23.2.1968: Οπαδoί τoυ Αρχιεπισκόπoυ Μακαρίoυ ρίχvoυv γιαoύρτια, αυγά και λεμόvια εvαvτίov τoυ Τάκη Ευδόκα σε πρoεκλoγική συγκέvτρωση στη Λευκωσία η oπoία και ματαιώvεται.

S-1781

23.2.1968: ΟΠΑΔΟΙ ΤΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΜΑΚΑΡΙΟΥ ΡΙΧΝΟΥΝ ΓΙΑΟΥΡΤΙΑ, ΑΥΓΑ ΚΑΙ ΛΕΜΟΝΙΑ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΟΥ ΤΑΚΗ ΕΥΔΟΚΑ ΣΕ ΠΡΟΚΛΟΓΙΚΗ ΤΟΥ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΣΤΗ ΛΕΥΚΩΣΙΑ Η ΟΠΟΙΑ ΚΑΙ ΜΑΤΑΙΩΝΕΤΑΙ

Την Παρασκευή 22 Φεβρουαρίου, τελευταία ημέρα πριν από τη λήξη της προεκλογικής εκστρατείας, ο Τάκης Ευδόκας, ανθυποψήφιος του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου στις προεδρικές εκλογές, οργάνωσε την τελευταία του προεκλογική εκστρατεία στην πλατεία Ηπείρου στη Λευκωσία, όπου βρισκόταν η στάση όλων των λεωφορείων της πρωτεύουσας.

Οπως και στις άλλες συγκεντρώσεις που οργάνωσε η Ενωτική Παράταξη όπως αποκαλούσε τον εαυτό της η παράταξη που υποστήριζε τη εκλογή του Ευδόκα. Ετσι και στη Λευκωσία οι μακαριακοί αντίπαλοί της άρχισαν να συγκεντρώνονται στην περιοχή και να φωνάζουν συνθήματα υπέρ του Μακαρίου.

Η συγκέντρωση είχε προγραμματισθεί για τις 6.30 το απόγευμα και ο ίδιος από τις 12.30 το μεσημέρι έχοντας πληροφορίες για διοργάνωση εκτρόπων από τους υποστηρικτές του Μακαρίου τηλεφώνησε στον αστυνόμο Μέζο υπόψη του οποίου έθεσε τς πληροφορίες που είχε, αυτός υποσχέθηκε σύμφωνα με το βιβλίο του Τάκη Ευδόκα " Εγώ είμαι η Κύπρος", εκδόσεις Ταμασός, 1989 ότι θα τηρείτο η τάξη και ασφάλεια.

Προσθέτει δίνοντας μια λεπτομερή και συγκλονιστική περιγραφή ο Τάκης Ευδόκας:

" Στη συνέχεια αντιπρόσωπος μου συζήτησε μαζί του προσωπκά το θέμα και πήρε την ίδια υπόσχεση.

Στις 3.00 μ.μ. το απόγευμα, 60 περίπου πρόσωπα είχαν μαζευτεί στο χώρο της συγκέντρωσης και παρεμπόδιζαν την προετοιμασία του βάθρου, προκαλώντας με διάφορους τρόπους. Μια ώρα αργότερα στις 4.00 τηλεφώνησα στο Γενικό Διευθυντή του υπουργείου Εσωτερικών κ. Αναστασίου και τον ενημέρωσα για τις προκλήσεις των οπαδών του Μαακρίου. Στις 5 η ώρα έσειλα στο Μακάριο το πιο κατω τηλεγράφημα:

"Μακαριώτατε,

Οπαδοί σας προετοίμασαν έκτροπα δι' αποψινήν προεκλογικήν συγκέντρωσιν μου εις Λευκωσίαν, ήδη, την στιγμήν αυτήν, οπαδοί σας βρίσκονται συγκεντρωμένοι από της 3ης απογευματινής εις τον τόπο όπου θα γίνει η ομιλία μου και παρεμποδίζουν τόσον την προτοιμασίαν όσον και η προσέλευσιν προβαίνοντες εις διαφόρους προκλήσεις, παρακαλώ

όπως ως το πρόσωπον εξ ονόματος του οποίου γίνονται την στιγμήν αυτήν τα έκτροπα επέμβητε διά να περισωθούν τα τελευταία υπολείμματα δημοκρατικής ζωής εις Κύπρον".

