19.11.1967: Ο Στρατηγός Γρίβας αvαχωρεί από τηv Κύπρo για τηv Αθήvα με oδηγίες της χoύvτας η oπoία σε λίγες μέρες αρχίζει vα απoσύρει και τηv Ελληvική Μεραρχία υπoκύπovτας στις πιέσεις και τoυς εκβιασμoύς της Τoυρκίας.

S-1760

19.11.1967: Ο ΣΤΡΑΤΗΓΟΣ ΓΡΙΒΑΣ ΑΝΑΧΩΡΕΙ ΑΔΟΞΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΘΗΝΑ ΜΕ ΟΔΗΓΙΕΣ ΤΗΣ ΧΟΥΝΤΑΣ Η ΟΠΟΙΑ ΣΕ ΛΙΓΕΣ ΜΕΡΕΣ ΑΡΧΙΖΕΙ ΝΑ ΑΠΟΣΥΡΕΙ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΕΡΑΡΧΙΑ ΥΠΟΚΥΠΤΟΝΤΑΣ ΣΤΙΣ ΠΙΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΕΚΒΙΑΣΜΟΥΣ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ

Ενώ η Εθνική Φρουρά ολοκλήρωνε τις επιχειρήσεις της στην περιοχή της Κοφίνου η χούντα δέταξε άμεση κατάπαυση του πυρός και αποχώρηση των στρατιωτικών δυνάμεων.

Η διαταγή δόθηκε κατ' ευθείαν στον αρχηγό της ΑΣΔΑΚ Γεώργιο Γρίβα Διγενή ο οποίος δεν την εφάρμοσε αμέσως. Η διαταγή δόθηκε στο Γρίβα μέσω του Ασυρμάτου και ο αξιωματικός από το Αρχηγείο ακούστηκε από τους δημοσιογράφους (παρών ήταν και ο Παναγιώτης Παπαδημήτρης, συγγραφέας της παρούσης σειράς) να λέγει στο Γρίβα:

"Ο Πρόεδρος της Ελληνικής διέταξε άμεση κατάπαυση".

Ο Γρίβας άρχισε να ορύεται γιατί παρενέβαιναν στα πόδια του εκείνη τη στιγμή και άρχισε να δίνει οδηγίες στους υφισταμένους του:

"Γρήγορα παιδιά, γρήγορα να τελειώνουμε".

Τα τανκς εισέβαλαν μέσα στην Κοφίνου κυρίως και έβαλλαν αδιάκριτα εναντίον οποιουδήποτε στόχου και σε λίγο οι τούρκοι σε ομάδες ύψωσαν τα χέρια και παραδόθηκαν στο πρόχειρο αρχείο που βρισκόταν σε ένα κέντρο στον κύριο δρόμο Λευκωσίας-Λεμεσού μέσα στην Κοφίνου.

Ο Γρίβας ως στρατιωτικός που υπαγόταν στο Ελληνικό Επιτελείο αναγκάστηκε τελικά να υπακούση, με απόσυρση των στρατιωτικών δυνάμεων, αφού έκανε το δικό του. Η Κυπριακή Κυβέρνηση το πληροφορήθηκε μόνο αφού αποχώρησαν οι στρατιωτικές δυνάμεις από την περιοχή.

Αναφέρεται στην Ιστορική Εγκυκλοπαίδεια της Κύπρου, περίοδος 1960-73 σελ. 258:

"Ο πανικός της χούντας άρχισε όταν η Αγκυρα επέδωσε τελεσίγραφο, τα μεσάνυκτα της 15ης Νοεμβρίου 1967, με το οποίο προειδοποιούσε ότι αν μέχρι τις 6 το πρωί δεν αποχωρούσε η Εθνική Φρουρά, θα άρχιζε επίθεση στον Εβρο, Ο πανικός ήταν έκδηλος και από το γεγονός ότι ενώ η Κυπριακή Κυβέρνηση δεν είχε δώσει καμμιά διαταγή, ο ραδισταθμός των Αθηνών μετέδιδε ότι "η κυπριακή Κυβέρνησις διέταξε κατάπαυσιν του πυρός..." και "αποχώρησιν της Εθνικής Φρουράς" και ότι "επληροφόρησε σχετικά την ΟΥΝΦΙΚΥΠ".

Στην πραγματικότητα η ΟΥΝΦΙΚΥΠ είχε ενημερωθεί στις 3 το πρωί από τον πρεσβευτή της χούντας Μενέλαο Αλεξανδράκη.

Μπροστά σ' αυτή την κατάσταση το Υπουργικό Συμβούλιο συνήλθε σε μια ολοήμερη συνεδρία από τις 10 το πρωί μέχρι τις 10 τη νύκτα. Οι υπουργοί Εσωτερικών Πολύκαρπος Γιωρκάτζης, Εργασίας Τάσσος Παπαδόπουλος και Εμπορίου Ανδρέας Αραούζος ζήτησαν να παραιτηθούν σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την απαράδεκτη κατάσταση της δυαδικής εξουσίας το στράτευμα, που είχε σαν αποτέλεσμα, να δίδωνται διαταγές χωρίς την έγκριση ή ακόμα και τη γνώση της Κυβέρνησης.

Ενώ στην τουρκική Βουλή συνεχιζόταν η συζήτηση για να παραχωρηθούν έκτακτες εξουσίες στην Κυβερνηση για αντιμετώπιση της απειλής εναντίον τουρκοκυπριακών χωριών, το ΓΕΕΘΑ έθετε για πρώτη φορά θέμα ευθυνών του Στρατηγού Γρίβα για την επιχείρηση.

