17.7.1975: Ο Γλαύκος Κληρίδης δηλώνει ότι το πραξικόπημα έγινε για να διχοτομηθεί η Κύπρος. Πώς ανέλαβε την εξουσία στην Κύπρο μετά την κατάρευση του καθεστώτος Σαμψών.

S-2111 (Α)

17.7.1975: Ο ΓΛΑΥΚΟΣ ΚΛΗΡΙΔΗΣ ΔΗΛΩΝΕΙ ΟΤΙ ΤΟ ΠΡΑΞΙΚΟΠΗΜΑ ΕΓΙΝΕ ΓΙΑ ΝΑ ΔΙΧΟΤΟΜΗΘΕΙ Η ΚΥΠΡΟΣ. ΠΩΣ ΑΝΕΛΑΒΕ ΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΡΡΕΥΣΗ ΤΟΥ ΚΑΘΕΣΤΩΤΟΣ ΣΑΜΨΩΝ

Ο Γλαύκος Κληρίδης, ο οποίος ανέλαβε προεδρεύων της Δημοκρατίας μια μόλις εβδομάδα μετά το πραξικόπημα και αφού οι πραξικοπηματίες βρέθηκαν μπροστά σε αδιέξοδο με την έναρξη της τουρκικής εισβολής ήταν απόλυτα σίγουρος ότι η τουρκική εισβολή έγινε για να διχοτομηθεί η Κύπρος.

Σε συνέντευξη του στην αθηναϊκή εφημερίδα ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΗ (Αναδημοσίευση στην εφημερίδα Ο ΑΓΩΝ της Κύπρου στις 17 Ιουλίου 1975) μίλησε για όλους και για όλα και πώς ανέλαβε την εξουσία μετά την κατάρρευση του καθεστώτος Σαμψών.

Η συνέντευξη έχει ως εξής:

ΕΡΩΤΗΣΗ: Πώς σας πλησίασε η χούντα και σας επίεσε να αναλάβετε πρόεδρος, σε αντικατάσταση του Σαμψών;

ΚΛΗΡΙΔΗΣ: Οταν εξεδηλώθη το πραξικόπημα, ευρισκόμουν στο νοσοκομείο της Λευκωσίας για θεραπεία. Αμέσως οι προσωπικοί μου αστυνομικοί έσπευσαν να με πληροφορήσουν ότι έγινε πραξικόπημα. Από το νοσοκομείο μετέβην στην οικίαν μου, όπου ετέθην υπό κατ' οίκον περιορισμόν. Διαρκούσης της πρώτης περιόδου του πραξικοπήματος ευρισκόμην εν πλήρη απομονώσει. Μετά την εισβολήν και την κατάληψιν της Κυρηνείας, ως επίσης την σύνδεσιν των τουρκικών δυνάμεων με τον τομέα της Λευκωσίας, που εδημιουργήθη ένα σοβαρόν προγεφύρωμα, τα πράγματα έβαιναν ραγδαίως προς καταστροφήν. Τότε ωρισμένα κόμματα με επλησίασαν- είχε αρθή ο κατ' οίκον περιορισμός- μου υπέδειξαν ότι θα έπρεπε να αναλάβω την εξουσίαν. Δυστυχώς δεν ήταν δυνατόν να αναλάβω την εξουσίαν, διότι θα εξηρτάτο από εμένα και τα κόμματα. Δεν ξέρω ποίοι έδωσαν οδηγίες, αλλά εκλήθην να αναλάβω την εξουσίαν. Δεν εδίστασα να πράξω τούτο, γιατί η κατάστασις στην Κύπρο ήτο χαώδης. Η κατάστασις όπως ενεφανίζετο ήταν η συνεχής προέλασις των τουρκικών δυνάμεων, αδυναμία αντιστάσεως στην τουρκική προέλαση, χιλιάδες πρόσφυγες κατέφθαναν καθημερνώς, αι υπηρεσίαι διελύθησαν και η εσωτερική εικόνα ήταν μια εικόνα φοβερού χάους διαλύσεως των πάντων. Ανέλαβα την εξουσίαν για να δω τι ήτο δυνατόν να περισωθή εκείνην την στιγμήν στην Κύπρο.

