15.2.1968: Τo ΡIΚ αρvείται vα επιτρέψει vα ακoυσθεί η φωvή τoυ Τάκη Ευδόκα από τo μovαδικό Ρασδιόφωvo και τη μovαδική τηλεόρταση τoυ τόπoυ. Οι πρoγραμματικές δηλώσεις τoυ Τάκη Ευδόκα απoσιωπoύvται από τov μακαριακό τύπo.

S-1776

15.2.1968: ΤΟ ΡΙΚ ΑΡΝΕΙΤΑΙ ΝΑ ΕΠΙΤΡΕΨΕΙ ΝΑ ΑΚΟΥΣΘΕΙ Η ΦΩΝΗ ΤΟΥ ΤΑΚΗ ΕΥΔΟΚΑ ΑΠΟ ΤΟ ΜΟΝΑΔΙΚΟ ΡΑΔΙΟΦΩΝΟ ΚΑΙ ΤΗ ΜΟΝΑΔΙΚΗ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ. ΟΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΔΗΛΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΤΑΚΗ ΕΥΔΟΚΑ ΑΠΟΣΙΩΠΟΥΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΑΚΑΡΙΑΚΟ ΤΥΠΟ

Οταν αποφασίστηκε ότι ο Τάκης Ευδόκας θα ήταν ανθυποψήφιος του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου μια από τις πρώτες του ενέργειες ήταν να εξασφαλίσει κάποιο χρόνο από το μοναδικό ραδιόφωνο και τη μοναδική τηλεόραση του τόπου, που ανήκαν στο κυβερνητικό ΡΙΚ, ώστε να μπορέσει να ακουσθούν οι απόψεις του.

Ηταν νέος στην πολιτική και άσημος. Και κανένας δεν τον γνώριζε. Μόνο μερικά στελέχη της αντιπολίτευσης κυρίως από διάφορα άρθρα του που δημοσίευε.

Ωστόσο το ΡΙΚ που διοικείτο από ένα κατά τα άλλα πολύ εξαιρετικό άνδρα, με πολλά χαρίσματα, ικανότητες και μόρφωση, τον Ανδρέα Χριστοφίδη, αρνήθηκε να επιτρέψει να ακουστεί η φωνή του.

Ως δικαιολογία- που δεν έπεισε κανένα τουλάχιστον της αντιπολίτευσης- προβλήθηκε ότι το ΡΙΚ δεν θα επέτρεπε σε κανένα από τους δυο υποψηφίους να μιλήσει προς τον κυπριακό λαό.

Ωστόσο όμως ο Μακάριος είχε τη δική του προβολή ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας και με καθημερινές εκδηλώσεις και ομιλίες ή δηλώσειςή ομιλίες υποστηρικτών του, κυρίως υπουργών και του Προέδρου της Βουλής, ακουόταν συνεχώς.

Ετσι η απόφαση του ΡΙΚ στόχευε αποκλειστικά στο να μη μπορέσει ο Τάκης Ευδόκας να απευθυνθεί προς τον Κυπριακό λαό και να ενημερωθεί για τις απόψεις του.

Ανέφερε ο Ανδρέας Χριστοφίδης σε επιστολή του στον Τάκη Ευδόκα στις 15 Φεβρουαρίου 1968 (Τάκη Ευδόκα "Εγώ είμαι η Κύπρος", εκδόσεις Ταμασός 1989:

" Αξ, Κύριε,

Εις απάντησιν επιστολής σας ημερομ. 12 τρέχοντος επιθυμώ να σας πληροφορήσω τα ακόλουθα:

1. Το Ιδρυμα δεν πρόκειται να διαθέση το ραδιόφωνον ή την τηλεόρασιν διά να ομιλήση προς τον λαόν οιοσδήποτε των υποψηφίων διά το προεδρικόν αξίωμα.

2. Οπωσδήποτε το Ιδρυμα θα τηρήση κατά την προεκλογικήν περίοδον αμερόληπτον στάσιν εις τας ειδησεογραφικάς του εκπομπάς.

