2.6.1971: Ο Γεώργιoς Γρίβας από τηv Αθήvα κιvείται στo παρασκήvιo και ιδρύει στηv Κύπρo τη vέα τoυ oργάvωση, τηv ΕΟΚΑ Β.

S-1867

2.8.1971: Ο ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΓΡΙΒΑΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΘΗΝΑ ΚΙΝΕΙΤΑΙ ΣΤΟ ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ ΚΑΙ ΙΔΡΥΕΙ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΤΗ ΝΕΑ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΩΣΗ, ΤΗΝ ΕΟΚΑ Β. ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ Ο ΓΡΙΒΑΣ ΚΑΛΕΙ ΑΝΟΙΚΤΑ ΤΗ ΝΕΟΛΑΙΑ ΠΛΕΟΝ ΝΑ ΕΞΕΓΕΡΘΕΙ ΕΝΩ ΟΙ ΦΟΙΤΗTΕΣ ΚΑΛΟΥΝ ΤΟΝ ΠΡΟΕΔΡΟ ΜΑΚΑΡΙΟ ΝΑ ΕΚΔΙΩΞΕΙ ΚΑΘΕ ΑΝΘΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΑΠΟ ΤΗΝ ΗΓΕΣΙΑ ΚΑΙ ΝΑ ΚΑΛΕΣΕΙ ΤΟΝ ΣΤΡΑΤΗΓΟ ΓΡΙΒΑ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ

Ο Στρατηγός Γεώργιος Γρίβας- Διγενής ήταν μεταξύ εκείνων που είχαν τεθεί υπό περιορισμό μετά το βασιλικό πραξικόπημα στις 13 Δεκεμβρίου 1967.

Ο Πέτρος Πετρίδης, που μελέτησε τις ενέργειες του Γρίβα αυτή την περίοδο μέχρι την ημέρα που άρχισε την οργάνωση μυστικής οργάνωσης, της ΕΟΚΑ Β και ενόπλων ομάδων, έγραψε στην Ιστορική Εγκυκλοπαίδεια της Κύπρου (Περίοδος 1960-74 Τόμος Β, σελ.116):

"Τον Μάρτιο του 1968 ο Στρατηγός Γρίβας κάλεσε στην Αθήνα τον Πανίκο Σωτηρίου, (πρώην μέλος της ΕΟΚΑ). Του είχε διαμηνύσει με δύο πρόσωπα που τον είχαν επισκεφθεί, ότι τον ήθελε για να εκπαιδεύσει τα μέλη αντιχουντικών ομάδων στην τεχνική των δολιοφθορών, τη χρήση εκρηκτικών υλών και όπλων και στην κατασκευή εκρηκτικών υλών από απλά υλικά, όπως ακριβώς είχαν εκπαιδευθεί και οι αγωνιστές της ΕΟΚΑ το 1955-59.

Ο Πανίκος Σωτηρίου ήταν απολύτου εμπιστοσύνης του και επί πλέον διέθετε την αναγκαίαν πείρα, από την εποχή της ΕΟΚΑ και τις δολιοφθορές στις Αγγλικές Βάσεις.

Η εκπαίδευση των ομάδων κράτησε σχεδόν δύο μήνες. Μεταξύ των μελών ήταν ένας απότακτος ταγματάχης, ένας γιατρός, ένας παλιός εργάτης λαστρόμος, ένας λογιστής και πολλοί φοιτητές, κυρίως από την Κύπρο.

Η εκπαίδευση των ομάδων που είχε οργανώσει ο στρατηγός Γρίβας τέλειωσε όταν ο ίδιος βρισκόταν στο νοσοκομείο για εγχείρηση προστάτη στις πρώτες μέρες του Μαϊου του 1968.

Ο Στρατηγός αποκάλυψε στον Πανίκο Σωτηρίου ότι είχε οργανώσει μια μυστική οργάνωση εναντίον του κεθεστώτος των Αθηνών. Τις επόμενες μέρες, όταν θα έβγαινε από το νοσοκομείο, θα επισκεπτόταν την Πελοπόννησο, Κρήτη και Θεσσαλονίκη για να προωθήσει τοπικά την οργάνωση των ομάδων του.

Από τον Σωτηρίου είχε ζητήσει να του ετοιμάζει και να του αποστέλλει όπλα και εκρηκτικά υλικά από την Κύπρο. Ο στρατηγος δεν είχε υπ' όψη του μόνο τη διενέργεια δολιοφθορών αλλά κάτι πιο ευρύ- ανταρτοπόλεμο κατά το πρότυπο της ΕΟΚΑ- που θα προκαλούσε όπως πίστευε την πτώση της χούντας.

Δεν ήταν η πρώτη φορά που προσπαθούσε να εκθέσει το καθεστώς των Αθηνών, το καθεστώς Παπαδοπούλου, για τον οποίο δεν αισθανόταν καμμιά συμπάθεια και δεν του είχε εμπιστοσύνη. Ηδη από τις πρώτες μέρες της απομακρύνσεως του από την Κύπρο, τον Νοέμβριο του 1967 είχε προσπαθήσει να δημιουργήσει καταστάσεις που θα προκαλούσαν προβλήματα γι' αυτούς.

Λίγες μέρες μετά την άφιξη του στην Αθήνα το 1967 είχε δώσει οδηγίες να προκληθούν επεισόδια που θα εξωθούσαν τους τούρκους σε αντίδραση. Ενα δικό του πρόσωπο έφθασε από την Αθήνα, (μετέπειτα στενός του συνεργάτης στην ΕΟΚΑ Β), και πήγαν στον Λιμνίτη και πυροβολούσαν όλη τη νύκτα εναντίον των σπιτιών των τούρκων.

