8.3.1968: Ο Πρόεδρoς Μακάριoς αίρει τα oδoφράγματα στη Λευκωσία στo πλαίσιo πρωτoβoυλιώv τoυ για πρoώθηση συvoμιλιώv μεταξύ τωv Τoυρκoκυπρίωv και Ελληvoκυπρίωv για εξεύρεση λύσης τoυ Κυπριακoύ.

S-1788

8.3.1968: Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΜΑΚΑΡΙΟΣ ΑΙΡΕΙ ΤΑ ΟΔΟΦΡΑΓΜΑΤΑ ΣΤΗ ΛΕΥΚΩΣΙΑ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΩΤΟΒΟΛΙΩΝ ΤΟΥ ΓΙΑ ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΣΥΝΟΜΙΛΙΩΝ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΤΟΥΡΚΟΚΥΠΡΙΩΝ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΟΚΥΠΡΙΩΝ ΓΙΑ ΕΞΕΥΡΕΣΗ ΛΥΣΗΣ ΤΟΥ ΚΥΠΡΙΑΚΟΥ

Οπως είχε υποσχεθεί ο Πρόεδρος Μακάριος στην ομιλία του κατά την εγκαθίδρυση του στη Βουλή στα τέλη Φεβρουαρίου 1968 προχώρησε στις αποφάσεις του και στην ετοιμασία προτάσεων προς τους τουρκοκύπριους με στόχο την εξεύρεση λύσης από τους ίδιους τους κυπρίους.

Τις προτάσεις άρχισε να μελετά ειδική επιτροπή και ο Πρόεδρος της Βουλής Γλαύκος Κληρδης σε δηλώσεις στις 5 Μαρτίου στην εφημερίδα Μιλλιέτ της Τουρκίας ανέφερε ότι οι ελληνοκύπριοι κατά τις προσεχείς εβδομάδες θα διερευνήσουν τη δυνατότητα εγκαθίδρυσης επαφής με τους τουρκοκύπριους ηγέτες και ότι παράλληλα εξετάζουν την περίπτωση άρσης των περιορισμών που επιβλήθηκαν στον τουρκικό τομέα της Λευκωσίας.

Πρόσθεσε ο Κληρίδης σύμφωνα με αναμετάδοση των δηλώσεων του Γλαύκου Κληρίδη από την εφημερίδα "Φιλελεύθερος" στις 6.3.1968:

"Η λύση του Κυπριακού προβλήματος πρέπει να είναι το αποτέλεσμα συνομιλιών μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων της Κύπρου στο αρχικό στάδιο. Με άλλα λόγια δεν πρέπει να επιβληθεί από άλλα κράτη. Οι δυνάμεις που υπέγραψαν τις συνθήκες θα κληθούν να μετάσχουν στις συνομιλίες σε μεταγενέστερο στάδιο. Είναι σημαντικό όπως οι προκασταρκτικές συνομιλίες είναι ανεπίσημες, διότι υποβολή των θέσεων των ενδιαφερομένων πλευρών επίσημα δυσκολεύει τη λύση και οδηγεί σε πλείστες περιπτώσεις σε αδιέξοδο".

Ενώ συνεχιζόταν η ετοιμασία των προτάσεων Μακαρίου το Σάββατο 8 Μαρτίου 1968 οι Τούρκοκύπριοι ξύπνησαν για να δουν ότι δεν υπήρχαν τα οδοφράγματα στη Λευκωσία.

Είχαν αποσυρθεί από τα μεσάνυκτα της Παρασκευής από την περιοχή του Λήδρα Πάλλας και της Πύλης Αμμοχώστου και πολλοί τουρκοκύπριοι άρχισαν να επισκέπτονται Ελληνες φίλους τους στην ελληνική συνοικία της Λευκωσίας.

Παντού επικρατούσε ανακούφιση και αισιοδοξία.