Ηταν φανερό πως δεν υπήρχε καμμιά πρόθεση αποσόβησης των εκτρόπων. Γύρω στις 6.15 είχαν συγκεντρωθεί 15.000 περίπου άτομα για να παρακολουθήσουν την ομιλία. Μέσα στο κλίμα εκφοβισμού και τρομοκράτησης της εποχής εκείνης ήταν πρωτοφανής ο αριθμός των προσώπων που ήρθαν στη συγκέντρωση. Και από περιέργεια να ήρθαν μερικοί, πάλι χρειαζόταν τόλμη να παραστούν σε ομιλία εναντίον του Μακαρίου. Ξαφνικά, γύρω στα 150 με 200 άτομα μπήκαν στο χώρο της συγκέντρωσης με την κρυγή "Μακάριος" και τη φωτογραφία του, άρχισαν αμέσως να ασχημονούν, να μας υβρίζουν και να κουνούν απειλητικά τις γροθιές τους. Ούτε τους ανταποκριτές των ξένων πρακτορείων έλαβαν υπόψη, που με τις κάμερες τους αποθανάτιζαν τους ασχημονούντες θορυβοποιούς. Κάθε φορά που κάποιος εκφωνητής δοκίμαζε να ανέβει στην εξέδρα των μικροφώνων, τον εμπόδιζαν. Απέκοψαν τα σύρματα των μεγαφώνων, τα οποία και διορθώσαμε. Στο χώρο της συγκέντρωσης, δίπλα στην εξέδρα βρίσκονταν και αρκετά πρόσωπα, που με την ιστορία και τη συμβολή τους στον τόπο έπρεπε να εμπνέουν κάποιο σεβασμό. Η επθετικότητα κλιμακωνόταν από στιγμή σε στιγμή.

Στη συνέχεια άρχισαν να ρίχνουν από όλες τις κατευθύνσεις γιαούρτια, λεμόνια, αυγά, φυλλάδια και διάφορα άλλα αντικείμενα. Ολα αυτά έπεφταν πάνω στα άτομα που ήσαν συγκεντρωμένα στο χώρο της εξέδρας. Δεν μπορούσαμε καλά, καλά να δούμε από τα γιαούρτια και τα αυγά που κάλυψαν το πρόσωπο μας. Δοκίμασε καποιος εκφωνητής για δεύτερη φορά να βγει στην εξέδρα αλλά και πάλι τον εμπόδισαν. Ηδη είχαν αποκόψει τα σύρματα των μεγαφώνων για δεύτερη φορά. Πρέπει να σημειωθεί πως οι παριστάμενοι αστυνομικοί, υπεύθυνοι για την τήρηση της τάξης ήταν πολύ περισσότεροι από τους επιτιθέμενους φανατισμένους οπαδούς του Μακαρίου. Δείχναμε στους αστυνομικούς συγκεμένα άτομα που έριχναν γιαούρτια ή άλλα αντικείμενα και κανένα δεν συλλάμβαναν. Χαρακτηριστικά, ένας αστυνομικός που στεκόταν εκεί δίπλα, είπε σε κάποιο μεγαλόφωνα: "Επρεπε να μη εφόρουν

στολή τζιε εκανόνιζα σε εγιώ ρε...". Κρατήσαμε τους αριθμούς πολλών αστυνομικών που αρνήθηκαν να πράξουν το καθήκον τους, αλλά ποτέ δεν ενδιαφέρθηκε η αστυνομία να διαρευνήσει την υπόθεση.

Υπάρχει και ένα φοβερά συγκλονιστικό στοιχείο στην όλη υπόθεση, σε διπλανό οίκημα, στα γραφεία της Λέσχης Φιλίππων βρισκόταν ο αρμόδιος υπουργός και κατηύθυνε την όλη επιχείρηση.