Μετά τιμής

Ανδρέας Χριστοφίδης

Γενικός Διευθυντής

Ο Τάκης Ευδόκας παρατηρεί στο βιλίο του:

"Ο Μακάριος ως Πρόεδρος δέσποζε του ραδιοφώνου και των ειδήσεων από το 1959 και δεν θα ήθελε τώρα κάποιον άλλο να του ασκεί δημόσια κριτική, γι' αυτό και έπρεπε να αποκλεισθώ από το ραδιόφωνο και την τηλεόραση έστω κι αν αυτά συντηρούνταν από όλους τους φορολογούμενους πολίτες. Ζήτησα επίσης από τον Μακάριο να εμφανιστούμε μαζί σε δημόσια συζήτηση από την τηλόραση αλλά αρνήθηκε".

Δεν ήταν μόνο αυτό που αποτέλεσε προσπάθεια να μη ακουσθεί η φωνή του Τάκη Ευδόκα. Ηταν και ο ελεγχόμενος από το Μακαριακό Μέτωπο κυπριακός τύπος ο οποίος δεν δημοσίευσε παρά μερικές γραμμές (όπως για παράδειγμα ο Φιλελεύθερος) από τις προγραμματιμές δηλώσεις του Τάκη Ευδόκαυ

Προσθέτει ο Τάκης Ευδόκας για όσα συνέβησαν:

"Συνέβη και κάτι ακόμα πιο εκπληκτικό. Στις 15 Φεβρουαρίου ανέλυσα τις προγραμματικές μου δηλώσεις σε δημοσιογραφική διάσκεψη στο "Χίλτον" για τους ανταποκριτές ων κυπριακών και ξένων εφημερίδων. Αντιπροσωπεύθηκαν όλες οι κυπριακές εφημερίδες και οι δημοσιογράφοι μου υπέβαλαν πληθώρα ερωτήσεων. Την επομένη λειτούργησε η δικτατορία της σιωπής. Καμμιά εφημερίδα, εκτός από την αντιπολιτευόμενη "Πατρίδα" δεν έγραψε έστω και δύο λέξεις από τις προγραμματικές μου δηλώσεις. Πληροφορήθηκα πως το προηγούμενο βράδυ υποστηρικτές του Μακάριου κάλεσαν τις εφημερίδες και τους υπέδειξαν να μην γράψουν τίποτε από τις δηλώσεις μου. Και ότι ακόμα θα ήταν επιθυμητό, αν ήθελαν να διαστρεβλώσουν το νόημα των λόγων μου. Για τον ίδιο λόγο δυο εφημερίδες η μια καθημερινή και η άλλη εβδομαδιαία ακύρωσαν τις συνεντεύξεις που οι ίδιες μου ζήτησαν.

Ακολούθησε και η μέθοδος της διαστρέβλωσης. Π. χ. είχε αναγραφεί σε συμπολιτευόμενη εφημερίδα ότι θα δεχόμουν να συζητήσω το σχέδιο Ατσεσον, το οποίο απέβλεπε στη διπλή Ενωση και ότι δεν απέκλεια την παραχώρηση της Καρπασίας στην Τουρκία, υπήρχαν και άλλες παρόμοιες προκατασκευασμένες ανυπόστατες και υποβολιμαίες ειδήσεις. Μια τέτοια είδηση ήταν ότι "ο κ. Ευδόκας αναζητεί εύλογο πρόσχημα διά να εγκαταλείψει την εκλογικήν αναμέτρησιν." Η "είδηση" αυτή τόσο διαδόθηκε που αναγκασθήκαμε να την διαψεύσουμε.

