29.12.1967: Οι Τoύρκoι σχηματίζoυv πρoσωριvή διoίκηση στη βάση τωv σχεδιασμώv τoυς στα τέλη τoυ 1963 και πριv εκραγεί η αvταρσία στηv Κύπρo.

S-1762

29.12.1967: ΟΙ ΤΟΥΡΚΟΙ ΣΧΗΜΑΤΙΖΟΥΝ ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΣΤΗ ΒΑΣΗ ΤΩΝ ΣΧΕΔΙΑΣΜΩΝ ΤΟΥΣ ΣΤΑ ΤΕΛΗ ΤΟΥ 1963 ΚΑΙ ΠΡΙΝ ΕΚΡΑΓΕΙ Η ΑΝΤΑΡΣΙΑ ΤΟΥΣ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ

Λίγες μέρες μετά τη διευθέτηση της κρίσης της Κοφίνου, (Νοέμβριος 1967) επισκέφθηκε την Κύπρο ο Γενικός Γραμματέας του Τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών Γκιουνεράλπ ο οποίος είχε συνομιλίες με την τουρκοκυπριακή ηγεσία.

Και ενώ βρισκόταν στην Κύπρο, η τουρκοκυπριακή ηγεσία εκμεταλλευόμενη την αδυναμία της Ελληνικής πλευράς, λίγο μετά την αναχώρηση μεγάλου τμήματος της Ελληνικής Μεραρχίας, αλλά και της διεθνούς καταδίκης που έγινε για τις ενέργειες της στην Κοφίνου, ανακοίνωσε στις 29 Δεκεμβρίου 1967 την εγκαθίδρυση "Προσωρινής Τουρκοκυπριακής Διοίκησης" με πρόεδρο τον Φαζίλ Κουτσιούκ και Αντιπρόεδρο τον Ραούφ Ντενκτάς.

Η Προσωρινή Τουρκοκυπριακή Διοίκηση δημιουργήθηκε πάνω στις βασικές γραμμές του εγγράφου υπό ημερομηνίαν 14.9.1963 που είχε ετοιμασθεί πριν ακόμα αρχίσουν οι διακοινοτικές ταραχές και που είχε βρεθεί στο χρηματοκιβώτιο του τουρκοκύπριου Υπουργού Υγείας Πλουμέρ.

Στο έγγραφο αναφερόταν ότι θα ανακηρυσσόταν τουρκοκυπριακό κρατίδιο που θα αναγνωριζόταν επίσημα από την Τουρκία, θα ζητείτο από την Τουρκία να επέμβει στην Κύπρο, οι Τούρκοι βουλευτές θα αποτελούσαν μέλη της τουρκοκυπριακής Βουλής, ενώ οι τουρκοκύπριοι θα υποχρεώνονταν να συγκεντρωθούν σε μια περιοχή για να μπορούν να την υπερασπίσουν και οι δημόσιοι υπάλληλοι θα μετατρέπονταν σε υπαλλήλους του νέου κράτους.

Με την απόφαση των τουρκοκυπρίων του Δεκεμβρίου του 1967 προβλεπόταν ότι μέχρι να εφαρμοσθούν όλες οι πρόνοιες του συντάγματος του 1960 της Δημοκρατίας όλοι οι τούρκοι που ζουν στις τουρκικές περιοχές θα υπάγονται στην Προσωρινή Τουρκοκυπριακή Διοίκηση.

Στις τουρκικές περιοχές θα ίσχυαν οι νόμοι και κανονισμοί που είχαν εγκριθεί ή θεσπισθεί σύμφωνα με το σύνταγμα του 1960.

Θα εγκαθιδρυόταν Βουλή με πρόεδρο των Αντιπρόεδρο της Βουλής των Αντιπροσώπων Ορχάν Μουντερίσογλου.

Την Εκτελεστική Εξουσία θα ασκούσε Εκτελεστικό Συμβούλιο με Πρόεδρο τον αντιπρόεδρο της Δημοκρατίας Φαζίλ Κουτσιούκ και αντιπρόεδρο τον Πρόεδρο της Τουρκικής Κοινοτικής Συνελεύσης Ραούφ Ντενκτάς.