(...) Μέσα σ' αυτήν τη ατμόσφαιρα και πανδαιμόνιο, μας διέλυσαν και δεν άφησαν να γίνει η ομιλία, αμέσως μετά τα τραγικά επεισόδια απέστειλα τον Πρόεδρο της δημοκρατίας το ακόλουθο τηλεγράφημα:

"Μακαριώτατε,

Την 5ην μ.μ. της σήμερον προειδοποίησα Υμάς περί των σχεδιασθέντων εκτρόπων εκ μέρους οπαδών σας. Ηρνήθητε να επέμβητε, διά να σώσητε τα τελευταία ίχνη δημοκρατίας, την 7ην εσπερινήν η δημοκρατία απέθανεν εν Κύπρω. Απολύτως υπεύθυνος διά τούτο είσθε Υμείς. Δεν θέλετε εκλογές, διατί τότε προεκηρύξατε αυτές;".

Στην εξέδρα βρισκόταν και ο Θεμιστοκλής Δέρβης ο ποίος καθόταν στην άκρη σε μια καρέκλα και κυριολεκτικά, τόσο ο ίδιος όσο και ο Τάκης Ευδόκας καλύφθηκαν από γιαούρτια και αυγά.

Η εφημερίδα της αντιπολίτευσης "Πατρίς" προέβαλε την επομένη, 24 Φεβρουαρίου 1968, τα επεισόδια με τους εξής πηχιαίους τίτλους: "Η Αστυνομία κατ' εξοχήν υπεύθυνος διά τους χθεσινούς ταμπουκισμούς. Υπεύθυνος ο Μακάριος".

Εγραφε η εφημερίδα για τα επεισόδια:

"Το απόγευμα της χθες εις την Πλατείαν Σολωμού (Ηπείρου) εν Λευκωσία διεδραματίσθησαν πρωτοφανή έκτροπα. Μακαριακοί τραμπούκοι υπό την πλήρη κάλυψιν των αξιωματικών και ανδρών της αστυνομίας προέβησαν εις ασχημίας και βιαιότητας, αι οποίαι, ως μαρτυρούν τα συλλεγέντα στοιχεία, υπήρξαν ωργανωμένα. Αλήται του ΑΚΕΛ και Μακαριακοί "Ντεντυμπόηδες" ετραυμάτισαν ενωτικούς, εξέσχισαν συνθήματα, απέκοψαν τα καλώδια των μεγαφώνων, επέταξαν γιαούρτια και αυγά εναντίον των ομιλητών και εν γένει εκυριάρχησαν επί μίαν ώραν εις τη Πλατείαν, η οποία παρουσίαζεν όψιν ζούγκλας. Βάσει σχεδίου είναι που έδρασαν οι άνθρωποι του ΑΚΕΛ και εκείνοι της Κυπριακής Κυβερνήσεως.

Ακεραίαν την ευθύνην δι' όσα διεδραματίσθησαν ψες φέρει ο Πρόεδρος Μακάριος, διότι:

1. Υποστηρικταί του είναι που ωργάνωσαν και εξετέλεσαν τας βαρβάρους βιαιότητας. Υπό τη σκιάν των φωτογραφιών του είναι που έδρασαν πάλιν οι τραμπούκοι.

2. Η αστυνομία ούτε προληπτικώς ούτε ανασταλτικώς ενήργησεν ώστε να αποφευχθούν τα έκτραπα. Υπάρχουν καταγγελίαι διά πλήρη αρχήν και ακόμη δι' ανάμειξιν αστυνομικών οργάνων εις τα επεισόδια.

3. Σιωπά και αδρανεί ο Μακάριος και η στάσις του αύτη ευλόγως εκλαμβάνεται ως σιωπηρά συγκατάθεσις, δι' όσα γίνονται. Αλλωστε ουδείς εδιώχθη εξ εκείνων οι οποίοι κατηγγέλθησαν ότι διέπραξαν τραμπουκισμούς τον παρελθόντα μήνα.

