13.4.1968: Ο Ραoύφ Ντεvκτάς επιστρέφει παvηγυρικά στηv Κύπρo καθώς πρoετoιμάζεται η έvαρξη τωv πρώτωv εvδoκυπριακώv συvoμιλιώv για επίλυση τoυ Κυπριακoύ ύστερα από 4,5 χρόvια.

S-1790

13.4.1968: Ο ΡΑΟΥΦ ΝΤΕΝΚΤΑΣ ΕΠΙΣΤΡΕΦΕΙ ΠΑΝΗΓΥΡΙΚΑ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΚΑΘΩΣ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΖΕΤΑΙ Η ΕΝΑΡΞΗ ΤΩΝ ΠΡΩΤΩΝ ΕΝΔΟΚΥΠΡΙΑΚΩΝ ΣΥΝΟΜΙΛΙΩΝ ΓΙΑ ΕΠΙΛΥΣΗ ΤΟΥ ΚΥΠΡΙΑΚΟΥ ΥΣΤΕΡΑ ΑΠΟ 4,5 ΧΡΟΝΙΑ

Ενώ ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος συνέχιζε την επίθεση ειρήνης προς τους τουρκοκύπριους και ο Γενικός Γραμματέας πραγματοποιούσε επαφές μεταξύ των δύο πλευρών μέσω του ειδικού αντιπροσώπου του στην Κύπρο Οσσόριο Ταφάλ, υπήρχε ένα σοβαρό θέμα που έπρεπε να λυθεί: Η επιστροφή του Ραούφ Ντενκτάς.

Ο Ντενκτάς μετά τη σύλληψη του στα τέλη του προηγούμενου χρόνου (1967) κατά τη μυστική επιστροφή του στη νήσο, είχε αφεθεί να επιστρέψει στην Αγκυρα όπου έμενε και έπαιζε σημαντικό ρόλο στα πράγματα των τουρκοκυπρίων.

Το πρώτο δεκαήμερο του Μαρτίου του 1968 αναχώρησε μέσω Λονδίνου για τη Νέα Υόρκη για να παραστεί στις διαβουλεύσεις για παράταση της θητείας της ΟΥΝΦΙΚΥΠ.

Οπως εγνώσθη αργότερα τα πράγματα είχαν προχωρήσει σε καλό σημείο και σύμφωνα με τον πρεσβευτή της Δημοκρατίας στην Αγκυρα Ζαϊμ ο Ντενκτάς πριν αναχωρήσει για τις ΗΠΑ υπέβαλε νέα αίτηση για να επιστρέψει στην Κύπρο.

Ο Ζαϊμ προχώρησε ακόμα περισσότερο τονίζοντας ότι ήδη είχε ετοιμασθεί διαβατήριο για τον Ντενκτάς και απεστάλη στη Λευκωσία για έγκριση.

Τις λεπτομέρειες της επιστροφής του συζήτησε σε επανειλημμένες συναντήσεις στο Λονδίνο, καθ' οδόν προς τη Νέα Υόρκη, με το Γενικό Εισαγγελέα Κρίτωνα Τορναρίτη.

Ολα έδειχναν ότι ο Ντενκτάς θα ήταν ο άνθρωπος που θα τίθετο επικεφαλής των συνομιλιών από τουρκοκυπριακής πλευράς. Από ελληνοκυπριακής πλευράς αφέθηκε να διαρρεύσει από πολύ νωρίς το όνομα του Γλαύκου Κληρίδη, προέδρου της Βουλής και φίλου του Ραούφ Ντενκτάς.

Ως καλός συνομιλητής ο Ραούφ Ντενκτάς ζητούσε πολλά πριν ξεκινήσει τις επαφές του.

Ετσι σε συνέντευξη στην εφημερίδα Ουλούς (Φιλελεύθερος 29.3.1968) ανέφερε:

"Οι ενδοκυπριακές συνομιλίες, εάν θα πάγματοποιηθούν, δυνατό να φέρουν στην επιφάνεια κοινά σημεία απόψεων και να γεφυρώσουν την οδό για μια συμφωνία.

Παρά τις δηλώσεις καλής θέλησης της ελληνοκυπριακής πλευράς, κανένα ενθαρρυντικό σημείο δεν υπήρξε ακόμα για την αναγνώριση των τουρκικών δικαιωμάτων. Σύμφωνα προς πληροφορίες τις οποίες κατά διαστήματα λαμβάνουμε η κοινότητα μας οδηγείται προς καθεστώς μειονότητας.

Παρά το γεγονός ότι πλησίασαν στο στάδιο των διαπραγματεύσεων, δεν υπάρχει ιδιαίτερα αισθητή αλλαγήν στις θέσεις των ενδιαφερομένων μερών".

