25.6.1974: Ο Πρόεδρος Μακάριος αρχίζει κατά μέτωπο σύγκρουση με την χούντα του Δημητρίου Ιωαννίδη και καταγγέλλει δημόσια διά του εκπροσώπου του ότι υπάρχει συνεργασία ΕΟΚΑ Β και ελλήνων αξιωματικών που υπηρετούν στην Κύπρο

S-2022

25.6.1974: Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΜΑΚΑΡΙΟΣ ΑΡΧΙΖΕΙ ΚΑΤΑ ΜΕΤΩΠΟ ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΧΟΥΝΤΑ ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΙΩΑΝΝΙΔΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΓΓΕΛΛΕΙ ΔΗΜΟΣΙΑ ΔΙΑ ΤΟΥ ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΥ ΤΟΥ ΟΤΙ ΥΠΑΡΧΕΙ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΕΟΚΑ Β ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΩΝ ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΩΝ ΠΟΥ ΥΠΗΡΕΤΟΥΝ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ, ΟΤΙ ΤΗΝ ΠΑΡΑΝΟΜΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΟΥΝ ΣΤΕΛΕΧΗ ΤΟΥ ΚΑΘΕΣΤΩΤΟΣ ΤΩΝ ΑΘΗΝΩΝ ΚΑΙ ΟΤΙ Ο ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΟΣ ΑΡΧΗΓΟΣ ΕΔΡΕΥΕΙ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ

Ενώ οξυνόταν η σύγκρουση με τις συνεχείς δολοφονίες από την ΕΟΚΑ Β αλλά και τις μαζικές συλλήψεις υπόπτων μελών της παράνομης οργάνωσης, ο Πρόεδρος Μακάριος φαίνεται, από τις μετέπειτα ενέργειες του, ότι αποφάσισε ότι το πράγμα δεν πήγαινε άλλο και ότι έπρεπε να συγκρουσθεί κάθετα με την χούντα του Δημήτριου Ιωαννίδη.

Ετσι πέραν του θέματος των 57 Εφέδρων Αξιωματικών που επέστρεψαν στις μονάδες τους ως απλοί φαντάροι μια και αρνήθηκε να τους αναγνωρίσει και να τους καταβάλλει τον μισθό του Εφεδρου Αξιωματικού, είχε πάρει δυο άλλες πολύ σοβαρές αποφάσεις για την Εθνική Φρουρά.

Η μια αφορούσε τη μείωση της θητείας των στρατευμένων και η άλλη τη μείωση του αριθμού των Ελλήνων Αξιωματικών της Εθνικής Φρουράς. Αυτό σήμαινε ότι η Κύπρος θα χρειαζόταν μικρότερο αριθμό αξιωματικών και στο νησί υπήρχαν αρκετοί νομιμόφρονες αξιωματικοί για να στελεχώσουν, αν όχι ολόκληρη τη δύναμη, τουλάχιστον ένα μεγάλο μέρος της.

Οι πληροφορίες αυτές εγνώσθησαν στις 24 Ιουνίου 1974 την ίδια ημέρα που ο Κυβερνητικός εκπρόσωπος στηριζόμενος, όπως ανέφερε σε έγγραφα της ΕΟΚΑ Β, αποκάλυψε ότι η έδρα των καθοδηγητών της είναι η Αθήνα με τη οποία βρίσκονται και σε στενή επαφή και συνεργασία οι τομεάρχες της Οργάνωσης στην Κύπρο και τα διάφορα στελέχη της.

Ταυτόχρονα, ανέφερε, από τα έγγραφα διαπιστώνεται η συνεργασία στελεχών των παρανόμων με ελλαδίτες αξιωματικούς που υπηρετούσαν στην Κύπρο.

Οι αποκαλύψεις ήταν συνταρακτικές.

Ανέφερε επί λέξει ο εκπρόσωπος:

"Εκ της συνεχίσεως της μελέτης των ανευρεθέντων εγγράφων του Κεντρικού Αρχηχείου της ΕΟΚΑ Β επιβεβαιούται ότι οι καθοδηγηταί της Οργανώσεως εδρεύουν εις Αθήνας, εκείθεν δε αποτελούν τακτικά τας οδηγίας των εις Κύπρον. Εν εκ των πλέον χαρακτηριστικών παραδειγμάτων είναι ότι εις τα έγγραφα αναφέρονται συχναί επισκέψεις στελεχών της οργανώσεως εις Αθήνας διά την ρύθμισιν θεμάτων καθοδηγήσεως ως και άλλων συναφών θεμάτων, ιδιαιτέρως δε την ρύθμισιν διαφορών μεταξύ των μελών της Οργανώσεως.