Κατά ένα περίεργο τρόπο, όμως, οι τούρκοι δεν ανακοίνωσαν καν το επεισόδιο αυτό, ενώ κανονικά θα έπρεπε να προκαλέσουν θέμα. Ηταν για την ώρα ικανοποιημένοι με τα όσα είχαν πετύχει, δηλαδή την συμφωνία για απομάκρυνση της Μεραρχίας και του στρατηγού Γρίβα. Δεν ήθελαν να διακινδυνεύσουν την εφαρμογή της για ένα επεισόδιο, που όσο σοβαρό και να ήταν για τους τούρκους του Λιμνίτη, ήταν στην ουσία ασήμαντο και χωρίς ευρύτερη σημασία για την Τουρκία.

Την ίδια περίοδο έφθασε στην Κύπρο από την Αθήνα ο υπασπιστής του Σκλαβενίτης, άγνωστο αν με δική του πρωτροβουλία ή με εντολή του Γρίβα.

Αποστολή του ήταν να συζητήσει με τους οπαδούς του Στρατηγού Γρίβα τρόπους για να εξαναγκάσουν το καθεστώς των Αθηνών να τον επαναφέρει στην Κύπρο. Συζητήθηκε το ενδεχόμενο να κτυπηθούν τουρκικά χωριά και να δημιουργείτο έκρυθμη κατάσταση, ώστε να μεταιωνόταν η απομάκρυνση της μεραρχίας, και ίσως να ανάγκαζε την Ελλάδα να έβγαινε σε πόλεμο με την Τουρκία.

Αλλά η απάντηση του Στρατηγού Γρίβα ήταν τώρα, σύμφωνα με στενούς του συνεργάτες, αρνητική.

Στους σπεσταλμένους που πήγαν να διαβιβάσουν τις σκέψεις αυτές απάντησε:

" Δεν είναι δυνατό να εξαναγκάσουμε τους δειλούς να βγουν στον πόλεμο".

Το σχέδιο αυτό ναυάγησε και έτσι ο Στρατηγός συγκέντρωσε την προσοχή του στην οργάνωση αντικαθεστωτικών ομάδων στην Ελλάδα. Σ' αυτές τις ομάδες στάληκαν από την Κύπρο αυτόματα όπλα με φοιτητές που πηγαινοέρχονταν στην Αθήνα.

Εγιναν δύο τουλάχιστον αποστολές αυτομάτων όπλων και πολλές άλλες πυροκροτητών μηχανισμών για παγιδεύσεις και άλλου υλικού που προμήθευε στην Κύπρο αξιωματικός του Κυπριακού στρατού.

Από τις πληροφορίες που υπάρχουν φαίνεται ότι οι ομάδες αυτές ανέπτυξαν κάποια δράση, αλλά τα μέλη τους συνελήφθησαν. Πιο σοβαρό πλήγμα όμως ήταν η μαζική σύλληψη των μελών τους μαζί με πολλούς άλλους αντιστασιακούς που έγινε για προληπτικούς λόγους, λίγες μέρες πριν από το "δημοψήφισμα" του Σεπτεμβρίου του 1968 που διενήργησε η χούντα.

Μεταξύ εκείνων που συνελήφθησαν ήταν ο Λευτέρης Παπαδόπουλος και ο Μαστρακόλιας, ο άνθρωπος-κλειδί σε όλες τις δραστηριότητες της ΕΟΚΑ Β.

Οι συλλλήψεις αυτές, αλλά και οι γενικώτερες δυσκολίες για δράση από τις ομάδες ανάγκασαν τον Στρατηγό Γρίβα να εγκαταλείψει την προσπάθεια του στην Ελλάδα και να μην αρχίσει να συστηματοποιεί τα σχέδια του για να έλθει στην Κύπρο.

Από την πρώτη μέρα που ανακλήθηκε στην Αθήνα σκεφτόταν πως να γυρίσει, αλλά μόνο από την άνοιξη του 1969 άρχισε να μιλά ανοικτά για τις σκέψεις και τα σχέδια του.

Από το 1969 ο Στρατηγός Γρίβας συζητούσε με τους ανθρώπους του και τους συνεργάτες του την κάθοδο του στην Κύπρο.

Δεν είχε ακόμα καταλήξει στα σχέδια του και σε κανένα δεν έλεγε ανοικτά τα σχέδια του. Χαρακτηριστικό είναι ότι ενώ είχε ήδη δώσει οδηγίες για τη δημιουργία οργανώσεως και την κατάστρωση σχεδίου δράσεως που απέβλεπε στην ανατροπή της Κυβερνήσεως με άλλους συζητούσε το θέμα της καθόδου του στην Κύπρο σαν να ήταν απλή σκέψη.

Ομως είχε ήδη αναθέσει σε στενό συνεργάτη του στρατιωτικό να συγκροτήσει οργάνωση και να ετοιμάσει σχέδιο δράσης.

Αυτό έγινε το 1969 άλλά μόλις το 1970 άρχισε συγκεκριμένη εργασία.

Συγκεκριμένα άνθρωποι του Γρίβα τον είχαν πλησιάσει αρχικά και τον βολιδοσκόπησαν κατά πόσο θα ήταν διατεθειμένος να βοηθήσει για να γίνει μια οργάνωση, κάτι σοβαρό όπως του είπαν.

Η παρατήρηση αυτή ήταν μια αναφορά στο Εθνικό Μέτωπο που μόλις είχε διαλυθεί και που ασφαλώς παρ' όλη την δράση του, ο Στρατηγός Γρίβας αλλά και ο στρατιωτικός συνεργάτης που ήταν από τους ιδρυτές της- αποχώρησε πολύ σύντομα από αυτήν- δεν την θεωρούσαν όπως είχε εξελιχθεί σοβαρή κατάσταση.

Ο στρατιωτικός συνεργάτης του Γρίβα ήταν επιφυλακτικός. Δεν είχε καμμιά ένδειξη ότι η πρωτοβουλία προερχόταν από τον Στρατηγό παρ' όλο που εκείνοι που τον πλησίασαν ήταν άνθρωποι δικοί του. Γι' αυτό ζήτησε ιδιόχειρη επιστολή του Στρατηγού Γρίβα για να είναι και ο ίδιος εξασφαλισμένος.

