραυματίζεται σοβαρά στα πόδια. Ενας από τους ξένους που έζησε όλες τις δύσκολες στιγμές στο στρατόπεδο των Φινλανδών ανέφερε σε κατάθεση του:

ΣΑΒΒΑΤΟ (22.7,1974) ΒΡΑΔΥ: Αναγκαστήκαμε να κοιμηθούμε στα αυτοκίνητα μας. Αλλοι αναγκάζονται να απλώσουν ό,τι πρόχειρο ρούχο έχουν μαζί τους και να κοιμηθούν στο έδαφος, πάνω στα αγκάθια. Πρέπει να ζήσεις στην Κύπρο για να αντιληφθείς πόσο φοβερά είναι αυτά τα αγκάθια. Ευθύς αμέσως ακούμε πολλούς πυροβολισμούς και εκρήξεις, καθ' ον χρόνο οι έλληνες και οι τούρκοι ανταλλάσσουν πυρά πάνω σους λόφους που δεσπόζουν της περιοχής που βρισκόμαστε. Και ξαφνικά αντιλαμβανόμεθα ότι οι σφαίρες κτυπούν πάνω στα δένδρα, κάτω από τα οποία εμείς κοιμόμαστε.

ΚΥΡΙΑΚΗ 21 ΙΟΥΛΙΟΥ: Από αυτή τη στιγμή οι μέρες μας ξεκινούν από τις 4 το πρωί αν όχι και νωρίτεερα. Είναι δύσκολες στιγμές, αλλά αρχίζουμε να ελπίζουμε σε απομάκρυνση μας.

Ολοι αρχίζουν να γεμίζουν κενά κουτιά της μπύρας και μπουκάλες με νερό. Το νερό που διαθέτει ο καταυλισμός είναι πολύ περιορισμένο. Είμαστε τυχεροί γιατί δεν έχουμε καμιά επιδημία λόγω των λερωμένων μπουκαλιών που χρησιμοποιούμε. Το ζεστό νερό μας φαίνεται πολύ καλό ύστερα από τρεις τόσο σκληρές μέρες. Οι μισοί από μας κινούνται σε ένα δρόμο που βρίσκεται κάπως καλυμμένος και προσφέρει καλή προστασία, αλλά και πολύ λίγο αέρα.

Καθ' όλη τη διάρκεια της ημέρας, η θερμοκρασία είναι 100 βαθμοί Φάρεναϊτ και οι μύγες έχουν καταντήσει ανυπόφορες. Η γυναίκα μου που υποφέρει από αλλεργία εξετέθη σε κάθε τι που της έχει απαγορεύσει ο γιατρός: Ηλιος, ακαθαρσίες κλπ. Υποφέρει αρκετά, αλλά δεν παύει να φοβάται για τυχόν φίδια, πράγμα που την αναστατώνει. Πολλοί μένουν σε ομάδες από δύο με τρεις οικογένειες. Και αυτό αποδείχθηκε χρήσιμο.

Το βράδυ ένας αμερικανός τραυματίζεται στο χέρι και αυτό μας κάνει όλους να αντιληφθούμε τελικά τι μπορεί να συμβεί στην πραγματικότητα.

ΔΕΥΤΕΡΑ 22 ΙΟΥΛΙΟΥ: Το πρωί συμπληρώσαμε τη φόρτωση των προσωπικών μας αντικειμένων στα αυτοκίνητα που αρχίσαμε από την προηγουμένη νύκτα, με την ελπίδα αναχώρησης μας από την περιοχή. Αλλά οι ελπίδες μας έχουν εξανεμισθεί. Αντιληφθήκαμε ότι πρέπει να περιμένουμε μέχρι τις 4 το απόγευμα οπότε θα επιτευχθεί η κατάπαυση του πυρός. Αλλά μπορούμε να αποκλείσουμε μια αναχώρηση μας αυτή τη μέρα.

Βλέπουμε επίσης ότι η Τουρκία πρέπει να συμπληρώσει την κατάληψη της Κερύνειας. Αμβιβάλλουμε, ενώ πολλοί παραπονούνται ότι θα είμαστε πιο ασφαλείς αν μέναμε στα σπίτια μας στην Κερύνεια.