Αναφέρεται χαρακτηριστικώς προσφυγή στελέχους της Οργανώσεως εις Αθήνας προς ρύθμισιν διαφορών του μετ' άλλων συναδέλφων του, προ δε της αναχωρήσεως του ούτος ηπείλει ότι θα "επιστρέψη συντόμως και θα ευρίσκεται πολύ υψηλότερον από ότι τον είχον τοποθετήσει εδώ".

Είναι εξ ίσου χαρακτηριστικόν ότι εις την προκειμένην περίπτωσιν οι αντίθετοι έσπευσαν να στείλουν τας εκθέσεις των επί του θέματος εις Αθήνας.

Το σχετικόν χειρόγραφον έντυπον το οποίον ευρίσκεται εις χείρας των δυνάμεων Ασφαλείας τονίζει την ανάγκην πόσον "καλόν είναι να ειδοποιηθούν οι εκεί δικοί μας".

Ετέρα επιβεβαίωσις στενής συνεργασίας μετά των Αθηνών και υπηρετούντων εν Κύπρω Ελλήνων αξιωματικών είναι έκθεσις αναφερομένη εις την οργάνωσιν και την πραγματοποίησιν της κλοπής όπλων από το ΚΕΝ Γεροσκήπου.

Ούτω ο συλλαβών το σχέδιον της κλοπής και ο οργανωτής της όλης επιχειρήσεως αφού εις έκθεσιν του αναφέρει ότι δύναται να "αφαιμάξη" την αποθήκην προσθέτει:

"Βεβαιώ ότι ούτε το ΓΕΕΦ μα ούτε η ελληνική Κυβέρνησις θα αντιδράσουν- θα κάνουν τα κορόϊδα".

Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος απαντώντας σε ερώτηση εάν η αναφορά του "εις καθοδηγητάς της ΕΟΚΑ Β που εδρεύουν εις Αθήνας, περιλαμβάνει και μέρος της ελληνικής κυβέρνησης ανέφερε:

"Δε επιθυμούμε να προβούμε εις περαιτέρω δηλώσεις επί του θέματος. Είναι πάντως γεγονός ότι λαμβάνουν καθοδήγησιν εξ Αθηνών και τούτο γίνεται σαφές εις τα έγγραφα των".

Σε ερώτηση κατά πόσον η Κυπριακή Κυβερνηση με τα έγγραφα που κατέχει για συνεργασία της ΕΟΚΑ Β με την Αθήνα προέβη ή προτίθεται να προβεί σε σχετικές παραστάσεις προς την Ελληνική κυβέρνηση είπε ότι "εάν υπάρξη ανακοίνωσις επί του θέματος θα την γνωστοποιήσωμεν"

Ο εκπρόσωπος πήρε φόρα.

Την επομένη (25.6.1974) σε νέες δηλώσεις προχωρούσε πιο βαθειά: Είπε ότι στελέχη του στρατιωτικού καθεστώτος των Αθηνών είναι οι καθοδηγητές της ΕΟΚΑ Β και ότι ο ουσιαστικός Αρχηγός της εδρεύει στην Αθήνα.

Ωστόσο ο εκπρόσωπος ανέφερε ότι "επί του παρόντος δεν υπάρχει ανακοίνωσις εν σχέσει με ανάμιξιν ή μη της ελληνικής Κυβερνήσεως εις την ΕΟΚΑ Β".

Στην Κύπρο, είπε, υπάρχει ένας συντονιστής και τοπικοί τομεάρχες της παράνομης οργάνωσης, η οποία χρηματοδοτείται από την Αθήνα.

Στις αποκαλύψεις του ο Εκπρόσωπος ανέφερε ακόμα ότι:

1. Η Κυβέρνηση κατέχει συγκεκριμένα στοιχεία με τα οποία αποδεικνύεται ότι η ΕΣΕΑ χρηματοδοτείται από την ΕΟΚΑ Β, (η ίδια το διέψευσε) μάλιστα δε ζήτησε αύξηση της εισφοράς προς αυτήν από 4.000 λίρες σε 5.000.

2. Το ποσό της χρηματοδότησης κατά την εποχήν του Στρατηγού Γρίβα ήτο ύψους ενός εκατομμυρίου λιρών ετησίως.

3. Η απόφαση της κυπριακής κυβέρνησης γιά τους Δόκιμους Αξιωματικούς που ενεγράφησαν παράνομα σε Σχολές Δοκίμων Αξιωματικών είναι αμετάκλητη σε περίπτωση δε που αυτή δεν θα εφαρμοσθεί και θα προκληθεί κρίση στις σχέσεις Αθηνών-Λευκωσίας την ευθύνη θα φέρουν οι παρανομούντες.