Θέλει εκλογάς ο Μακάριος και του είναι αδιάφορον εάν αύται θα διεξαχθούν μέσα εις κλίμα εγκληματικότητος. Απολαμβάνει την ύποπτον και αθέμιτον παντοδυναμίαν του. Καγχάζει διά τας καταγγελίας και προειδοποιήσεις των αντιπάλων του.

Μέχρι πότε όμως... Θα ανακαλύψη σύντομα ότι ηπατήθη εις τας προβλέψεις του. Και ότι, ο τίμιος εθνικόφρων λαός και οι ενωτικοί είναι σκληρό καρύδι διά τα δόντια του".

Μετά την διάλυση της συγκέντρωσης ο Τάκης Ευδόκας συγκάλεσε δημοσιογραφική διάσκεψη στο "Χίλτον" στην οποία κατήγγειλε τα έκτροπα.

Σύμφωνα με την "Πατρίδα" πλήθη κόσμου ανέμενον τον κ. Ευδόκα έξω από το Χίλτον συκώσαντες αυτόν εις τους ώμους των και κραυγάζοντες συνθήματα υπέρ του και υπέρ της ενώσεως".

Στη συνέχεια πρόσθετε η εφημερίδα "ο κ. Ευδόκας ωμίλησε προς τους συγκεντρωθέντας τονίσας εις αυτούς ότι ο αγών διά την ελευθερίαν της Κύπρου όχι μόνον δεν θα ανασταλή, αλλά θα συνεχισθή εις το εξής εντονώτερον".

Είπε στη δημοσιογραφική του διάσκεψη ο Τάκης Ευδόκας:

" Η αξίωσις μας δι' υπηρεσιακήν κυβέρνησιν βασίζεται επί των πολιτικών ηθών και της παραδόσεως τούτο δε γίνεται εις πολλάς χώρας (π.χ.) εις την Ελλάδα και προσφάτως εις τον Λίβανον) διά να εξασφαλίζωνται ελεύθεροι και μη κομματικαί εκλογαί, το κυπριακόν σύνταγμα προνοεί διά την παραίτησιν του προέδρου και ανικατάστασιν του υπό του Προέδρου της Βουλής των Αντιπροσώπων. Οπωσδήποτε η ιδέα είναι ότι τα όργανα τα οποία θα χρησιμοποιηθούν διά την διενέργειαν των εκλογών θα πρέπει να απαλλαγούν και αντικασταθούν υπό ουδετέρων προσωπικοτήτων επί παραδείγματι υπό μελών του ανωτάτου δικαστηρίου. Ιδιαιτέρως, θα έπρεπε να είχον αντικατασταθή ο Υπουργός Εσωτερικών και μερικοί κατέχοντες καιρίας θέσεις εις το υπουργείον του το οποίον είναι υπεύθυνον διά την διεξαγωγήν

των εκλογών.

Διά να λάβωμεν εν παράδειγμα εκ των σημερινών εφημερίδων μεταξύ των ονομάτων εκείνων οι οποίοι δηλούν ότι υποστηρίζουν την υποψηφιότητα του Μακαρίου είναι το όνομα του δημάρχου της Λάρνακος όστις διορίζεται υπό του Υπουργού Εσωτερικών. Επιθυμούμεν επίσης να δηλώσουμε ότι όλοι οι δήμαρχοι οι έπαρχοι και οι πρόεδροι κοινοτήτων διορίζονται υπό του υπουργού εσωετερικών. Ουδόλως θα επιθυμούμεν να μειώσωμεν το κύρος και τον χαρακτήρα της τελειότητος των κυβερνητικών αξιωματούχων. Αι επικρίσεις μας κατευθύνουνται κυρίως προς εκείνους τους αξιωματούχους, οι οποίοι κατέχουν καιρίας θέσεις σχετικώς με τας εκλογάς.

