27.3.72:ΟιΜητρoπoλίτες Πάφoυ Κιτίoυ καιΚερύvειας με vέα επιστoλή τoυς στovΑρχιεπίσκoπo τηv επoμέvη της συvάvτησηςΜακαρίoυ- Γρίβα επιμέvoυv στηθέση τoυςότι πρέπει vαπαραιτηθεί τoυκoσμικoύ αξιώματoς,αλλά αυτόςαρvείται vατηv παραλάβει λόγωτoυ περιεχoμέvoυτης

S-1903

27.3.1972: ΟΙ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΕΣ ΠΑΦΟΥ, ΚΙΤΙΟΥ ΚΑΙ ΚΥΡΗΝΕΙΑΣ ΜΕ ΝΕΑ ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΤΟΥΣ ΣΤΟΝ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟ ΤΗΝ ΕΠΟΜΕΝΗ ΤΗΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗΣ ΜΑΚΑΡΙΟΥ- ΓΡΙΒΑ ΕΠΙΜΕΝΟΥΝ ΣΤΗ ΘΕΣΗ ΤΟΥΣ ΟΤΙ Ο ΜΑΚΑΡΙΟΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΑΡΑΙΤΗΘΕΙ ΑΠΟ ΤΟ ΚΟΣΜΙΚΟ ΤΟΥ ΑΞΙΩΜΑ, ΑΛΛΑ ΑΥΤΟΣ ΑΡΝΕΙΤΑΙ ΝΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΛΑΒΕΙ ΛΟΓΩ ΤΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ ΤΗΣ

Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος στην επιστολή του της 1ης Μαρτίου 1972 προς τους τρεις Μητροπολίτες Πάφου Γεννάδιο, Κιτίου Ανθιμο Και Κυρηνείας Κυπριανό, σε απάντηση της αξίωσης τους να παραιτηθεί από το προεδρικό αξίωμα και να περιορισθεί στα εκκλησιασικά του καθήκοντά του κατέληγε ως εξής:

"Καταλήγων λέγω ότι καίτοι δεν συμφωνώ προς την εισήγησιν υμών, δι' ους λόγους ανέφερον, εάν, εν τούτοις ηθέλετε επιμείνει εις την εισήγησιν σας, θα εθεώρουν ως υποχρέωσιν μου την αποδοχήν της, καθ' όσον δεν θα υπήρχε δι' εμέ ετέρα εκλογή, την οποίαν θα επιβάλλουν άλλοι λόγοι"

Η απάντηση αυτή μπορούσε να ερμηνευθεί διπλά. Πρώτον ότι εάν οι τρεις Μητροπολίτες επέμεναν τότε θα παραιτείτο.

Δεύτερο ότι δεν θα παραιτείτο, εάν είχε άλλη εκλογή.

Και αυτό γιατί ενώ ανέφερε ότι θα θεωρούσε υποχρέωση να αποδεχθεί την εισήγηση τους και να παραιτηθεί εάν επέμεναν, αλλα πρόσθετε αυτό θα γινόταν εάν δεν είχε άλλην εκλογήν.

Και αυτή η προσθήκη για "άλλη εκλογή" ήταν εκείνο που δεν πολυπρόσεξαν πολλοί τότε ή δεν θέλησαν να προσέξουν και πίστευαν ότι πλησίαζε η στιγμή κατά την οποίαν ο Μακάριος θα αναγκαζόταν να παραιτηθεί.

Μόλις πήραν τη απάντηση οι τρεις Μητροπολίτες αποφάσισαν να συνεχίσουν τις ενέργειες τους, παρά το γεγονός ότι ο Γρίβας δεν ήθελε να ασκείται μεγάλη πίεση αυτή την περίοδο στον Αρχιεπίσκοπο, μια και είχαν αρχίσει διαβουλεύσεις μαζί του για την πραγματοποίση μιας συνάντησης τους.

Για την συγγραφή της απάντησης των Μητροπολιτών επιστρατεύθηκε ο δημοσιογράφος Σπύρος Παπαγεωργίου.