Το ΡΙΚ δήλωσε ότι θα τηρούσε στάση "αμερόληπτον". Μόνο τα προσχήματα τήρησε, κατά την προεκλογική περίοδο δεν μετέδιδε το ΡΙΚ ομιλίες του ίδιου του Μακαρίου, μετέδιδε όμως ομιλίες των υποστηρικτών του μετέδωσε π. χ. ολόκληρη την ομιλία του Λέλλου Δημητριάδη στην εκκλησία της Ομορφίτας, καθαρά προεκλογικού περιεχομένου υπέρ του Μακαρίου, το θρησκευτικό κήρυγμα γνωστής Θεολόγου στο οποίο καταφέρθηκε εναντίον των δύο Μητροπολιτών- Κυρηνείας και Κιτίου- γιατί τάχθηκαν εναντίον της απόφασης του Μακαρίου να κατέλθει στις εκλογές κλπ. Το ραδιόφωνο μετέδιδε ακόμα ψηφίσματα σωματείων τα οποία δήλωναν συμπαράσταση στο πρόσωπο του Μακαρίου. Μετά από τις δυο προεκλογικές μου συγκεντρώσεις στη Λεμεσό και την Αμμόχωστο, το ραδιόφωνο μετέδωσε ότι "ο υποψήφιος της αντιπολιτεύσεως κ. Τ. Ευδόκας ωμίλησεν εις προεκλογικήν συγκέντρωσιν εις..." χωρίς να αναφέρει ούτε μια λέξη από όσα είπα.

Η τηλεόραση τήρησε την ίδια μεροληπτική στάση. Την υποψηφιότητα του κάθε υποψηφίου προτείνει ορισμένο αριθμό πολιτών. Ο κάθε υποψήφιος φροντίζει οι πολίτες αυτοί να προέρχονται από τάξη ή τομέα που του προσδίδουν κύρος. Η τηλεόραση πρόβαλε όλα τα άτομα που υποστήριξαν την υποψηφιότητα του Μακαρίου, ακόμα και άτομο που βρισκόταν στο κρεβάτι. Στην περίπτωση μου δεν πρόβαλε όλους όσοι με υποστήριξαν ούτε και αναφέρθηκε ότι μεταξύ αυτών υπήρχαν και τομεάρχες της ΕΟΚΑ, ενώ στην περίπτωση του Μακαρίου έγινε αναφορά ότι όσοι τον υποστήριξαν ήταν γονείς πεσόντων αγωνιστών της ΕΟΚΑ. Φυσικά γνωρίζαμε πως αρκετοί από αυτούς εκβιάστηκαν, σύρθηκαν στη σχετική τελετουργία. Οταν π.χ.

αργότερα ρωτήθηκε ο πατέρας του ήρωα Κυρικάκου Μάτση απάντησε: "Εκουβαλήσαν με γιέ μου, νομίζετε ήρτα μόνος μου;"

Στις προγραμματικές του δηλώσεις ο Τάκης Ευδόκας αναφέρθηκε ιδιαίτερα στο Εθνικό θέμα για το οποίο εξέφρασε πίστη στη γραμμή της Ενωσης σε αντίθεση με τον Πρόεδρο Μακάριο ο οποίος και προκήρυξε τις εκλογές με βάση το εφικτό, δηλαδή την ανεξαρτησία της (εφημερίδα της αντιπολίτευσης "Πατρίς", 16 Φεβρουαρίου 1968):

