19.2.1970: Αρχίζoυv διεργασίες για διεvέργεια τωv δεύτερωv βoυλευτικώv εκλoγώv. Η Βoυλή απoφασίζει όπως διεξαχθoύv oι εκλoγές με τo πλειoψηφικό σύστημα εvώ o Μακάριoς ξεκαθαριζει ότι επιθυμει εκλoγική συvεργασία όλωv της συμπoλίτευσης.

S-1847

19.2.1970: ΑΡΧΙΖΟΥΝ ΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ ΓΙΑ ΔΙΕΝΕΡΓΕΙΑ ΤΩΝ ΔΕΥΤΕΡΩΝ ΒΟΥΛΕΥΤΙΚΩΝ ΕΚΛΟΓΩΝ. Η ΒΟΥΛΗ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ ΟΠΩΣ ΟΙ ΕΚΛΟΓΕΣ ΔΙΕΞΑΧΘΟΥΝ ΜΕ ΤΟ ΠΛΕΙΟΨΗΦΙΚΟ ΕΚΛΟΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ, ΕΝΩ Ο ΜΑΚΑΡΙΟΣ ΞΕΚΑΘΑΡΙΖΕΙ ΟΤΙ ΕΠΙΘΥΜΕΙ ΕΚΛΟΓΙΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΟΛΗΣ ΤΗΣ ΣΥΜΠΟΛΙΤΕΥΣΗΣ

Ενώ οι παράνομοι του Εθνικού Μετώπου συνέχιζαν τη δράση τους στο πολιτικό προσκήνιο συνεχίζονταν και οι διεργασίες για διενέργεια βουλευτικών εκλογών, των πρώτων βουλευτικών εκλογών από το 1959 μια και η θητεία της Βουλής

ανανεωνόταν κάθε χρόνο λόγω της έκτακτης κατάστασης που επικρατούσε στο νησί από το Δεκέμβρη του 1963.

Ηδη είχαν δημιουργηθεί διάφορα κόμματα (Ενιαίο, Προοδευτικό, Προοδευτική, ΕΔΕΚ και ΔΕΚ).

Σε πολλούς δεν άρεσε το υφιστάμενο εκλογικό σύστημα του πλειοψηφικού γιατί θεωρείτο πολύ αντιδημοκρατικό. Με το σύστημα αυτό αν ένα κόμμα πλειοψηφούσε έστω και με μια ψήφο σε οποιανδήποτε εκλογική περιφέρεια εξασφάλιζε όλες τις έδρες.

Υπέρ του συστήματος αυτού τασσόταν το Ενιαίο Κόμμα της Δεξιόφρονης Παράταξης με ηγέτη τον Γλαύκο Κληρίδη ενώ βασικός αντίποδας του ήταν η αριστερά και η Εδέκ που τάσσονταν υπέρ της απλής αναλογικής, σύμφωνα με το οποίο το κάθε κόμμα αντιπροσωπεύεται στη Βουλή ανάλογα με τη δύναμη του.

Ευρεία συζήτηση για το θέμα έγινε στις 19 Φεβρουαρίου 1970.

Ο Εζεκίας Παπαϊωάννου, Γενικός Γραμματέας του ΑΚΕΛ ανέφερε ότι η κυπριακή Αριστερά θεωρεί το ισχύον εκλογικό σύστημα αντιδημοκρατικό και υποστηρίζει τη διεξαγωγή εκλογών με την Απλή Αναλογική.

Ημείς, είπε ο Εζεκίας Παπαϊωάννου υποστηρίξαμεν και υποστηρίζομεν το εκλογικόν σύστημα της Απλής Αναλογικής ως δημοκρατικόν και διά του οποίου εξασφαλίζεται δημοκρατική εκπροσώπηση και λειτουργία του πολιτεύματος.

Εναντίον του υφυσταμένου εκλογκού συστήματος τάχθηκε και ο βουλευτής Πέτρος Στυλιανού, του Πατριωτικού Μετώπου που είχε αρχίσει επαφές με το Κόμμα της ΕΔΕΚ του Βάσου Λυσσαρίδη, ο οποίος υποστήριξε επίσης τη διενέργεια εκλογών με το σύστημα της Απλής ή Ενισχυμένης Αναλογικής.

