2.3.1972: Οι τρεις Μητρoπoλίτες καλoύv τov Αρχιεπίσκoπo Μακάριo σε συvεδρία της Iεράς Συvόδoυ vα παραιτηθεί από τo πρoεδρικό αξίωμα, εvώ o ίδιoς τoυς κατηγoρεί για παρασυvαγωγή, αρvoύμεvoς vα εγκαταλείψει τηv πρoεδρία.

S-1893

2.3.1972: ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΕΣ ΚΑΛΟΥΝ ΤΟΝ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟ ΜΑΚΑΡΙΟ ΣΕ ΣΥΝΕΔΡΙΑ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΣΥΝΟΔΟΥ ΝΑ ΠΑΡΑΙΤΗΘΕΙ ΑΠΟ ΤΟ ΚΟΣΜΙΚΟ ΤΟΥ ΑΞΙΩΜΑ ΕΝΩ Ο ΙΔΙΟΣ ΤΟΥΣ ΚΑΤΗΓΟΡΕΙ ΓΙΑ ΠΑΡΑΣΥΝΑΓΩΓΗ ΑΡΝΟΥΜΕΝΟΣ ΝΑ ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΕΙ ΤΗΝ ΠΡΟΕΔΡΙΑ

Στις 2 Μαρτίου 1972 συνήλθε η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Κύπρου ύστερα από αίτημα των τριών Μητροπολιτών Πάφου Γεννάδιου, Κιτίου Ανθιμου και Κυρηνείας Κυπριανού, υπό την προεδρία του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου, στην οποία οι τρεις Μητροπολίτες έθεσαν θέμα παραίτησης του Αρχιεπισκόπου από το κοσμικό αξίωμα του Προέδρου της Δημοκρατίας.

Η συνεδρία ήταν δραματική και μακρά. Από τις 10 το πρωί μέχρι τις 2 το απόγευμα συνεχιζόταν η συζήτηση μεταξύ του Αρχιεπισκόπου και των Μητροπολιτών σε οξείς τόνους. Προφορικά και οι τρεις Μητροπολίτες ζήτησαν από τον Αρχιεπίσκοπο να παραιτηθεί και την ίδια μέρα, όταν αντελήφθησαν ότι δεν θα δεχόταν την αξίωση τους, του επέδωσαν έγγραφο, με το οποίο ζητούσαν να αποχωρήσει αμέσως από την προεδρία.

Ο Μακάριος ενημέρωσε τους τρεις Μητροπολίτες για την πορεία του Κυπριακού και τις εξελίξεις σ' αυτό και ξεκαθάρισε από την αρχή ότι δεν επρόκειτο να παραιτηθεί και άφησε αιχμές εναντίον τους για παρασυναγωγή.

Τόσο ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος όσο και οι τρεις Μητροπολίτες φρόντισαν να ενημερώσουν ο καθένας με τον τρόπο του τον Κυπριακό λαό για τα όσα διαδραματίστηκαν στη συνεδρία της Ιεράς Συνόδου.

Από πλευράς Αρχιεπισκοπής οι λεπτομέρειες που δόθηκαν ήταν τέτοιες σε σημείο που ο Μακάριος παρουσιαζόταν να ειρωνεύεται τους τρεις Μητροπολίτες και άφηνε υπονοούμενα ότι είχαν συνωμοτήσει από κοινού για να στραφούν εναντίον του και ότι είχαν χρησιμοποιήσει την ίδια γραφομηχανή.

Η εφημερίδα "Ο Φιλελεύθερος" που πρόσκειτο στον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο έδινε τις ακόλουθες λεπτομέρειες τις οποίες θα πρέπει να τις έδωσε σ' αυτήν πρόσωπο που παρίστατο στη συνεδρία της Ιεράς Συνόδου (όλες οι υποψίες στρέφονταν στον Χωρεπίσκοπο Κωνσταντίας, δεξί χέρι του Αρχιεπισκόπου):

"Η συνεδρία ήρχισε περί την 10.45 πρωινήν, ότε προήλθον εις την Αρχιεπισκοπήν οι Μητροπολίται Κιτίου και Πάφου ως και ο Χωρεπίσκοπος Αμαθούντος Καλλίνικος διά του ιδίου οχήματος. Αργότερον κατέφθασε και ο Κυρηνείας συνοδευόμενος υπό του θεράποντος ιατρού του.

Οι δύο πρώτοι κατά την είσοδον των εις την Αρχιεπισκοπήν εγένοντο αντικείμενον αποδοκιμασίας εκ μέρους 80 περίπου ιερέων της επαρχίας Πάφου.

Εν αρχή της συνεδρίας ο Μακαριώτατος ανέλυσε τας εξελίξεις επί της παρούσης φάσεως του κυπριακού και ιδιαιτέρως ανεφέρθη εις τας σχέσεις Αθηνών-Λευκωσίας, εκθέσας τα γεγονότα τα σχετιζόμενα με την δημιουργηθείσαν κρίσιν.