Η Τουρκία όμως ήταν αισιόδοξη ότι τα πράγματα θα πήγαιναν καλά και ότι ο Ραούφ Ντενκτάς, όπως δήλωσε ο τούρκος υπουργός Εξωτερικών, σύμφωνα με τον τουρκοκυπριακό τύπο, θα επανερχόταν στην Κύπρο.

Οι επαφές μεταξύ των δύο πλευρών μέσω κυρίως των Ηνωμένων Εθνών προχωρούσαν αρκετά καλά και την 1η Απριλίου 1968 έγινε σύσκεψη στο τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών στην οποία παρέστησαν οι Ραούφ Ντενκτάς και Οσμάν Ορέκ από τουρκοκυπριακής πλευράς και από τουρκικής ο Επιτετραμμένος της Τουρκίας στην Κύπρο Γιαβουζάλπ και ο διευθυντής του Τμήματος Κυπριακών και Ελλαδικών υποθέσεων του υπουργείου, Μπουλάκ.

Στη συνάντηση διαπιστώθηκε ότι όλα ήταν έτοιμα για την έναρξη των ενδοκυπριακών συνομιλιών ο δε Ραούφ Ντενκτάς απαντώντας σε σχετική ερώτηση ανέφερε ότι ανέμενε το διαβατήριο του για να μπορέσει να μεταβεί στην Κύπρο κατά το πρώτο δεκαήμερο του Απριλίου.

Εκείνο που είπε τελευταίο ο Ραούφ Ντενκτάς ήταν και το καλύτερο: Θα πήγαινε στις συνομιλίες με καλή θέληση και χωρίς όρους.

Την ίδια στάση τηρούσε και η ελληνοκυπριακή πλευρά. Οπως δήλωσε ο Οσμάν Ορέκ στην Αγκυρα "από καμμιά πλευρά δεν ετέθη οποιοσδήποτε όρος για έναρξη των διμερών

συνομιλιών" και οτι "σκοπός των συνομιλιών είναι η εξεύρεση κοινού εδάφους για την γεφύρωση της οδού προς τελική λύση του κυπριακού προβλήματος".

Οι εξελίξεις ήταν ραγδαίες. Ο Οσμάν Ορέκ επέστρεψε στην Κύπρο την επομένη 3 Απριλίου 1968.

Οι εξελίξεις σημειώνονταν καθώς στις Ηνωμένες πολιτείες ένας μεγάλος ηγέτης, ο ηγέτης των Νέγρων Μάρτιν Λούθερ Κιγκ δολοφονείτο στις 5 Απριλίου στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Ολα έδειχναν ότι οι δυο πλευρές στην Κύπρο είχαν κουρασθεί από την όξυνση στις σχέσεις των δυο πλευρών και τις ταλαιπωρίες που υφίσταντο τα τελευταία χρόνια και παρουσιάζονταν έτοιμες να αρχίσουν μια νέα προσπάθεια με την ελπίδα να ειρηνεύσει ο τόπος.

Ο Ραούφ Ντενκτάς μιλώντας στους δημοσιογράφους στην Αγκυρα στις 7 Απριλίου είπε ότι οι συνομιλίες θα άρχιζαν στη Λευκωσία στις 17 του μηνός.

Ο Ραούφ Ντενκτάς γνώριζε ακόμα και τον συνομιλητή του, παρ' όλον ότι επίσημα δεν είχε ανακοινωθεί από ελληνοκυπριακής πελυράς. Ηταν ο Γλαύκος Κληρίδης, Πρόεδρος της Βουλής ο οποίος είχε ήδη ορισθεί από την ελληνοκυπριακή πλευρά.

Ότι απέμενε ήταν η επιστροφή του.

Υποδεχόμενος τον Ραούφ Ντενκτάς στην τουρκική συνοικία της Λευκωσίας στις 13 Απριλίου, ο Φαζίλ Κουτσιούκ σε μια προσπαθεια να διασκεδάσει τις πληροφορίες για ύπαρξη διαφορών με τον Ραούφ Ντενκτάς, υποσχέθηκε συνεγασία με αυτόν :

"Τερματίστηκε η αδικαιολόγητη μεταχείριση σε βάρος του κ. Ντενκτάς και επέστρεψε μεταξύ των τούρκων Κυπρίων αδελφών του.

Εγώ και οι συνάδελφοί μου έχουμε ανάγκη της συνεργασίας του κ. Ντενκτάς και ζητώ την προσφοράν των υπηρεσιών του όπως έκαμε πάντοτε υπέρ του λαού για τον οποίο έχει εμπλακεί σε πολλές περιπέτειες.

Παρά τη χαρά μας διότι επέστρεψεν ο κ. Ντενκτάς δεν έχουν τερματισθεί τα βάσανα και τα δεινά της τουρκοκυπριακής κονότητας.