Ο αγγελιαφόρος δυσκολευόταν, για την ακρίβεια καθυστερούσε να παρουσιάσει επιστολή του Στρατηγού και ο καιρός περνούσε.

Αργότερα τον Αύγουστο ή τον Σεπτέμβριο του 1970 τον πλησίασε άλλος απεσταλμένος του Στρατηγού Γρίβα για τον οποίο αυτή την φορά δεν είχε επιφυλαξεις, γιατί γνώριζε τις στενές σχέσεις του με τον Στρατηγό, διατύπωσε όμως και πάλι επιφυλάξεις, αν επρόκειτο για σοβαρή σκέψη και σχέδια για κάτι συγκεκριμένο και ζήτησε και πάλι ιδιόγραφες οδηγίες από τον Στρατηγό.

Αυτή τη φορά η επιστολή που ζητούσε δεν άργησε να φθάσει.

Επιστρέφοντας στην Κύπρο από την Αθήνα ο απεσταλμένος του Στρατηγού Γρίβα έφερε μαζί του ένα χαρτάκι με μερικές ιδιόχειρες γραμμές, κάτω από τις οποίες υπήρχε η υπογραφή "Γεώργιος Γρίβας- Διγενής".

Το χαρτάκι αυτό καταστράφηκε, αλλά η ουσία του περιεχομένου ήταν περίπου η ακόλουθη:

"Υποβάλατε μου τας απόψεις σας επί της γενικής καταστάσεως εν Κύπρω και εν σχέσει με την πρόοδον της Εθνικής Φρουράς από απόψεως στρατιωτικών ασκήσεων, αξιομάχου κλπ και ενημερώσατε με επί της πολιτικής καταστάσεως εν Κύπρω".

Σε απάντηση ο συνεργάτης του Γρίβα του υπέβαλε μια λεπομερή έκθεση και πήρε περαιτέρω εντολές να συνεχίσει την τακτική ενημέρωση του, ώστε ο Στρατηγός να σχηματήσει μια ολοκληρωμένη εικόνα της καταστάσεως και να προσαρμόσει τα σχέδια του ανάλογα.

Η τακτική αυτή επικοινωνία συνεχίστηκε για μεγάλο διάστημα και η σχετική αλληλογραφία που διαβιβαζόταν μέσω εμπίστου προσώπου του Στρατηγού ήταν πάντα γραμμένη σε κώδικα που είχε στείλει ο ίδιος ο Γρίβας.

Ο κώδικας βασιζόταν σε αριθμούς. Κάθε γράμμα του αλφαβήτου αντιπροσωπευόταν από έξη αριθμούς, από τους οποίους όμως μόνο οι δύο είχαν σημασία. Για παράδειγμα το "Α" αντιπροσωπευόταν από έναν εξαφήψιο αριθμό 322462, από τον οποίο μόνο οι δύο μεσαίοι αριθμοί δηλαδή το 24 είχαν σημασία. Οι δύο αριθμοί της αρχής και του τέλους ήταν απλοί "σχετικοί" αριθμοί και θα μπορούσαν να ήταν οιοιδήποτε άλλοι.

Η αλληλογραφία αυτή σε κώδικα παρ' όλο που έπαιρνε αρκετό χρόνο, τόσο για την κωδικοποίηση των επιστολών όσο και για την αποκωδικοποίηση απαντήσεων του Στρατηγού, συνεχίστηκε μέχρι την κάθοδο του Στρατηγού στην Κύπρο, δηλαδή περισσότερο από ένα χρόνο.

Παράλληλα με τις οδηγίες για ενημερωτικές εκθέσεις ο Στρατηγός έδωσε εντολή στον συνεργάτη του να συγκροτήσει στρατιωτική οργάνωση και σχέδιο δράσεως που θα του τα υπέβαλλε αυτή την φορά όχι με κώδικα αλλά με απλή γλώσσα.

Το σχέδιο δράσεως ολοκληρώθηκε σε δυο μήνες και συνοδευόταν από χάρτες. Ο Στρατηγός Γρίβας το είχε στα χέρια του τους πρώτους μήνες του 1971 και σε γενικές γραμμές προέβλεπε τα εξής:

- Ψυχολογική προετοιμασία του λαού.

- Ανεύρεση εμψύχου υλικού και δημιουργία πυρήνων.

- Ανεύρεση χώρων δράσεως για ανταρτικά τμήματα, λίγα και ευέλικτα, από απόψεως καλύψεως αποκρύψεως και αυτοδιαλύσεως.

- Δημιουργία μικρού αριθμού αξιωμάχων ομάδων στις πόλεις και την ύπαιθρο και υπαγωγή τους σε τομείς.

- Επέκταση του αριθμού των ομάδων.

- Δημιουργία ομάδων εκτελεστών και ομάδων και δολιοφθορέων.

- Διεύρυνση και επέκταση της οργανώσεως σε όλη την Κύπρο αναλόγως των εξελίξεων.

Μαζί με το σχέδιο υπεβλήθη ενημερωτική έκθεση που ανέφερε ότι η συγκρότηση των ομάδων ήταν σχετικά εύκολη, εξ αιτίας της πρόσφατης δράσεως του Εθνικού Μετώπου, τα πρώην μέλη του, τα περισσότερα από τα οποία ήταν αγνοί και ιδιεολόγοι αγωνιστές, με δράση στην ΕΟΚΑ και των Αγγλων ήταν πρόθυμοι να αγωνισθούν και πάλι.

Οι πρώτοι πυρήνες της νέας οργανώσεως σχηματίστηκαν στη Λεμεσό, στην επαρχία Αμμοχώστου και τις περιοχές της Πιτσιλιάς και της Σολέας.

Την εποχή εκείνη ο αριθμός των μελών της οργανώσεως που είχε συγκροτηθεί με κάθε μυστικότητα ήταν γύρω στα 350 πρόσωπα, που είχαν στρατολογηθεί από πρόσωπο που μετά ανέπτυξε σημαντική δράση και έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ΕΟΚΑ Β μέχρι και το πραξικόπημα.