Οι τρεις Μητροπολίται καταφανώς προσυνεννοημένοι υπέβαλον την εισήγησιν όπως ο Μακαριώτατος εγκαταλείψη το Προεδρικόν αξώμα. Προέβαλον δε διαφόρους λόγους.

Εκ των διαρρευσάντων όσον αφορά τα διαδραματισθέντα κατά την συνεδρίαν της Ιεράς Συνόδου φαίνεται σαφώς η μυστικότης με την οποίαν οι τρεις Μητροπολίται έδρασαν.

Εν αρχή τον λόγον έλαβεν ο Γεννάδιος, οποίος έβαλε δακτυλογραφημένον έγγραφον διά να το αναγνώση.

Ο Μακαριώτατος παρετήρησε: "Γνωρίζω την γραφομηχανήν που εχρησιμοποιήθη".

Ο Γεννάδιος εταράχθη. Και πριν καν δικαιοληγηθή ο Μακαριώτατος, του είπε: "Γνωρίζω και εγώ και ο κυπριακός λαός την γραφομηχανήν".

Οτότε ο Γενάδιος παρεδέχθη ότι όντως εχρησιμοποιήθη η γραφομηχανή της Μητροπόλεως Κυρηνείας. Ο Γεννάδιος ανέσυρε και άλλας σημειώσεις.

"Μα δεν είναι γράμματα δικά σου" του είπε ο Αρχιεπίσκοπος. Ο δε Γεννάδιος είπεν ότι ήτο άρρωστος και δεν ηδύνατο να γράψη και έτσι τα υπαγόρευσεν εις άλλους".

Τα ίδια δακτυλογραφημένα έγγραφα ανέγνωσαν και οι Ανθιμος και Κυπριανός. Οταν εξέφρασαν τους λόγους διά τους οποίους εζήτησαν την παραίτησιν του Μακαριωτάτου, ο Αρχιεπίσκοπος ετόνισεν ότι "δεν μπορεί να εγκαταλείψη τα προεδρικά του καθήκοντα αμέσως".

Είπεν ότι θα μελετήση τις επιπτώσεις εκ της παραιτήσεως του επί του εθνικού θέματος και του τόπου και θα απαντήση.

Ο Χωρεπίσκοπος Κωνσταντίας παρετήρησεν ότι το ύφος των εγγράφων ήτο ανοίκειον, αι χρησιμοποιηθείσαι δε φράσεις αποτέλουν λίβελλον κατά του Μακαριωτάτου. Περαιτέρω ο Κωνσταντίας έθεσε το ερώτημα εάν εσκέφθησαν οι Μητροπολίται τι θα γίνη αν ο Μακαριώτατος αποσυρθή εκ της θέσεως του Προέδρου.

Ο Κυρηνείας Κυπριανός απήντησε τότε: "Ο,τι θέλει ας γίνη".

Οταν ετέθη το θέμα των σχέσεων με την Ελληνικήν Κυβέρνησιν ο Γεννάδιος παρετήρησεν εις τον Αρχιεπίσκοπον ότι πρέπει να διευθετήση τας διαφοράς.

"Ποίος" αντέτεινε ο Μακαριώτατος από τον οποίον προηγουμένως εζήτησαν να παραιτηθή.

Παρεμβάς ο Κυπριανός ετόνισε ότι πρέπει πάντοτε να υπάρχη ομοφωνία με την ελληνικήν Κυβέρνησιν και δεν πρέπει να εκφράζωνται διαφωνίαι.

Ο Κωνσταντίας παρετήρησε: "Για το εφικτόν;" Εκάλεσε δε τους Μητροπολίτας εάν συμφωνούν ειλικρινώς με την επί του Κυπριακού γραμμήν του εφικτού να προσυπογράψουν σχετικόν έγγραφον, αλλά εκείνοι επανήλθον επί της απαιτήσεως τους.

Εις μίαν στιγμήν ο Κυπριανός εστράφη προς τον Ανθιμον και τον Γεννάδιον και τους ερώτησε: "Δεν θα καταθέσω το έγγραφον".

Ο Κιτίου είπεν ότι αφού υπεβλήθη προφορικώς η εισήγησις δεν ήτο ανάγκη". Τότε ο Μακαριώτατος με θυμόν παρετήρησε: "Ακούω περί εγγράφου Αγιε Κυρηνείας, περί τίνος πρόκειται;".

Εχαρακτήρισε δε ανέντιμον και παντελώς απαράδεκτον να κυκλοφορή έγγραφον πίσω από την πλάτην του με προσπάθειαν να διασυρθή το όνομα του Μακαριωτάτου.

Παρά την επιμονήν του Κυπριανού το έγγραφον δεν κατετέθη, ο δε Κυρηνείας προέβη εις οργίλας παρατηρήσεις προς τον Ανθιμον κατά την έξοδον των.

