16.7.1974: Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος φθάνει στην Πάφο και στη συνέχεια αναχωρεί μέσω των βρεττανικών βάσεων στο Λονδίνο και τη Νέα Υόρκη. Ο Μττουλέντ Ετζεβίτ υπογράφει τη διαταγή για διενέργεια εισβολής στην Κύπρο.

S-2047

16.7.1974: Ο ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΜΑΚΑΡΙΟΣ ΦΘΑΝΕΙ ΣΤΗΝ ΠΑΦΟ ΚΑΙ ΣΤΗ ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΝΑΧΩΡΕΙ ΜΕΣΩ ΤΩΝ ΒΡΕΤΤΑΝΙΚΩΝ ΒΑΣΕΩΝ ΣΤΟ ΛΟΝΔΙΝΟ ΚΑΙ ΤΗ ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ. Ο ΜΠΟΥΛΕΝΤ ΕΤΖΕΒΙΤ ΥΠΟΓΡΑΦΕΙ ΤΗ ΔΙΑΤΑΓΗ ΓΙΑ ΔΙΕΝΕΡΓΕΙΑ ΕΙΣΒΟΛΗΣ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ. (ΤΟ ΤΕΤΑΡΤΟ ΜΕΡΟΣ ΤΟΥ ΧΡΟΝΙΚΟΥ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΑΞΙΚΟΠΗΜΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΤΟΥΡΚΙΚΗ ΕΙΣΒΟΛΗ)

Το πραξιόπημα της χούντας των Αθηνών στην Κύπρο επικράτησε για καλά. Κάθε εστία αντίστασης άρχισε να σιγεί.

Ο Πρόεδρος Μακάριος κατευθυνόταν προς το Λονδίνο και τη Νέα Υόρκη για να θέσει το θέμα της Κύπρου στα Ηνωμένα Εθνη.

Ομως στην Κύπρο και ιδιαίτερα στην Αθήνα, την Αγκυρα και το Λονδίνο, οι διεργασίες εντείνονταν καθώς ο πρωθυπουργός της Τουρκίας Μπουλέντ Ετζεβίτ είχε πάρει την απόφαση να εισβάλει στην Κύπρο και αναζητούσε τρόπους να πουλήσει την απόφαση του με τον καλύτερο τρόπο.

Η συνέχεια του χρονικού για το πραξικόπημα και την τουρκική εισβολή (τέταρτο μέρος) έχει ως εξής:

15 ΙΟΥΛΙΟΥ, Λευκωσία: Ο αμερικανός πρέσβης στη Λευκωσία Ρότζερ Ντέϊβις επισκέπτεται τον Πρόεδρο της Βουλής Γλαύκο Κληρίδη στο σπίτι του και του αναφέρει ότι ο Σαμψών πρέπει να παραιτηθεί άλλως η Τουρκία σκοπεύει να εισβάλει στην Κύπρο. Ο Κληρίδης (που αναφέρει στην "κατάθεση" του ότι αυτό έγινε λίγο μετά το πραξικόπημα και το διορισμό του Νίκου Σαμψών) καλεί στο γραφείο του τον Ντίμη Δημητρίου που διορίζεται από τον Σαμψών ως Υπουργός Εξωτερικών και του μεταδίδει όσα του λέγει ο Ντέϊβις. Η πληροφορία διαβιβάζεται αλλά η χούντα απορρίπτει διαβεβαιώνοντας πως δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας.

15 ΙΟΥΛΙΟΥ, Ουάσιγκτων: Ο εκπρόσωπος του Στέητ Ντηπάρτμεντ δηλώνει στους δημοσιογράφους:" Πολιτική μας παραμένει η υποστήριξη της ανεξαρτησίας και εδαφικής ακεραιότητας της Κύπρου. Απευθύναμε έκκληση προς όλες τις χώρες, όπως ακολουθήσουν παρόμοια πολιτική".

15 ΙΟΥΛΙΟΥ, Μόσχα: Ανακοίνωση της Σοβιετικής Κυβέρνησης καταγγέλλει ανοικτά την Αθήνα σαν άμεσα υπεύθυνη για την κρίση στην Κύπρο ενώ ο Πρόεδρος του Ανωτάτου Σοβιέτ Νικολάϊ Ποντκόρνυ σε δήλωση του αξιώνει κατηγορηματικά όπως τεθεί αμέσως τέρμα στην ωμή ξένη επέμβαση στις εσωτερικές υποθέσεις της Δημοκρατίας της Κύπρου.