Ο ίδιος στο βιβλίο του "Μακάριος πορεία διά πυρός και σιδήρου", εκδόσεις Γ. Λαδιά και Σία, Ο.Ε, Αθήναι 1976 περιέγραψε ως ακολούθως τις συνθήκες υπό τις οποίες έγραψε την απάντηση των Μητροπολιτών:

"Οταν πια φάνηκε καθαρά ότι ο Μακάριος δεν θα υποχωρούσε στις αξιώσεις που οι τρεις Μηορπολίτες ανάπτυξαν "διά ζώσης" κρίθηκε αναγκαίο να του γίνη ένα πιο αυστηρό κατηγορηματικό διάβημα. Οι Μητροπολίτες, Πάφου Γεννάδιος και Κιτίου Ανθιμος με κάλεσαν μια νύχτα (λίγο μετά τις 20 του Μάρτη 1972) στην Μητρόπολη της Λεμεσού. Η πρόσκληση ήταν ελκυστική για ένα δημοσιογράφο, αν ληφθή υπ' όψη ότι το κτίριο της Μητροπόλεως Λεμεσού είχε γίνει εκείνες τις μέρες το επίκεντρο δραματικών γεγονότων, είχαν συγκροτηθή διαδηλώσεις οπαδών του Μακαρίου και λιθοβολούσαν άγρια το κτίριο, με κίνδυνο να τραυματίσουν τον Μητροπολίτη Ανθιμο και τον φιλοξενούμενο του Γεννάδιο που δεν τολμούσε πια να πάη στη Μητρόπολη της Πάφου γιατί κάποιοι απειλούσαν να τον λυντσάρουν, το κτίριο παρακολουθούσαν ολόγυρα από την πλατεία όργανα του κράτους και υποστηρικτές του Κύπριου ηγέτη, ενώ μέσα φρουρούσαν τους Μητροπολιτες ένοπλα μέλη της ΕΟΚΑ Β. Μάλιστα ένας από τους αστυνομικούς που φρουρούσαν έξω από τη Μητρόπολη, είχε σκοτωθή μόλις πριν από μερικές μέρες σε μια ξαφνική έξοδο μιας ομάδας της ΕΟΚΑ Β από το κτίριο.

Κάννες σημάδευαν από μέσα κι' απ' έξω, οι πέτρες από τους λιθοβολισμούς βρίσκονταν ακόμη στις σκάλες και τους βυζαντινούς εξώστες, ενώ το αίμα του σκοτωμένου αστυνομικού δεν είχε ακόμη ξεπλυθή.

Σ' αυτή την σφηκοφωλιά τρύπωσα αθέατος ένα βράδυ για να φιλήσω το χέρι των Μητροπολιτών και να ρωτήσω τι ήθελαν. Στις εσωτερικές σκάλες του κτιρίου και στους διαδρόμους, βρίσκονταν άντρες της ΕΟΚΑ Β που κρατούσαν αυτόματα και είχαν στις ζώνες τους χειροβομβίδες. Που και που έρριχναν ματιές έξω, μέσα από τα παράθυρα των συσκοτισμένων δωματίων, για να δουν μήπως οι Μακαριακοί κινούνταν ύποπτα προς το κτίριο. Ενας από αυτούς (είχαμε κρατηθή παλαιότερα μαζί στη φυλακή) δείχνοντας μου τις χειρβομβίδες του, μου είπε μέσα από τα δόντια του:" Τις βλέπεις; θα τους τις ρίξω χωρίς προειδοποίηση και θα τους κομματιάσω αν κάνουν πως έρχονται κατά δω".

Τελικά οι Μητροπολίτες με ήθελαν να τους συντάξω μια επιστολη-κατηγορητήριο για τον Μακάριο. Με βάση κάποιες γενικές οδηγίες που μου έδωσαν αποσύρθηκα και με συντροφιά ένα κληρικό που για ασφάλεια είχε στη ζώνη του, κάτω από τα ράσα, ένα τριανταοχτάρι " Γουέμπλεϋ" έγραψα αρκετές σελίδες. Ούτε θεολόγος ήμουν ούτε κανονολόγος, ούτε κάν νομικός. Ετσι το κείμενο ήταν, μοιραία, ένα πολτικό κατηγορητήριο που συνώψιζε ό,τι πιο ισχυρό είχαν περιλάβει κατά καιρούς οι δημοσιογραφικές καμπάνιες κατά του Μακαρίου.

Κατά την συγγραφή του κειμένου κάπου, κάπου, κάποιος οπλοφόρος ερχόταν στις άκρες των ποδιών, να μας πη σιγανά ότι απ' έξω λένε ότι φαίνεται κάποιο φως και θάπρεπε να τραβήξωμε την κορτίνα. Πράγματι η μέσα φρουρά της ΕΟΚΑ Β επικοινωνούσε με τον δεύτερο κλοιό, που βρισκόταν κρυμμένος σε σπίτια στην περίμετρο της πλατείας, με μικρούς ασυρμάτους " Γουώκυ- Τώκυ".