Η εκτίμηση τότε ήταν ότι με μια τέτοια οργάνωση και τον οπλισμό που βρισκόταν στα χέρια της θα μπορούσε να επιτευχθεί κατάληψη της εξουσίας μέσα σε μια μόνο νύκτα, γιατί το κράτος δεν διέθετε, από τη μια αρκετές δυνάμεις για να αντιμετωπίσει και από τη άλλη δεν περίμενε μια τέτοια ενέργεια, πράγμα που πρόσφερε το πλεονέκτημα του αιφνιδιασμού.

Πράγματι μετά την υποβολή του σχεδίου για τη διάρθρωση της οργανώσεως, ο Στρατηγός Γρίβας ζήτησε να καταρτισθεί έναν σχέδιο για την κατάληψη της εξουσίας.

Το σχέδιο καταρτίσθηκε και υπεβλήθη σε σύντομο χρονικό διάστημα. Ο Στρατηγός διεμήνυσε από την Αθήνα ότι θα έπρεπε να ήταν όλοι έτοιμοι για ο,τιδήποτε, χωρίς όμως να αναφέρει τι συγκεκριμένα είχε υπ' όψη του να κάμει ο ιδιος.

Το σχέδιο αυτό, παρ' όλο που είχε πολλλές ομοιότητες, δεν ήταν το σχέδιο "Απόλλων" που καταρτίσθηκε από άλλους. Βασικά όμως ο στόχος ήταν ο ίδιος και διέφεραν τα δύο σχέδια απλώς στις λεπτομέρειες του τρόπου δράσεως, και κυρίως στο ότι το πρώτο βασιζόταν στο στοιχείο του αιφνιδιασμού, αντίθετα με το σχέδιο "Απόλλων".

Εκτός από τους 350 που αρχικά είχαν μυηθεί και στελεχώσει την οργάνωση στα πρώτα στάδια της, έγινε παράλληλη προσπάθεια διεισδύσεως στην Εθνική Φρουρά.

Σε λίγο διάστημα όλο το σώμα των καταδρομών, από τους αξιωματικούς μέχρι και τον τελευταίο άνδρα ήταν καθαρά γριβικό σώμα, ενώ τα τεθωρακισμενα είχαν μυηθεί κατά τα τρία τέταρτα.

Εγιναν ακόμα σχέδια για την κλοπή όλων των τσέχικων όπλων που βρίσκονταν από το 1966 στις αποθήκες της εφεδρικής δυνάμεως της αστυνομίας και είχαν μυηθεί αρκετοί που μπορούσαν να βοηθήσουν σ' αυτή την επιχείρηση που τελικά όμως δεν έγινε.

Από την Αθήνα ο Στρατηγός Γρίβας ρωτούσε πότε θάταν όλα έτοιμα για να έλθει στην Κύπρο. Η απάντηση ήταν στις αρχές του 1971 ότι όλα ήταν έτοιμα, η οργάνωση ήταν αρκετά αξιόμαχη και θα μπορούσε να επιτύχει τον αιφνιδιασμό που ήταν το βασικό στοιχείο του σχεδίου για κατάληψη της εξουσίας.

Ομως η απάντηση που έδωσε ο Στρατηγός ήταν: "Θα σας ενημερώσω μελλοντικώς για την κάθοδο μου".

Ο Στρατηγός συζητούσε στην Αθήνα το θέμα της αφίξεως του στην Κύπρο, δεν είχε ακόμα καταλήξει σε οριστικές αποφάσεις- πως θα δρούσε και πότε θα ερχόταν.

Συζητούσε με όλους όσους πήγαιναν να τον δουν, αλλά δεν έλεγε ποια ήταν τα δικά του σχέδια.

Δρούσε πάντα με τον δικό του συνωμοτικό τρόπο και δεν αποκάλυπτε τις πραγματικές του σκέψεις, φαίνεται όμως ότι και εκείνος δεν είχε ακόμα καταλήξει σε οριστικές αποφάσεις.

Είναι χαρακτηριστικό του τρόπου με τον οποίο εργαζόταν ότι στις αρχές του 1971 όταν είχε ήδη συγκροτηθεί η οργάνωση και ήταν σχεδόν έτοιμα τα σχέδια δράσεως, δεν αποκάλυψε τίποτε στους Εφέδρους Αξιωματικούς.

Μια αντιπροσωπεία της Ομοσπονδίας Εφέδρων αξιωματικών, που τον είχε επισκεφθεί στις αρχές του 1971- είχε τακτικές επαφές μαζί του- τον προέτρεπε να μην έλθει στην Κύπρο πριν δημιουργηθεί αξιόμαχη οργάνωση. Η απάντηση του ήταν: "Δεν χρειάζεται...μόνο 30 λεβέντες εφέδρους θέλω με τον οπλισμό τους...".

Η επιφυλακτικότητα του αυτή ίσως να οφειλόταν και στη δυσπιστία του, ανησυχούσε για την διαρροή των συγκεκριμένων σχεδίων του και δεν ήθελε να τα αποκαλύψει.

Παρ' όλο που οι Εφεδροι ήταν δικό του Σώμα, γιατί ο ίδιος είχε ιδρύσει την Ομοσπονδία τους τον Μάρτιο του 1967, καλώντας από την Αθήνα δικηγόρους που κατάρτισαν το καταστατικό της, δεν είχε εμπιστοσύνη σε ωρισμένα από τα ηγετικά μέλη της.

Σε συνάντηση που είχαν τέσσερα μέλη του Συμβουλίου της, ο Γρίβας ήταν ιδιαίτερα επιφυλακτικός. Και αυτό γιατί ο ένας από τους τέσσερις, όπως πίστευε ο Στρατηγός Γρίβας ήταν άνθρωπος της χούντας. Την άλλη μέρα, όταν ξανασυναντήθηκαν οι τρεις από αυτούς με τον Στρατηγό, τους έκαμε σφοδρές παρατηρήσεις γιατί είχαν πάρει μαζί τους τον τέταρτο που θα έλεγε, όπως είχε, τα πάντα στη χούντα.