Εγραφε σχετικά ο "Φιλελεύθερος":

"Το έργον της μετακινήσεως των συρματοπλεγμάτων παρηκολούθησαν αξιωματικοί της αστυνομίας και εκπρόσωποι της Ειρηνευτικής Δυνάμεως ως επίσης και πολλοί κύπριοι και ξένοι δημοσιογράφοι. Οι αστυνομικοί, οι οποίοι επάνδρωνον τα σημεία ελέγχου αποχαιρέτησαν τους άνδρας της Διεθνούς Δυνάμεως με τους οποίους συνειργάζοντο, ενώ τουρκοκύπριοι που είχον συγκεντρωθή εις αυτά αντάλλαξαν χειραψίας και μειδιάματα με τους αστυνομικούς και τους αστυνομικούς και τους δημοσιογράφους".

Ακόμα και η τουρκοκυπριακή ηγεσία δεν απέκρυψε την ικανοποίηση της:

"Ελπίζουμε ότι η αναμενόμενη από καιρό ενέργεια όταν εκπληρωθεί με καλή πίστη θα γεφυρώσει την οδό για την εφαρμογή των ειρηνευτικών μέτρων, όπως αναφέρεται στην έκκληση του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών και στις καλές του υπηρεσίες που επιδείχθηκαν από όλους" ανέφερε τουρκοκύπριος εκπρόσωπος.

Στις 12 Μαρτίου 1968 καθ' ον χρόνο το Υπουργικό ενέκρινε τις προτάσεις προς το Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών Ου Θαντ για τους τουρκοκύπριους ο Γενικός Γαμματέας έσπευσε να καλέσει τις δυο πλευρές στην Κύπρο σε απ' ευθείας συνομιλίες επί του κυπριακού.

Ο Ου Θαντ σε έκθεση του στο Συμβούλιο Ασφαλείας εισηγείτο παράταση της θητείας της ΟΥΝΦΙΚΥΠ στην Κύπρο από τις 26 Μαρτίου για άλλους έξι μήνες προσθέτοντας ότι παρά τη βελτίωση της ατμόφαιρας στη νήσο κατά τους τελευταίους μήνες, τα βασικά προβλήματα παρέμεναν άλυτα.

Από την εποχή της έναρξης των ταραχών μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων στην Κύπρο το 1963 δεν έχει παρουσιαστεί καλύτερη ευκαιρία από τη σημερινή στο νησί για αποτελεσματικά διαβήματα προς επίλυση του ζητήματος, ανέφερε ο Γενικός Γραμματέας προσθέτοντας ότι η χαλάρωση των περιορισμών στις κινήσεις προσώπων αναμφίβολα κατέδειξε ότι οι κοινοί Ελληνες και Τούρκοι Κύπριοι επιθυμούν να ζήσουν σε ειρήνη και ομόνοια και φαίνονται ήδη έτοιμοι να αποδεχθούν και να υποστηρίξουν λογικούς συμβιβασμούς.

Ο Ου Θαντ πρόσθετε ότι η επανεκλογή του Αχιεπισκόπου Μακαρίου ως προέδρου και του δρος Φαζίλ Κουτσιούκ, του τούρκου Κυπρίου ηγέτη ως αντιπροέδρου τον περασμένο μήνα, έδωσε σε αυτούς την υποστήριξη για να ασκήσουν σώφρονα και μακρόπνοη πολιτική για εποικοδομητικούς σκοπούς.

Ο Ου Θαντ εισηγείτο σειρά πρωτοβουλιών στο Συμβούλιο Ασφαλείας και στα ενδιαφερόμενα μέρη:

1. Η Κυπριακή Κυβέρνηση και η τουρκοκυπριακή ηγεσία πρέπει να αποδεχθούν προτάσεις του ΟΗΕ για κατάργηση της στρατιωτικής αντιμετώπισης και εξάλειψη των σημείων πιθανής σύγκρουσης και επεισοδίων.