Οταν λοιπόν τελείωσε το κείμενο πήγα στο γραφείο του Μητροπολιτη Ανθίμου για την τελική έγκριση. Ο ιεράρχης αυτός βρισκόταν σε κατάσταση μεγάλου εκνευρισμού.

Ο λόγος του εκνευρισμού αυτού ήταν ότι μόλις είχε φθάσει ο υπαρχηγός του Γρίβα, Σταύρου (Σταύρος Σταύρου Σύρος) που διαβίβασε ότι ο Στρατηγός δεν ήθελε να γίνη τώρα κανένα πειστικό διάβημα προς τον Μακάριο.

"Νάτα, τόλεγα εγώ, ο γέρος θα μας το κάνη μούσκεμα" είπε ο Ανθιμος, ο οποίος άρχισε να υποπτεύεται αυτό που ήξερε σίγουρα ο Σταύρου, ότι ο Γρίβας είχε δεχθή κιόλας την πρόσκληση Μακαρίου κι' ήταν έτοιμος να τον συναντήση μυστικά.

Υστερα από μερικών ημερών καθυστέρηση η επιστολή αυτή στάλθηκε στον Μακάριο που αρνήθηκε να την κρατήση λόγω του περιεχόμενου της. Οι φιλοκυβερνητικές εφημερίδες απέδωσαν τότε άδικα, την συγγραφή του κειμένου στον παλαίμαχο αγωνιστή της Ενώσεως Πολύκαρπο Ιωαννίδη, δημοσιογράφο, που όμως ήταν "αθώος και του κρίματος". Η "τεχνική" αυτή συμβολή ήταν του Σπ. Παπαγεωργίου, όπως και σε δύο, τρία άλλα κείμενα των Μητροπολιτών. Πρέπει πάντως να λεχθή ότι στην συνεργασία μου αυτή δεν είχα κανένα στο παρασκήνιο που να με κατευθύνη. Ο ίδιος ο αρχηγός της ΕΟΚΑ Β πληροφορήθηκε εκ των υστέρων τη συγγραφή της επιστολης προς τον Μακάριο και μου έγραψε μη αντιδρώντας μεν, αλλα με αιχμές κατά των Μητροπολιτών που "τώρα ξύπνησαν" και που "ενώ ημείς διαθέτομεν

δι' αυτούς φρουράν και κάλυψιν, αρνούνται να προσφέρουν την παραμικράν οικονομικήν ενίσχυσιν εις τον αγώνα".

Η επιστολη των τριών Μητροπολιτών η οποία στάληκε στον Αρχιεπίσκοπο στις 27 Μαρτίου, δηλαδή μια ημέρα μετά την μυστική συνάντηση του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου με τον Στρατηγό Γρίβα στο σπίτι της ανεψιάς του Μακαρίου κοντά στο Χίλτον στη Λευκωσία, και την οποία ο Αρχιεπίσκοπος αρνήθηκε να παραλάβει λόγω του περιεχομένου της, όπως σημειώνει ο Σπύρος Παπαγεωργίου, έχει ως εξής:

Μακαριώτατε,

Διά ταύτης προαγόμεθα να πληροφορήσωμεν Υμάς ότι ελάβομεν την υπό ημερομηνίαν 19ης Μαρτίου 1972 επιστολήν της Υμετέρας Μακαριότητος, δι' ης δίδετε απάντησιν εις τας διατυπωθείσας κατά την Συνεδρίαν της Ιεράς Συνόδου της 2ας Μαρτίου 1972, εισηγήσεις ημών, όπως αποχωρήσητε εκ του αξιώματος του Προέδρου της Κυπριαής Δημοκρατίας.

Δεν επιθυμούμεν να σχολιάσωμεν διά μακρών τας επουσιώδεις παρατηρήσεις Υμών σχετικώς με την εγκυρόητα της ως άνω συνεδρίας, τοσούτω μάλλον καθ' όσον υπό της Υμετέρας Μακαριότητος συνετάγη το σχετικόν ανακοινωθέν το δημοσιευθέν αυθημερόν εις τον Τύπον. Ωσαύτως δεν επιθυμούμεν να σχολιάσωμεν τας εν τη 2α παραγράφω της υμετέρας επιστολής παριεχομένας μομφάς περί "παρασυναγωγής παρασκηνίων και στοιχείων εξωεκκλησιαστικής εμπνεύσεως" καθ' όσον αι ημέτεραι ενέργειαι αι προηγηθείσαι της συνεδρίας της Ιεράς Συνόδου απέβλεπον εις την πληρεστέραν προετοιμασίαν διά την προβολήν ενός λίαν σοβαρού εκκλησιαστικού θέματος.