ΕΡ: Με πρόταση ποίου αναλάβατε την εξουσία αφού στα πράγματα ήταν ακόμη οι πραξικοπηματίες;

ΚΛΗΡΙΔΗΣ: Δεν με ενοχλεί να το αποκαλύψω. Ητο ο κ. Ντίμης Δημητρίου ο οποίος ήτο υπουργός Εξωτερικών στην Κυβέρνηση Σαμψών.

ΕΡ: Είναι αληθές ότι μεσολάβησε και ο Ταγματάρχης κ. Κοκολάκης;

ΚΛΗΡΙΔΗΣ: Δεν γνωρίζω και ουδέποτε συνωμίλησα μαζί του. Είναι γεγονός ότι όταν μετέβην εις το υπουργείον Εξωτερικών ήτο και ο κ. Σαμψών εκεί, ο οποίος μου είπε ότι απεφάσισε να παραιτηθή διότι ως τα πράγματα εξελίσσοντο εχρειάζετο κάποιος πεπειραμένος διαπραγματευτής διά να αναλάβη κάποιαν πρωτοβουλίαν να σταματήση η τουρκική προέλασις.

ΕΡ: Υποστηρίζεται από πλευράς Σαμψών ότι όσο ήταν πρόεδρος οι τούρκοι είχν πιάσει μόνο 500 μέτρα στο Πέντε Μίλι και μόλις παρέδωσε την προεδρία άρχισαν να προελαύνουν οι τούρκοι. Είναι αληθές;

ΚΛΗΡΙΔΗΣ: Οταν ανέλαβα οι τούρκοι είχαν προελάσει από το μέρος που είχαν αποβιβάσει τας πρώτας δυνάμεις των, δηλαδή το Πέμπτο Μίλι, είχαν καταλάβει την Κυρήνεια και είχον ενωθή με τον τουρκικό θύλακα Λευκωσίας.

ΕΡ: Την πρώτη και δεύτερη μέρα προεβλήθη η αντίστασις στους τούρκους;

ΚΛΗΡΙΔΗΣ: Η πραγματικότης είναι ότι αντίσταση προεβλήθη καθυστερημένα περίπου τρεις ώρες. Οι τούρκοι είχαν ρίξει αλεξιπτωτιστές και είχαν αρχίσει την απόβαση. Η δική μας αντίσταση προεβλήθη μετά την απόβαση.

ΕΡ: Που αποδίδετε την εγκληματική καθυτέρηση;

ΚΛΗΡΙΔΗΣ: Εις το χάος το οποίο επεκράτει μετά το πραξικόπημα, διότι εκείνοι οι οποίοι προογραμμάτισαν και εξετέλεσαν το πραξικόπημα δεν επίστευαν ή τουλάχιστον έδιναν την εντύπωση ότι δεν επίστευαν ότι θα επηκολούθη και η τουρκική εισβολή. Μονάδες που θα έπρεπε να είναι εις θέσεις γνωστάς εις ημάς για να αντιμετωπίσουν πιθανή εισβολή ευρίσκοντο εις άλλας θέσεις της Κύπρου γιατί υπήρχε κατ' οίκον περιορισμός και στρατιωτικός νόμος.

ΕΡ: Η πλευρά Σαμψών ισχυρίζεται ότι υπεύθυνος για την ελλειπή άμυνα ήταν ο Αρχιεπίσκοπος, ο οποίος δεν δεχόταν οπλισμό ήθελε να διώξη τους πραξικοπηματίες και άλλα, ενώ υπήρχαν δυο έγγραφα που προειδοποιούσαν για την επικείμενη εισβολή των τούρκων

ΚΛΗΡΙΔΗΣ: Η δική μου άποψη είναι ότι λόγω της κασταστάσεως που επεκράτει στην Κύπρο, δηλαδή:

1. Η κυβέρνηση Ιωαννίδη εχρησιμοποίει την Εθνική Φρουρά και τους Ελληνας αξιωματικούς για να προετοιμάσει πραξικόπημα εναντίον της νομίμου Κυβερνήσεως.