Δεν ήταν όμως μόνο οι αυτόκλητοι αλλά οπωσδήποτε ευπρόσδεκτοι επισκέπτες, στο σπίτι του Στρατηγού.

Ο ίδιος είχε καλέσει αρκετές συσκέψεις στο σπίτι του, στο Χαλάνδρι για να συζητήσει τι θα έπρεπε να κάμει. Σε μια τέτοια σύσκεψη, στην οποία πήραν μέρος οι περισσότεροι Κύπριοι αξιωματικοί που υπηρετούσαν τότε στην Αθήνα συζήτησαν πως θα μπορούσε να ενισχύσει τον Πρόεδρο Μακάριο.

Οσο και να φαίνεται περίεργο, αυτός ήταν ο σκοπός του τότε. Ηταν η εποχή της συναντήσεως της Λυσσαβώνας και ο Στρατηγός παρ' όλο που δεν είχε σχέσεις με το καθεστώς Παπαδοπούλου έπαιρνε τις πληροφορίες του από ωρισμένους ανθρώπους του μέσα σο καθεστώς με τους οποίους είχε επαφή.

Σε μια τέτοια σύσκεψη η πρώτη κουβέντα του όπως αφηγείται ένας από τους αξιωματικούς που πήραν μέρος που ας σημειωθεί ότι δεν ανήκε στις τάξεις της ΕΟΚΑ Β και είχε εκφράσει αντίθεση στα σχέδια του ήταν: " Για όνομα του θεού, να βοηθήσουμε τον Αρχιεπίσκοπο γιατί αυτοί εδώ τον πιέζουν...".

Συζήτησε διεξοδικά με τους αξιωματικούς πως μπορούσε να βοηθήσει και έλεγε ότι ήταν διατεθειμένος να τεθεί ακόμα και κάτω από τις διαταγές του Αρχιεπισκόπου. Μέχρι τότε δεν ετέθη ακόμα θέμα καθόδου του στην Κύπρο.

Στις συσκέψεις αυτές, που γίνονταν τακτικά, είχαν εκφρασθεί βασικά δύο απόψεις:

1. Να έλθει στην Κύπρο και να αναλάβει καθαρώς ενωτικό αγώνα για ανατροπή, αν παρίστατο ανάγκη και της Κυβερνήσεως. Γιατί μέχρι τότε ο Στρατηγός πίστευε ότι ήταν αρκετό να έλθει στην Κύπρο για να αναζωπυρωθεί το ενωτικό αίσθημα του λαού που θα τον ακολουθούσε, με αποτέλεσμα η Κυβέρνηση του προέδρου Μακαρίου να βρεθεί στην ανάγκη να ακολουθήσει ενωτική πολιτική.

2. Ο αγώνας του να μη προσλάβει πολιτικό σκοπό, αλλά απλώς να αποβλέπει στην ενίσχυση του προέδρου Μακαρίου, ώστε να αντιδράσει στα σχέδια της χούντας και στους συμβιβασμούς της χωρίς να τον απασχολεί το αν ο Μακάριος ήταν καλός ή όχι και να έλθει σε σύγκρουση μαζί του τότε μόνο αν διαπίστωνε ότι δεν ήταν διατεθειμένος ν' ακολοθυθήσει τη γραμμή της Ενώσεως.

Με την πρώτη άποψη συντάχθηκαν μερικοί- η μειοψηφία- που αργότερα αναμίχθηκαν ενεργά στην ΕΟΚΑ Β τόσο αξιωματικοί όσο και πολίτες από την Κύπρο.

Με τη δεύτερη άποψη τάχθηκαν οι περισσσότεροι, οι οποίοι εξέφρασαν και την γνώμην ότι για να ενισχυθεί ο Μακάριος θα ήταν ανάγκη να κατέβει στην Κύπρο ο Στρατηγός Γρίβας ή ότι, εν πάση περιπτώσει, και αν ερχόταν θα έπρεπε να τηρήσει εξωπολιτική στάση.

Μερικοί από εκείνους που πήραν μέρος στις συσκέψεις αυτές που ήταν και οι λίγοι, αμφισβήτησαν αν ο Στρατηγός Γρίβας είχε το δικαίωμα να γίνει "ελέω Θεού" αρχηγός του αγώνος και είπαν ότι θα έπρεπε αντίθετα να σχηματισθεί ένα επιτελείο για να παίρνει συλλογικές αποφάσεις και να επεξεργάζεται τα σχέδια δράσεως. Ομως ο Στρατηγός εξακολουθούσε να μη εκδηλώνει τις προθέσεις του.

Σύντομα όμως φάνηκε καθαρά ότι απώτερος σκοπός του ήταν να έλθει στην Κύπρο και να αναλάβει και πάλι δράση σαν μόνος αρχηγός, νέο αγώνα που θα στρεφόταν μόνο εναντίον του Προέδρου Μακαρίου αλλά και εναντίον της χούντας, την οποίαν θεωρούσε ενδοτική και επικίνδυνη για την Κύπρο.

Η ανάμιξη του Καρούσου (Ελλαδίτη στρατιωτικού που είχε υπηρετήσει στην Κύπρο στο παρελθόν) στην προσπάθεια αυτή δεν άφηνε αμφιβολίες ότι ο αγώνας θα στρεφόταν και κατά του κεθεστώτος προς το οποίον ήταν αντίθετος, και από το οποιο είχε διωχθεί.

Για τις προθέσεις αυτές του Στρατηγού Γρίβα είχε ενημερωθεί ο Πρόεδρος Μακάριος από τον Ταγματάρχη Αχιλλίδη, έναν από εκείνους που πήραν μέρος στις συσκέψεις που αργότερα ενημέρωσε και τον Στρατηγό για τη συνομιλία του με τον Μακαριώτατο.