2. Τα ενδιαφέρομενα μέρη να επιδείξουν πνεύμα συμβιβασμού το οποίο είναι ουσιώδες για επίτευξη προόδου.

3. Θα ζητήσει από τον ειδικό του αντιπρόσωπο Οζόριο Ταφάλ να προσκαλέσει εξέχουσες προσωπικότητες των Ελληνοκυπρίων και των τουρκοκυπρίων όπως συναντηθούν το συντομώτερο δυνατό με σκοπό την έναρξη συνομλιών για το Κυπριαακό.

4. Θα καλέσει την Ελλάδα και την Τουρκία να βοηθήσουν τα προτεινόμενα μέτρα ειρήνευσης με την επίδειξη μέγιστης αυτοσυγκράτησης και με την ενθάρρυνση των δυο κοινοτήτων όπως επιδείξουν πνεύμα συμβιβασμού και κατανόησης.

5. Ο Ου Θαντ εκφράζει την ελπίδα ότι οι τουρκοκύπριοι θα ανταποκριθούν στα μέτρα της Κυπριακής κυβέρνησης και να προβούν σε υποχωρήσεις για πληρη αποκατάστασης της ομαλότητας.

Προτείνοντας την παράταση της θητείας της ΟΥΝΦΙΚΥΠ ο Ου Θαντ προειδοποιεί ότι υπάρχει πιθανότητα ανατροπής της παρούσης ειρηνικής τάσης με κίνδυνο η κατάσταση να

οδηγηθεί στη νέα κρίση όπως εκείνη του περασμένου Νοεμβρίου όταν η Ελλάδα και η Τουρκία βρέθηκαν στο χείλος του πολέμου για το κυπριακό (κρίση Κοφίνου).

Λεπτομέρειες για τις προτάσεις Μακαρίου δεν δόθηκαν στη δημοσιότητα επίσημα αλλά δόθηκαν με τη μέθοδο των διαρροών.

Ετσι στις 14 Μαρτίου ο Γλαύκος Κληρίδης ενημέρωσε την κοινοβουλευτική ομάδα του Πατριωτικού Μετώπου για τις προτάσεις και έτσι οι βασικές πρόνοιες διέρρευσαν στόν τύπο.

Ετσι με τις προτάσεις του ο Πρόεδρος Μακάριος-όπως δήλωναν έγκυρες πηγές- πρότεινε σχέδιο λύσης του Κυπριακού το οποίο περιλάμβανε:

ΠΡΩΤΟ: Συγκρότηση ενιαίου Κυπριακού κράτους.

ΔΕΥΤΕΡΟ: Ισοτιμία μεταξύ όλων των πολιτών της νήσου.

ΤΡΟΤΟ: Η τελική μορφή λύσης του κυπριακού θα δοθεί μετά τη διαδικασία που θα αποφασίσει να ακολουθήσει ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Ου Θαντ ενεργώντας στα πλαίσια της προσφοράς των καλών του υπηρεσιών.

Σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες οι προτάσεις ήσαν διατυπωμένες στο πνεύμα και τις Αρχές του Καταστατικού Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και αποτελούν πλαίσιο μέσα στο οποίο θα κωδικοποιηθεί το σύνταγμα της Κύπρου.

Η τουρκοκυπριακή ηγεσία παρουσιαζόταν συγκρατημένη να ανταποκριθεί στα μέτρα του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου.

Ο τουρκοκύπριος ηγέτης Οσμάν Ορέκ, πρώην υπουργός Αμυνας της Δημοκρατίας, σε δηλώσεις στη Νέα Υόρκη όπου βρισκόταν με τον Ραούφ Ντενκτάς για την παράταση της θητείας της ΟΥΝΦΙΚΥΠ ανέφερε ότι δεν παρατηρήθηκε ο,τιδήποτε κατηγορηματικό σημείο εκτός από τις απόψεις οι οποίες εκφράζονται στην τελευταία έκθεση του Ου Θαντ και ότι δεν υπάρχει ακόμα απόφαση ή πρόταση.