7.1974: Ο Αστυνομικός Σταθμός Πύλης Πάφου καταλαμβάνεται από τους πραξικοπηματίες

S-2069

15.7.1974: Ο ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΠΥΛΗΣ ΠΑΦΟΥ ΚΑΤΑΛΑΜΒΑΝΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΠΡΑΞΙΚΟΠΗΜΑΤΙΕΣ

Ενας σημαντικός αστυνομικός σταθμός στη Λευκωσία ήταν ο σταθμός Πύλης Πάφου. Ηταν ο σταθμός όπου μεταφέρονταν τα περισσότερα από τα μέλη της ΕΟΚΑ Β όταν συλλαμβάνονταν.

Εδώ ήταν το αρχηγείο του Τμήματος Ανιχνεύσεως Εγκλημάτων πόλης και Επαρχίας Λευκωσίας, και όπως κατέθεσαν πολλοί συλληφθέντες στο δικαστήριο, υποβάλλονταν σε πολλά βασανιστήρια.

Με την έκρηξη του πραξικοπήματος στο σταθμό βρισκόταν ο Υπεύθυνος του ΤΑΕ πόλεως και Επαρχίας Λευκωσίας Κύπρος Μουρουζίδης, ο οποίος ξαφνικά δέχθηκε την επίσκεψη του Υπουργού Εσωτερικών Γεργίου Ιωαννίδη, του Δευθυντή της Κεντρικής Υπηρεσίας Πληροφοριών Γεώργιου Τομπάζου και του αρχηγού της αστυνομιας Σάββα Αντωνίου.

Συζήτησαν τις εξελίξεις κυριολεκτικά στο πόδι και στη συνέχεια ο Κύπρος Μουρουζίδης έδωσε οδηγίες σε άνδρες του να μεταβούν στο Προεδρικό για αντίσταση.

Υστερα αναχώρησαν όλοι μια και ο σταθμός είχε ήδη αρχίσει να βάλλεται καθώς η ΣΥΤΑ στο δυτικό μέρος του σταθμού κάτω από το τοίχος είχε καταληφθεί από τους πραξικοπηματίες με αποτέλεσμα να αποκοπούν οι τηλεπικοινωνίες.

Από αυτούς ο Γεώργιος Τομπάζος κατέληξε στη συριακή πρεσβεία, ενώ ο Αρχηγός της Αστυνομίας και ο υπουργός Εσωτερικών σε σπίτι στην περιοχή του Αρχηγείου της Αστυνομίας.

Οπως ανέφερε η εφημερίδα Ο ΑΓΩΝ στηριζόμενη σε αφήγηση του Κύπρου Μουρουζδη ο ίδιος απέστειλε στην περιοχή του Προεδρικού μερικές ομάδες "διά να δράσουν στα μετώπισθεν των πραξικοπηματιών".

Πρόσθετε η εφημερίδα σε σχετικό ρεπορτάζ της στις 15 Ιουλίου 1975- ένα χρόνο μετά το πραξικόπημα:

"Ενώ συνέβαιναν όλα αυτά δυο τεθωρακισμένα άρχισαν να βάλλουν αδιακρίτως εναντίον του Αστυνομικού σταθμού Πύλης Πάφου, το ένα από την πλευρά του κτιρίου της Αρχής Τηλεπικοινωνιών και το άλλο από την κατεύθυνση του ξενοδοχείου Κέννεντυ.

Οι ευρισκόμενοι στον αστυνομικό σταθμό αστυνομικοί και σε επίκαιρα σημεία γύρω από τον σταθμό προέβαλαν σθεναρή αντίσταση, αλλά ήτο αδύνατον να αναχαιτίσουν τα δυο τεθωρακισμένα.

Μετά την μάταιη προσπάθεια των αστυνομικών να αναχαιτίσουν τους πραξικοπηματίες, οι πρώτοι ηναγκάσθησαν να εγκαλείψουν τον σταθμό και να καταφύγουν σε διάφορα σπίτια.

Ο κ. Μουρουζίδης παρέμεινε στο γραφείο του μέχρι που εκάμφθη και η τελευταία αντίσταση και ακολούθως εξήλθε του σταθμού συνοδευόμενος από κάποιο αξιωματικό του και κατευθύνθη στην Αρχιεπισκοπή με ιδιωτικό αυτοκίνητο.

