15.7.1974: Ο Νίκος Σαμψών αναλαμβάνει την "προεδρία" καθώς σε ολόκληρη την Κύπρο συμβαίνουν θλιβερά γεγονότα. (Το τρίτο μέρος του χρονικού για το πραξικόπημα και την τουρκική εισβολή).

S-2046

15.7.1974: Ο ΝΙΚΟΣ ΣΑΜΨΩΝ ΑΝΑΛΑΜΒΑΝΕΙ ΤΗΝ "ΠΡΟΕΔΡΙΑ" ΚΑΘΩΣ ΣΕ ΟΛΟΚΛΗΡΗ ΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΣΥΜΒΑΙΝΟΥΝ ΘΛΙΒΕΡΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ. (ΤΟ ΤΡΙΤΟ ΜΕΡΟΣ ΤΟΥ ΧΡΟΝΙΚΟΥ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΑΞΙΚΟΠΗΜΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΤΟΥΡΚΙΚΗ ΕΙΣΒΟΛΗ)

Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος, μαζί με τους τρεις συνοδούς του Νίκο Θρασυβούλου, Ανδρέα Ποταμάρη, και Ανδρέα Νοεφύτου, και άλλους πολίτες που έχουν προστεθεί στην αυτοκινητοπομπή που τον συνοδεύει από το χωριό του Παναγιά, απ' όπου διέρχεται, φθάνουν στην Πάφο, όπου του δίδεται η ευκαιρία να απευθυνθεί προς τον Κυπριακό λαό, μέσω του τοπικού ραδιοσταθμού που έθεσε σε λειτουργία ο τεχνικός υπάλληλος του ΡΙΚ Νίκος Νικολαϊδης, που θεωρείται ο πατέρας της ελεύθερης Ραδιοφωνίας, στον υποσταθμό του ΡΙΚ στην Πάφο και καλεί σε αντίσταση εναντίον των πραξικοπηματιών.

Ο λαός της Πάφου και όλοι οι δημοκρατικοί πολίτες κινητοποιούνται. Και αρχίζει η αντίσταση εναντίον των πραξικοπηματιών σε διάφορα μέτωπα.

Στη Λευκωσία και τις άλλες πόλεις τα γεγονότα εξελίσσονται ραγδαία:

Ας δούμε στη συνέχεια την πορεία του Μακαρίου και τις άλλες ενέργειες των πραξικοπηματιών που προσπαθούσαν εναγωνίως να σταθεροποιήσουν το κίνημά τους (Τρίτο μέρος του χρονικού για το πραξικόπημα και την τουρκική εισβολή):

15 ΙΟΥΛΙΟΥ, Λευκωσία, πρωϊ: Με την εκδήλωση του πραξικοπήματος οι πραξικοπηματίες εκδίδουν ανακοίνωση, η οποία αναμεταδίδεται μέσω του ΡΙΚ. Αναφέρουν:

"Ελληνικέ Κυπριακέ Λαέ,

Η δημιουργηθείσα κατά τους τελευταίους μήνας τραγική κατάστασις εν τη νήσω, ήτις ωδήγει ευθέως εις εμφύλιον σπαραγμόν, η προκληθείσα αναστάστωσις εις τους κόλπους της Εκκλησίας και ο διαγραφόμενος κίνδυνος να περιέλθουν αι Ενοπλοι Δυνάμεις εις χείρας αναρχικών και εγκληματικών στοιχείων με απροσδιορίστους συνεπείας διά το μέλλον της Κύπρου, ήγαγον τας Ενόπλους Δυνάμεις της, εις την απόφασιν να απομακρύνουν τους υπευθύνους της ανωμαλίας, ήτοι τον Πρόεδρον της Δημοκρατίας και την Κυβέρνησιν του, οίτινες σφετεριζόμενοι την εξουσίαν επί μακρόν χωρίς την ελευθέραν θέλησιν του Ελληνικού Κυπριακού λαού ματαβαλλουν κάθε θεμιτήν και αθέμιτον προσπάθειαν να διακηρύττουν το ήδη δημιουργηθέν προσωπικόν καθεστώς.