Μεταξύ της τουρκοκυπριακής κοινότητας υπάρχει ενότητα παρά το γεγονός ότι υπάρχουν και περιπτώσεις οι οποίες δεν συνδυάζονται με την ενότητα αυτή. Αλλά υπόσχομαι ότι η συνεργασία και εγκαρδιότητα μεταξύ της τουρκοκυριακής ηγεσίας θα συνεχισθεί από μέρους μου και επιθυμώ να καλέσω την τουρκοκυπριακή κοινότητα στις ίδιες γραμμές της ενότητας και της συνεργασίας".

Ο Ραούφ Ντενκτάς επέστρεψε στη Λευκωσία στις 13 Απριλίου 1968 και προειδοποίησε ότι η λύση του κυπριακού περνούσε από τη Αγκυρα:

" Ο αγώνας μας διέρχεται από δρόμους οι οποίοι περνούν οπωσδήποτε από την Αγκυρα. Οταν ετοιμασθούμε και πάρουμε τη συγκατάθεση της τουρκικής Κυβέρνησης θα εξασφαλισθεί και λύση στο ζήτημα μας".

Ο Ραούφ Ντενκτάς είχε πολλές υποσχέσεις να δώσει:

"Γενναίοι τούρκοι αγωνιστές,

Γενναίοι τούρκοι της νήσου,

Γενναία παιδιά, μητέρες πεσόντων και χήρες πεσόντων,

Σας χαιρετώ με εκτίμηση και αγάπη.

Τεσσεράμιση χρόνια έχετε αγωνισθεί για την ελευθερία και την αξιοπρέπεια σας και έχετε αποδυθεί σε ένα αγώνα υπέρ όλων.

Η γενναιότητα αυτή μου προκαλεί βαθειά συγκίνηση. Δυστυχώς παρέμεινα μακριά σας και μακριά από την ιδιαίτερη μου πατρίδα για τέσσερα και πλέον χρόνια.

Αλλά ο αγώνας μας συνεχίσθηκε και θα συνεχισθεί επ' άπειρο. Ο αγώνας αυτός διέρχεται από δρόμους οι οποίοι περνούν οπωσδήποτε από την Αγκυρα.

Τώρα δεν μπορώ να πω ότι όλα είναι έτοιμα και ότι θα συναφθεί συμφωνία.

` Αντίθετα τώρα άρχισε η νέα φάση του αγώνα μας, του αγώνα της ελευθερίας. Πρέπει να είσθε όλοι βέβαιοι ότι δεν μπορούμε να σας πούμε ότι επίκειται συμφωνία και να σας κοροϊδεύσουμε. Δεν μπορούμε παρά να στηριχθούμε ο ένας στον άλλο για να φέρουμε σε αίσιο πέρας τον αγώνα μας αυτό έναντι του εχθρού.

Πρέπει να υπεραμυνθούμε του δικαιώματος μας να ζήσουμε ως άνθρωποι στα εδάφη αυτά. Πρέπει όμως και νομίζω ότι θα πράξετε κάθε τι το δυνατό για να μας βοηθήσετε ολόκληρη η τουρκοκυπριακή κοινότητα.

Οταν ετοιμασθουμε εμείς και λάβουμε τη συγκατάθεση της τουρκικής κυβέρνησης θα εξασφαλισθεί και λύση στο ζήτημά μας.

Οταν και αν βιασθούμε να εξασφαλίσουμε μια λύση και δεν ενδιαφερθούμε πως θα είναι η λύση αυτή, τότε οι προοπτικές της διάπραξης λάθους από μας θα είναι πολύ μεγάλες.

Δεν είμαστε εμείς οι οποίοι αποπειραθήκαμε να θέσουμε σε κίνδυνο την ενότητα της κυπριακής Δημοκρατίας. Ούτε οι επιθέσεις, ούτε η απάνθρωπη μεταχείριση ούτε και οποιαδήποτε άλλα ερείπια μιας έχουν φοβίσει. Και μπορώ να πω ότι θα προσφέρουμε ό,τι πολύτιμο έχουμε για να καταστήσουμε τη νήσο αυτή μια χώρα στην οποία θα ζήσουν όχι μόνο τα παιδιά μας αλλά και οι τουρκικές γενεές".

Μαζί με τον Ραούφ Ντενκτάς επέστρεψε και η σύζυγος του και τα τέσερα του παιδιά.

Η υποδοχή που του επιφυλάχθηκε ήταν υποδοχή ήρωα ενώ από το αεροδρόμιο της Λευκωσίας τον παρέλαβε αυτοκίνητο της τουρκικής πρεσβείας και τον μετέφερε στην τουρκική συνοικία της Λευκωσίας με τη συνοδεία αυτοκινήτων της ΟΥΝΦΙΚΥΠ και της αστυνομίας.

Ο Ντενκτάς εισήλθε στην τουρκική συνοικία από το οδόφραγμα της Κέρμιας και με την είσοδο του τούρκοι άρχισαν να σφάζουν πρόβατα σύμφωνα με το τουρκικό έθιμο".