15 ΙΟΥΛΙΟΥ, Αγκυρα: Το Πρακτορείο Ρόϊτερ μεταδίδει από την Αγκυρα ότι οι Τουρκοκύπριοι παραμένουν μακρυά από τις εξελίξεις στην Κύπρο, οι οποίες χαρακτηρίζονται ως καθαρά εσωτερική υπόθεση των Ελληνοκυπρίων.

15 ΙΟΥΛΙΟΥ, Αγκυρα, ώρα 3.30 μ.μ.: O Πρωθυπουργός της Τουρκίας Μπουλέντ Ετζεβίτ επιστρέφει στην Αγκυρα και κατευθύνεται στο Γενικό Επιτελείο όπου παίρνει την οριστική του απόφαση για επέμβαση στην Κύπρο. Δηλώνει ο Ετζεβίτ στους Επιτελείς του κατά τον τούρκο δημοσιογράφο Μεχμέτ Αλή Μπιράντ:" Το πραξικόπημα προετοιμάστηκε από την Ελληνική χούντα και αποσκοπεί στην Ενωση. Η κατάσταση είναι κρίσιμη. Αν η Τουρκία δεν δώσει στο γεγονός την απαιτούμενη βαρύτητα θα ζημιωθεί πολύ. Δεν έχουμε άλλη εκλογή από την άμεση δράση. Προσωπικά πιστεύω στις ικανότητες του τουρκικού στρατού. Επιβάλλεται να αρχίσουμε αμέσως τις προετοιμασίες και να μη χρονοτριβούμε".

Ακολουθεί σύσκεψη του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας και οι αξιωματικοί δηλώνουν στον Ετζεβίτ ότι το αργότερο που μπορούν να είναι έτοιμοι είναι το Σάββατο 20 Ιουλίου.

Ο Στρατηγός Σαντζιάρ, Αρχηγός του Γενικού Επιτελείου, ρωτά τους πολιτικούς: "Εμείς είμαστε έτοιμοι, εσείς είστε";

Και ο αρχηγός του Ναυτικού Καγιαζάν προσθέτει:

"Κύριοι, εγώ με μια βάρκα ακόμη μπορώ να κάνω απόβαση. Εκείνο που προέχει δεν είναι αυτό. Εσείς σαν πολιτικοί μπορείτε να εξηγήσετε τα δίκαια των Τούρκων και να μας υποστηρίξετε";

Τελικά δίδονται οι οδηγίες για να αρχίσουν οι προετοιμασίες ενώ ο Ετζεβίτ για να κερδίσει χρόνο αποφασίζει να μεταβεί στο Λονδίνο για επαφές με την Αγγλική Κυβέρνηση.

16 ΙΟΥΛΙΟΥ, ώρα 1 το πρωϊ, Αγκυρα: Το Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας της Τουρκίας ενημερώνει τα μέλη της Κυβέρνησης για την απόφαση για διενέργεια απόβασης στην Κύπρο.

16 ΙΟΥΛΙΟΥ, ώρα 2.30 το πρωϊ- Αγκυρα: Ο Πρωθυπουργός Μπουλέντ Ετζεβίτ συναντάται με τους Υπουργούς του μετά τη συνεδρία του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας τους αναφέρει: " Η Ελλάδα δεν μπορεί πλέον να υπολογίζεται σαν Εγγυήτρια Δύναμη και έτσι θα αρχίσω διαβουλεύσεις με την Αγγλία". Οι Υπουργοί δίδουν τη συγκατάθεση τους στον Πρωθυπουργό για απόβαση στην Κύπρο.

16 ΙΟΥΛΙΟΥ, ώρα 3.30 το πρωϊ, Αγκυρα: Ο Μπουλέντ Ετζεβίτ ανεβαίνει στο Γενικό Επιτελείο, υπογράφει τη διαταγή για διενέργεια εισβολής στην Κύπρο και τη δίνει στους Στρατηγούς.

16 ΙΟΥΛΙΟΥ, Πρωϊ, Αγκυρα:

- Ο Μπουλέντ Ετζεβίτ ενημερώνει τους αρχηγούς των πολιτικών κομμάτων. Ο αναπληρωτής Υπουργός Εξωτερικών Χασάν Ισιήκ αναφέρει ότι το γενικό μήνυμα που φθάνει από όλες τις χώρες τον ΟΗΕ και το ΝΑΤΟ είναι ότι δεν επιθυμούν να υπάρξει αναμέτρηση. Ο Ετζεβίτ ανακοινώνει ότι ζητεί να συγκληθεί από τον Πρόεδρο Κοινή συνεδρία της Μεγάλης Εθνοσυνέλευσης. Αυτό γίνεται συνήθως στις περιπτώσεις κήρυξης στρατιωτικού πολέμου ή αποστολής στρατευμάτων σε άλλη χώρα. Αναφέρει επίσης ότι αποφάσισε όπως η Τουρκία κάνει χρήση των διακαιωμάτων της που της δίνουν τα άρθρα της συνθήκης Εγγύησης, αλλά πρώτα πρέπει να γίνουν επαφές με το Λονδίνο.