Αι ένοπλοι Δυνάμεις θα αναθέσουν προσωρινώς την διακυβέρνησιν της νήσου εις Κυβέρνησιν Εθνικής Σωτηρίας".

Βασικοί στόχοι της Κυβέρνησης, αναφέρεται στη διακήρυξη θα είναι η αποκατάσταση της ψυχικής ενότητας του λαού, η γαλήνη στην Εκκλησία, η συνέχιση των συνομιλιών, η επίλυση ζωτικών προβλημάτων του λαού, η προκήρυξη αδιάβλητων εκλογών και η συνέχιση της αδέσμευτης εξωτερικής πολιτικής.

15 ΙΟΥΛΙΟΥ, ώρα 10.30 το πρωϊ: Ο Αρχηγός του πραξικοπήματος Συνταγματάρχης Γιωργίτσης, ο οποίος από την αυγή βρίσκεται στο Στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ, φθάνει στο ΓΕΕΦ. Βιάζεται όμως να ορκίσει νέο Πρόεδρο και χωρίς να συνεννοηθεί προηγουμένως με την Αθήνα, λέει στο δημοσιογράφο Νίκο Σαμψών, τον οποίο συναντά στο Επιτελείο: Βάλε μια γραβάτα και έλα να σε ορκίσουμε Πρόεδρο.

15 ΙΟΥΛΙΟΥ, ώρα 14.55: Ο Νίκος Σαμψών ορκίζεται ως Πρόεδρος από τον καθαιρεμένο τέως Μητροπολίτη Γεννάδιο και σχηματίζει "Κυβέρνηση Εθνικής Σωτηρίας". Σε διάγγελμά του ο Νίκος Σαμψών αναφέρει:

"Εν ονόματι Θεού και ανθρώπων και κατόπιν τιμητικής επιλογής μου υπό των Ενόπλων Δυναμεων του λαού μας ανέλαβον σήμερον την προεδρίαν της Κυπριακής Δημοκρατίας. Είναι εις όλους σας γνωστά τα μέχρι σήμερον διατρέξαντα που επέβαλαν την σωτήριαν επέμβασιν των στρατευμένων τέκνων της πατρίδας μας. Δι' αυτό με ιδιαιτέραν υπερηφάνειαν αναλαμβάνω σήμερον τα υψηλά μου καθήκοντα πεπεισμένος ότι το δκιμαζόμενον σκάφος της Κύπρου θα οδηγηθή εις τον λιμένα της ψυχικής ενότητας και ηρεμίας Λαού και στρατού".

Ο Νίκος Σαμψών καθορίζει ως στόχους της Κυβέρνησης του τους εξής: Αποκατάσταση του νόμου, της τάξης και της ηρεμίας στους κόλπους της Εκκλησίας, άμεση αντιμετώπιση φλεγόντων προβλημάτων του λαού, συνέχιση διακοινοτικών συνομιλιών, φιλία και συνεργασία με όλα τα κράτη και αδέσμευτη πολιτική, ελεύθερες και αδιάβλητες εκλογές όχι πέραν του έτους.

15 ΙΟΥΛΙΟΥ, ώρα 05.00: Ο Μακάριος φθάνει στην Πάφο με συνοδεία και κατευθύνεται στη Μητρόπολη της πόλης όπου δέχεται συνεργείο του Ελεύθερου Ραδιοσταθμού Πάφου και ηχογραφεί δικό του μήνυμα προς τον Κυπριακό λαό. Αναφέρει:

"Ελληνικέ Κυπριακέ λαέ,

Γνώριμη είναι η φωνή που ακούεις. Γνωρίζεις ποίος ομιλεί. Είμαι ο Μακάριος. Είμαι εκείνος τον οποίον σύ εξέλεξες για να είναι ηγέτης σου.