Το Εκτελεστικό Συμβούλιο και θα απαρτίζεται από μέλη υπεύθυνα για την άμυνα, εσωτερικά ζητήματα, εξωτερικές σχέσεις, γεωργία, ιατρικές υπηρεσίες, παιδεία, δικαιοσύνη, οικονομία, συγκοινωνίες, Βακούφια και Συνεργατισμό.

Οι αποφάσεις των τούρκων που λήφθηκαν στην παρουσία του Γκιουνεράλπ και του νομικού συμβούλου του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών Μπιλγκέ, συνοψίσθηκαν στους ακόλουθους βασικούς κανονισμούς, όπως δόθηκαν στη δημοσιότητα (εφημερίδα Φιλελεύθερος 30 Δεκεμβρίου 1967):

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α: Βασικές αρχές της Προσωρινής Διοίκησης:

1. Οι Τούρκοι οι οποίοι διαβιούν στις τουρκικές περιοχές θα βρίσκονται υπό τη Διοίκηση της Τουρκικής Προσωρινής Διοίκησης μέχρις ότου εφαρμοσθούν όλες οι διατάξεις του συντάγματος της 16ης Αυγούστου 1960 της Κυπριακής Δημοκρατίας.

~

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β: Νομοθετικά ζητήματα.

1. Η νομοθεσία η οποία θα εφαρμοσθεί στις τουρκικές περιοχές θεσπίζεται από τα τουρκικα μέλη της Βουλής των αντιπροσώπων και τα μέλη της τουρκικής κοινοτικής συνέλευσης, τα οποία θα αποτελούν κοινώς τη Βουλή της Τουρκικής Προσωρινής Διοίκησης.

2. Πρόεδρος της Βουλής θα είναι ο αντιπρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων δρ Μουντερίσογλου.

3. Τα μέλη της Βουλής συνεχίζουν να κατέχουν τα δικαιώματα τους ως προνοούνται από το Σύνταγμα της 16ης Αυγούστου 1960.

4. Η Βουλή θα λειτουργεί σύμφωνα προς τους κανονισμούς της Βουλής των αντιπροσώπων ως και της Τουρκικής Κοινοτικής Συνέλευσης.

5. Οι νόμοι οι οποίοι θεσπίστηκαν μέχρι τις 21 Δεκεμβρίου 1963, σύμφωνα προς το σύνταγμα είναι σε ισχύ.

6. το Εκτελεστικό Συμβούλιο της Βουλής έχει το καθήκον της εξασφάλισης όλων των κανονισμών, οι οποίοι θα εφαρμόζονται στις τουρκικές περιοχές.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ: Εκτελεστικές Υποθέσεις:

1. Το καθήκον της εφαρμογής των κανονισμών στις τουρκικές περιοχές είναι έργο του Εκτελεστικού Συμβουλίου της Προσωρινής Διοίκησης, το οποίο αποτελείται από τους τρεις Υπουργούς, όπως προνοεί το άρθρο 46 του Συντάγματος της 16ης Αυγούστου 1960 και άλλα έξι μέλη.

2. Ο Πρόεδρος του Εκτελεστικού Συμβουλίου είναι ο αντιπρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας δρ Κουτσιούκ και αντιπρόεδρος ο Πρόεδρος της Τουρκικής Κοινοτικής Συνέλευσης Ραούφ Ντενκτάς.

3. Το Εκτελεστικό Συμβούλιο απαρτίζεται από τα μέλη τα οποία θα είναι υπεύθυνα για υποθέσεις άμυνας, εσωτερικών, εξωτερικών, γεωργίας και φυσικών πόρων, υγείας, παιδείας, κοινωνικών, δημοτικών υποθέσεων ΕΒΚΑΦ, και συνεργατισμού, δικαιοσύνης, οικονομικών και προϋπολογισμού και συγκοινωνιών και έργων.

4. Παραιτήσεις και δημιουργία κενών θέσεων στο Εκτελεστικό Συμβούλιο θα συμπληρώνεται με διορισμούς που γίνονται από τον Πρόεδρο με την έγκριση του αντιπροέδρου.

5. Ο Πρόεδρος, ο Αντιπρόεδρος και τα μέλη του Εκτελεστικού Συμβουλίου δεν θα εκτελούν ιδιωτικές απασχολήσεις εκτός από τις επίσημες τους ασχολίες.