2. Εχρησιμοποίει τους Ελληνας αξιωματικούς για αντικυβερνητική και αντιμακαριακή πολιτική, είχε διχάσει την Εθνική Φρουρά.

Δηλαδή: Ηταν διασπασμένη εις προχουντικά στοιχεία και χουντικά. Ετσι δεν υπήρχε ψυχική ενότης.

Η Εθνική Φρουρά δεν ήταν σε θέση να αντιμετωπίσει πράγματι μόνη της τουρκική εισβολή. Και διά λόγους ελλείψεως απαιτουμένου οπλισμού και διά λόγους άλλους... Η Εθνική Φρουρά δεν ήταν δυνατόν να αντιμετωπίση επι μακρόν τουρκική εισβολή. Θα ήτο δυνατόν να προβάλη μίαν άμυναν, η οποία θα έδινε καιρό να έθλουν ενισχύσεις από την Ελλάδα. Εφόσον δεν θα έφθανε εγκαίρως η βοήθεια η Εθνική Φρουρά θα υπέκυπτε και ιδιαιτέρως εφόσον δεν θα είχε αεροπορική κάλυψη.

ΕΡ: Είναι αλήθεια ότι οι Αμερικανοί είχαν διαβεβαιώσει τους τούρκους ότι κατά την εισβολή δεν θα αντιμετωπίσουν αντίσταση;

ΚΛΗΡΙΔΗΣ: Κι' αυτήν την εκδοχήν την έχω ακούσει, αλλά δεν έχω στοιχεία.

ΕΡ: Γιατί έγινε το πραξικόπημα κ. Πρόεδρε;

ΑΠ: Είναι δύσκολο να αντιληφθεί κανείς γιατί έγινε το πραξικόπημα διότι αν υποθέσουμε ότι έγινε για να επιτευχθεί η Ενωσις, ουδείς εις την Κύπρον παρημπόδιζε την Ενωση και επομένως δεν εχρειάζετο πραξικόπημα. Ενωση δεν γινόταν γιατί θα επενέβαινε η Τουρκία. Επομένως το πραξικόπημα εστρέφετο κατά του Μακαρίου με απώτερο σκοπό την επίτευξη μιας λύσεως φαινομενικής ενώσεως ή οποία ουσιαστικώς θα ήταν ένωσις- διχοτόμησις δηλαδή.

ΕΡ: Ο αμερικανικός παράγων παρουησιάζεται αναμεμιγμένος στην τραγωδία της Κύπρου. Διαβλέπετε μια συνεργασία Ιωαννίδη και του αμερικανικού παράγοντος στην τραγωδία της νήσου;

ΚΛΗΡΙΔΗΣ: Δεν είμαι βέβαιος αν υπήρξε συνεργασία Ιωαννίδη και αμερικανικού παράγοντος εις το θέμα του πραξικοπήματος. Είμαι, όμως βέβαιος, ότι ο αμερικανικός παράγων γνώριζε ότι θα εγίνετο πραξικόπημα και τίποτε δεν έκαμε να το παρεμποδίσει.

ΕΡ: Ποιος ο ρόλος του αμερικανού πρεσβευτού Νταίηβις που δολοφονήθηκε στην Κύπρο;

ΚΛΗΡΙΔΗΣ: Είναι δύσκολο να πει κανείς για τον ρόλο του Νταίηβις... Το γεγονός είναι ότι ο Ντάιηβις μας προειδοποίησε μετά το πραξικόπημα ότι επέκειτο τουρκική εισβολή... Ο Νταίβις εισηγήθη την παραίτηση της Κυβερνήσεως Σαμψών, ως μίαν ανέργειαν, η οποία θα ήταν δυνατό να αποτρέψει την εισβολή.