Δεν είμαι νεκρός, όπως η Χούντα των Αθηνών και οι εδώ εκπρόσωποι της θα ήθελαν. Είμαι ζωντανός. Και είμαι μαζί σου, συναγωνιστής και σημαιοφόρος στον κοινόν αγώνα. Το πραξικόπημα της χούντας απέτυχε. Εγώ ήμουν ο στόχος της Χούντας. Και εφ όσον εγώ ζω η Χούντα στην Κύπρο δεν θα περάσει.

Ο Κυπριακός ελληνισμός, δεν ανέχεται πραξικοπήματα και δικτατορίες. Η Χούντα εχρησιμοποίησε τεθωρακισμένα και τανκς για να κάμει πραξικόπημα.

Αλλ' η αντίστασις των ανδρών της Προεδρικής Φρουράς, η αντίστασις του λαού μας εσταμάτησε τα τεθωρακισμένα, εσταμάτησε τα τανκς.

Μόνον κατόρθωμα της Χούντας η κατάληψις του Ραδιοφωνικού Ιδρύματος, δια να μεταδίδει ψευδολογίας και να ομιλή δήθεν περί κυβερνητικής αλλαγής.

Μη υπακούσης εις οιασδήποτε οδηγίας ή διαταγάς της χούντας τα οποίας μεταδίδει από το ΡΙΚ.

Ελληνικέ Κυπριακέ λαέ,

Η Χούντα απεφάσισε να καταστρέψει την Κύπρον. Να την διχοτομήση. Αλλά δεν θα το κατορθώσει. Πρόβαλε παντοιοτρόπως αντίστασιν εις την χούντα. Μη φοβηθής. Διαδήλωσε την θέλησιν και την απόφασιν σου να αντισταθής, να αγωνισθής.

Ενταχθήτε όλοι εις τας νομίμους δυνάμεις του κράτους. Η χούντα δεν πρέπει να περάση και δεν θα περάση. Νυν υπέρ πάντων ο αγών.

Και ο αγών τον οποίον την στιγμήν αυτήν ο κυπριακός ελληνισμός διεξάγει είναι αγών ιερός και η νίκη θα είναι ιδική μας.

Ζήτω η Ελευθερία,

Ζήτω ο Ελληνικός Κυπριακός λαός,

Ζήτω το Εθνος.

15 ΙΟΥΛΙΟΥ ΠΡΩΙ: ΘΛΙΒΕΡΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ: Ενώ ο Πρόεδρος Μακάριος συνέχιζε τη δραματική πορεία του προς την Πάφο άλλα άρματα της Εθνικής Φρουράς κατευθύνθηκαν στο στρατόπεδο του Εφεδρικού Σώματος, το ΡΙΚ, το Αρχηγείο της Αστυνομίας και της Αρχής Τηλεπικοινωνιών και σε σύντομο χρονικό διάστημα όλα τα βασικά σημεία τίθεντο κάτω από τον απόλυτο έλεγχο τους.

Σ' αυτό το διάστημα συνέβησαν πραγματικά θλιβερά γεγονότα τα οποία οδήγησαν σε δολοφονίες αθώων ή υποστηρικτών της νόμιμης Κυβέρνησης.

Αλλοι πάλι σύρθηκαν βίαια και ανακρίθηκαν ξυλοκοπούμενοι, ενώ το ραδιόφωνο τέθηκε κάτω από τον απόλυτο έλεγχο της νέας χούντας.