4. Για την Κυπριακή Κυβέρνηση είναι απαράδεκτος ο διαχωρισμός της Εθνικής Φρουράς από το κράτος, γεγονός, το οποίο σημαίνει στρατιωτική κατοχή της νήσου. Η Κυβέρνηση στο θέμα αυτό εκτελεί τη λαϊκή εντολή που της δόθηκε με εκλογές.

Σε ερώτηση σχετικά με την ανάκληση Ελλήνων αξιωματικών και τα θέματα της Εθνικής Φρουράς ο εκπρόσωπος απάντησε:

"Ο Μακαριώτατος δεν εζήτησε τη ανάκληψιν ονομαστικως οιουδήποτε αξιωματικού εν όψει των μέτρων τα οποία θα εξαγγελθούν συντόμως. Οσον αφορά το θέμα των Δοκίμων Αξιωματικών αναμένεται τακτοποίησις του θέματος συμφώνως προς τας αποφάσεις της Κυπριακής Κυβερνήσεως. Εγράφη εις εφημερίδας της αντιπολιτεύσεως ότι η ελληνική Κυβέρνησις αντιτίθεται εις τας κατά νόμον αποφάσεις της Κυπριακής Κυβερνήσεως και επιμένει εις την παραβίασιν των νόμων και τον παράνομον διορισμόν Δοκίμων Αξιωματικών. Δεν επιθυμούμε να αναφερθούμεν εις απόψεις της ελληνικής Κυβερνήσως. Οσον αφορά όμως εις τα δημοσιεύματα αυτά επιθυμούμε να τονίσουμεν ότι η απόφασις της κυπριακής Κυβερνήσεως είναι αμετάκλητος οιαδήποτε δε άρνησις προς εφαρμογήν της, εάν ωδήγει εις κρίσιν εις τας σχέσεις Αθηνών-Λευκωσίας, την ευθύνην θα φέρουν οι παρανομούντες. Είναι απόφασις της Κυβερνήσεως η Εθνική Φρουρά να καταστή όργανον του κράτους διαχωρισμός δε ταύτης από το κράτος και ανεξάρτητος δραστηριότης της, θα μετέτρεπε την Κύπρον εις έδαφος υπό στρατιωτικήν κατοχήν, πράγμα τελείως απαράδεκτον από μίαν μάλιστα Κυβέρνησιν, την Κυπριακήν, η οποία οφείλει να ανταποκριθή προς την λαϊκήν εντολήν, η οποία της εδόθη δι' εκλογών".

Με το παρασκήνιο της χρηματοδότησης της ΕΟΚΑ Β και το νέο Διοικητή ή τοπικό υπεύθυνο της οργάνωσης στην Κύπρο ασχολήθηκε ιδιαίτερα ο Πέτρος Πετρίδης στην Ιστορική Εγκυκλοπαίδεια της Κύπρου (περίοδος 1960-74, τόμος Β σελ. 364):

"Ο επόμενος υποψήφιος για διοικητής της ΕΟΚΑ Β ήταν ο Κύπριος λοχαγός Κροίσος Χριστοδουλίδης, ο οποίος είχε απολυθεί από τη θέση του σαν εκπαιδευτής του Εφεδρικού τμήματος της αστυνομίας. Για περισσότερο από έναν χρόνο ήταν εκτός οργανώσεως, γιατί είχε διαφωνήσει με την τακτική της αιματοχυσίας. Τη θέση του σαν τομεάρχη Λευκωσίας είχε αναλάβει άλλος.

Οταν αρχικά του πρότειναν να αναλάβει την ηγεσία της ΕΟΚΑ Β αρνήθηκε. Τον κάλεσαν όμως για προσωπική συζήτηση στην Αθήνα και πήγε εκεί το τελευταίο δεκαήμερο του Μαϊου.

Χαρακτηριστικό είναι ότι δεν τον παρέλαβε ο Μαστρακόλιας, αλλά ο ίδιος ο Ποταμιάνος. Ο Μαστρακόλιας είχε έλθει σε σύγκρουση με τον Ποταμιάνο και παραμερίστηκε.

Ο Ποταμιάνος τον πήρε στον υπεύθυνο του Γραφείου Κ στο Πεντάγωνο, Ταγματάρχη Σκλαβενίτη.

Ο κύπριος λοχαγός ξαναγύρισε στην Κύπρο σαν διοικητής πια της ΕΟΚΑ Β.

Η δευθέτηση αυτή έλυε τα προβλήματα της Χούντας σ' ότι αφορούσε την συνοχή της οργανώσεως, όχι όμως και τα προβλήματα των μελών της, κυρίως τα οικονομικά.