Τη Δευτέρα έχουμε μια καλή θέα του τι γίνεται στην Κερύνεια και σε όλη την ακτή. Αλλά χάσαμε το μεγαλύτερο μέρος του "σόου".

Η σύζυγος μου και εγώ κινούμαστε μερικά μέτρα πιο κάτω για να βρούμε νερό. Και ξαφνικά βρισκόμαστε στο μέσο ανταλλασσόμενων πυρών. Μπαίνουμε σε ένα κτίριο της ΟΥΝΦΙΚΥΠ και μένουμε εκεί για μισή ή ίσως μια ώρα. Υπάρχει κίνδυνος για μας και μέσα στο καταφύγιο μας, αλλά το χειρότερο είναι ότι βρισκόμαστε χωριστά από τα παιδιά μας και δεν γνωρίζουμε τι συμβαίνει σ' αυτά.

Κατά τη διάρκεια των συγκρούσεων αυτών βλέπω Φινλανδούς και Αυστριακούς της ΟΝΦΙΚΥΠ να δείχνουν μεγάλο θάρρος και ηρωϊσμό, στην προσπάθεια τους να σταματήσουν τους τούρκους που προσπαθούν να καταλάβουν τον σταθμό, ενώ άλλοι θέτουν τον εαυτό τους σε μεγάλο κίνδυνο για κάτι που όπως υποθέτω είναι μια επίδειξη προς τους τούρκους ότι βρίσκονται εκεί ένοπλοι και αποφασισμένοι να υπερασπισθούν μερικές περιοχές κι' εμάς με τη βία, εάν είναι αναγκαίο. Είδα ένα από αυούς να τραυματίζεται στον ώμο και αντιληφθηκα ότι ένας άλλος, έχει τραυματισθεί σοβαρότερα.

Οι φίλοι που βρίσκονται μαζί μας μου περιέγραψαν αργότερα τις στιγμές που πέρασαν μετακινούμενοι στο δρόμο όταν άρχισαν οι πυροβολισμοί. Οι τούρκοι κάποτε τους πλησιάζουν και τους ζητούν νερό και φεύγουν.

Μετά κατορθώνουμε να έλθουμε σε επαφή με τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας μας προκαλείται μια μεγάλη πυρκαγιά που κατευθύνεται προς το μέρος που μένουμε. Ετσι κινούμαστε προς τα αυτοκίνητα μας, στα οποία ευτυχώς έχουμε τοποθετήσει από προηγουμένως τα πράγματα μας. Τα Ηνωμένα Εθνη μας συνοδεύουν στο τέρμα της διάβασης. Είναι αυτή τη στιγμή που γνωρίσαμε τον πιο μεγάλο κίνδυνο, ενώ διαλύοντο οι ελπίδες μας ότι θα εγκαλείψουμε την περιοχή.

Οι τούρκοι δεν θέλουν να μας αφήσουν να πάμε στη άλλη πλευρά της διάβασης και δεν μας προσφέρουν καταφύγιο, παρ' όλον ότι εκεί ακούαμε τους πυροβολισμούς. Ακριβώς σ' αυτό το σημείο ένα κοριτσάκι τραυματίζεται από ελληνικά πυρά. Οταν αργότερα επιστρέφουμε στον "κάμπο" η πυρκαγιά έχει υποχωρήσει. Αναμένοντας την κατάπαυση του πυρός, κρυβόμαστε γύρω από τα αυτοκίνητα μας. Υπάρχουν πυρκαγιές ακόμα στους λόφους, αλλά δεν κινδυνεύουμε σοβαρά από αυτές.

Ενώ ο καθένας προσπαθεί να βολευτεί όπως, όπως τη νύκτα αυτή, μια έκρηξη συγκλονίζει την περιοχή πολύ κοντά μας. Μέχρι αυτή τη στιγμή κανένας δεν έχει αλλάξει τα ρούχα του που φορά από το Σάββατο (20 Ιουλίου) το βράδυ.