Παρασυναγωγή οπωσδήποτε θα ηδύνατο να χαρακτηρισθή η ευθύς μετά το πέρας της Συνεδρίας, εν σπουδή συγκληθείσα υπό του βοηθού Υμών Χωρεπισκόπου Κωνσταντίας Χρυσοστόμου, σύσκεψις αξιωματούχων Κληρικών, οίτινες αναρμόδιοι όντες, δι' αντικανονικού ανακοινωθέντος "κατεδίκασαν" τας εισηγήσεις της Ιεράς Συνόδου. Επίσης δεν δυνάμεθα παρά μετά πικρίας να σημειώσωμεν το γεγονός ότι επί τω τέλει μεταστροφής Μελών της Ιεράς Συνόδου, κατεβλήθησαν έκνομοι προσπάθειαι, τόσον εν τω κρυπτώ όσον και από των στηλών φίλα προς Υμάς προσκειμένων εφημερίδων, ίνα επί απειλή βιαιοπραγίας εις βάρος ημών, αποφύγωμεν ν' αντιταχθώμεν προς Υμάς. Κατ' ουσίαν διά των ενεργειών πολιτικών οπαδών της Υμετέρας Μακαριότητος, εξωθείτο ο λαός εις εγκληματικάς ενεργείας, αι οποίαι εν τέλει δεν απεφεύχθησαν, και συντελεσθείσαι δεν έτυχον ούτε της καταδίκης, ούτε του επιβαλλομένου κολασμού εκ μέρους της Πολιτείας, ης προϊστασθε.

Διαφωνούμεν προς τας εν τη παραγράφω υπ' αριθ. 4 διατυπωθείσας απόψεις της Υμετέρας Μακαριότητος δι' ων πειράσθε να υποστηρίξητε ότι η παραμονή Υμών εις την θέσιν του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας ούτε αντικανονική δύναται να χαρακτηρισθή, ούτε αντίθετος προς το γράμμα και το πνεύμα της Αγίας Γραφής. Ισχυρίζεσθε, εν προκειμένω ότι υπό τας σημερινάς εν Κύπρω συνθήκας, η παραμονή Υμών επί κεφαλής της κυπριακής Πολιτείας αποτελεί άσκησιν εθνικού καθήκοντος, ήτις ουδόλως αντιβαίνει προς το γράμμα και το πνεύμα της Αγίας Γραφής και των Ιερών της Ορθοδόξου Εκκλησίας Κανόνων, θα ήρκει απλώς η υπόμνησις ότι ο Η Κανών της κατοχυρωσάσης το Αυτοκέφαλον της Εκκλησίας ημών Γ

Οικουμενικής Συνόδου, "τύφον κοσμικής εξουσίας" κατονομάζει την αξίωσιν των Πατριαρχών Αντιοχείας όπως ούτοι χειροτονώσιν Επισκόπους της Κύπρου. Εάν, λοιπόν, την επί καθαρώς πνευαματικού επιπέδου αξίωσιν ταύτην ονομάζει "τύφον κοσμικής εξουσίας" πόσω μάλλον δεν αντίκειται προς το πνεύμα της Αγίας Γραφής και των Κανόνων της Εκκλησίας, η επιδίωξις και άσκησις Προεδρικών καθηκόντων υπό της Υμετέρας Μακαριότητος. Φρονούμεν, άλλωστε, εν πεποιθήσει ότι, ουδόλως συνιστά επιτέλεσιν εθνικού καθήκοντος η παραμονή του Προκαθημένου της Εκκλησίας της Κύπρου εις την θέσιν του Προέδρου της οποίας προϊστασθε πολιτική, ήτις παρεξέκλινε της ευθείας εθνικής οδού, αποβλέπουσα εν τη πραγματικότητι εις την δημιουργίαν "Κυπριακής συνειδήσεως". Επί δωδεκαετίαν εγενόμεθα μάρτυρες μίας εθνικώς ανερματίστου πολιτικής, η οποία αντί να φέρη την Κύπρον εγγύτερον προς την πραγμάτωσιν των εθνικών πόθων, συντελεί μάλλον εις την αποκοπήν της ελληνικής Κύπρου από του Εθνικού Κορμού. Οταν ο ιστορικός του μέλλοντος εγκύψη εις την προηρημένην περίοδον, θα φρικιά οπωσδήποτε προ της εκ προθέσεως ασκηθείσης φθοροποιού πολιτικής ενός Κράτους, εις το πηδάλιον του οποίου ευρέθη ο Προκαθήμενος της Εκκλησίας του Αποστόλου Βαρνάβα, Ημείς και Υμείς δεν θα είμεθα άμοιροι ευθυνών. Υμείς μεν, διότι τον προς την Ελλάδα απ' αιώνων πλουν του Εθνικού Σκάφους μετατρέψατε εις άσκοπον ου μην αλλά και πολλαπλώς επικίνδυνον πελαγοδρομίαν, χωρίς ελπίδα λιμένος και λυτρώσεως. Ημείς δε, διότι κατά το διάστημα τούτο ηνέχθημεν συνέχισιν της παραμονής Υμών εις την θέσιν του Προέδρου, καίτοι καταγραπτέον και ενταύθα και εν τη Ιστορία ότι δεν παρελείψαμεν να εκφράσωμεν και κατά το απώτερον και κατά το πρόσφατον παρελθόν, αδημονίαν, όπως ίδωμεν τερματιζομένην την εκ των Ιερών Κανόνων εκτροπήν της Υμετέρας Μακαριότητος.

