10.7.1974: Ο αμερικανός πρέσβης στη Λευκωσία Ρότζερ Νταίηβις, αναφέρει στο Μακάριο ότι έχει επιβληθεί μεταξύ των ηγετών του κόσμου.

S-2029

10.7.1974: Ο ΑΜΕΡΙΚΑΝΟΣ ΠΡΕΣΒΗΣ ΑΝΑΦΕΡΕΙ ΣΤΟ ΜΑΚΑΡΙΟ ΟΤΙ ΕΧΕΙ ΕΠΙΒΛΗΘΕΙ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΗΓΕΤΩΝ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ

Ανάμεσα στην κρίση που ξέσπασε μεταξύ των κυβερνήσεων Κύπρου και Ελλάδας που κορυφώθηκε τον Ιούλιο του 1974 με αφορμή την ενίσχυση της ΕΟΚΑ Β από τη χούντα των Αθηνών και την κατά συνέπεια πρόθεση του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου να απομακρυνθούν οι ελλαδίτες αξιωματικοί από την Κύπρο, ο Κύπριος Πρόεδρος είχε μια πολύ σοβαρή υπστήριξη από ένα διπλωμάτη που κανένας δεν περίμενε: Τον αμερικανό πρέσβη Ρότζερ Π. Ντέιβις.

Ο Ρότζερ Ντέιβις επιδίδοντας τα διαπιστευτήρια του στον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο ήταν κατηγορηματικός ότι ο κύπριος πρόεδρος είχε επιβληθεί μεταξύ των ηγετών του κόσμου.

Είπε ο Ρότζερ Ντέιβις σύμφωνα με την επίσημη μετάφραση από το Γραφείο Δημοσίων Πληροφοριών:

"Το ενδιαφέρον της αμερικανικής Κυβερνήσεως διά την ειρήνην και ευημερίαν της Κύπρου έχει καταδειχθή κατά τα τελευταία έτη και δεν είναι σήμερον ολιγώτερον ζωηρόν. Ως κυβέρνησις και ως λαός επιθυμούμεν διακαώς όπως επικρατεί ειρήνη και σταθερότης εις το σπαρασσόμενον ενίοτε τμήμα τούτο του κόσμου. Η σταθερά θέσις μας υπέρ ειρηνικής λύσεως των προβλημάτων, διά διαβουλεύσεων και διαπραγματεύσεων επιμαρτυρεί την προσήλωσιν μας εις τον σκοπόν αυτόν. Και αυτή θα είναι πάντοτε η πολιτική μας.

Θα αφιερώσω τας δυνάμεις μου εις την διατήρησιν και την ενίσχυσιν των τόσον καλών σχέσεων αι οποίαι υφίστανται μεταξύ μας.

Κατά την διάρκειαν της παραμονής μου εν Κύπρω θα διαθέσω όσον χρονον δύναμαι διά να γνωρίσω το παρελθόν και το παρόν της ωραίας αυτής νήσου και των κατοίκων. Θα έχω επίσης επαφάς μετά του υπουργού Εξωτερικών και άλλων Κυβερνητικών παραγόντων προσβλέπων κατά τας επαφάς αυτάς ες τας πλέον ειλικρινείς και εποικοδομητικάς συζητήσεις προς προώθησιν των αμοιβαίων συμφερόντων μας εν ειρήνη και προόδω.

Επιβλήθητε Μακαριώτατε και κατελάβατε θέσιν μεταξύ των ηγετών του Κόσμου. Προσβλέπω ιδιαιτέρως εις καρποφόρον μεθ' υμών συνεργασίαν".

Ο Πρόεδρος Μακάριος απαντώντας εξέφρασε τη χαρά του γιατί οι σχέσεις μεταξύ των δύο χωρων ήσαν πάντοτε πολύ φιλικές και ότι αυτές ενισχύονταν σταθερά λόγω της πίστης σε κοινά ιδεώδη.

Η ελευθερία, η δικαιοσύννη, η δημοκρατία και η ειρήνη αποτελούν τας θεμελιώδεις αρχάς προς τας οποίας η Κύπρος είναι σταθερώς προσηλωμένη, θεωρούμεν τας Ηνωμένας Πολιτείας της Αμερικής ως πρόμαχον των ευγενών τούτων αρχών. Εν προκειμένω θα επεθύμουν να είπω ότι παρακολουθούμεν μετά μεγάλου ενδιαφέροντος τον εποικοδομητικόν ρόλον, τον οποίον αι Ηνωμέναι Πολιτείαι διαδραματίζουν εις την επίλυσιν διαφόρων διεθνών προβλημάτων.

Οταν εξετάζωμεν τας διμερείς σχέσεις μας, αισθανόμεθα ικανοποίησιν διότι υφίσταται στενή σχέση μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κύπρου εις πολλούς τομείς, θα έλεγον ότι εκδήλωσις της συνεργασίας ταύτης, ήτο και η προσφορά της Κύπρου ως τόπου συναντήσεως του αμερικανού Υπουργού Εξωτερικών δρος Κίσσιγκερ και του σοβιετικού υπουργού Εξωτερικών κ. Γκρομύκο οι οποίοι είχον εδώ ζωτικής συνομιλία επί του Μεσατολικού προβλήματος, ως επίσης και χρησιμοποίησης κυπριακού εδάφους διά την επιχείρησιν εκκαθαρίσεως της διώρυγος του Σουέζ. Είναι ζωηρά επιθυμία μας η περαιτέρω ενίσχυσις των σχέσεων και της συνεργασίας μας. Είμαι βέβαιος ότι η παρουσία σας εν Κύπρω θα συμβάλη μεγάλως προς την κατεύθυνσιν αυτήν, συνεχιζομένου ούτω του εξαιρέτου έργου του προκατόχου σας πρέσβη Μακλόσκι, όστις αφήκε τας αρίστας των εντυπώσεων".