Τα μέσα μαζικής επικοινωνίας (Ραδιόφωνο και τηλεόραση) τέθηκαν κι' αυτά κάτω από τον απόλυτο έλεγχο των πραξικοπηματιών, ενώ στον Τύπο που ανέστειλε τη λειτουργία του για για δυο ημέρες, επιβλήθηκε λογοκρισία. (Εφημερίδες της Αριστεράς ή ανεξάρτητες είτε ανέστειλαν για πάντα την κυκλοφορία τους είτε κυκλοφόρησαν πολύ αργότερα)

Παρόμοια θλιβερή δράση ανέλαβε η Εθνική Φρουρά και στις άλλες πόλεις της νήσου-πέραντ ης Λευκωσίας- μέχρι που επιβλήθηκε με τη δύναμη των όπλων της. Ομως στην Αρχιεπισκοπή και το Καϊμακλί στη Λευκωσία κυρίως η αντίσταση δεν σίγησε παρά πολύ αργότερα και με δεκάδες θύματα.

Είναι χαρακτηριστικά τα όσα ανέφεραν ο τότε αρχηγός της Αστυνομίας Σάββας Αντωνίου και οι αστυνομικοί διευθυντές των άλλων πόλεων για το τι έγινε την ημέρα του πραξιοπήματος:

ΛΕΥΚΩΣΙΑ: Σάββας Αντωνίου Αρχηγός της Αστυνομίας: "Είχα αναφέρει στον Υπουργό Εσωτερικών ότι θα επιχειρούσα να επισκεφθώ το Αρχηγείο της Αστυνομίας και έτσι έστειλα τον οδηγό μου να δει κατά πόσο ήταν ασφαλές να προχωρήσω και να εισέλθω στο χώρο του Αρχηγείου.

Ο οδηγός μου όμως άργησε. Ανησυχούσα. Ηλθε μετά με ιδιωτικό αυτοκίνητο με συνοδεία Ελλαδίτου αξιωματικού, ο οποίος κρατούσε στα χέρια του ένα αυτόματο.

Ο Ελλαδίτης με διέταξε να τον ακολουθήσω. Ημουν με τη στολή μου. Τους ακολούθησα στο Αρχηγείο και μπήκαμε στο γραφείο του Επιτελάρχη. Ο αξιωματικός με πληροφόρησε για το διορισμό του Πέτρου Ανδρέου σαν Αρχηγού της Αστυνομίας και διέταξε να παραμείνω υπό περιορισμό στο ΓΕΕΦ. Μου ανέφερε επίσης ότι η Εθνική Φρουρά είχεν αναλάβει την εξουσία και ότι θα συνετρίβετο οποιαδήποτε αντίσταση".

ΛΑΡΝΑΚΑ: Στη Λάρνακα η αντίσταση είχε πάρει διαστάσεις. Ο Αστυνομικός διευθυντής Παύλος Στόκος αφηγήθηκε:

Με την έκρηξη του πραξικοπήματος διέταξα τον υπεύθυνο αξιωματικό κύριο Ρόπαλη Ξενοφώντα να οπλίσει τους επί καθήκοντι αστυνομικούς να πάρουν θέσεις αμύνης διότι υπήρχε πιθανότητα να κτυπήσουν οι πραξικοπηματίες από το Σταθμό.

Αργότερα πήγα κι' εγώ στο σταθμό όπου κάθε μισή ώρα έπαιρνα μηνύματα από το Εκτο Τακτικο Συγκρότημα από τους Ελληνες αξιωματικούς να παραδώσω το Σταθμό. Εγώ απαντούσα ότι δεν μπορώ να παραδοθώ διότι έδωσα όρκο και υπηρετώ μια νόμιμη κυβέρνηση και δεν μπορούσα να παραδώσω το σταθμό.

Η αντίσταση κράτησε μέχρι τις οκτώ και δεκαπέντε το βράδυ. Είχαν ήδη αχρηστευθεί δυο από τα μπρεν, μας είχαν σωθεί οι σφαίρες, ενώ δεν είχαμε ούτε νερό ούτε φαγητό.

ΛΕΜΕΣΟΣ: Στη Λεμεσό ο Ηλίας Κυριακίδης, υπεύθυνος του Ουλαμού Προλήψεως Εγκλημάτων Λεμεσού είπε ότι η αντίσταση κράτησε όλη τη δεκάτη- πέμπτη Ιουλίου και το βράδυ της ίδιας ημέρας.