Ηδη το ραδιόφωνο ήρχισε να μεταδίδη ότι ο Μακάριος ήτο νεκρός. Στο άκουσμα της ειδήσεως ο κ. Μουρουζίδης "πάγωσε" αλλά δεν έχασε την ψυχραιμία του. Ωδήγησε το αυτοκίνητο του στην Αρχιεπισκοπή. Εκεί επληροφορήθη από τους αστυνομικούς Αλέκο Γεωργίου και Γεωργιο Λοϊζου ότι ο Μακάριος ευρίσκετο στην ζωήν.

Ο κ. Μουρουζίδης μπήκε στην Αρχιεπισκοπή η οποία εκείνη τη στιγμή εβάλλετο από τεθωρακισμένα και αυτόματα όπλα και ενεθάρρυνε τα μέλη της φρουράς της Αρχιεπισκοπής να μη την εγκαταλείψουν, παρέμεινε δε και ο ίδιος εντός της Αρχιεσκοπής για αρκετές ώρες.

Ο κλοιός γύρω από την Αρχιεπισκοπή εγένετο με την πάροδο της ώρας πλέον ασφυκτικός και οι άνδρες που την υπερήσπιζαν ηναγκάσθησαν να την εγκαταλείψουν. Ο κ. Μουρουζιδης μετά την φυγήν του από την Αρχιεπισκοπή κατέφυγε σε συγγενικό του σπίτι στο Καϊμακλί όπου επληροφόρησε τους φίλους τους ότι ο Μακάριος ευρίσκετο στη ζωή.

Στην Αρχιεπισκοπή είχον πολυγραφηθεί φυλλάδια στα οποία ανεφέρετο ότι ο Μακαριώτατος ευρίσκετο στην ζωή και διανεμήθησαν στο Καϊμακλί και σε διάφορα έμπιστα πρόσωπα για διανομή στην Λευκωσία και σε άλλες περιοχές".

Με την κατάληψη της Ιεράς Αρχιεπισκοπής και του Προεδρικού Μεγάρου οι πραξικοπηματίες επεδόθησαν σε όργιο λεηλασιών.

Μια εικόνα των λεηλασιών έδωσε ο υφυπουργός παρά τω Προέδρω Πάτροκλος Σταύρου:

"Δεν αποκλείεται να λεηλατήθηκε μερικώς το Προεδρικό Μέγαρο. Στις αρχές του 1975 ανακατέψαμε και ερευνήσαμε στα ερείπια του και βρήκαμε τον μεταλλικό σκελετό του χαρτοφύλακα του Μακαρίου, το εγκόλπιο του καμένο, καθώς και το κάλυμμα της ράβδου του. Βρήκα και γω καμένο το στυλό μου, το χαρτοφύλακα μου και άλλα αντικείμενα καμένα μέσα στα ερείπια. Οπωσδήποτε όμως λεηλατήθηκε συστηματικά και άγρια η Ιερά Αρχιεπισκοπή, η καταστροφή, δηλαδή συμπληρώθηκε με την αρπαγή.

Μέχρι πριν τον θάνατο του έβρισκε ο Εθνάρχης μερικά από τα κλοπιμαία. Χαρακτηριστικό είναι ότι ένα κιβώτιο με κλοπιμαία μεταφέρθηκε στην Αυστραλία. Το διαβατήριο του Εθνάρχη βρέθηκε στα χέρια κυπρίου φοιτητή στη Θεσσαλονίκη. Πήγε ένας αξιωματικός της κυπριακής αστυνομίας και το έφερε. Το έχουμε τώρα στην Αρχιεπισκοπή κειμήλιο ιστορικό. Αλλα κλοπιμαία πουλήθηκαν, έστω και αν δεν "έπιασαν" τις τιμές τους. Πίσω από μερικούς αγοραστές βρισκόταν ο Μακάριος".

Μέχρι αργά το βράδυ της Δευτέρας 15 Ιουλίου, σχεδόν κάθε αντίσταση στη Λευκωσία είχε εκλείψει. Μόνο στο προάστειο Καϊμκαλί, ομάδες που πρόσκειντο κυρίως στον αρχηγό της ΕΔΕΚ Βάσο Λυσσαρίδη, συνέχιζαν να βάλλουν εναντίον των στρατιωτών που περιπολούσαν στους δρόμους με τα άρματα τους για πολλές ακόμα μέρες.