"Αλλά συνεφωνήσαμεν και σεις άλλα κάμνετε" είπε.

Χαρακτηριστικόν είναι το στιγμιότυπον μετά το πέρας της. Ο Γεννάδιος εστράφη προς τον Χωρεπίσκοπον Κωνσταντίας και του είπε: "Σώσε με. Τι να κάμω;" Αλλά ο Κιτίου τον ετράβηξε από το χέρι και έφυγαν μαζί".

Και οι τρεις Μητροπολίται έξέφρασαν γραπτώς τας απόψεις των.

Ο Μητροπολίτης Κυπριανός ανεφέρθη εις κανόνας της Εκκλησίας που "απαγορεύουν εις Κληρικόν να κατέχη Λαϊκόν αξίωμα".

Ο Μητροπολίτης Ανθιμος ανεφέρθη ες "κινδύνους που διατρέχει ο Μακαριώτατος ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας".

Ο Μητροπολίτης Γεννάδιος ανεφέρθη εις τας διαφωνίας μεταξύ Λευκωσίας- Αθηνών.

Ο Μητροπολίτης Κυπριανός είπεν ότι εις περίπτωσιν κατά την οποίαν δεν θα εξέδιδεν ανακοίνωσιν επί των εργασιών της Ιεράς Συνόδου θα εξέδδιδεν ο ίδιος ιδικόν του ανακοινωθέν.

Ο Μακαριώτατος εις ομιλίαν του παρετήρησεν ότι η επιδειχθείσα υπό των Μητροπολιτών συμπεριφορά δεν είναι η αρμόζουσα αδελφών Αρχιερέων εις τοιαύτας κρισίμους περιπτώσεις. Προτού ενημερωθήτε επί των απόψεων μου και αναπτύξετε τας ιδικάς σας απόψεις, παρετήρησεν ο Μακαριώτατος, προσήλθατε με κοινόν έγγρφον που συνετάξατε εις πασυναγωγήν και εισηγείσθε την παραίτησιν μου. Θα μελετήσω την εισήγησιν σας και θα σας απαντήσω το συντομώτερον δυνατόν.

Οι τρεις Μητροπολίται δεν έθεσαν χρονικά όρια εντός των οποίων να δοθή η απάντησις του Μακαριωτάτου, ούτε εξεδήλωσαν τας προθέσεις των εις ό,τι αφορά τας μελλοντικάς ενεργείας των εις περίπτωσιν κατά την οποίαν ο Εθνάρχης Μακάριος θα απέρριπτε την εισήγησιν των περί παραιτήσεως του ως Προέδρου της Δημοκρατίας.

Κληθείς υπό συντάκτου του "Φιελευθέρου" να προβή εις δηλώσεις αναφορικώς με τας εργασίας της Συνόδου, ο Μητροπολίτης Κιτίου είπε: "Δεν έχω τίποτα να προσθέσω περισσότερον από όσα αναφέρονται εις το ανακοινωθέν που θα εκδοθή".

Ο Μητροπολίτης Πάφου είπε: "Και εγώ το ίδιον. Ο,τι έγινε αναφέρεται εις το ανακοινωθέν".

Από πλευράς των τριών Μητροπολιτών υπήρξε διαρροή των ομιλιών τους στην εφημερίδα "Πατρίς" εκφραστκού οργάνου του Στρατηγού Γρίβα η οποία δημοσίευσε τις τρεις ομιλιες των Μητροπολιτών στις 6 Μαρτίου 1972:

Είπαν κατά σειρά οι τρεις Μητροπολίτες σύμφωνα με την εφημερίδα:

ΠΑΦΟΥ ΓΕΝΝΑΔΙΟΣ:

Αγιοι Αδελφοί,

"Τα ζητήματα άτινα ανέπτυξεν ο Μακαριώτατος είναι λίαν σοβαρά. Η λύσις όλων αυτών ευρίσκεκαι εις μίαν και μόνην οδόν, την οδόν της συμμορφώσεως όλων μας, προς το θέλημα του Θεού, το εκφραζόμενον εις τους Ιερούς Κανόνας της Εκκλησίας.

Η παντοτινή γνώμη μου την οποίαν έγραφα από του 1963 ήτο να περιορισθή ο Μακαριώτατος εις τα Αρχιερατικά και εθναρχικά του καθήκοντα. Αυτήν την επιστολήν δεν του την έδωσα τότε διά λόγους ανωτέρους της θελήσεως μου. Του την επέδωσα το 1968- τότε που είχομεν τας γνωστάς προστριβάς διά το θέμα πάλιν της υπ' αυτού ασκήσεως κοσμικής εξουσίας. Εκτός όμως της επιστολής και πολλάκις οσάκις συνηντώμεθα του υπεδείκνυα να αφήση το προεδρικόν αξίωμα και να περιορισθή εις τα αρχιερατικά του καθήκοντα, ιδίως μετά την απόπεραν κατά της ζωής του.