"Εις όσους γνωρίζουν καλώς την κρατούσαν εν Κύπρω πολιτικήν κατάστασιν η απόφασις μας περί καθόδου εις τας προεδρικάς εκλογάς της 25ης Φεβρουαρίου 1956 θα προκαλέσει μεγίστην κατάπληξιν. Οι πλείστοι ίσως θα εχαρακτήρισαν την απόφασιν μας επιπολαίαν ενέργειαν, άλλοι ως παράφρονα πράξιν και άλλοι ως πολιτικήν αυτοκρατορίαν. Και τούτο διότι ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος είναι πολιτικώς πανίσχυρος πάντα τα μέσα: Απεριόριστοι οικονομικαί δυνατότητες, ο κρατικός μηχανισμός ή πλειονότης του τύπου, το ραδιόφωνον, η τηλεόρασις, θρησκευτικά σωματεία, ναοί, δημοτικά συμβούλια, σωματεία, ποικίλης μορφής ευρίσκονται υπό τον απόλυτον έλεγχον αυτού. Διακυβέρνησις του Μακαρίου επί οκτώ έτη είχεν ως αποτέλεσμα την κατάληψιν όλων των νευραλγικών θέσεων της Κυπριακής ζωής υπό ανθρώπων, οι οποίοι είναι όργανα του και οι οποίοι πολλάκις ουδέν άλλο προσόν είχαν διά την κατάληψιν των θέσεων τας οποίας τώρα κατέχουν πλην του ότι ήσαν Μακαριακαί. Την κατάστασιν αυτήν περισσότερον από όλους γνωρίζομεν ημείς οι οποίοι επί οκτώ έτη καθημερινώς υφιστάμεθα τας δηυσμενεστάτας δι' ημάς συνεπείας της.

Η απόφασις μας λοιπόν να διεκδικήσουμε την ψήφον του Κυπριακού λαού εις τας προσεχείς προεδρικάς εκλογάς, ούτε επιπολαία είναι ούτε οφείλεται εις την άγνοιαν της πραγματικότητος. Η απόφασις μας είναι αποτέλεσμα σκέψεως και μελέτης σοβαράς.

Η απόφασις μας είναι η αναγκαία λογική συνέπεια των ακολούθων διαπιστώσεων αι οποίαι αναγνωρίζονται ως ορθαί και αντικειμενικαί υφ' όλων εκείνων οι οποίοι έχουν την απαιτουμένην πνευματικήν ωριμότητα και την προθυμίαν να μελτήσουν και να ερμηνεύσουν την κρατούσαν εν Κύπρω πολιτικήν κατάστασιν.

Ποίαι είναι αι διαπιστώσεις αύται:

"Η Κύπρος ευρίσκεται σήμερον ενώπιον δεινών προβλημάτων. Τα προβλήματα ταύτα συγκλονίζουν τα θεμέλια της κυπριακής πολιτείας. Η μη ταχεία και ορθή επίλυσις των θα έχη ως αποτέλεσμα ανεπανορθώτους καταστροφάς εις όλους τους τομείς της Κυριακής ζωής.

Το σοβαρώτερον των προβλημάτων τούτων είναι το Εθνικόν. Η Κύπρος επί αιώνας ηγωνίσθη διά την διατήρισιν του ελληνικού της χαρακτήρος και ασβέστου του πόθου δι' Ενωσιν μετά της Ελλάδος. Από του 1955 η Κύπρος αγωνίζεται, υποφέρει και θυσιάζεται διά την πραγματοποίησιν της ενώσεως. Ποία υπήρχαν όμως τα αποτελεσματα των αγώνων και των θυσιών. Πλήρης αποτυχία. Συνεχώς προχωρούμεν από το κακόν εις το χειρότερον. Η ηγεσία μας εφάνη ανίκανος να εκμεταλλευθή πολλάς ευκαιρίας, αι οποίαι επαροσιάσθησαν κατά την τελευταίαν 15ετίαν διά την προώθησιν και την λύσιν του κυπριακού προβλήματος συμφώνως προς τους πόθους του κυπριακού λαού και την επιταγήν της ελληνικής ιστορίας. Προτάσεις πολλαί εκ μέρους των Αγγλων απερρίφθησαν από τον Μακάριον, διά να δεχθή ο ίδιος κατόπιν τας συμφωνίας Ζυρίχης και Λονδίνου, αι οποίαι ήσαν ασυγκρίτως χειρότεραι. Από το 1963 επίσης πολλαί περιστάσεις έμειναν ανεκμετάλλευτες διά την πραγματοποίησιν της ενώσεως και σήμερον ο Μακάριος και η Κυβέρνησις του είναι πρόθυμοι να δεχθούν λύσιν "εφικτήν" ως την χαρακτηρίζουν. Η λύσις αυτή δεν δύναται να είναι η Ενωσις, την οποίαν οι κυβερνώντες χαρακτηρίζουν ως ευκταίαν και μύθον, αλλ' ούτε και η αδέσμευτος ανεξαρτησία. Η λύσις η οποία ετοιμάζεται θα είναι οπωσδήποτε χειροτέρα της δοθείσης διά των συμφωνιών Ζυρίχης- Λονδίνου. Ποία θα είναι η εφικτή λύσις ούτε ημείς γνωρίζομεν ούτε ο κυπριακός λαός. Καλούμεν τον Αρχιεπίσκοπον Μακάριον να δηλώση σαφώς ποία είναι η λύσις η οποία προετοιμάζεται και