Συναφώς θ'απετέλει παράλειψιν, εάν δεν ανεφερόμεθα εις την προβληθείσαν, με εμφανή σκοπιμότητα, παρατήρησιν, ότι, επί δωδεκαετίαν ηνέχθημεν την παράβασιν και την εκτροπήν εκ των Ιερών Κανόνων και εμνήσθημεν τούτων μόνον κατά την παρούσαν στιγμήν μετ' ακάμπτου κατηγορηματικότητος, την υπό της σημερινάς συνθήκας παρέμβασιν ημών επέβαλον οι ακόλουθοι σοβαροί λόγοι:

α). Το κύρος της Εκλησίας εμειώθη και υπέστη καθίζησιν ως εκ της παραμονής του Προκαθημένου αυτής επικεφαλής μιας Πολιτείας, η οποία ούτε βάρος εθνικόν έχει, ούτε ελληνικόν χαρακτήρα και προσανατολισμόν.

β) Εις την ψυχήν του πληρώματος της Εκκλησίας ημών, εις το οποίον παγία υπήρξεν η πίστις και η ελπίς επί τον θεόν και την εθνικήν δικαίωσιν, υπεισήλθεν ο αθεϊστικός μηδενισμός και η απιστία προς τας αξίας και τα ιδεώδη της θρησκείας και της πατρίδος.

γ). Η αείποτε αγωνιζομένη διά την Ενωσιν μετά της Μητρός Ελλάδος, Κύπρος, υπό την ηγεσίαν νυν του Προκαθημενου της Εκλησίας, στρέφεται προς διεξόδους και λύσεις ήκιστα εθνικάς. Το "εφικτόν" του οποίου δυστυχώς, την πατρότητα έχει η Υμετέρα Μακαριότης, δεν τυγχάνει συνώνυμον προς το ιδανικόν της ΕΝΩΣΕΩΣ. Το πρωτοφανές τούτο διά την Εθνικήν Ιστορίαν "εφικτόν" συνιστά άρνησιν κραυγαλέαν της Ενώσεως, υλοποιούμενον δε αποκόπτει οριστικώς την Κύπρον από τον Εθνικόν Κορμόν.

δ). Ενώ κατά τη τετραετίαν του αγώνος της ΕΟΚΑ, ο ελληνισμός της Κύπρου απεδύθη εις πάλην πλήρη εθνικής αρετής και ενθέου ζήλου, παρεδόθη δε προς υμάς υπό του Διγενή η Νήσος πάλλουσα από εθνικόν φρόνημα, σήμερον αντικρύζομεν το αποκαρδιωτικόν θέαμα αφελληνισμού αυτής και προσανατολισμού προς ξένας χώρας. Τα ιδανικά μυκτηρίζονται, οι δε εμμένοντες εις τη ιδέαν της Ελλάδος και την ΕΝΩΣΙΝ καταπολεμούνται και ποικιλοτρόπως διώκονται.