Το σύστημα αυτό, είπε οδηγεί εις την άνθησιν ομογενών πολιτιστικών καταστάσεων ενώ το πολυεδρικόν σύστημα οδηγεί εις την εξαφάνισιν υγειών πολιτικών σχηματισμών.

Το παρόν εκλογικόν σύστημα, είπε οδηγεί εις εκλογικούς συμβιβασμούς και συμπράξεις με αποτέλεσμα την νοθείαν της λαϊκής ετυμηγορίας.

Υπέρ του υφιστάμενου συστήματος τάχθηκε ο Γλαύκος Κληρίδης ο οποίος απαντώντας σε ισχυρισμό ότι εάν κόμμα με 30% των ψήφων δύναται να υπερτερήσει έναντι τριών άλλων κομμάτων που έχουν συγκεντρώσει το 70% των ψήφων (όχι συνεργαζόμενα) παρατήρησε ότι η ουσία του θέματος δεν είναι πόσα κόμματα είναι στη Βουλή, αλλά ποιαν πολιτική ακολουθούν.

Πρόσθεσε:

"Εάν τα τρία κόμματα έχουν τας ιδίας πολιτικάς κατευθύνσεις και πιστεύω, τότε δεν θα έχουν λόγον να υφίστανται κεχωρισμένως, αλλά πρέπει να συμπτυχθούν εις ένα ενιαίον κόμμα, εις περίπτωσιν κατά την οποίαν τα κόμματα αυτά θα έχουν τρεις διαφορετικάς πολιτικάς γραμμάς, τότε θα υπερισχύση η πολιτική γραμμή του Κόμματος που έλαβεν έστω και το 30% του συνόλου των ψήφων.

Η συζήτηση όμως πήρε άλλη τροπή. Σε μια περίοδο που ο ψυχρός πόλεμος βρισκόταν στο απώγειό του και στην Ελλάδα κυριαρχούσε η χούντα, τα δύο θέματα δεν ήταν δυνατό να μη εγερθούν έστω και σε μια συζήτηση για το εκλογικό σύστημα.

Ετσι ο βουλευτής Λάρνακας Γεώργιος Τζιρκώτης είπε ότι ο Εζεκίας Παπαϊωάννου υποστήριζε το αναλογικό σύστημα γιατί γνωρίζει ότι το κόμμα του δεν θα εκπροσωπείται στη νέα Βουλή.

Ρώτησε επίσης τον Εζεκία Παπαϊωάννου ποιο είναι το εκλογικό σύστημα των Ανατολικών χωρών και παρατήρησε ότι εάν εισηγείτο ευρισκόμενος στη Μόσχα το εκλογικό σύστημα της αναλογικής δυνατόν να μη μπορούσε να μεταβεί από τη Βουλή στο σπίτι του.

Ο Παπαϊωάννου ηγέρθη αμέσως και είπε στον βουλευτή της Λάρνακας ότι στη Βουλή συζητείτο το εκλογικό σύστημα της Κύπρου και όχι των σοσιαλιστικών χωρών, το οποίο μπορούσε να εγγράψει στο Σώμα για συζήτηση. Ομως πρόσθεσε ο Εζεκίας Παπαϊωάννου μπορεί ο κ. Τζιρκώτης να πει ποιο εκλογικό σύστημα επικρατεί στην Ελλάδα;

Η συζήτηση αναβλήθηκε με παρέμβαση του Προέδρου του Σώματος Γλαύκου Κληρίδη και στις 7 Μαϊου αποφασίστηκε τελικά μετά την ολοκλήρωση της όπως κατατατεθεί νομοσχέδιο στο πλαίσιο της θητείας της Βουλής για συζήτηση του.

Ο Λέλλος Δημητριάδης, κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του Πατριωτικού Μετώπου ανέφερε ότι το θέμα της αλλαγής του εκλογικού συστήματος θα ήταν καλύτερα να συζητείται όχι σε περιόδους εκλογών.