Ετσι ο Πρόεδρος Μακάριος ήξερε τις προθέσεις και τις σκέψεις του Στρατηγού Γρίβα.

Οταν πληροφορήθηκε τις προθέσεις του Στρατηγού ο Μακαριώτατος δεν εξεδήλωσε- τουλάχιστον δεν άφησε να διαφανεί- οποιαδήποτε αντίδραση, παρατήρησε όμως ότι οπωσδήποτε θα αντιδρούσε η Τουρκία.

Θα ανησυχούσε όμως και ο ίδιος από ένα τέτοιο ενδεχόμενο παρ' όλο που δεν έδειξε ανησυχία, η παρουσία του Στρατηγού στη Κύπρο, κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες θα δημιουργούσε προβλήματα, έστω και αν ο Στρατηγός δεν θα στρεφόταν εναντίον του.

Η σκέψη του Γρίβα, όπως τη διαμήνυσε και προς τους ανθρώπους που συγκροτούσαν την οργάνωση στην Κύπρο, ήταν κάπως απογοητευτική.

Πίστευε ότι αρκούσε η παρουσία του για να κινητοποιηθεί ο λαός και να εξαναγκάσει τον Πρόεδρο Νακάριο να ακολουθήσει την γραμμή του. Παραγνώριζε όμως και την νοοτροπία και τη θέληση του Προέδρου Μακαρίου να ακολουθεί την δική του πολιτική.

Γι' αυτό βασική επιδίωξη του Στρατηγού όπως έλεγε ήταν να "συνεργασθεί" με τον πρόεδρο Μακάριο μόνο στην περίπτωση που δεν θα εξασφάλιζε αυτή την συνεργσία να προσπαθούσε να τον παραμερίσει χωρίς και να τον εξοντώσει.

Παράβλεπε και εδώ το αδύνατο παραμερισμού του Προέδρου Μακαρίου χωρίς δυναμικά μέσα.

Στην υστάτη περίπτωση που θα βρισκόταν στην ανάγκη να εξουδετερώσει δυμαμικά τον πρόεδρο της Δημοκρατίας τα σχέδια του ήταν να ενισχύσει την Αμυνα της Κύπρου και να εκβιάσει το κεθεστώς των Αθηνών με τη δημιουργία καταστάσεων να ενδιαφερθεί όπως έλεγε και να κοιτάξει και την Κύπρο.

Στο μεταξύ πριν καταλήξει οριστικά στην απόφαση να κατέβει στην Κύπρο, ο Στρατηγός εξακολουθούσε να καλλιεργεί το κλίμα με δηλώσεις και μηνύματα του.

Σε ένα τέτοιο μήνυμά του προς την συγκέντρωση των κυπρίων φοιτητών της Αγγλίας που έγινε στις 15 Ιανουαρίου 1971 με την επέτειο του ενωτικού δημοψηφίσματος ο Στρατηγός Γρίβας επέκρινε την Κυπριακήν ηγεσία γιατί αγνοούσε την επέτειο και καλούσε τους ιεράρχες της Κύπρου να έχουν τουλάχιστον υπ' όψη τους το παράδειγμα του Μακαρίου του Β που είχε κάμει το δημοψήφισμα.

Αλλά και πάλι το πιο ουσιατικό μέρος του μηνύματος του αποτελούσε προτροπή προς τη νεολαία ν' αγωνισθεί.

Ανέφερε συγκεκριμένα:

"Εύγε εις την ελληνικήν Κυπριακήν Νεολαίαν, εις στιγμάς απεμπολήσεως Εθνικών Ιδεωδών και όταν ηγέται οι οποίοι είχον υποχρέωσιν πρώτοι να εορτάσουν την εθνική επέτειον του Κυπριακού δημοψηφίσματος, σιωπούν ή και ακόμη συνιστούν να μη διαταραχθή η γαλήνη των.

Σεις, περιφρονούντες τους εθνικώς μειοδοτούντας δίδεται το "ΠΑΡΩΝ" εις το σημερινόν προσκλητήριον, συνδέοντες το ηρωϊκόν παρελθόν με εκείνο, το οποίον επιτάσσει το καθήκον της στιγμής.

Εκδηλώνετε ούτω την θέλησιν σας να συνεχίσετε τον αγώνα των Αυξεντίου, Μάτση, Δράκου, Παρίδη, Κυπριανού, της δεκάδος των άλλων απαγχονισθέντων και των άλλων μαρτύρων της Κυπριακής εποποιϊας, διακηρύττετε επίσης εις τους χειριζομένους το κυπριακόν, οι οποίοι εκ του μακρόθεν μόνον παρηκολούθουν τον επικόν αγώνα του Κυπριακού λαού, καιροσκόποι θεαταί, ότι δεν δύνανται σήμερον να αποφασίζουν περί της τύχης ενός μαρτυρικού λαού, ερήμην αυτού, αλλ' ότι πρέπει και να γνωρίζουν ότι η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΛΕΞΙΣ δεν ανήκει σ' αυτούς αλλά σε ΣΑΣ, τα άλκιμα κυπριακά νειάτα.

Εχει σημασία νη υπογράμμιση των λέξεων η ΤΕΛΕΥΤΙΑΑ ΛΕΞΙΣ από τον ίδον τον Στρατηγό Γρίβα.

Και λίγο αργότερα τον Μάρτιο του 1971, απαντώντας σε πρόσκληση της χήρας του Πολυκάρπου Γεωργκάτζη να παραστεί στο πρώτο ετήσιο μνημόσυνο του της έγραφε:

"Εθλίβην τα μέγιστα διά την άνανδρον δολοφονίαν του. Δυστυχώς δεν δύναμαι να παραστώ εις το μνημόσυνον διότι απαγορεύεται η έξοδος μου, εξ Ελλάδος και η είσοδος μου εις Κύπρον, θα ήτο πράγματι δι' εμέ η εκεί παρουσία μου μια ευκαιρία να δείξω τα αισθήματα, τα οποία με κατέχουν δι' ένα αγωνιστήν με τον οποίον με συνδέουν κοινοί αγώνες υπέρ της ελευθερίας της Κύπρου. Θα τηρήσω ζωηράν ανάμνησιν των υπηρεσιών τας οποίας προσέφερε κατά τον αγώνα της ΕΟΚΑ.