Αφηγήθηκε:

"Με την έναρξη του πραξικοπήματος ειδοποίηθηκα και πήγα στον Κεντρικό Αστυνομικό Σταθμό. Εκεί διαπίστωσα ότι οι αστυνομικοί και οι άνδρες του Εφεδρικού είχαν εξουδετερώσει τους στρατιώτες που βρίσκονταν εκεί. Επειτα από διαβουλεύσεις με τον Αστυνομικό διευθυντή κύριο Πολυδώρου έδωσα οδηγίες να ηχήσουν οι σειρήνες των Σταθμών Αγίου Νικολάου και Αγίου Ιωάννου, ώστε να ειδοποιηθούν οι αστυνομικοί που βρίσκονταν εκτός καθήκοντος να έλθουν αμέσως στις θέσεις τους.

Δίπλα στο σταθμό σε απόσταση 200 μέτρων βρισκόταν η Τετάρτη Ανωτέρα Τακτική Στρατιωτική Διοίκηση. Ηγήθηκα επιθέσεως εναντίον της Διοίκησης όπου οι πέντε ανώτεροι αξιωματικοί από την Ελλάδα και οι είκοσι εθνοφρουροί παρεδόθησαν στους αστυνομικούς.

Στη συνέχεια έφθασαν δυνάμεις της Εθνικής Φρουράς στην Τετάρτη Ανωτέρα. Ακλούθησε ανταλλαγή πυρών με τους αστυνομικούς ενώ άλλοι στρατιώτες έβαλλαν εναντίον του αστυνομικού Σταθμού.

Η Αντίσταση συνεχίστηκε μέχρι και το πρωϊ της δεκάτης έκτης Ιουλίου.

ΚΕΡΥΝΕΙΑ: Στην Κερύνεια δεν υπήρξε ουσιαστικά αντίσταση. Ο Αστυνομικός Διευθυντής της πόλης Μιλτιάδης Βιολάρης αφηγήθηκε ότι λίγο μετά την εκδήλωση του πραξικοπήματος διατάχθηκε από το νέο αστυνομικό διευθυντή Πέτρο Αντρέου να συνεργασθεί με την Εθνική Φρουρά ενώ ο Στρατιωτικός διοικητής της πόλης αξίωσε την παράδοση των αξιωματικών και ανδρών του.

Πρόσθεσε ο Μιλτιάδης Βιολάρης:

Στο μεταξύ άκουσα άρματα και πυροβολισμούς μέσα στην πόλη. Ειδοποίησα τους αξιωματικούς και άνδρες της Δυνάμεως στην Κερύνεια και τους ανέφερα την αξίωση του στρατιωτικού διοικητή της πόλεως και να του παραδώσουμε το σταθμό. Τότε όλοι συμφώνησαν να καταθέσουν τα όπλα και να βγουν έξω από το σταθμό. Μας μετέφεραν στο φρούριο της Κερύνειας.

ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΣ: Στην Αμμόχωστο ο Αστυνομικός διευθυντής Κυριάκος Φεσάς αφηγήθηκε:

"Μόλις πληροφορήθηκα ότι έγινε πραξικόπημα προσπάθησα να επικοινωνήσω με το αρχηγείο Αστυνομίας. Η επαφή ήταν αδύνατη.

Αργότερα επικοινώνησε μαζί μου ελλαδίτης αξιωματικός και μου ζήτησε να παραδώσω το Σταθμό.

Στο μεταξύ εγώ είχα θέσει σε επιφυλακή τους άνδρες της Αστυνομίας και του Εφεδρικού και απάντησα αρνητικά.

Παράλληλα διέταξα να ανοίξουν οι αποθήκες και να διανεμηθεί οπλισμός στους νομιμόφρονες πολίτες που έτρεξαν στο σταθμό για να μας βοηθήσουν.