6. Η εξουσία για μεταβολές στην οργανωτική διοίκηση και τα καθήκοντα τα οποία θα ανατεθούν σ' αυτήν ανήκει στο Εκτελεστικό Συμβούλιο.

8. Κάθε βοήθεια που παραχωρείται από την τουρκική Κυβέρνηση χρησιμοποιείται σύμφωνα με τους όρους παραχώρησης.

9. Ολα τα καθήκοντα της Επιτροπής Δημόσιας Υπηρεσίας που προνοούνται από το Σύνταγμα της 16 Αυγούστου 1960 και αφορούν όλους τους υπαλλήλους της Προσωρινής

Διοίκησης θα εξασκούνται από τριμελή Επιτροπή που θα διορίζεται με την εισήγηση του Αντιπροέδρου.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ: Δικαστικές Υποθέσεις.

1. Οι Δικαστικές υποθέσεις είναι έργο των ανεξάρτητων Τουρκικών Δικαστηρίων.

2. Τούρκοι δικαστές διορίζονται από τον Πρόεδρο ύστερα από εισήγηση του Αντιπροέδρου της Προσωρινής Διοίκησης.

3. Θέματα που αφορούν σχηματισμό εξουσίας και καθήκοντα των τουρκικών Δικαστηρίων, ως και τον θεσμόν των δικαστών διέπονται από μεταβατικούς κανονισμούς.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ε: Προσωρινή Διοίκηση.

1. Μέλη του Εκτελεστικού Συμβουλίου Διοίκησης είναι οι ακόλουθοι:

Δρ Κουτσιούκ, Πρόεδρος.

Ραούφ Ντενκτάς, αντιπρόεδρος.

Μέλος για αμυντικές εσωτερικές και εξωτερικές υποθέσεις ο Οσμάν Ορέκ, δικηγόρος.

Μέλος Γεωργίας και φυσικών πόρων.

Μέλος υφείας κ. Πλουμέρ, δικηγόρος.

Μέλος παιδείας δρ Μανιέρα

Μέλος παιδείας και μορφωτικών υποθέσεων δρ Κιαζίμ,

Μέλος για κοινοτικά ζητήματα (δημαρχεία, υποθέσεις Εβκάφ και συνεργατισμού κ. Χακκή Σουλεϊμάν, δικηγόρος,

Μέλος προϋπολογισμού κ. Ρουστέμ Τατάρ, λογιστής.

Μέλος συγκοινωνιών και έργων κ. Ερόλ Κιαζίμ, τραπεζικός.

Μέλος Οικονομικών κ. Ογούς Ραματάν, γεωπόνος.

2. Βασικοί κανονισμοί θα βρίσκονται σε ισχύ μέχρις ότου οι διατάξεις του συντάγματος της 16 Αυγούστου 1960 εφαρμοσθούν.

Ο Πρόεδρος Μακάριος καταδίκασε αμέσως την ενέργεια αυτή των τουρκοκυπρίων με δήλωση του στις 29 Δεκεμβρίου 1967 στην οποία αναγνώριζε ότι δεν ήταν σοβαρή, αλλά δημιουργούσε δυσκολίες για την αναζήτηση λύσης:

" Τα εξαγγελθείσα υπό της τουρκοκυπριακής ηγεσίας, τη συμπράξει επισήμων εκπροσώπων της Τουρκικής Κυβερνήσεως μέτρα προσωρινής διοικήσεως των τουρκοκυπρίων, είναι καταφώρως παράνομα, πάσα δε πράξις προερχομένη εκ της ούτω καλουμένης διοικήσεως είναι εντελώς άκυρος ως και εστερημένη οιουδήποτε νομίμου αποτελεσματος.

Η απόφασις αύτη καίτοι στερείται σοβαρότητας, διότι δεν έχει δυνατότητας, πρακτικής εφαρμογής, αποτελεί εν τούτοις ενέργειαν αντίθετον προς τα ψηφίσμτα του Συμβουλίου Ασφαλείας και αποσκοπεί εις την υπονόμευσιν των καλών υπηρεσιών του Γενικού Γραμματέως των Ηνωμένων Εθνών οίτινες εγένοντο υφ' όλων αποδεκταί.

Η συμμετοχή τούρκων επισήμων εις την ενέργειαν αυτήν αποτελεί απαράδεκτον και προκλητικήν επέμβασιν της Τουρκίας εις τας εσωτερικάς υποθέσεις της Κύπρου.