- Οι τούρκοι στρατηγοί τροποποιούν τα σχέδια για επέμβαση στην Κύπρο ώστε να γίνει εισβολή από αέρα και θάλασσα. Τα σχέδια ήσαν έτοιμα από το 1967 και είχαν αναθεωρηθεί σε κάποιο στάδιο, ενώ υπήρχαν σχέδια για κάθε εποχή και για κάθε περίσταση.

- Το τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών αποστέλλει κρυπτογραφημένα τηλεγραφήματα στις πρεσβείες στο εξωτερικό ενώ υποδεικνύει στο Ραούφ Ντενκτάς στην Κύπρο ότι τα διαδραματιζόμενα στην Κύπρο δεν αφορούν εσωτερικά προβλήματα της Κύπρου, ότι υπάρχει εξωτερική επέμβαση και ότι η Τουρκία θα αντιδράσει σκληρά.

16 ΙΟΥΛΙΟΥ πρωϊ, Αγκυρα: Ο Μπουλέντ Ετζεβίτ ενημερώνει τους Αρχηγούς των κομμάτων της αντιπολίτευσης. Τους αναφέρει: "Σκεφθήκαμε να κάνουμε χρήση των δικαιωμάτων που μας δίνουν τα σχετικά άρθρα της Συνθήκης Εγγυήσεως. Είναι απαραίτητο να γίνουν πρώτα οι επαφές μεταξύ εγγυητριών δυνάμεων". Ο αναπληρωτής Υπουργός Εξωτερικών Χασάν Ισιήκ αναφέρει: Πήραμε κάποιο μήνυμα από το δρα Κίσσιγκερ ο οποίος συνιστά να μη δημιουργηθούν άλλες καταστάσεις. Βρισκόμαστε επίσης σε επαφή με τον πρεσβευτή της Σοβιετικής Ενωσης. Ο Καναδάς, η Ιταλία και κυρίως η Γιουγκοσλαβία ανησυχούν. Τα μηνύματα των Γενικών Γραμματέων των Ηνωμένων Εθνών και του ΝΑΤΟ διαπνέονται από την ίδια ανησυχία.

16 ΙΟΥΛΙΟΥ, Λευκωσία:

- Ο Νίκος Σαμψών διορίζει Υπουργικό Συμβούλιο με Υπουργό Εξωτερικών τον Ντίμη Δημητρίου. Την Κυβέρνηση

αποτελούν επίσης οι Παντελής Δημητρίου Εσωτερικών, Κώστας Αδαμίδης Δικαιοσύνης, Παναγιώτης Δημητρίου Παιδείας, Συγκοινωνιών Κυριάκος Σαβεριάδης, Υγείας Οδυσσέας Ιωαννίδης και Γεωργίας Ανδρέας Νεοκλέους. Υφυπουργός παρά τω Προέδρω διορίζεται ο Ανδρέας Παρισσινός. Ανακοινώνεται επίσης ότι καθήκοντα διευθυντή του Γραφείου Δημοσίων Πληροφοριών αναλαμβάνει ο Σπύρος Παπαγεωργίου και Γενικός Διευθυντής του ΡΙΚ ο Ιωσήφ Χατζηϊωσήφ.

- Ο Ραούφ Ντενκτάς δηλώνει ότι το πραξικόπημα είναι εσωτερική υπόθεση των Ελλήνων. Καλεί επίσης τους Τουρκοκύπριους να μη επεμβαίνουν σε ένα ενδεοελληνικό θέμα και να μη ανησυχούν γιατί λαμβάνονταν όλα τα μέτρα με τη βοήθεια της Τουρκίας.

16 ΙΟΥΛΙΟΥ, Πάφος:

- Ο Πρόεδρος Μακάριος πείθεται από τους συνεργάτες του όπως εγκαταλείψει την Κύπρο για να συνεχίσει τον αγώνα του εναντίον της Χούντας στο εξωτερικό. Κρίνεται ότι από εκεί θα μπορέσει να προσφέρει περισσότερη βοήθεια.

- Ο Ραούφ Ντενκτάς δηλώνει στο Μπαϋράκ, ότι "στη σημερινή φάση, ο αγώνας αφορά μόνο τους Ελληνοκυπρίους, αρκεί τα αποτελέσματα που θα προκύψουν από αυτόν και οι ταραχές που θα ξεσπάσουν να μην επηρεάσουν την τουρκική πλευρά. Κάνουμε ό,τι είναι δυνατό, αναφέρει, για να επιλύσουμε ειρηνικά τα προβλήματα που αναφύονται.