ε). Επί της Προεδρίας της Υμετέρας Μακαριότητος, ο αθεϊστικός και χριστιανομάχος Κομμουνισμός εκραταιώθη και ήπλωσε τους πλοκάμους τόσον εις τον κρατικόν μηχανισμόν, όσον και εις πάσαν έκφανσιν της δημοσίας ζωής του τόπου, διαβιοί η Κύπρος εν τη πράξει υπό τον ασφυκτικόν κλοιόν του Κομμουνισμού, του οποίου η πνευματική τρομοκρατία επηρεάζει ήδη αισθητώς την όλην πορείαν της, αλλ' εν προκειμένω ποίαν χρείαν επιχειρημάτων έχομεν, όταν αυτή η αψευδής γλώσσα των αριθμών αποδεικνύη ότι οι εν Κύπρω Κομμουνισταί κατώρθωσαν κατά τας βουλευτικάς εκλογάς του 1970, εκτιμά να συγκεντρώσουν ποσοστόν πέραν του 40% των ψήφων, ενώ εις ανυπαρξίαν ευρέθη ο Κομμουνισμός εν Κύπρω κατά την περιοδον 1955-1959, εκτεθείς δικαίως ως ένοχος; Πως δε θα παραλείψωμεν να είπωμεν μετά θλίψεως ότι η υπό την ανοχήν Υμών διογκωθείσα κομμουνιστική μάζα απέβη το κατ' εξοχήν έρεισμα του Προκαθημένου της Εκκλησίας;

στ). Ως σπάθην Δαμοκλέους επικρεμαμένην επί της Κύπρου βλέπομεν τον εμφύλιον σπαραγμόν, ανάλγητος δε μπρεί να μείνη η Εκκλησία, ενώπιον του συγκλονιστικού αυτού ενδεχομένου, απορίας άξιον και πρόξενον πολλού σκεπτικισμού είναι το εάν θα θελήση η Κεφαλή της Εκκλησίας της Κύπρου να ευρεθή εις το κέντρον τοιαύτης εθνικής συμφοράς.

ζ). Δια της προσφάτως εκδηλωθείσης αμειώτως δε συνεχιζομένης δεινής κρίσεως εις τας σχέσεις Αθηνών και Λευκωσίας, προβάλλει διά πρώτην φοράν το φάσμα της οριστικής αποκοπής της Κύπρου από τον Εθνικόν Κορμόν. Η Εκκλησία της Κύπρου δεν δικαιούται να συνδεθή με το γεγονός τούτο, αντιθέτως, οφείλει να συμβάλη εις την εξάλειψιν της κρίσεως και την ενίσχυσιν των δεσμών μεταξύ της αλυτρώτου, εν τη πραγματικότητι Κύπρου και της μητρός Ελλάδος.

Αλλά, Μακαριώτατε, πέραν των εκτεθέντων, θα πρέπει να παρατηρηθούν και τα ακόλουθα: Εις την αποσταλείσαν ημίν απάντησιν, ισχυρίζεσθε ότι διεξάγετε αγώνα ουχί μόνον υπέρ Πατρίδος, αλλά και υπέρ Πίστεως. Ποίαν, όμως, πίστιν μαρτυρεί η αποχαλίνωσις πολιτικών οπαδών σας, οι οποίοι μετά κομμουνιστών μεμειγμένοι, προέβησαν, τη ευγλώττω

σιωπή Υμών, εις βανδαλισμούς και ασχημίας με στόχον μάλιστα τους Μητροπολίτας Πάφου και Κιτίου; Ποίαν πίστιν μαρτυρεί η κατάληψις και κατοχή του Μητροπολιτικού Μεγάρου Πάφου; Ποίαν πίστιν μαρτυρεί η από του άμβωνος επανειλημμένη εξαπόλυσις εκστρατείας κατά της Ελλάδος και ημών εαυτών, ως και η διατύπωσις προτροπών απαδουσών προς το λειτούργημα του κληρικού, ως "αποκόψατε τας χείρας", "υψώσατε τους γρόνθους κλπ"; Ποίαν πίστιν μαρτυρεί η σκανδαλώδης ξιφούλκησις θεολόγων του κύκλου της Αρχιεπισκοπής εναντίον ημών, με τόσον ανοικείους χαρακτηρισμούς, ως και η διαστρέβλωσις και παρερμηνεία των Ιερών Κανόνων, απλώς και μόνον διά να δοθή έρεισμα εις την υφ' υμών άσκησιν κοσμικής εξουσίας; Ποίαν πίστιν μαρτυρεί η κώφευσις εις την αγωνιώδη κλήσιν των Μητροπολιτών Πάφου και Κιτίου προς παροχήν βοηθείας εν ώρα εσχάτου κινδύνου; Η κλήσις απηυθύνετο ουχί τόσον προς τον εν Χριστώ αδελφόν, αλλά κυρίως προς τον επικεφαλής της Πολιτείας, ο οποίος κατά καθήκον ώφειλε να διέτασσε τα δέοντα. Και ενώ οι διατεταγμένοι όχλοι επεχείρουν να εκπορθήσουν την Μητρόπολιν Λεμεοσύ- άγνωστον τι έχοντες εν τη διανοία των- ουδεμία υπήρξεν εκ μέρους της Υμετέρας Μακαριότητος ανταπόκρισις. Αναπάντητος έμεινε και μένει η τηλεγραφική κλήσις των κινδυνευσάντων, και έκθετον, όθεν, το κύρος της Εκκλησίας, τραυματισμένη δε η εσωτερική ενότης των λειτουργών της. Η στιγμή της δοκιμασίας εκείνης υπεγράμμισε τον ανεπίτρεπτον διχασμόν εις την ψυχήν του Προκαθημένου της Εκλησίας, αφ' ενός μεν διότι είχε να προστατεύση τους εν Χριστώ αδελφούς Του, αφ' ετέρου δε να ίδη εξουθενωμένους τους- κατά την αυτού σκέψιν- "πολιτικούς αντιπάλους". Εάν, Μακαριώτατε, πάντα τα ανωτέρω μαρτυρούν πίστιν, ή αγώνα Υμών υπέρ Πίστεως, τότε έχετε απόλυτον δίκαιον να ισχυρίζεσθε ότι διεξάγεται τοιούτον αγώνα.