Επί τη ευκαιρία έχω να σας διαβεβαιώσω ότι επανειλημμένως του ετόνισα ότι η συνεργασία του με τον Μακάριο θα ήτο καταστροφή δι' αυτόν. Δυστυχώς δεν εισηκούσθην".

Η μεταστροφή του Στρατηγού Γρίβα έναντι του πρώην αγωνιστή του ήταν αξιοσημείωτη. Είχε έλθει σε προσωπική και εξοντωτική σύγκρουση μαζί του το 1964 και επανειλημμένα είχε ζητήσει την απομάκρυσνη του από τη θέση του στο Υπουργείο Εσωτερικών και αμύνης. Οι σχέσεις τους ήταν τεταμένες σε τέτοιο σημείο, ώστε απέφευγαν να βρεθούν πρόσωπο με πρόσωπο.

Κάποτε σε στιγμές οργής είχε εκφρασθεί με όχι και τόσο κολακευτικά λόγια για την προσφορά του Γιωρκάτζη στον αγώνα της ΕΟΚΑ.

Ενα μήνα πριν από την άφιξη του στην Κύπρο και συγκεκριμένα στις 2 Αυγούστου 1971, ο Στρατηγός Γρίβας καλούσε την φοιτητική νεολαία, ανοικτά πια, να εξεγερθεί, αυτό έγινε με μήνυμα του που έστειλε στο 9ο Πανσπουδαστικό Συνέδριο της ΟΕΦΕΚ στην Λευκωσία και μια συνοδευτική επιστολή στην οποία εξηγούσε γιατί δεν παρέστη ο ίδιος:

"Ούτε η ελληνική Κυβέρνησης ούτε η κυπριακή Κυβέρνησις επιτρέπουν την περουσία μου εις Κύπρον, δύνασθε μόνοι να εικάσετε τους λόγους".

Στο πολύ εύγλωττο μήνυμά του, ιδιαίτερα για τον Πρόεδρο Μακάριο που είχε ενημερωθεί και γνώριζε τις προθέσεις του, άφηνε πολύ καλά να εννοηθεί ότι γι' αυτόν ήδη ο κύβος είχε ριφθεί. Η απόφαση του να έλθει στην Κύπρο ήταν οριστική.

Γι' αυτό έλεγε στους φοιτητές:

"Ευρισκόμεθα στην δωδεκάτην ώαρν. Η εποχή των λόγων παρήλθεν. Είναι η στιγμή των έργων. Ατομα χωρίς εθνικήν φλόγα και εθνικά ιδανικά, ενδιαφερόμενα μόνον πως θα διατηρήσουν τας θέσεις πο υατέχουν κατεβαράρθρωσαν το εθνικόν θέμα της Κύπρο. Αντί να απαιτήσουν εκείνο που δικαιούμεθα, εκείνο που ως ιεράν υποθήκην κατέλιπον οι πρόγονοι μας και οι μάρτυρες της κυπριακής Ελευθερίας, επεδόθησαν εις εν ανήθικον παζάρευμα με τους διαφόρους παρεισάκτους και μνηστήρας της Κύπρου".

Το απόσπασμα αυτό αφορούσε τις προτάσεις που είχαν υποβληθεί στους τούρκους και στις προτάσσεις που μελετούσε να υποβάλει ο Παπαδόπουλος στους τούρκους στον απ' ευθείας διάλογο με την Αγκυρα.

Συνέχιζε:

"Αντιλαμβανόμενοι την οργήν του λαού, φοβούμενοι την κρίσιν της αδεκάστου Ιστορίας η οποία θα τους καταχωρήση εις τη μαύρην σελίδα της προδοσίας του Εθνους επιζητούν νυν να δικαιολογηθούν επιρρίπτοντες οι μεν τας ευθύνας εις τους δε. Και παριστάμεθα προ οικτρού θεάματος, οι ένοχοι του κυπριακού δράματος να τολμούν να εμφανίζωνται ως δήθεν αγωνιζόμενοι να περισώσουν το θύμα των από το βάραρθρον εις το οποίον όμως οι ίδιοι το έρριψαν, και διεκδικούν, χωρίς ντροπήν, τον τίτλον του μάρτυρος και φέροντος τον σταυρόν του μαρτυρίου της Κύπρου. Αναίδεια εθνική πώρωσις, αναισχυντία, οικτρόν κατάντημα ηγεσίας.

Και αυτοί μεν "ουκ οίδασι τι ποιούσι". Σεις όμως τι θα πράξετε; Θα παρίστασθε συνεχώς θεαταί της μακαβρίου σκηνής της συλήσεως ενός πτώματος το οποίον οι διαχειριζόμενοι το Κυπριακόν προσπαθούν ακόμη να καρπωθούν αφαιρούντες ό,τι ακόμη του απέμεινεν; Θα συνταυτίσετε τους εαυτούς σας με την Εθνοπροδοσίαν; ΟΧΙ, Αναμένομεν από την σπουδάζουσαν νεολαίαν να λάβη εις χείρας της το φραγγέλλιον και ως άλλοι Ναζωραίοι να εκδιώξη τους προδίδοντας την Κύπρον.

Να διακηρύξη προς πάσαν κατεύθυνσιν ότι το αίμα των αγωνιστών της Κυπριακής ελευθερίας έγραψεν ήδη με ανεξίτηλα γράμματα την λέξιν ΕΝΩΣΙΣ την οποίαν δεν δύναται να σβήση ο σίελος αναξίων ηγετών, οι οποίοι άλλωστε ουδεμίαν σχέσιν έχουν με τον απελευθερωτικόν αγώνα της Κύπρου.

Κυπριακή νεολαία: Καλείσθε ΣΕΙΣ τώρα να αποπερατώσετε το έργον το οποίον εθεμελιώθη με το αίμα των μεγάλων νεκρών μας. Εάν δεν το πράξετε, το Πανελλήνιον και η Ιστορία θα σας κατακρίνη.

ΑΝΑΜΕΝΟΜΕΝ ΕΡΓΑ.

Με πολλλην αγάπην

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΓΡΙΒΑΣ- ΔΙΓΕΝΝΣ

Ο Κυβερνητικός εκπρόσωπος στη Λευκωσία απέφυγε να σχολιάσει το μήνυμα του Στρατηγού, το σχολίαζε όμως έμπρακτα ο Πρόεδρος Μακάριος, όταν αρνήθηκε μετά το τέλος του Συνεδρίου, να δεχθεί τους φοιτητές για να του επιδώσουν υπόμνημα με τα αιτήματά τους.

Σε αντίδραση οι φοιτητές κήρυξαν απεργία πείνης έξω από το Αρχιεπισκοπικό Μέγαρο, την οποίαν έλυσαν ύστερα από παρέμβαση του Υπουργού Παιδείας Φρίξου Πετρίδη.

Ομως ο Κυβερνητικός εκπρόσωπος εξήγησε:

"Στοιχεία ξένα προς τους φοιτητάς και αντιτιθέμενα προς την Κυβέρνησιν ενθαρρύνουν τους φοιτητάς να προβαίνουν εις ενεργείας κατά της κυβερνήσεως. Μέλη της ηγεσίας των φοιτητών συνειργάσθησαν με ηγέτας κόμματος και κατήρτισαν από κοινού τα σχέδια των εκδηλώσεων.

Η πορεία προς το Προεδρικόν Μέγαρον έγινε διά πολιτικούς λόγους. Η Κυβέρνησις είναι πεπεισμένη ότι η πλειοψηφία των φοιτητών δεν εγκρίνουν τας ενεργείας αυτάς και αν ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας εδέχετο αντιπροσωπείαν της ΟΕΦΕΚ θα ενεργούσε εις βάρος της επιθυμίας της πλειοψηφίας των φοιτητών".

Η δήλωση αυτή που δεν περιείχε περισσσότερες λεπτομέρειες. Θα μπορούσε να θεωρηθεί απλώς σαν προσπάθεια δικαιολογήσεως της αρνήσεως του προέδρου Μακαρίου να δεχθεί τους φοιτητές.

Ομως το ψήφισμα του πανσπουδαστικού συνεδρίου για το Κυπριακό δεν άφηνε καμμιά αμφιβολία ότι το περιεχόμενο του ήταν υποβολιμαίο. Το ψήφισμα στρεφόταν και κατά της Κυπριακής κυβερνήσεως και κατά της χούντας, οπωσδήποτε ύστερα από οδηγίες που προέρχονταν από τον Στρατηγό.

Αναφερόταν στο ψήφισμα:

"1. Καταδικάζομεν τας πιέσεις τας οποίας υφίσταται ο κυπριακός ελληνισμός, οθενδήποτε και αν προέρχωνται αύται, περί λύσεων απαραδέκτων και τονίζομεν ότι αι τοιαύται προθέσεις θα εύρουν αντιμετώπους πρώτους ημάς την φοιτητιώσαν νεολαίαν.

2. Καταδικάζομεν το περιεχόμενον της προ τινος δημοσιευθείσης επιστολής του Ελληνος Πρωθυπουργού και καλούμεν τούτον όπως εγκαταλείψη πάραυτα τους μέχρι σήμερον ακροβατισμούς τους και ακολουθήση πολιτικήν αναξίαν της ελληνικής Ιστορίας και του ενδόξου σρτατού.

3. Η σοβαρότης του Κυπριακού προβλήματος επιβάλλει την ελευθέραν και υπεύθυνον συζήτησιν εν Ελλάδι ήτις αποτελεί τον πλέον ορθόδοξον τρόπον αντμετωπίσεως του εθνικού θέματος. Η έναρξις ελευθέρου διαλόγου επιβάλλεται διότι είναι η μόνη οδός ήτις εγγυάται την ορθότητα της χαραχθηησομένης γραμμής.

4. Καταδικάζομεν γενικώς την ακολουθουμένην πολιτικήν των υποχωρήσεων και των αβροτήτων προς τους τούρκους, την οποίαν ακολουθούν αι κυβερνήσεις Αθηνών-Λευκωσίας.

5. Καλούμεν τον Πρόεδρον Μακάριον όπως πάραυτα εκδιώξη κάθε ανθελληνικόν στοιχείον εκ της ηγεσίας και καλέση τον Στρατηγόν Γρίβαν Διγενήν εις Κύπρον, δημιουργών ούτω εμπράκτως και οχί διά λόγων αρραγές εσωτερικόν μέτωπον.

6. Καλούμεν τον ελληνισμόν της Μητρός πατρίδος, του οποίου την θέσιν επί μελλοντικών εξελίξεων του Κυπριακού ουδείς δύναται να προκαθορίση, αλλά αντιθέτως η ιστορία του του επιτάσσει να ίσταται παρά το πλευρόν των αδελφών του και τον Κυπριακόν ελληνισμόν να προετοιμάσουν εαυτούς διά να συνεχίσουν τον ανηφορικόν αγώνα προς την ελευθερίαν προς επίτευξιν της ΕΝΩΣΕΩΣ των δύο τμημάτων του ελληνισμού.

Είναι και σ' αυτό το ψήφισμα διάχυτη η επιδίωξη του Στρατηγού Γρίβα να προετοιμάσει ψυχολογικά τον λαό, να έλθει στην Κύπρο και να ξαναρχίσει πάλι τον αγώνα.

Μέχρι ποίου σημείου όμως εκτιμήθηκαν ορθά και το μήνυμα και το ψήφισμα είναι άγνωστο.