Πρέπει όμως να δηλώσω τους λόγους δι' ους φρονώ το άνω. Πριν όμως κάμω τούτο επιτρέψατε μου να δηλώσω κατηγορηματικώς ότι ούτε από αντιπολιτευτικόν πνεύμα, ούτε ωθούμενος από οιανδήποτε πολιτικήν παράταξιν, ούτε και αποβλέπων εις αναρρίχησιν μου εις τον Αρχιεπισκοπικόν Θρόνον, ως κακοβούλως εγράφη αλλά από πραγματικήν συμπάθειαν προς το πρόσωπον του Μακαριωτάτου μετά του οποίου συνηργάσθην επί πολλά έτη και θέλων να τον βλέπω πάντοτε ως Προκαθήμενον της Εκκλησίας της Κύπρου, λαμβάνω την θέσιν την οποίαν ανέφερα προηγουμένως.

Α. Είναι αξίωμα ότι η Εκκλησία φθείρεται όταν πολιτεύωνται οι κληρικοί. Διά τούτο τόσον η Αγία Γραφή όσον και οι Ιεροί Κανόνες απαγορεύουν την τοιαύτην ανάμιξιν του κλήρου εις τα πολιτικά πράγματα. Τούτο δυνάμεθα να διαπιστώσωμεν ευκόλως εάν ρίξωμεν μια ματιά εις την κατάστασιν, η οποία επικρατεί εις τα της Εκκλησίας μας από του τέλους του αγώνος της ΕΟΚΑ και εντεύθεν, η Εκκλησία και οι Λειτουργοί της εξεπέσαμεν διά τα όμματα των Χριστιανών. Οι ναοί εκκενώθησαν. Οι αιρετικοί αλωνίζουν ασύδοτοι και καρποφώρως. Υβρίζονται οι κληρικοί. Πολλαπλασιάζονται οι κομμουνισταί. Και πάντα ταύτα διότι ο πρωκαθήμενος της κυπριακής Εκκλησίας πολιτεύεται.

Β. Η απομάκρυνσις του Μακαριωτάτου από την πολιτικήν ζωήν θα είναι και διά τον ίδιον προσωπικώς πολύ ωφέλιμος, διότι ως ο ίδιος λέγει ζη υπό σκιάν του θανάτου. Ηδη έγινε η πρώτη απόπειρα κατά της ζωής του, ο δε κύριος διά θαύματος τον έσωσε. Προς τι να ζη εν αγωνία. Προς τι δε και όλη αυτή η ένοπλος κουστωδία που τον ακολουθεί διά προφύλαξιν και εις αυτούς τους Ιερούς Ναούς;

Γ. Η υποβάθμισις έγινε όχι μόνον εις την εθνικήν μας συνείδησιν. Κινδυνεύομεν ημείς οι Ελληνες της Κύπρου να γίνωμεν λεβαντίνοι και να χάσωμεν την ανορθόδοξον πίστιν μας.

Δ. Ερχομαι και εις την ατομικήν μας ζωήν- ημών των Ιεραρχών. Τι εξηγγείλαμεν εις τον ελληνκόν λαόν μας, ο οποίος μας εξέλεξεν, κατά τη επίσημον ημέραν της χειροτονίας μας διά του ενθρωνιστηρίου Λόγου μας; Δεν ωρκίσθημεν να αφιερώσωμεν όλας μας τας δυνάμεις, σωματικάς και πνευματικάς, εις τον αγώνα δι' εθνικήν αποκατάστασιν; Και εις τα κηρύγματα μας τι ελέγομεν πάντοτε; Και προς τι το δημοψήφισμα του '50 εις το οποίον εθέσαμεν τας υπογραφάς μας κάτω από το " αξιούμεν την Ενωσιν με την Μητέρα Ελλάδαν"; Επέρασαν 22 χρόνια έκτοτε. Και ποίον ήτο τότε το αίσθημα του Λαού και ποίον είναι σήμερον; Εντρεπόμεθα και φοβούμεθα να λέγωμεν ότι είμεθα Ελληνες. Κατηντήσαμεν εις το σημείον να τολμούν οι Τούρκοι να αξιούν να αρνηθούν την Ενωσιν. Οκτακόσια χρόνια δεν ηλλοίωσαν το Εθνικόν φρόνημα του Λαού μας και τώρα εις ελάχιστον χρονικόν διάστημα τόσον επικινδύνως υπεβαθμίσθη τούτο. Συκοφαντείται σήμερον λυσσωδώς η Μητέρα μας Ελλάς, ότι δήθεν θέλει να δώση μέρος της Κύπρου εις την Τουρκίαν. Προπηλακίζονται οι Ελληνες αξιωματικοί, οι οποίοι μας εδημιούργησαν αμυντικόν θώρακα κατά της Τουρκίας και οι οποίοι είναι έτοιμοι και να θυσιασθούν χάριν ημών... Επίμονος προσπάθεια του Διεθνούς κομμουνισμου είναι η δυσφήμησις της Ελλάδος.

Μακαριώτατε και λοιποί αδελφοί.

Θα είμεθα υπόλογοι εις τον Θεόν και την Ιστορίαν εάν τώρα δεν ανανήψωμεν και κάμωμεν το καθήκον μας αποσοβούντες τους κινδύνους οι οποίοι δύνανται να προκύψουν εκ της διασπάσεως ημών. Από ημάς εξαρτάται να προλάβωμεν την εκλησιαστικήν και Εθνικήν ανεπανόρθωτον συμφοράν. Του Μακαριωτάτου καθήκον είναι να παύση πολιτευόμενος, και ιδικόν μας καθήκον είναι να του υποδείξωμεν το καθήκον του αυτό.

Προσωπικώς παρακαλώ και καλώ τον Μακαριώτατον να συμμορφωθή αμέσως προς την Αγίαν Γραφήν και τους Ιερούς της Εκκλησίας Κανόνας και χάριν της Εκκλησίας και της Πατρίδος να παραιτηθή του προεδρικού αξιώματος και πάσης κοσμκής εξουσίας και να περιορισθή εις τα αρχιερατικά του καθήκοντα αναλαμβάνων και πάλιν το πηδάλιον της Εθναρχούσης Εκκλησίας".

Ο ΑΓΙΟΣ ΚΙΤΙΟΥ: Στη συνέχεια μίλησε ο Μητροπολίτης Κιτίου Ανθιμος ο οποίος είπε:

" Αγιοι αδελφοί,

Από της προηγουμένης συνεδρίας της Ιεράς Συνόδου μέχρι της σημερινής εμεσολάβησαν σοβαρά γεγονότα εγκυμονούντα σοβαρωτάτους κινδύνους τόσον διά την όλην Εθνικήν μας υπόθεσιν όσον και διά το ήδη κλονισθέν κύρος της Εθναρχούσης Κυπριακής Εκκλησίας.

Ασφαλώς δεν ενθυμούμεθα όλοι ότι ο Μακαριώτατος εις γενομένας προς τον τύπον δηλώσεις είπε συν άλλοις "ότι ζη και κινείται και αναπνέει συνεχώς κάτω από την σκιάν του θανάτου".

Κάτω από την πίεσιν της τραγικής αυτής πραγματικότητος ευρισκόμενος ο Μακαριώτατος εξηναγκάσθη διά την ασφάλειαν της ζωής του να λάβη σωρείαν προστατευτικών μέτρων τα οποία ίσως θα ηδύνατο οιοσδήποτε πολιτικός ηγέτης να χρησιμοποιήση, δεν ηδύνατο όμως ο Προκαθήμενος της Κυπριακής Εκκλησίας. Και τούτο διότι ο Μακαριώτατος δεν είναι μόνον πολιτικός Αρχων, αλλά και Πνευματικός ηγέτης και Καθοδηγητής και ως εκ τούτου δεν είναι φερ' ειπείν νοητόν, επισκεπτόμενος τας κοινότητας διά να τελέση το Μυστήριον της Θείας Ευχαριστίας και κηρύξη τον Λόγον του Θεού που είναι κυρίως λόγος αγάπης, να συνοδεύεται υπό εκατοντάδων ενόπλων αστυνομικών οίτινες και εντός των Ιερών Ναών και εκτός αυτών να καραδοκούν με το δάκτυλον εις την σκανδάλην έτοιμοι να πυροβολήσουν και φονεύουν εν ονόματι της ζωής της ασφαλείας του Μακαριωτάτου.

Αλλ' η απαράδεκτος αύτη διά την Εκκλησίαν κατάστασις κατέστη έτι τραγικωτέρα με καταστρεπτικάς διά την ενότητα του ελληνικού Κυπριακού Λαού επιπτώσεις αφ' ης εγνώσθη η εδώ παρουσία του στρατηγού Γρίβα- Διγενή, διότι αύτη ωδήγησεν εις την λήψιν υπό του Μακαριωτάτου περισσοτέρων και πλέον απαραδέκτων από χριστιανικής σκοπιάς, εξεταζομένων μέτρων. Από ατόμων του στενού περιβάλλοντος του Μακαριωτάτου των οποίων τας προς αυτόν αγαθάς προθέσεις θέτω εν αμφιβόλω, επιστρατεύθησαν ανά την Νήσον ολόκληρον άτομα αμφιβόλων Εθνικών, Κοινωνικών και θρησκευτικών φρονημάτων, τα οποία περιερχόμενα ένοπλα τας πόλεις και τα χωρία, παρακολουθούν τους πάντας και τα πάντα-μηδέ ημών εξαιρουμένων- προκαλούντα, απειλούντα, υβρίζοντα, βυσσοδομούντα και μετερχόμενα παν θεμιτόν και αθέμιτον μέσον, με μοναδικόν σκοπόν την διαπίστωσιν των αγαθών ή μη προθέσεων και αισθημάτων του Λαού, έναντι του Μακαριωτάτου Προέδρου.

Πλέον δε τούτου μέγας αριθμός βαρέων και ελαφρών όπλων εισαχθείς εσχάτως εκ χωρών του παραπετάσματος, αντί, ως ώφειλε να διανεμηθή εις τα έννομα όργανα του κράτους ως και η Εθνική Φρουρά και η Αστυνομία- μετεφέρθησαν αβασανίστως εις την Ιεράν Αρχιεπισκοπήν ίνα διανεμηθούν εν καιρώ εις παρανόμους παρακρατικάς οργανώσεις διά μίαν αφαντάστως καταστρεπτικήν μεταξύ του ελληνικού Κυπριακού Λαού πολεμικήν αναμέτρησιν. Επίμονοι δημοσιογραφικαί πληροφορίαι φέρουν μέρος των όπλων αυτών ως ήδη διανεμηθέν.

Η κατάστασις αυτή εν συνδυασμώ προς την ακολουθουμένην χλιαράν και διά να μη είπω ευνοϊκήν-πολιτικήν του Μακαριωτάτου έναντι των εχθρών της Πίστεως και της Πατρίδος και εις την οποίαν προφανώς οφείλεται η συνεχώς αυξανομένη δύναμις του Κομμουνισμού, ήγειρεν ως ήτο επόμενον, το ενδιαφέρον της Ελληνικής Κυβερνήσεως ήτις διά του Υπουργού κ. Παναγιωτάκου απέστειλεν προς τον Μακαριώτατον Πρόεδρον το ήδη δηοσιευθέν εις τον τύπον εισηγητικόν έγγραφον.

Αγιοι αδελφοί,

Ενώπιον της σοβαράς αυτής καταστάσεως της εγκυμονούσης σοβαρωτάτους κινδύνους τόσον διά την εθνικήν μας υπόθεσιν όσον και διά το ήδη κλονισθέν κύρος της Εκκλησίας αδιστάκτως φρονώ ότι έχομεν υψίστην Εθνικήν υποχρέωσιν και επικτακτικόν Εκκλησιαστικόν καθήκον να υποδείξωμεν εις τον Μακαριώτατον Πρόεδρον ότι έφθασεν η στιγμή ίνα αιρόμενος εις το ύψος των περιστάσεων παραδώση την σκυτάλην της πολιτικής εξουσίας εις τα πάντα δεδοκασμένον και εθνικώς αδιάβλητον πολίτην χάριν της ενότητος του Λαού, χάριν του ενωτικού μας αγώνος, χάριν της Εκκλησίας, χάριν αυτού τούτου του αληθούς συμφέροντος, χάριν του κύρους και του γοήτρου του Μακαριωτάτου.

Διά ταύτα και όσον αφορά το κατ' εμέ, ζητώ παρά του Μακαριωτάτου πως πάραυτα εγκαταλείψη την κοσμικήν εξουσίαν- η άσκησις της οποίας υπ' αυτού τόσα κακά επέφερον εις τον τόπον και τόσον βαθέως υπενόμευσε το κύρος της Εκκλησίας του Αποστόλου Βαρνάβα- και περιοριζόμενος εις την Αρχιερατικήν του ιδιότητα τεθή επικεφαλής της Εθναρχούσης εκκλησίας επ' αγαθώ της νυν χειμαζομένης νυν Εκκλησίας και της μαρτυρικής μας Πατρίδος.

ΚΥΡΗΝΕΙΑΣ ΚΥΠΡΙΑΝΟΣ: Τελευταίος μίλησε ο Μητροπολίτης Κυρηνείας ο οποίος είπε τα ακόλουθα:

"Αγιοι Αδελφοί,

Είναι πλέον γεγονός πανθομολογούμενον, ότι το Εθνικόν ζήτημα της Κύπρου, όχι μόνον δεν πρωθήθη εις οιονδήποτε βαθμόν προς την ποθητήν λύσιν κατά την διαρρεύσασαν δωδεκαετίαν, αλλ' αντιθέτως και οπισθοδρόμησεν ανησυχητικώς, δεδομένου ότι η τουρκική μειονότης συνεκροτήθη εν τω μεταξύ εις χωριστόν κρατίδιον και τοιουτοτρόπως η μαρτυρική Μεγαλόνησος ουσιαστικώς εδιχοτομήθη.

Εις το οδυνηρόν τούτο σημείον απέληξαν τα πράγματα διότι, μετά την δημιουργηθείσαν δυσχερή κατάστασιν εκ των συμφωνιών Ζυρίχης-Λονδίνου αίτινες προεβάλλοντο ως σταθμός διά την Ενωσιν, ουδόλως υπήρξε σταθερά και συνεπής επιδίωξις ταύτης, αλλά και διότι ανεπιτρέπτως παρενεβλήθη παράγων όστις αναποδράστως θα απέβαινε αρνητικός από την διεξαγωγήν του εθνικού αγώνα. Αναφερόμεθα εις την άνευ προηγουμένου εν τη ιστορία της Ορθοδοξίας άσκησιν της κοσμικής εξουσίας υπό του αρχηγού της Εκκλησίας του Αποστόλου Βαρνάβα.

Αντί δηλονότι μετά της συμφωνίας, να αφεθή η διακυβέρνησις της νήσου εις λαούς, ο δε Αρχιεπίσκοπος να παραμείνη Εθνάρχης και να συνεχίση επικεφαλής του Λαού τον αγώνα δι' ΕΝΩΣΙΝ, παρά το πνεύμα και το γράμμα της Αγίας Γραφής, και τους Ιερούς κανόνας, υπό των οποίων αυστηρώς απαγορεύεται η ανάμειξις των κληρικών εις την πολιτικήν και η ανάληψις κοσμικής εξουσίας υπό τούτων και παρά τας επ' αρχής και συνεχώς έκτοτε προταχθείσης υφ' ημών και υπό διαφόρων άλλων αντιρρήσεις, ανέλαβεν ο ίδιος την πολιτικήν διακυβέρνησιν της νήσου, με αποτέλεσμα να τρωθή καιρίως το κύρος αυτού και εν τω προσώπω τούτου εκείνο της Εκκλησίας εις την οποίαν πάντοτε υπεστήριξεν ο λαός το εθνικόν αυτού μέλλον, χωρίς να ληφθή υπ' όψιν και η αδιάψευστος μαρτυρία της Ιστορίας, καθ' ην οσάκις επικράτησε το κοσμικόν πνεύμα εν τη Εκκλησία, επέφερε πάντοτε κατάπτωσιν αυτής και απέβη επιζήμιον διά το ποίμνιον.

Δεν θα αναδράμωμεν τώρα εις όσα επί μίαν ήδη δωδεκαετίαν επράχθησαν συνεχώς, δε λέγονται, γράφονται και καταμαρτυρούνται εις βάρος του Αρχιεπισκόπου και κατά προέκτασιν της Εκκλησίας, εξ αιτίας της εμφανίσεως τούτου ως κοσμικού άρχοντος και τον διηνεκή εκ τούτων μέγαν σκανδαλισμόν των πιστών. Ούτε θα αναφέρομεν την σημειωθείσαν παράλειψιν εκτελέσεως των περιβεβλημένων τω Αρχιεπισκόπω ποιμαντορικών καθηκόντων. Ούτε θα επισημάνωμεν την παραγινομένην μεγίστην ζημίαν εις το ποίμνιον εν μέσω του οποίου ελευθέρως αφέθησαν να δρώσιν αιρετικοί και κακόδοξοι και άλλοι προβατόσχημοι λύκοι, με αποτέλεσμα και να αραιούνται διαρκώς οι εκκλησιαζόμενοι. Ούτε θα υποδείξωμεν ότι διά της εις το αυτό πρόσωπον συγκεντρώσεως της τε εκκλησιαστικής και κοσμικής εξουσίας δραστηριότητες, εκδηλώσεις και πράξεις της Πολιτείας, ξέναι προς το χριστιανικόν πνεύμα, καταλήγονται εις βάρος της Εκκλησίας.

Θα αρκεσθώμεν μόνον εις το κραυγαλέον γεγονός της θλιβεράς μεν διασπάσεως της ενότητος του λοαύ και δη εις βαθμόν εγκυμονούντα τώρα εμφύλιον πόλεμον, της αδιανοήτου δε διαστάσεως προς το Εθνικόν Κέντρον του ελληνισμού, διά να υπογραμμίσωμεν τας τραγικάς σηνεπείας εκ της αναλήψεως και ασκήσεως της κοσμικής εξουσίας υπό του Αρχιεπισκόπου εις τον οποίον προς ανάσχεσιν της καταστροφής και περίσωσιν όσων απέμειναν, εκλογή ετέρα δεν υπολείπεται ειμή η άμεσος εκ του αξιώματος του Προέδρου της Δημοκρατίας παραίτησις τούτου, την οποίαν εισηγούμεθα και υποστηρίζομεν ως από τε εκκλησιαστικής και εθνικής αποφάσεως επβαλλομένην.

Ευχόμεθα όπως ο Υψιστος φωτίση τον Μακαριώτατον, ίνα ενωτισθή της φωνής του υπερτάτου εκκλησιαστικού και εθνικού τούτου καθήκοντος".

Με τη λήξη της Ιεράς Συνόδου η Ιερά Αρχιεπισκοπή έδωσε στη δημοσιότητα το ακόλουθο ανακοινωθέν:

Το ανακοινωθέν που εκδόθηκε ανέφερε απλώς:

"Η Ιερά Σύνοδος της Αγιωτάτης Εκκλησίας της Κύπρου συνήλθε σήμερον Πέμπτην 2αν Μαρτιου 1972 εις συνεδρίαν υπό την προδρίαν της Α.Μ. του Αρχιεπισκόπου κυρίου Μακαρίου.