Αργότερα πέντε μέχρι οκτώ άρματα μάχης και άτακτοι πολίτες της ΕΟΚΑ Βήτα κύκλωσαν το σταθμό. Ακολούθησε ανταλλαγή πυροβολισμών.

Γύρω στις δέκα το πρωϊ πληροφορήθηκα ότι ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος βρισκόταν στη ζωή. Ετσι έδωσα οδηγίες και πολυγραφήθηκε φυλλάδιο, το οποίο πληροφορούσε το λαό ότι ο Μακάριος ζούσε και τον καλούσα σε αντίσταση. Το φυλλάδιο διανεμήθηκε στην πόλη από αστυνομική περίπολο.

Στη μία μετά το μεσημέρι πήρα τηλετυπικό μήνυμα από το Αρχηγείο που με πληφορούσε ότι ο κύριος Πέτρος Ανδρέου διορίσθη νέος αρχηγός της Αστυνομίας.

Πήρα δεύτερο μήνυμα με το οποίο διατασσόμουν να προβώ σε επάνδρωση τμημάτων και τρίτο με το οποίο μου συνιστάτο να σταματήσω την αντίσταση για να αποφευχθεί αιματοχυσία.

Γύρω στις τρεις το απόγευμα, εν όψει της κατάστασης και του μεγάλου αριθμού του αντιπάλου κάλεσα όλους τους αξιωματικούς της Αστυνομικής Διεύθυνσης και τους υπεύθυνους του Εφεδρικού σε σύσκεψη για τον περαιτέρω χειρισμό της κατάστασης. Ολοι συμφώνησαν ότι έπρεπε να παραδοθούμε.

Επικοινώνησα με τον ελλαδίτη αξιωματικό και του ζήτησα να επιτραπεί να φύγουν οι πολίτες που έτρεξαν προς βοήθεια του σταθμού. Το αίτημα έγινε αποδεκτό και η παράδοση έγινε στις πέντε το απόγευμα. Τη διεύθυνση του σταθμού ανέλαβε ελλαδίτης ταγματάρχης.

ΠΑΦΟΣ: Στην Πάφο τα πράγματα ήταν πολύ πιο δύσκολα για τους πραξικοπηματίες. Η Αστυνομία κράτησε το σταθμό δυο ολόκληρες μέρες και τελικά τον παρέδωσε στους χουντικούς μετά την αναχώρηση του Μακαρίου στο εξωτερικό όπως θα δούμε στη συνέχεια. Αφηγήθηκε ο Αστυνόμος Χριστόδουλος Γαλάζης:

" Γύρω στις οκτώ και σαράντα πέντε το πρωϊ της δεκάτης- πέμπτης Ιουλίου πληροφορήθηκα ότι έγινε πραξικόπημα. Μόλις το πληροφορήθηκα άνοιξα την αποθήκη των όπλων και διένειμα τον οπλισμό στα νομιμόφρονα μέλη της δυνάμεως. Αλλο μέτρο ήταν η απομόνωση των αξιωματικών της Εθνικής Φρουράς περιλαμβανομένου και του Διοικητού της Πέμπτης Ανωτέρας και δεκαπέντε άλλων αξιωματικών.

Ετσι κατελήφθη ο οπλισμός από την Πέμπτην Ανωτέραν, το ΚΕΝ Γεροσκήπου, το 356 τάγμα και τις διαβιβάσεις.

Αργότερα με ειδοποίησαν από το Αρχηγείο Αστυνομίας να αλλάξω τους μη νομιμόφρονες αξιωματικούς και αστυνομικούς δηλαδή να τοποθετηθούν αξιωματικοί και άνδρες προσκείμενοι στο πραξικόπημα. Εγώ αγνόησα τη διαταγή. Ο σταθμός παραδόθηκε τελικά στους πραξικοπηματίες μετά την απομάκρυνση του Μακαρίου.

Ομως για τον ένα ή τον άλλο λόγο η αντίσταση άρχισε να κάμπτεται.