Το πρωί τελικά τα Ηνωμένα Εθνη μας μεταφέρουν στην παραλία του " Εξη Μιλιού" όπου φοβούμαστε ότι από στιγμή σε στιγμή θα γινόμαστε στόχος. Οι νεκροί μέσα στους δρόμους της Κερύνειας προκαλούν "σοκ" σε όλους.

Ολοι οι φόβοι φεύγουν μόλις φθάνουμε κοντά στα ελικόπτερα, και αργότερα στο πλοίο " Ερμής" και το αμερικανικό σκάφος " Τρέντον" πιο ύστερα. Εκτιμήσαμε ιδιαίτερα την υποδοχή στο "Ερμής". Αυτοί οι βρετανοί είναι πραγματικά επαγγελματίες σε τέτοια θέματαα".

Η απόφαση για εκκένωση της Κερύνειας αναγκάζει τους ξένους που δεν μπορούν να μεταφέρουν κατά την αναχώρηση τους από την πόλη τα προσωπικά τους αντικείμενα να τα πωλήσουν όσα, όσα. Ετσι ένας βρετανός αναζητεί μάταια αγοραστή για να πωλήσει το αυτοκίνητο του.

Τελικά βρίσκεται ένας σουηδός ειρηνευτής που περνά τις διακοπές του στην πόλη, στον οποίο προτείνει να πωλήσει το αυτοκίνητο του στην εξευτελιστική τιμή των 20 λιρών. Οι Ελληνες αυτές τις στιγμές προσπαθούν να σώσουν τη ζωή τους. Δεν ενδιαφέρονται για τέτοια πράγματα.

Ο σουηδός δεν βρίσκει όμως συμφέρουσα την πρόταση και αντιπροτείνει στο βρετανό να αγοράσει το αυτοκίνητο του έναντι πέντε ποτητριών μπύρας...

Η αντιπρόταση ενθουσιαζει τον Αγγλο. Επειδή όμως η αγοραπωλησία γίνεται στην παρουσία άλλων, ένας από αυτούς προτείνει να ανοιχθούν οι μπύρες. Και όλοι μαζί επισφραγίζουν την αγοραπωλησία του αυτοκινήτου που γίνεται υπό τέτοιες συνθήκες και σε μια τόσο εξευτελιστική τιμή, πίνοντας τη μπύρα τους.

Στο τέλος ο Αγγλος αφού πίνει τη μπύρα του και πριν πάρει τη βαλίτσα του έτοιμος να αναχωρήσει για το αυτοκίνητο που περιμένει να τον μεταφέρει στο ελικόπτερο, ακούγεται να φωάζει:

- Ενα αυτοκίνητο για ένα ποτήρι μπύρας. "Δατς φαντάστικ".

Την ίδια μέρα απομακρύνονται από την περιοχή του "Πέντε Μιλιού" και οι 150 Ελληνες αιχμάλωτοι που κρατούνται εκεί από τη πρώτη στιγμή της εισβολής στις 20 Ιουλίου.

Τους έλληνες παραλαμβάνουν δυο λεωφορεία από τον Καραβά γύρω στο μεσημέρι της Τρίτης 23 Ιουλίου. Τούρκοι στρατιώτες τους συνοδεύουν μέχρι τη διαχωριστική γραμμή και από εδώ ο καθένας τραβά τον δρόμο του. Μαζί τους παίρνουν τις μεγαλύτερες και χειρότερες εμπειρίες του πολέμου. Εζησαν όλες τις δύσκολες στιγμές της πρώτης φάσης τοης τουρκικής εισβολής, από την πρώτη μέχρι την τελυταία στιγμή. Είδαν τους τούρκους να αποβιβάζονται στην ακτή χωρίς κανένα εμπόδιο, χωρις καμιά αντίσταση. Και αντελήφθησαν το μεγαλύτερο μέρος της προδοσίας που έγινε σε βάρος της Κύπρου.

Η περιοχή εκκενώνεται από τους έλληνες και τους νέους. Ομως η Κερύνεια στενάζει ακόμα κάτω από τη τουρκική μπότα. Και οι λίγοι έλληνες που έμειναν στο ξενοδοχείο Ντόουμ, προσπαθούν να σωθούν και να σώσουν ότι δημιούργησαν με τόσο κόπο, τόσα χρόνια....