16 ΙΟΥΛΙΟΥ, μεσημέρι: Ο Πρόεδρος Μακάριος εισέρχεται μαζί με τους συνοδούς του Νίκο Θρασυβούλου, Ανδρέα Ποταμάρη και Ανδρέα Νεοφύτου στο στρατόπεδο των ΟΗέδων στην Πάφο.

16 ΙΟΥΛΙΟΥ, ώρα 4.30 απόγευμα: Ο Μακάριος αναχωρεί με ελικόπτερο για τις βρεττανικές βάσεις. Ειδικό απόσπασμα αποδίδει τιμές στο Μακάριο κατά την αναχώρηση του, ενώ ο Ελεύθερος Ραδιοσταθμός της Πάφου μεταδίδει μηνύματά του προς τις ξένες κυβερνήσεις να βοηθήσουν το λαό της Κύπρου. Καλεί επίσης το λαό να συνεχίσει την αντίσταση του κατά της δικτατορίας.

Καταλήγει το μήνυμα του Μακαρίου:

"Ελληνικέ Κυπριακέ λαέ,

Τα βλέμματα όλου του κόσμου στρέφονται σήμερον προς σε. Οι διεθνείς προβολείς ρίπτουν την στιγμήν αυτήν το φως των επί της σκηνής του Κυπριακού δράματος. Και η υφήλιος σε παρακολουθεί. Δίδαξε από την δραματικήν σκηνήν σου ότι γνωρίζεις να ανθίστασαι, να αγωνίζεται και να θυσιάζεσαι διά την ελευθερίαν σου. Αγωνίσου διά την νίκην. Και ο Θεός έστω βοηθός".

16 ΙΟΥΛΙΟΥ, ώρα 5.00 απόγευμα: Ο Μακάριος φθάνει με ελικόπτερο στις βρεττανικές βάσεις και επιβιβάζεται σε ελικοφόρο στρατιωτικό αεροπλάνο που αναχωρεί αμέσως για το Λονδίνο μέσω Μάλτας.

16 ΙΟΥΛΙΟΥ, ώρα 9 βράδυ, Μάλτα: Ο Μακάριος φθάνει στη Μάλτα όπου τον υποδέχεται ο Πρόεδρος Μιντώφ. Διανυκτερεύει στη Βαλέττα ως φιλοξενούμενος του Μαλτέζου Προέδρου.

17 ΙΟΥΛΙΟΥ 1974, πρωϊ: Ο Πρόεδρος Μακάριος αναχωρεί για το Λονδίνο. Η Βρεττανική Κυβέρνηση του επιφυλάσσει υποδοχή αρχηγού κράτους. Ο βρεττανός Υφυπουργός Ενναλς που τον υποδέχεται με μια θερμή χειραψία, απευθυνόμενος στον Αρχιεπίσκοπο του λέγει δυνατά, προφανώς για να ακούσουν οι δημοσιογράφοι: "Αισθανόμαστε μεγάλη ανακούφιση επειδή είσθε ζωντανός και καλά. Μιλώ εκ μέρους της Κυβέρνησης και του λαού όταν λέγω ότι θέλουμε να σας βοηθήσουμε με κάθε τρόπο να επιλύσετε τη διαφορά, η οποία επηρεάζει τον κόσμο και την Κύπρο".

17 ΙΟΥΛΙΟΥ, απόγευμα, Λονδίνο: Ο Μακάριος συναντάται με τον Πρωθυπουργό Χάρολντ Ουϊλσων ενώ χιλιάδες Κύπριοι έχουν συγκεντρωθεί έξω από την πρωθυπουργική κατοικία. Κάποια στιγμή ο Ουϊλσων λέγει στο Μακάριο: "Δεν μπορώ να σας αρνηθώ ότι και να μου ζητήσετε γιατί αυτοί που είναι έξω και φωνάζουν θα μου κάψουν την Αγγλία". Ο Ουίλσων διαβεβαιώνει επίσης το Μακάριο ότι δεν θα αναγνωρισθεί το καθεστώς του Νίκου Σαμψών.

17 ΙΟΥΛΙΟΥ, βράδυ: Ο Μακάριος επικοινωνεί με το Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ δρα Κουρτ Βάλντχαϊμ και ζητεί αναβολή της συζήτησης για το Κυπριακό μέχρι την επομένη για να μπορέσει να παρευρεθεί στη συνέλευση και να μιλήσει ο ίδιος προσωπικά. Το αίτημά του γίνεται αποδεκτό.