Παρά τα όσα πιστεύονται για την οικονομική κατάσταση της ΕΟΚΑ Β ότι κολυμπούσε σε πακτωλούς, το γεγονός είναι ότι όσοι είχαν ανάγκη, κυρίως οι καταζητούμενοι και οι οικογένειες τους, όπως και οι οικογένειες των συλλαμβανομένων, δεινοπαθούσαν.

Πάντως τα ποσά που διέθετε δεν ήταν ευκαταφρόνητα, αν ληφθεί υπ' όψη ότι έπρεπε να επιχορηγηθούν κάποτε μέχρι 200 οικογένειες.

Ο Στρατηγός Γρίβας είχε φέρει μαζί του ένα ποσό, που το διέθεσε όμως μαζί με άλλες εισφορές από το εσωτερικό για την αγορά όπλων που στοίχισαν γύρω στις 80.000 λίρες.

Χρηματική βοήθεια ερχόταν και από την Αθήνα και παρ' όλο που ο Στρατηγός Γρίβας ζητούσε λεπτομερείς λογαριασμούς- όπως ανέφερε ο ίδιος και σε επιστολή του προς την ΕΣΕΑ τον Ιούλιο του 1973- αρκετά στελέχη ισχυρίζονται ότι μερικά άλλα είχαν κατορθώσει να βάλουν στο χέρι σημαντικά ποσά.

Το μεγάλο παράπονο του Στρατηγού Γρίβα ήταν ότι οι Μητροπολίτες, και κυρίως ο Κιτίου, δεν έδιδαν χρήματα, ακόμη και για τους μισθούς των φρουρών που είχαν διατεθεί γι' αυτούς. Κι' όταν η ΕΣΕΑ του εισηγήθηκε να εκδοθεί "Μαύρη Βίβλος" για το εκκλησιαστικό με δαπάνη της οργανώσεως, αντέδρασε και μήνυσε ότι τη δαπάνη θα έπρεπε να την ανελάμβαναν οι Μητροπολίτες.

Οταν στην αρχή, οι καταζητούμενοι και φυλακισμένοι ήταν λίγοι, τα επιδόματα προς τοις οικογένειες τους έφθαναν μέχρι και τις 85 λίρες τον μήνα.

Αργότερα όμως τα χρήματα λιγόστεψαν και πολλοί καταζητούμενοι έκαμναν παράπονα ότι είχαν να πάρουν επίδομα για μήνες ολοκλήρους. Και όταν ακόμα υπήρχαν χρήματα, τα επιδόματα μειώθηκαν μέχρι και 30 λίρες τον μήνα γιατί οι εξαρτώμενοι είχαν αυξηθεί.

Σε μια προσπάθεια να εξοικονομήσει χρήματα, αλλά και να απαθαρρύνει την παράδοση καταζητουμένων χωρίς μάχη, ο Στρατηγός Γρίβας διέταξε να μη δίδωνται επιδόματα σε όσους παραδίδονταν ή όσους άφηναν πίσω τους έγγραφα και όπλα.

Τα Χριστούγεννα του 1973 οι κρατούμενοι στις Φυλακές φιλοτέχνησαν κάρτες με σκοπό να διατεθούν τα έσοδα από την πώληση τους ειδικά για τους καταζητούμενους.

Οταν ο υπεύθυνος ταμίας μοίρασε τα χρήματα και μεταξύ αυτών που πήραν ήταν και μερικοί που είχαν παραδοθεί, ο Στρατηγός Γρίβας ζήτησε εξηγήσεις με επιστολή του προς τη ΕΣΕΑ. Η εξήγηση που του δόθηκε ήταν ότι τα χρήματα αυτά τους ανήκαν δικαιωματικά.

Μετά το θάνατο του Στρατηγού Γρίβα η κατάσταση των οικογενειών των καταζητουμένων και των φυλακισμένων ήταν τραγική. Μόνο ύστερα από τα έντονα διαβήματα των ηγετών, η Αθήνα έστειλε 11.000 λίρες τις οποίες αργότερα αύξησε κατά 3.000, παρά τις διαμαρτυρίες ότι χρειάζονταν τουλάχιστο 19.000 λίρες για την αντιμετώπιση των πιο άμεσων αναγκών της οργάνωσης.

Για την ώρα όμως οι σκοποί της χούντας, δηλαδη η συντήρηση της ύπαρξης της ΕΟΚΑ Β εξυπηρετούνταν με τον διορισμό διοικητού και την αποστολή της χρηματικής βοήθειας.

Οι εντολές από την Αθήνα ότι η οργάνωση έπρεπε να κάμει την παρουσία της αισθητή, με οποιοδήποτε τρόπο, εκτός από τη ανάληψη δράσεως".