Η Κυπριακή Κυβέρνησις αντιμετωπίζουσα ψυχραίμως την κατάστασιν, επανεβεβαιοί ότι θα συνεχίση την πολιτικήν της αποκαταστάσεως ομαλότητος και της ενισχύσεως του ενιαίου δημοκρατικού κράτους, διά του οποίου και μόνον προάγεται η κοινή ευημερία και διασφαλίζονται ίσα δικαιώματα και μεταχείρισις δι' όλους τους πολίτας".

Η πρώτη αντίδραση της κυπριακής Κυβερνήσεως ήταν να αναλάβει την εξαγελίαν μέτρων ειρηνεύσεως, που θα έκαμνε στις 29 Δεκεμβρίου και να προειδοποιήσει τους ξένους διπλωμάτες ότι δεν θα δεχόταν επαφές τους με τα μέλη της Προσωρινής Τουρκοκυπρακής Διοίκησης.

Η Αγκυρα, από τη μια διαμαρτυρόταν ότι δεν ήξερε τίποτε και δεν είχε καμμιά ανάμιξη στη δημιουργία της διοίκησης και από την άλλη απειλούσε να πάρει μέτρα επειδή είχε απαγορευθεί η ελεύθερη διακίνηση των μελών της.

Ωστόσο η Κυβέρνηση προχώρησε στην εξαγγελία των μέτρων που είχε αποφασίσει για την ομαλοποίηση της καταστάσεως με προτροπή και του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών Ου Θάντ, ο οποίος στις 4 Ιανουαρίου 1968 σε έκθεση του προς το Συμβούλιο Ασφαλείας διατύπωνε φόβους ότι οι έντονες αντιθέσεις της Κύπρου και της Ελλάδος στην απόφαση των τουρκοκυπρίων θα επηρέαζαν αρνητικά τις προσπάθειες του και τα περαιτέρω μέτρα για την αποκατάσταση ομαλότητας.

Ο Ου Θαντ δεν παρέλειπε να παρατηρήσει ότι η απόφαση για τη δημιουργία της Διοίκησης εφαρμόστηκε μόνο μια βδομάδα μετά το ψήφισμα του Συβουλίου Ασφαλείας που επανεναβεβαίωνε εκείνο του Μαρτίου του 1964 και ενώ ο ίδιος επρόκειτο να αρχίσει νέο γύρο συνομιλιών ταυτόχρονα με την εξαγγελία περαιτέρω ειρηνευτικών μέτρων από την Κυβέρνηση.

Στις 4 Ιανουαρίου του 1968 ο Πρόεδρος Μακάριος ανακοίνωσε ότι η Κυβέρνηνση "από της προσεχούς εβδομάδος θα επεκτείνη τα ειρηνευτικά μέτρα καθ' άπασαν την νήσον, πλην της τουρκικής συνοικίας της Λευκωσίας".

Πρόσθετε:

"Ούτω θα υπάρχη πλήρης ελευθερία κινήσεως των τουρκοκυπρίων, καταργουμένων των σημείων ελέγχου, ως επίσης και άρσις όλων των οιωνδήποτε υφισταμένων περιοριστικών μέτρων προμηθείας διαφόρων ειδών.

Τα μέτρα ταύτα δεν θα έχωσιν εφαρμογήν διά την τουρκικήν συνοικίαν Λευκωσίας όπου εδρεύει η ούτω καλουμένη προσωρινή τουρκοκυπριακή διοίκησις.

Επιπρόσθετα, θα απαγορεύεται από σήμερον η είσοδος και έξοδος εκ της τουρκικής συνοικίας της Λευκωσίας των αξιωματούχων και των μελών της λεγομένης τουρκοκυπριακής διοικήσεως, το μέτρον τούτο κρίνεται αναγκαίον όπως παρεμπόδισιν των ενεργειών τοιοιαύτης παρανόμου διοικήσεως, αίτινες αποσκοπούν εις την διάσπασιν της ενότητος του κράτους".

Η απογοήτευση δεν κράτησε για πολύ, ενώ ο Πρόεδρος Μακάριος προσανατολίστηκε πια οριστικά στην ιδέα ότι η λύση του κυπριακού θα μπορούσε να βρεθεί με συνομιλίες.