Εγράψατε, Μακαριώττε, ότι "ουχί περί της ζωής μου η φροντίς μου". Αλλά, δεν δύναται να μη σημειωθή ότι φροντίς υπέρ ασφαλείας της ζωής Υμών λαμβάνεται κατά τρόπον μάλιστα λίαν προκλητικήν και επικίνδυνον. Εις τας εκάστοτε διακινήσεις Υμών ηγείται και έπεται στρατιά ολόκληρος ενόπλων. Ακομη και εντός και πέριξ των Ιερών Ναών, οσάκις μεταβαίνετε, εις τούτους, οι ένοπλοι εγκατασπείρονται μεταξύ του εκκλησιάσματος, με τον δάκτυλον εις την σκανδάλην, αι δε κάνναι των όπλων αποτελούν εικόνα άκρως αντίθετον προς την θρησκευτικήν ατμόσφαιραν και την εντολήν της αγάπης και διά του Αγίου Ποτηρίου λύτρωσιν των πιστών. Του λόγου δε περί φονικών συνέργων, πως να μη σημειώσωμεν την αυτόχρημα σκανδαλώδη και εντελώς απαράδεκτον προς την αποτολήν ενός Ιεράρχου, γενομένην μυστικήν εισαγωγήν και λάθρα αποθήκευσιν τεραστίων ποσοτήτων οπλισμού εις τον ιερόν χώρον της Αρχιεπισκοπής.

Εις απάντησιν ισχυρισμού Υμών, ότι ουδόλως, υστερείτε εις την εκτέλεσιν των εκκλησιαστικών και θρησκευτικών Υμών καθηκόντων, αναγκαζόμεθα να παρατηρήσωμεν ότι και

μόνον το γεγονός ότι διαμοιράζετε, ως γράφετε, τον εις την διάθεσιν Υμών χρόνον, μεταξύ Εκκλησιαστικών και Προεδρικών καθηκόντων, αποτελεί ομολογίαν ότι αποβαίνει εις βάρος της Εκκλησίας, την οποίαν διά της ασκήσεως κοσμικής εξουσίας στερείτε όσων θα ηδύνασθε να προσφέρητε.

Γράφετε, ότι "το κύρος της Εκκλησίας δεν εμειώθη αλλά μάλλον επηυξήθη διά του συνδεδυασμένου έργου μου. Και μόνα όσα εξετοξεύθησαν και επράχθησανα τας τελευταίας ημέρας εναντίον μελών της Ιεράς Συνόδου και του Κλήρου γενικώς αρκούν να μαρτυρήσουν την φθοράν του κύρους της Εκκλησίας εκ της επιδιώξεως και ασκήσεως υφ' Υμών της κοσμικήςε εξουσίας.

Ο ισχυρισμός περί αναντικαταστάτου Υμών με την δακήρυξιν "εγώ είμαι η Κύπρος, το κράτος και το παν" μειωτικός ων κατ' εξοχήν διά τους επαϊοντας της νήσου και τον λαόν, δεν δύναται να ευσταθήση.