H ΕΔΕΚ από δικής της πλευράς, γνώριζε τη δύναμη της και επέμενε στη σιγουριά της Απλής Αναλογικής για να διασφαλίσει την αντιπροσώπευση της στη Βουλή ανάλογα με τη δύναμη της.

Ετσι κατέβαλε προσπάθεια έγκρισης νομοσχεδίου που κατέθεσε για καθιέρωση της Απλής Αναλογικής.

Σε ανακοίνωση της την ίδια ημέρα (7.5.1970) ανέφερε, ότι σύμφωνα με αναφορά που έγινε στη Βουλή, ύστερα από συζήτηση που έγινε με πρωτοβουλία του Βάσου Λυσσαρίδη, θα κατέθετε ενώπιον του Σώματος Νομοσχέδιο που θα προέβλεπε την καθιέρωση της απλής αναλογικής ως εκλογικού συστήματος αποφεύγοντας να αναφερθεί στις εισηγήσεις για εκλογική συνεργασία:

" Η ΕΔΕΚ επανειλημμένως διεκήρυξε την ανάγκην διενεργείας γνησίων και δημοκρατικών εκλογών, ώστε να δοθή η ευκαιρία εις τον κυπριακόν λαόν να επιλέξη τους εκπροσώπους του εις την Βουλήν γνησίως δημοκρατικώς και αντιπροσωπευτικώς.

"Δι' αυτό από μακρού η ΕΔΕΚ αγωνίζεται δι' αλλαγήν του εκλογικού συστήματος και καθιέρωσιν της απλής αναλογικής. Πιστεύει ότι διά του συστήματος της απλής αναλογικής επιτυγχάνεται η παρουσία όλων των πολιτικών ρευμάτων και τάσεων εις την Βουλή κατά τρόπον αντιπροσωπευτικόν της απηχήσεως των εις τον λαόν.

" Η εξαγγελθείσα υπό του αρχηγού της ΕΔΕΚ βουλευτού δρος Β. Λυσσαρίδη απόφασις όπως καταθέση την προσεχή συνεδρίαν της Βουλής νομοσχέδιον περί αλλαγής του εκλογικού συστήματος και καθιερώσεως της απλής αναλογικής δίδει αυτήν την ευκαιρίαν διά δημοκρατικήν ανέλιξιν".

Το Νομοσχέδιο κατατέθηκε τις επόμενες μέρες και την κατάθεση του χαιρέτισε η ΕΔΕΝ, οργάνωση νεολαίας της ΕΔΕΚ, η οποία ανέφερε ότι θεωρούσε"σημαντικήν ενέργειαν ως προς την κατεύθυνσιν εκδημοκρατισμού της δημοσίας ζωής την κατάθεσιν εις την Βουλήν υπό του δρος Βάσου Λυσσαρίδη νομοσχεδίου δι' υιοθέτησιν του εκλογικού συστήματος της απλής αναλογικής".

Συζήτηση για το Νομοσχέδιο που κατέθεσε η ΕΔΕΚ έγινε στις 22 Μαϊου 1970 και στη συνεδρία αυτή το Σώμα τάχθηκε υπέρ της διεξαγωγής των επικείμενων βουλευτικών εκλογών με βάση το ισχύον εκλογικό σύστημα δηλαδή του πλειοψηφικού με μεγάλη περιφέρεια,

Υπέρ της απλής αναλογικής και του νομοσχεδίου της ΕΔΕΚ τάχθηκαν ο Πέτρος Στυλιανού και οι πέντε βουλευτές της Αριστεράς Εζεκίας Παπαϊωάννου, Α. Ζιαρτίδης, Χ. Μιχαηλίδης, Χρ. Δημητριάδης και Γ. Ποταμίτης και εναντίον και άρα υπέρ του πλειοψηφικού 15 βουλευτές από τα άλλα κόμματα που παρίσταντο στη συνεδρια.

Από την ψηφοφορία απουσίαζε και ο Βάσος Λυσσαρίδης ο οποίος βρισκόταν στο εξωτερικό.

Πριν από την ψηφοφορία η Βουλή ενέκρινε Νόμο για τη διεξαγωγή εκλογών μέσα στο 1970.