Στο επίκεντρο της σκέψης όλων ήταν δυο πράγματα: Η αποτροπή περαιτέρω εμφυλίου πολέμου με αχρείαστα θύματα και η ασφάλεια του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου που θεωρείτο εκείνη τη στιγμή σύμβολο αντίστασης εναντίον της χούντας. Και μια τέτοια ασφάλεια δεν μπορούσε να έχει παρά αν έφευγε στο Εξωτερικό.

Αφού ο Μακάριος θα βρισκόταν στο εξωτερικό, σώος, για συνέχιση της αντίστασης εναντίον των πραξικοπηματιών, κάθε ένοπλη αντίσταση δεν θα είχε καμιά σημασία.

Η μάχη εναντίον των χουντικών θα δινόταν πια στα Ηνωμένα Εθνη και στα άλλα διεθνή βήματα.

Και αυτή ήταν η επικρατούσα γνώμη μεταξύ των συμβούλων του Μακαρίου.

Στην Πάφο ο Μακάριος έμεινε περίπου για ένα εικοσιτετράωρο. Οι συνεργάτες του όμως, μεταξύ των οποίων ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος Α, τον καλούσαν συνεχώς να ζητήσει βοήθεια και να φύγει στο εξωτερικό.

"Εκεί", του έλεγαν, "θα είσαι πιο χρήσιμος".

Ο ίδιος όμως δεν ήθελε να ακούσει μια τέτοια εισήγηση. Πώς θα άφηνε μόνο το λαό τον οποίο είχε καλέσει σε αντίσταση;

Ωστόσο, σιγά, σιγά, πείστηκε τελικά μόνο με την ιδέα ότι στο εξωτερικό θα μπορούσε να προσφέρει περισσότερα αυτές τις δύσκολες ώρες.

Αφηγήθηκε ο ίδιος ο Μακάριος:

"Οταν για πρώτη φορά άκουσα αυτή την εισήγηση ήταν πολύ έντονη η αντίδραση μου. Δεν μπορούσα να συμβιβασθώ με μια τέτοια σκέψη. Θάλεγε ο λαός, τον οποίον είχα καλέσει σε αντίσταση, ότι τον εγκατέλειψα και έφυγα για να σώσω τη ζωή μου. Πρόταση για φυγή απέρριψα και το προηγούμενο βράδυ, όταν κάποιος μου είπε ότι είχε στη διάθεση μου πλοίο. Βρήκα όμως τελικά πως δεν ήταν αβάσιμα τα επιχειρήματα για τη φυγή μου. Το θέμα δεν ήταν κατά πόσον θα μπορούσαν ή όχι να επικρατήσουν οι πραξικοπηματίες ή κατά πόσον η ζωή μου κινδύνευε, αλλά η αποφυγή της αιματοχυσίας. Οι πραξικοπηματίες ήσαν αδίστακτοι. Και θα σκότωναν πολλούς. Πείσθηκα τελικά και απεφάσισα να φύγω από την Κύπρο".

Ετσι ο Μακάριος ζήτησε τη βοήθεια των ανδρών της Διεθνούς Ειρηνευτικής Δύναμης που στάθμευαν στην Πάφο. Αυτοί, έπειτα από οδηγίες που πήραν από το Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, τον μετέφεραν στη βρεττανική βάση Ακρωτηρίου και από εκεί κατέληξε, μέσω της Μάλτας, στην Αγγλία και τα Ηνωμένα Εθνη, όπου κατάγγειλε την ανάμιξη της χούντας των Αθηνών στο πραξικόπημα.

Στην Ελλάδα όμως η Χούντα έκλεινε τα μάτια μπροστά στο νέο κίνδυνο που απειλούσε την Κύπρο και που ήταν μια ενδεχόμενη τουρκική εισβολή με όλες τις συνέπειες της.

Η συνέχεια των γεγονότων ήταν ακόμα πιο δραματική: