7.7.1971: Ο Πρόεδρoς Μακάριoς σε συvέvτευξη τoυ εvημερώvει τov λαό για τις διαφωvίες τoυ με τηv χoύvτα τωv Αθηvώv στις πρoσπάθειες επίλυσης τoυ κυπριακoύ στις εvδoκυπριακές συvoμιλίες στo πλαίσιo τoυ τέταρτoυ γύρoυ.

S-1872

7.7.1971: Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΜΑΚΑΡΙΟΣ ΜΕ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΕΝΗΜΕΡΩΝΕΙ ΤΟ ΛΑΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΔΙΑΦΩΝΙΕΣ ΤΟΥ ΜΕ ΤΗΝ ΧΟΥΝΤΑ ΤΩΝ ΑΘΗΝΩΝ ΣΤΙΣ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΕΣ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΤΟΥ ΚΥΠΡΙΑΚΟΥ ΣΤΙΣ ΕΝΔΟΚΥΠΡΙΑΚΕΣ ΣΥΝΟΜΙΛΙΕΣ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΤΕΤΑΡΤΟΥ ΓΥΡΟΥ

Οι απειλές εναντίον του Προέδρου Μακαρίου από την χούντα για "πικρά μέτρα" έγιναν σε μια περίοδο που οι άνθρωποι του Γεώργιου Γρίβα- Διγενή κατάρτiζαν τη νέα του οργάνωση, την ΕΟΚΑ Β, στην Κύπρο, και ο ίδιος ετοιμαζόταν να έλθει στο νησί μυστικά, όπως υποστήριζε ο ίδιος, ενώ βρισκόταν υπό κατ' οίκον περιορισμό στο σπίτι του στο Χαλάντρι στην Αθήνα.

Ο Πρόεδρος Μακάριος δεν έμεινε μόνο με την επιστολή του προς τον Γεώργιο Παπαδόπουλο, αλλά μίλησε και δημόσια, όσο μπορούσε, για να γνωρίζει ο κυπριακός λαός ότι κάτι δεν πήγαινε καλά με την χούντα.

Ετσι μετά τη δημοσίευση της επιστολής του Γεώργιου Παπαδόπουλου στο γερμανικό περιοδικό "Ντερ Σπίγκελ διατύπωσε ανοικτά τη διαφωνία του με την χούντα στην επίλυση του Κυπριακού όπως ήθελε εκείνη τονίζοντας ότι δεν ήθελε πενταμερή διάσκεψη με την Τουρκία ή λύση μέσω του ΝΑΤΟ αλλά μέσω των Ηνωμένων Εθνών.

Ανέφερε ακόμη ότι έκαμε αρκετές παραχωρήσεις και δεν μπορούσε να κάμει και άλλες όπως ήταν ο διορισμός υπουργού για την Τοπική Διοίκηση που υποστήριζε η χούντα.

Τις θέσεις του ο Πρόεδρος Μακριος τις καθόρισε σε σε συνέντευξη στο Νικόλαο Ι. Μέτζον, απεσταλμένο της ελληνικής εφημερίδας της Θεσσαλονίκης "Ελληνικός Βορράς".

Ωστόσο απέφυγε, σύμφωνα με την εφημερίδα "Ο Φιλελεύθερος" (7.7.1971) "να δώση ερμηνεία ως προς τον τρόπον υλοποιήσεως της Σοβιετικής ενεργού αντιθέσεως εις περίπτωσιν έξωθεν απειλής, πολιτικής η στρατιωτικής κατά της εναξαρητσίας της Κύπρου" μια και είχε προηγηθεί επίσκεψη του στη Σοβιετική Ενωση.

Ο Πρόεδρος Μακάριος υπογράμμισε τα ακόλουθα στη συνέντευξη του σύμφωνα με ανάλυση της από την ίδια εφημερίδα:

1. Η στάση της Τουρκίας και των τουρκοκυπρίων δεν αφήνη περιθώρια αισιοδοξίας ως προς την έκβαση των ενδοκυπριακών συνομιλιών.

2. Η Τουρκία κακόβουλα παρουσιάζει το Κυπριακό ως λυδία λίθο των ελληνοτουρκικών σχέσεων η δε ελληνική Κυβέρνηση δεν θα ήτο ευτυχής να συζητήσει το Κυπριακό υπό το πρίσμα ταύτο.

3. Η Κυπριακή Κυβέρνηση δεν θα προσέλθει σε πενταμερή διάσκεψη ή άλλη διαδικασία εκτός από εκείνη του ΟΗΕ για συζήτηση του κυπριακού.

4. Η Κύπρος δεν αναγνωρίζει την εγκυρότητα των Συνθηκών Εγγυήσεως και συμμαχίας.

5. Δεν αποκλείεται η ύπαρξη συνωμοσίας εναντίον της ζωής του τονίζοντας ότι δεν είναι δημοφιλής σε κύκλους που εξυφαίνουν σχέδια εναντίον της Κύπρου.

Το πλήρες κείμενο της συνέντευξης που δημοσιεύθηκε σε μια πολύ κρίσιμη φάση του κυπριακού και των σχέσεων του Μακαρίου με την Αθήνα έχει ως ακολούθως:

ΕΡ: Εις ποίον ακριβώς σημείον ευρίσκεται σήμερον το Κυπριακον υπό το φως των νωπών εξελίξεων;

ΑΠ: Από των προσφάτων πολιτικών εξελίξεων εν Τουρκία αίτινες ωδήγησαν εις το σημερινόν πολιτικοστρατιωτικόν Κυβερνητικόν σχήμα (κυβέρνηση Ντεμιρέλ μετά το στρτατιωτικό πραξικόπημα της 12.3.1971) η τουρκική στάσις έναντι του Κυπριακού προβλήματος κατέστη σκληροτέρα. Ως γίνεται σαφώς αντιληπτόν, επιδίωξις της νέας τουρκικής Κυβερνήσεως είναι ο τερματισμός των ενδοκυπριακών συνομιλιών μέχρι του προσεχούς Σεπτεμβρίου και η έναρξις ακολούθως νέου διαλόγου μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας προς επίτευξιν μιας συμφωνίας επί του Κυπριακού.

Δεν νομίζω ότι η Ελληνική Κυβέρνησις θα ήτο ευτυχής να εισέλθη εις διαπραγματεύσεις μετά της της Τουρκίας και να παρουσιάζεται ούτω το κυπριακόν ως μια διαφορά και διένεξις μεταξύ των δύο χωρών.

Προς την κατεύθυνσν όμως αυτήν ασκείται ως αντιλαμβάνομαι, πίεσις από τουρκικής πλευράς. Οι τουρκοκύπριοι, εξ άλλου κατά προτροπήν και ενθάρυνσιν της Αγκυρας, τηρούν

κατά τας ενδοκυπριακάς συνομιλίας στάσιν, ήτις δεν αφήνει περιθώρια αισιοδοξίας ως προς τη έκβασιν των.

ΕΡ: Ποίαι αι διαφαινόμεναι κατά την κρίσιν σας προοπτικαί του ζητήματος;

ΑΠ: Η σημερινή θέσις του κυπριακού προβλήματος είναι τοιαύτη, ώστε δυσοίωνοι μάλλον να διαφαίνωνται αι προοπτικαί και δυσάρεστοι αι εξελίξεις. Πιθανώς να παρουσιασθή συντόμως έντασις και κρίσις περί το Κυπριακόν, είμεθα όμως αποφασισμένοι να αντιμετωπίσωμεν όλα τα ενδεχόμενα.

ΕΡ: Υπάρχει πιθανότης, να συνεχισθή υπό τα σημερινά δεδομένα ο ενδοκοινοτικός διάλογος;

ΑΠ: Επιθυμούμεν την συνέχισιν του διαλόγου, διότι είναι η πλέον ενδεδειγμένη διαδικασία προς επίτευξιν λύσεως του Κυπριακού προβλήματος. Και εν τη ελπίδι επιτεύξεως λύσεως προέβημεν εις αρκετάς παραχωρήσεις προς τους τουρκοκυπρίους, δεν είναι όμως δυνατή η συνέχισις του διαλόγου διά συνεχών παραχωρήσεων και υποχωρήσεων της ελληνικής πλευράς. Η συνέχισις ή ο τερματισμός του εξαρτάται πλέον από την τουρκικήν στάσιν.

ΕΡ: Αντιμετωπίζεται το ενδεχόμενον να οδηγηθή το Κυπριακόν εις την τράπεζαν πενταμερούς διεθνούς διασκέψεως με την συμμετοχήν των Κυβερνήσεων Ελλάδος και Τουρκίας; Αν ναι ποία η εν προκειμένω η θέσις της Κυπριακής Κυβερνήσεως;

ΑΠ: Το Κυπριακόν πρόβλημα έχει εσωτερικήν και εξωτερικήν ή διεθνή πλευράν. Εσωτερική είναι η διάρθρωσις του συνταγματικού κεθεστώτος της Κύπρου. Και επ' αυτού δεν ενδείκνυται τοιαύτη διάσκεψις. Εις περίπτωσιν δε συγκλήσεως της, ημείς δεν θα προσέλθωμεν. Γεννάται θέμα ευρυτέρας διασκέψεως υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών κατά την συζήτησιν των λεγομένων συνθηκών Εγγυήσεως και Συμμαχίας των οποίων την εγκυρότητα δεν αναγνωρίζομεν.

ΕΡ: Επανελήφθησαν εσχάτως φήμαι ότι επίκειται εισβολή έξωθεν λύσεως του Κυπριακού εν τω πλαισίω του ΝΑΤΟ και γενικώτερον, κατά τρόπον εξυπηρετούντα τα συμφέροντα της δύσεως. Υφίστανται ενδείξεις ότι αληθεύουν αι φήμαι αύται; Πως αντιμετωπίζει η Κυβέρνησις πιέσεις προς παρομοίαν απαράδεκτον δι' αυτήν, κατέυθυνσιν;

ΑΠ: Υπάρχουν αρκεταί ενδείξεις επαληθεύσεως των φημών. Και δεν αποκλείω το ενδεχόμενον αποπείρας επιβολής έξωθεν λύσεως του Κυπριακού. Μία τοιαύτη απόπειρα θα αποτελέση τεραστίου μεγέθους σφάλμα, τα δε συμφέροντα του ΝΑΤΟ και γενικώς της Δύσεως, τα οποία επικαλείται η Τουρκία διά να επιτύχη λύσιν του κυπριακού ικανοποιούσαν τας επεκτατικάς και σωβινιστικάς τάσεις της, ουδόλως θα εξυπηρετηθούν, διοτι λύσις, αντίθετος

προς την θέλησιν του Κυπριακού ελληνισμού, θα καταστήση την Κύπρον εστίαν μεγάλης αναταραχής εις τον εύλεκτον αυτόν χώρον της Μέσης Αναστολής και όλης της Μεσογείου.

Και ο δυτικός κόσμος δεν θα ωφεληθή εκ της τοιαύτης αναταραχής. Η Κυπριακή Κυβέρνησις είναι εν πάση περιπτώσει, στερρώς αποφασισμένη να αντισταθή εις οιασδήποτε πιέσεις δι' απαραδέκους λύσεις του Κυπριακού.

ΕΡ: Υφίσταται πάντοτε απειλή εναντίον της ζωής σας; Και αν ναι, πρόκειται περί συνωμοσίας κινουμένης έξωθεν; Από ποίους και διατί;

ΑΠ: Δυσκολεύομαι να δώσω θετικήν απάντησιν κατά πόσον υφίσταται απειλή κατά της ζώης μου. Νομίζω όμως ότι, εάν εις οιουσδήποτε κύκλους εξυφαίνωνται σχέδια κατά της Κύπρου δεν θα είμαι εις αυτούς τους κύκλους πολύ δημοφιλής.

ΕΡ: Μία μεγάλη μερίς της κοινής γνώμης πιστεύει ότι πάσα διακοπή της ενασκήσεως των πολιτικών καθηκόντων σας θα προκαλέση αναστροφήν της ακολουθουμένης πολιτικής και εγκατάλειψιν των σημερινών πολιτικών θέσεων. Πιστεύετε ότι πάσα απειλή εναντίον της ζωής Σας ή εναντίον της ακωλύτου ασκήσεως των προεδρικών δικαιωμάτων σας στρέφεται κατά της Κύπρου;

ΑΠ: Δεν αισθάνομαι πολύ ευτυχής όταν γίνεται πολύς λόγος, διά την επιβράδυνσιν του μήκους της ζωής μου. Ανεξαρτήτως όμως τούτου, πιστεύω ότι η φυσική ή η βιαία έκλειψις μου από τη ζωήν ή από το εθνικόν παρασκήνιον δεν θα προκαλέση αναστροφήν της ακολουθουμένης πολιτικής γραμμής και εγκατάλειψιν των σημερινών πολιτικών θέσεων. Εγγυάται τούτο ο πατριωτισμός του κυπριακού Ελληνισμού.

ΕΡ: Ο Πρωθυπουργός της Ελλάδος κ. Γ. Παπαδόπουλος ωμίλησε περί προοπτικης διά την ομοσπονδοποίησιν Ελλάδος και Τουρκίας εις το μέλλον. Ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας κ. Ολτζάϊ, απαντών, εδήλωσεν ότι λυδία λίθος των ελληντουρκικών σχέσεων είναι η Κύπρος και ουδεμία πρόοδος δύναται να υπάρξη εις τας σχέσεις Ελλάδος και Τουρκίας αν δεν λυθή το κυπριακόν. Μέχρι ποίου σημείου νομίζετε ότι δύναται να υποχωρήση η Κυπριακή Κυβέρνησις ώστε η υποχώρησις αύτη να εξυπηρετήση πράγματι τα γενικώτερα συμφέροντα του ελληνισμού; Ομιλούμεν με προοπτικήν την Ιστορίαν;

ΑΠ: Δια τον Κυπριακόν ελληνισμόν υπολείπεται γραμμή περαιτέρω υποχωρήσεως.

Αλλ' ούτε και προς τα γενικώτερα συμφέροντα του όλου ελληνισμού επιβάλλεται άλλη υποχώρησις. Εκβιαστικώς και κακοβούλως ο Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών παρουσιάζει την λύσιν του Κυπριακού προβλήματος ως λυδίαν λίθον των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Ο πρωθυπουργός της Ελλάδος κ. Γεώργιος Παπαδόποπυλος επέδειξε διά των προσφάτων δηλώσεων του πνεύμα καλής θελήσεως έναντι της Τουρκίας και ειλικρινή πίστιν εις την ελλητουρκικήν φιλίαν, την οποίαν η Ελλάς ζωηρώς επιθυμεί, την ελληνοτουρκικήν φιλίαν επιθυμεί και ο κυπριακός Ελληνισμός. Υπό απαραδέκτους όμως προϋποθέσεις και ετεροβαρή θέλει την φιλίαν η Τουρκία.

ΕΡ: Εχετε εις χείρας σας αποδείξεις, μη δυναμένας να ίδουν επί του παρόντος το φως της δημοσιότητος, αι οποίαι πιστεύεται ότι θα δικαιώσουν πλήρως τον ρόλον σας εις την ελληνικήν Ιστορίαν; Εχουν λόγους άλλοι να φοβούνται την δημοσίευσιν των αποδείξεων τούτων;

ΑΠ: Δεν γνωρίζω κατά πόσο θα δικαιωθώ έναντι της Ιστορίας. Τα πάντα συνήθως κρίνονται αναλόγως της τελευταίας εκβάσεως των γεγονότων. Και εις την ευτυχή ή ατυχή εξέλιξιν των γεγονότων συμβάλλουν, πλην της ορθής ή εσφαλμένης αντιμετωπίσεως και χειρισμού των, πλείστοι άλλοι αστάθμητοι παράγοντες. Πάντως έπραξα πάντοτε κατά συνείδησιν και από τα αγνότερα ελατήρια κινούμενος. Ομως προς τα έγγραφα και αποδείξεις των οποίων η δημοσίευσις θα εδικαίωνων εμέ ή άλλους θα εφόβιζε, δεν επιθυμώ επι του παρόντος να ομιλήσω.

ΕΡ: Κατά τας εις Μόσχαν συνομιλίας σας επετύχετε αναμφιβόλως προσανατολισμόν της Σοβιετικής Εξωτερικής πολιτικής κατά τρόπον σύμφωνον με την ακολουθουμένην υπό Υμάς γραμμήν επί του Κυπριακού, τούτο ερμηνεύεται ως παροχή εγγυήσεως εκ μέρους της Σοβιετικής Ενώσεως διά την ανεξαρτησίαν και την ακεραιότητα της Κύπρου; Και εις ην περίπτωσιν υπάρξη απειλή κατά της ανεξαρτησίας της νήσου, είτε υπό μορφήν συμπεφωνημένης λύσεως, επιβαλλομένης έξωθεν είτε ως άμεσος στρατιωτική απειλή, πως θα υλοποιηθή η παροχή της Σοβιετικής Εγγυήσεως; Θα υπάρξη και στρατιωτική κάλυψις; Και πως;

ΑΠ: Ενεργόν αντίθεσιν εξέφρασεν η Σοβιετική Ενωσις κατά οιασδήποτε μορφής επεμβάσεως προς επιβολήν λύσεως του Κυπριακού. Δεν θα επεθύμουν όμως να προσθέσω περισσότερα των όσων αναφέρονται εις το κυπροσοβιετικόν ανακοινωθέν και να δώσω ερμηνείαν ως προς τον τρόπον υλοποιήσεως της Σοβιετικής ενεργού αντιθέσεως.

ΕΡ: Μέχρι ποίου σημείου η κυπριακή Κυβέρνησις θα κάμει χρήσιν της Σοβιετικής τυχόν προσφοράς στρατιωτικής βοηθείας εις περίπτωσιν απειλής κατά της Κυπριακής Δημοκρατίας;

ΑΠ: Διά την σωτηρίαν της Κύπρου θα δεχθώ βοήθειαν οθενδήποτε προερχομένην οιουδήποτε είδους και εις οιονδήποτε βαθμόν.

ΕΡ: Αποκλείεται η χρήσις κυπριακών λιμένων από τον Σοβιετικόν στόλον της Μεσογείου επί σκοπώ προληπτικής διασφαλίσεως της κυπριακής ανεξαρτησίας.

ΑΠ: Διά πολλούς λόγους δεν κρίνω σκόπιμον να απαντήσω εις αυτήν την ερώτησιν.

Οπως ήταν φυσικό η επιστολή Παπαδόπουλου προς Μακάριο για "πικρά μέτρα" είχε προκαλέσει ίσως για πρώτη φορά τόση επιδείνωση στις σχέσεις των δύο χωρών από το 1967 που η χούντα ανήλθε στη εξουσία στην Ελλάδα με πραξικόπημα.

Η κρίση κρατήθηκε για ένα διάστημα παρά τις πρσπάθειες του υφυπουργού Εξωτερικών της Ελλάδας Ξανθόπουλου- Παλαμά να κολάσει τα πράγματα με δημόσιες δηλώσεις στις 15 Ιουλίου 1975.

Ο Παλαμάς είπε ότι ο διακοινοτικός διάλογος θα συνεχισθεί και πρόσθεσε ότι οι σχέσεις της ελληνικής Κυβέρνησης με τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο είναι άριστες.

Σε ερώτηση αν υπήρχε κρίση στο κυπριακό πρόβλημα απάντησε ότι η θέση της ελληνικής Κυβέρνησης έχει καθορισθεί δηλαδή εφόσον οι ενδοκυπριακές συνομιλίες εξακολουθούν στην Κύπρο δεν υφίσταται κρίση. Επί πλέον είπε, η βελτίωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων είναι ευνοϊκό στοιχείο για τη συνέχιση των διακοινοτικών συνομιλιών.

Ο Παλαμάς είπε ακόμα ότι η ελληνοκυπριακή απάντηση στις τουρκικές αντιπροτάσεις ήταν μετριοπαθής και συμβιβαστική και περιείχε ειρηνική καλοπροαίρετη προσέγγιση στο

πρόβλημα και πρόσθεσε ότι "εκείνο που ενδιαφέρει είναι τα γεγονότα και ενδιαφέρομαι να μάθω ποία θα είναι η απάντησις των τουρκοκυπρίων όταν αύτη θα επιδοθή υπό του κ. Ντενκτάς προς τον κ. Γλαύκον Κληρίδην την 26ην Ιουλίου".

Οπως αναφέρει ο Πέτρος Πετρίδης στη μελέτη του (Ιστορική Εγκυκλοπαίδεια Κύπρου, περίοδος 1960-74 τόμος β) στις 21 Ιουλίου 1971 η χούντα διαβίβασε μέσω του πρεσβευτή της Κύπρου στην Αθήνα Νίκου Κρανιδιώτη ένα άλλο τελεσιγραφικό κείμενο στην Κυπριακή Κυβέρνηση μεζί με πρόσκληση προς τον Πρόεδρο Μακάριο για να μεταπάει στην Αθήνα για συνομιλίες τον επόμενο μήνα.

Το μήνυμα αυτό αφορούσε και πάλι το περιλάλητο θέμα του προβαδίσματος και έβαζε ωρισμένα πλαίσια που ταίριαζαν στς επιδιώξεις της χούντας:

1. Ο Κυρπιακός ελληνισμός αποτελεί τμήμα ανασπόσπαστον του ελληνικού Εθνους,

2.Ο Κυπριακός ελληνισμός καίτοι διεθνώς ανεξάρτητος, δεν είναι ανεξάρτητος έναντι της Ελλάδος μεθ' ης αποτελεί εθνικόν σύνολον.

3. Κέτρον του Κυπριακού ελληνισμού είναι η Λευκωσία, κέντρον δε του Εθνους είναι αι Αθήναι.

Διά παν θέμα γενικωτέρου εθνικού χαρακτήρος η Λευκωσία έχει υποχρέωσιν να συνεννοήται με τας Αθήνας και να εκφράζη το κατά την εκτίμησιν της συμφέρον του κυπριακού ελληνσιμού, αι αθήναι, ως εθνκόν κέντρον διαγράφουν τελικώς την ακολουθητεαν εν προκειμένω πολιτικήν, εις πάσαν περίπτωσιν εμπίπτουσαν εις τα προαναφερθέντα κυπριακήν γραμμήν πρέπει να εντάσσεται και να προσαρμόζεται προς την εθνικήν γραμμήν.

5. Εις περίπτωσιν διαφωνίας δεν αποτελεί λύσιν η διάσπασις της εθνικής ενότητας, αλλά η κατάληξις της διαφωνίας διά της ιεραρχήσεως των εκατέρωθεν απόψεων και του προβαδίσματος του γενικωτέρου εθνικού συμφέροντος, Ο Κυπριακός λαός εκλέγων την ηγεσίαν του, παρέχει αυτομάτως την εντολήν όπως αύτη συνεννοήται και συνεργάζεται με το Εθνικόν Κέντρον. Εκτός βεβαίως εαν ο κυπριακός ελληνισμός αποφασίση, ως έχει, δικαίωμα,να αποσπασθή από τον Εθνικόν Κορμόν, εις την περίπτωσιν αυτήν διά την Ελλάδα παραμένουν αι ιφιστάμεναι διεθνείς δεσμεύσεις.