Οι προβαλλόμενοι Υφ' Υμών πιθανοί κίνδυνοι, διά το Κυπριακόν εκ της παραιτήσεως Υμών, ανεξαρτήτως της προνοίας του Συντάγματος περί μηχανισμού διαδοχής πιστοποιούν απλώς την παντελή αποτυχίαν της πολιτικής Υμών, ως προς τον επεισειόμενον κίνδυνον διχοτομήσεως, δεδομένου ότι οι σύνοικοι Τούρκοι, ανενόχλητοι και υπό την πλήρη ανοχήν σας ίδρυσαν το ιδικόν των κρατίδιον, θέμα είναι σήμερον η κατάργησις της επελθούσης ήδη διχοτομήσεως.

Ισχυρίζεσθε ότι παραίτησις Υμών εις εκ της προεδρίας θα θεωρηθή ως περιφρόνησις του λαού και παραγνώρισις της θελήσεως του, δεν δύνασθε να αρνηθήτε ότι την λαϊκήν υποστήριξιν οφείλετε αφ' ενός μεν εις το κύρος και την παράδοσιν του Εθναρχούσης Εκκλησίας, αφ' ετέρου εις την σημπαράστασιν των κομμουνιστών, επί των οποίων και ερείδεται κυρίως η λαϊκή ισχύς της Υμετέρας Μακαριότητος. Ενδεικτικόν δε του τι προσδοκά εκ της πολιτικής Υμών ο Κομμουνισμός είναι η διεθνής υπέρ Υμών κινητοποίησις του, εις τοιαύτην κλίμακα, ώστε ο Πατριάρχης της ρωσικής Εκκλησίας εκτελών επιταγήν του αθέου σοβιετικού κράτους, να αποτολμήση ανεπίτρεπτον επέμβασιν εις τα της Εκκλησίας ημών.

Οθεν μετά τα όσα διά ζώσης εν τη συνεδρία της Ιεράς Συνόδου ανεπτύξαμεν και όσα ανωτέρω διελάβομεν, επιθυμούμεν μετ' άκρας εμφάσεως, ίνα επαναλάβωμεν ότι οφείλετε να παραιτηθήτε εις τε του Προεδρικού αξιώματος και ποριορισθήτε εις τα εκκλησιαστικά και εθναρχικά Υμών καθήκοντα.

Ως προς τον υπαινιττόμενον υφ' Υμών νέον σάλον νομίζομεν ότι η Υμετέρα Μακαριότης διαισθάνεται την πεποίθησιν της κοινής γνώμης, καθ' ην παρ' Υμών και παρ' ουδενός απολύτως άλλου εξαρτάται ή μη διασάλευσις και πάλιν της τάξεως και η αποφυγή επαναλήψεως των προσφάτων ασχημιών, εκ των οποίων, ου μικρόν ετρώθη και το κύρος Υμών και ότι συνεπώς η ευθύνη δι' ενδεχόμενον νέον σάλον θα βαρύνη ακεραίαν την Υμετέραν Μακαριότητα.

Θέλομεν να πιστεύωμεν ότι η Υμετέρα Μακαριότης, εν πλήρει συνειδήσει του χρέους εις εκτέλεσιν του οποίου ετάχθη διά χάριτος του Αγίου Πνεύματος και καθορώσα ότι η εμπλοκή αυτής εις αλλότρια προεκάλεσε διχοστασίαν, σάλον και σκανδαλισμόν των πιστών, υπέρ ων Χριστός απέθανε και ότι επιβάλλεται όπως άνευ ουδεμιάς περαιτέρω χρονοτριβής επανέλθη η τάξις εις την Εκκλησίαν και η ερήνη εις το πλήρωμα αυτής, θα κωφεύση εις τον "δημώδη θόρυβον" θα χωρισθή της "κοσμικής τύρβης" και ολοψύχως θα προσηλωθή εις το εκκλησιαστικόν Αυτής καθήκον, ώστε εν αγάπη και ομονοία να συνεργασθώμεν πάντες προς ανόρθωσιν μεν των συσσωρευθέντων ερειπίων, οικοδομήν δε και παραμυθίαν των πιστών "ως λόγον αποδώσοντες τω Κυρίω".

Ελπίζομεν ότι αι ενέργειαι Υμών θα παράσχωσιν εις ημάς και εις το Χριστεπώνυμον πλήρωμα της νήσου την ευφροσύνην της επαναφοράς της ειρήνης και την χαράν της αδελφικής συνεργασίας, εις δόξαν του Κυρίου και της Εκκλησία του.

Επί δε τούτοις διατελούμεν μετά της εν Χριστώ αγάπης

+ Ο Πάφου ΓΕΝΝΑΔΙΟΣ

+Ο Κιτίου ΑΝΘΙΜΟΣ

+Ο Κυρηνείας ΚΥΠΡΙΑΝΟΣ