Η Α.Μ. ο Αρχιεπίσκοπος ενημέρωσε τα μέλη της Ιεράς Συνόδου επί της σημερινής θέσεως του Εθνικού ημών ζητήματος. Οι πανιερώτατοι Μητροπολίται Πάφου Γεννάδιος, Κιτίου Ανθιμος και Κυρηνείας Κυπριανός εισηγήθησαν την παραίτησιν της Αυτού Μακαριώτητος εκ του Προεδρικού αξιώματος. Η Α.Μ. ο Αρχιεπίσκοπος θα δώση απάντησιν εις την εισήγησιν των Πανιερωτάτων Μητροπολιτών, αφού μελετήση ταύτην".

Μετά τη συνεδρία της Ιεράς Συνόδου, ωστόσο, οι τρεις Μητροπολίτες, αφού διαπίστωσαν ότι ο Αρχιεπίσκοπος δεν επρόκειτο να συγκατανεύσει στην προφορική αξίωση τους για να παραιτηθεί του επέδωσαν το ακόλουθο έγγραφο:

"Μακαριώτατε,

Εν όψει της στάσεως την οποίαν η Υμετέρα Μακαριότης ετήρησεν επί όσων παραστατικώς και εν πόνω ψυχής εξεθέσαμεν κατά την παρούσαν συνεδρίαν της Ιεράς Συνόδου επί της διαμορφωθείσης εις την Νήσον θλιβεράς καταστάσεως, ήτις, πλην της προκληθείσης φθοράς εις το κύρος της Εκκλησίας, του σκανδαλισμού του ποιμνίου και της ψυχικής ζημίας τούτου, εγκυμονεί και εμφύλιον πόλεμον, τον οποίον διακαώς απεύχεται η Εκκλησία, πάντα δε ταύτα εξ αιτίας της ως μη ώφειλεν υπό της Υμετέρας Μακαριότητος ασκήσεως της κοσμικης εξουσίας, προαγόμεθα καθηκόντως εις την απόφασιν, την οποίαν υπαγορεύει και της Εκκλησίας και της Νήσου το αληθές, συμφέρον να αξιώσωμεν την άμεσον απαίτησιν της Υμετέρας Μακαριότητος εκ του αξιώματος του Προέδρου της Δημοκρατίας της Κύπρου.

Υπεδείξαμεν δι' όσων ήδη είπομεν, ότι η Αγία Γραφή και οι Ιεροί Κανόνες, των οποίων γνώσιν καλώς έχετε, μνημόνευσις δε εδικώς νυν δεν αναγκαιοί, απαγορεύουσιν αυστηρώς εις τους κληρικούς να ασκώσιν εξουσίαν κοσμικήν, θλιβόμεθα δε βαθύτατα, διότι η Υμετέρα Μακαριότης, τεταγμένη να διαφυλάττη υπέρ πάντα άλλων αλώβητον την διδασκαλίαν του Κυρίου και περιφρουρή αγρύπνως το κύρος του Νόμου της Εκλησίας δεν ηθέλησε να τείνη ους ευήκοον εις την φιλάδελφον ημών κλήσιν και παράκλησιν, όπως αμελλητί αποχωρισθή εξουσίας παντελώς ασυμβιβάστου προς την αποστολήν του κληρικού.

Δέησις ημών θερμή προς τον Κύριον είναι όπως φωτίση τον νουν και οδηγήση τα βήματα της Υμετέρας Μακαριότητος, ώστε η πορεία και αι πράξεις αυτής να εναρμονισθώσι νυν προς το γράμμα και το πνεύμα της Αγίας Γραφής και των Ιερών Κανόνων, των οποίων ως ήδη είπομεν και κατανοείτε, περαιτέρω αθέτησις, μεθ' όσα μάλιστα εκ ταύτης κακά επεσωρεύθησαν επ' ουδενί λόγω δυνάμεθα να θεώμεθα απαθώς.

Ικετεύοντες και αύθις τον Κύριον, όπως λαλήση αγαθά εις την καρδίαν της Υμετέρας Μακαριότητος, ενθυμουμένης νηφαλίως και πόσον εταπεινώθη και οία εκουσίως έπαθε διά την σωτηρίαν ημών ο ενανθρωπίσας Θεός της Εκκλησίας του οποίου εκλήθημεν διάκονοι.

Διατελούμεν

μετά πολλής εν Κυρίω αγάπης

της Υμετέρας Μακαριότητος αγαπητοί εν Χριστώ αδελφοί και όλως πρόθυμοι

+ Ο Πάφου ΓΕΝΝΑΔΙΟΣ

+Ο Κιτίου ΑΝΘΙΜΟΣ

+Ο Κυρηνείας ΚΥΠΡΙΑΝΟΣ