Οι σχέσεις της Κύπρου με τη Δύση και ιδιαίτερα με τις Ηνωμένες Πολιτείες δεν ήταν σε άσχημο σημείο. Οι σχέσεις αυτές πλήττονταν κατά αντανάκλαση λόγω της υποστήριξης που έδιναν οι Ηνωμένες Πολιτείες στη χούντα των Αθηνών η οποία θεωρείτο υπεύθυνη για πολλά κακά που συνέβαιναν στο νησί.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες επιδείκνυαν συνεχώς ενδιαφέρον για την Κύπρο σε συνδυασμό και με τη Μέση Ανατολή που συγκλονιζόταν από ένα νέο πόλεμο και πολλοί απεσταλμένοι τους είχαν έλθει στο νησί τα τελευταία χρόνια για να ενημερωθούν, από πρώτο χέρι για την κατάσταση στο νησί.

Μια από τις τελευταίες φορές που οι αμερικανοί διπλωμάτες είχαν επισκεφθεί το νησί ήταν στα τέλη του 1972 όταν έφθασε για επαφές ο υπεύθυνος του Τμήματος Κυπριακών Υποθέσεων του αμερικανικού Υπουργείου Εξωτερικών Τόμας Ντ. Μπόγιατ, ο οποίος είχε επαφές με τον Πρόεδρο Μακάριο, τον Πρόεδρο της Βουλής Γλαύκο Κληρίδη και τον υπουργό Εξωτερικών Ιωάννη Χριστοφίδη.

Στις επαφές του ο Τομ Μπόγιατ (τον ακολούθησε ακόμα σε μια σύντομη επίσκεψη και ο αμερικανός πρεσβευτής στην Αθήνα Χένρι Τάσκα) συνοδευόταν από τον αμερικανό πρεσβευτή Ντέιβιντ Πόππερ προκάτοχο του Ρότζερ Ντέϊβις.

Ο Τόμ Μπόγιατ έφερε μάλιστα στον Πρόεδρο Μακάριο, και ειδικό μήνυμα το αμερικανού προέδρου Ρίτσαρτ Νίξον στο οποίο τόνιζε (Φιλελεύθερος 25.11.1972):

"Επιθυμώ να εκφράσω τη βαθύτατη εκτίμηση μου για το ευγενές μήνυμά σας για την επανεκλογή μου ως Προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών. Εχω την ποποίθηση ότι χάρη στην πρόοδο την οποία έχετε επιτελέσει στη μείωση της διεθνούς έντασης κατά το παρελθον έτος. Μας παρέχεται τώρα η καλύτερη ευκαιρία από του τέλους του Β Παγκοσμίου Πολέμου να ανεγείρουμε ένα νέο οικοδόμημα διαρκούς ειρήνης στον κόσμο. Προσβλέπω σε συνεργασία μαζί σας και άλλων ηγετών του κόσμου για την επίτευξη του μεγάλου τούτου σκοπού".

Από τη Λευκωσία ο Τόμ Μπόγιατ έφυγε για την Αθήνα και την Αγκυρα για παρόμοιες επαφές.

Στα τέλη του 1973 ο αμερικανός πρόεδρος Ρίτσιαρντ Νίξον περνούσε δύσκολες ώρες με το σκάνδαλο Γουότεργκεϊτ να τον κατατρύχει και ο υπουργός Εξωτερικών Χένρι Κίσσιγκερ, που ενεργούσε ως ουσιαστικός πρόεδρος, άρχισε μια πολύ σημαντική προσπάθεια ειρήνευσης στη Μέση Ανατολή.

Ο Κίσσιγκερ συναντήθηκε μάλιστα στη Λευκωσία, με τον ρώσο υπουργό Εξωτερικών Γκρομύκο.

Η συνάντηση έγινε στο προεδρικό στις 7 Μαϊου 1974 και όπως ήταν φυσικό ο Πρόεδρος Μακάριος εκμεταλλεύθηκε την περίσταση για να ενημερώσει τους υπουργούς των δυο υπερδυνάμεων για το Κυπριακό.

Οπως δήλωσε αργότερα ο Πρόεδρος Μακάριος οι εκπρόσωποι των δυο υπεδυνάμεων επέδειξαν καανόησιν στα όσα τους είχε αναφέρει αδρομερώς για το κυπριακό.

Αυτά συνέβαιναν στην Κύπρο που σπαρασσόταν από την εμφύλια διαμάχη και η παρουσία του νέου αμερικανού πρεσβευτή στη Λευκωσία στις 10 Ιουλίου 1974 (πέντε μέρες πριν από το πραξικόπημα) και τα καλά του λόγια που είχε πει στον Πρόεδρο Μακάριο κατά την επίδοση των διαπιστευτηρίων του δημιούργησαν μια νέα ατμόσφαιρα στις σχέσεις των δυο χωρών.

Ομως το κλίμα της ευφορίας δεν κράτησε για πολύ γιατί σε πέντε ημερες έγινε το πραξικόπημα και οι σχέσεις της χούντας της Ελλάδας με τους αμερικανούς και η στάση που τήρησαν οι Ηνωμένες Πολιτείες θα έρριχναν τις σχέσεις τους με την Κύπρο στο κατότατο σημείο.