Εχομεν πολλά παραδείγματα αστυνομικών ή άλλων κυβερνητικών υπαλλήλων, οι οποίοι υποστήριξαν την υποψηφιότητα του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου, συμφώνως προς προς το σύνταγμα τα κυβερνητικά όργανα δεν επιτρέπεται να αναμιγνύονται εις την πολιτικήν.

Λόγω του εκφοβισμού και του τρόμου, όστις ασκείται πολλά πρόσωπα, τα οποία ανέφερον εις ημάς τοιαύτα επεισοδια μας παρεκάλεσαν να μη χρησιμοποιήσωμεν τα ονόματα των, δι' ευνοήτους λόγους, εν τούτοις οφείλομεν να αναφέρωμεν τα κάτωθι επεισόδια:

1. Την εσπέραν της 20ης Φεβρουαρίου αστυνομικόν "λαντ-ρόβερ" υπ' αριθμόν εγγραφής 605 περισυνέλεξε τα συνθήματα μας και τα "φέϊγ- βολάν πλην του εργοστασίου Μπάτα στο Καϊμακλί.

2. Εις το χωρίονι Γέρι αστυνομικός ονόμαστι Ανδρέας Δημητρίου, εργαζόμενος εις το τμήμα διαβατηρίων, εθεάθη διανέμων προπαγανδιστικόν υλικόν υπέρ του Μακαρίου την 20ην, 21ην και 22αν τρέχοντος.

3. Εις το χωρίον Χάρτζια της επαρχίας Κυρηνείας ο αστυνομικός ονόματι Χρίστος Προκοπίου εξέσχισε τας προκηρύξεις μας και τας έκαυσε έμπροσθεν των κατοίκων του χωρίου.

4. Εις Λαματάμιαν ο Πρόεδρος της Κοινότητος συνέλεξε τας ταυτότητας όλων των κατοίκων διά να ασκήση επ' αυτών πίεσιν όπως μη απόσχουν των εκλογών, πολλοί των χωρικών εξαρτώνται από τον άνθρωπον αυτόν οικονομικώς.

5. Εις ένδειξιν των απειλών και των πιέσεων αι οποίαι ησκήθησαν, έχομεν το παράδειγμα ολοκλήρου της Επαρχίας Πάφου εις την οποίαν ουδείς των οπαδών μας επιθυμεί να αναλάβη να μας αντιπροσωπεύση εις τα εκλογικά κέντρα.

6. Επιθυμούμεν να υπομνήσωμεν το γεγονός ότι προ τριών εβδομάδων εντός της οικίας και του αυτοκινήτου του επαρχιακού αντιπροσώπου μας εις την Πάφον κ. Πλάτωνος Αντωνιαδη, η οποία κείται εγγύτατα του αστυνομικού σταθμού ερρίφθησανν περί το μεσονύκτιον 2 πυροβολισμοί, ουδες δε συνελήφθη μέχρι τούδε.

Παραθέτομεν ενδεικτικόν της ασκουμένης πιέσεως απόσπασμα ανακοινώσεως επί πληρωμή της Κεντρικής Επιτροπής της προεκλογικής εκστρατείας του Μακαρίου, ήτις εδημοσιεύθη εις την εφημερίδα "Ελευθερία" την 21ην τρέχοντος: "Μην αφήσετε κανένα πίσω" παροτρύνουν τους οπαδούς των "βεβαιωθείτε ότι κανείς δεν θα μείνη εις το σπίτι του ή εις το καφενείο".

Συμφώνως προς τους ισχύοντας νόμους, ουδείς δύναται να εισέλθη εις την οικίαν ενός ατόμου, εκτός εάν έχη ειδικήν άδειαν των αρχών.

Οσον αφορά τας κάλπας αξίωσις μας παραμένει όπως οι αντιπρόσωποι μας ευρίσκονται συνεχώς εντός των αστυνιμικών αυτοκινήτων τύπου "Μαύρη Μαρία" διά των οποίων θα μεταφερθούν αι κάλπαι και όχι εις τα αυτοκίνητα των βοηθών εφόρων".