τι εννοεί ως εφικτήν λύσιν και οποία η σχέσις της εφικτής λύσεως προς την ευκταίαν, διότι αυτήν τουλάχιστον την φοράν δεν θα πρέπει να ανεχθή ο κυπριακός λαός να υπογραφή λύσις εν αγνοία του".

Εξαλλου κατά τη διάρκεια των ερωτήσεων και απαντήσεων ο Τάκης Ευδόκας δήλωσε ότι ο διευθυντής του ΡΙΚ Ανδρέας Χριστοφίδης "απαντήσας χθες εις αίτησιν του όπως ο ραδιοφωνικός σταθμός και η τηλεόρασις παράσχουν ίσας ευκαιρίας εις τους υποψηφίους διά να εκθέσουν τα εκλογικά των προγράμματα και απόψεις των, ανέφερεν ότι απεφασίσθη όπως το ΡΙΚ μη χρησιμοποιηθή υπό των υποψηφίων των προεδρικών εκλογών και όπως τούτο τηρήση ουδετέραν και αμερόληπτον στάσιν κατά την προεκλογικήν πρόοδον".

Πρόσθετε η "Πατρίς":

"Επίσης ο κ. Ευδόκας εδήλωσε ότι μετά την υποβολή της υποψηφιότητας του ηρωτήθη σχετικώς υπό του εφόρου της Προεδρικής εκλκογής κ. Αντ. Αναστασίου διά τον καταρτισμόν των ψηφοδελτίων, ως γνωστόν, το χρησιμοποιηθέν κατά τας προεδρικάς εκλογάς του 1959 ψηδοδέλτιον περιείχε τας φωτογραφίας των υποψηφίων, ο δε ψηφοφόρος σε εσημείου (έκανε) το σημείον "χ" κάτωθεν της φωτογραφίας του υποψηφίου, τον οποίον ούτος ήθελε να ψηφίση. Ο κ. Ευδόκας αντί των φωτογραφιών εισηγήθη όπως χρησιμοποιηθούν εκλογικά σήματα και τα ονόματα των υποψηφίων. Την άποψιν ταύτην του κ... Ευδόκα ανέλαβεν ο κ. Αναστασίου όπως διαβιβάση εις την Κυβέρνησιν. Κρίνεται δικαίως ότι η δημοσίευσις φωτογραφίας του προέδρου Μακαρίου εις τα φηφοδέλτια είναι δυνατόν ψυχολογικώς να επηρεάση μερίδα θρησκολήπτων ψηφοφόρων λόγω του Αρχιερατικού του σχήματος. Υπό των αντιπροσώπων του τύπου υπεβλήθησαν πολλαί ερωτήσεις εις τας οποίας ο κ. Ευδόκας απήντησε με προθυμίαν και σαφήνειαν. Ιδιαιτέρως ούτος απέρριψε κατηγορηματικώς πρόσφατον ισχυρισμός Αγγλου δημοσιογράφου καθ' ον τυχόν ήττα του ανθυποψηφίου του Προέδρου Μακαρίου θα εσήμαινεν απεμπόλησιν του ενωτικού πόθου του ελληνικού Κυπριακού λαού, τονίσας ότι ο λαός υφ' οιασδήποτε περιστάσεις δεν θα "παύση να εμμένη εις την ενωτικήν του αξίωσιν".