Κατηγορούσε τον Στρατηγό ότι είχε υπερβεί τις εξουσίες. Και δεν απάντησε όταν ο Στρατηγός ζητούσε να πληροφορηθεί σε ποιο σημείο είχε υπερβεί τις εξουσίες του, τονίζοντας πως ό,τι έκαμε ήταν μέσα στα πλαίσια των διαταγών που του είχαν δοθεί και σε συνεννόηση με την Κυπριακή Κυβέρνηση.

Πάντως οι δυνάμεις της Εθνικής Φρουράς αποχώρησαν από την περιοχή και για την πρόληψη νέων επεισοδίων τοποθετήθηκαν στην Κοφίνου και στον Αγιο Θεόδωρο, ισχυρά παρατηρητήρια της ΟΥΝΦΙΚΥΠ. Η κατάσταση φαινόταν να εξομαλύνεται.

Αλλά επρόκειτο να χειροτερεύσει, μετά την χωρίς προσχήματα και άνευ όρων παράδοση της χούντας, η τουρκική Εθνοσυνέλευση έδωσε στην Κυβέρνηση Ντεμιρέλ εξουσίες ν' αποβιβάσει στρατεύματα, είτε στην Κύπρο είτε και στην Ελλάδα. Η Αγκυρα αντιλήφθηκε ότι της παρουσιαζόταν μια χρυσή ευκαιρία να βρεθεί σε πλεονεκτική θέση.

Ετσι τελεσιγραφικά και πάλι η Αγκυρα ζήτησε από την Αθήνα:

ΠΡΩΤΟ: Να φύγει από την Κύπρο η ελληνική Μεραρχία και να αποσυρθεί ο οπλισμός της.

ΔΕΥΤΕΡΟ: Να ανακληθεί από την Κύπρο ο Στρατηγός Γρίβας.

ΤΡΙΤΟ: Να ανακληθούν οι αξιωματικοί που στελεχώνουν την Εθνική Φρουρά.

ΤΕΤΑΡΤΟ: Να διαλυθεί η Εθνική Φρουρά.

ΠΕΜΠΤΟ: Ο οπλισμός της Εθνικής Φρουράς να συγκεντρωθεί και να τεθεί κάτω από τον έλεγχο της ΟΥΝΦΙΚΥΠ.

ΕΚΤΟ: Να δοθούν αποζημιώσεις στους Τουρκοκύπριους.

Στις 18 Νοεμβρίου 1967, το βράδυ, ο Στρατηγός Γρίβας και πάλι ύστερα από εντολή των Αθηνών, έδωσε την τελευταία του διαταγή προς την Εθνική Φρουρά:

"Λόγοι σκοπιμότητος επιβάλλουν όπως αποφευχθή παν επεισόδιον μετά τουρκοκυπρίων. Εκ μέρους ενόπλων δυνάμεων εν Κύπρω, ευνόητον, ότι εις πάσαν επιθετικήν εχθρικήν ενέργειαν προς κατάληψιν ημετέρων θέσεων ή αποβατικήν ενέργειαν θα εφαρμόζωνται αι ισχύουσαι διαταγαί. Ουδεμία ενέργεια εις μεμονωμένα πυρά ή προκλήσεις εκ μέρους τουρκοκυπρίων. Επαναλαμβάνεται όπως ουδεμία αφορμή δημιουργηθή εκ μέρους ενόπλων δυνάμεων εν Κύπρω".

Ενω ο Στρατηγός βρισκόταν ακόμα στην Κύπρο, στην Αθήνα το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων, μετέδιδε την είδηση ότι είχε ήδη μεταβεί στην ελληνική πρωτεύουσα. Και αργότερα μεν απέσυρε την είδηση, αλλά ήταν και αυτό ενδεικτικό της διαθέσεως της χούντας να εξευμενίσει την Τουρκία με κάθε τρόπο.

Ενω έφθανε στην Κύπρο ο υπαρχηγός της ΓΕΕΘΑ αντιστράτηγος Παλαιολογόπουλος, ο Στρατηγός Γρίβας αναχωρούσε μυστικά την αυγή στις 19 Νοεμβρίου, 1967 για την Αθήνα.

Η Αγκυρα όμως δεν ικανοποιήθηκε. Αντίθετα ακόνιζε τα μαχαίρια της. Τα τουρκικά πλοία απέπλευσαν από την Αλεξανδρέττα και την Μερσίνα και τη νύκτα βρίσκονταν στα ανοικτά της Κερύνειας και έπλεαν παράλληλα προς τις ακτές της. Οι Τουρκοκύπριοι πήραν θάρρος και άρχισαν να προκαλούν, σκοτώνοντας ανεξέλεγκτα, όσους βρίσκονταν στο δρόμο τους και πυροβολώντας παντού.

Μπροστά σ' αυτές τις εξελίξεις η χούντα κάλεσε τον Παναγιώτη Πιπινέλλη να αναλάβει το υπουργείο Εξωτερικών και να δει πως θα ξεμπλέξει την κατάσταση.

Από το σημείο αυτό άρχισε η Αμερικανική παρέμβαση. Ενώ η Αγκυρα επέδιδε στις 22 Νοεμβρίου νέο τελεσίγραφο με αξίωση να γίνει δεκτό σε 48 ώρες, ο Πρόεδρος Τζόνσον με

ταυτόσημα μηνύματα του προς την Λευκωσία, την Αθήνα και την Αγκυρα, ζητούσε να αποφευχθεί οποιαδήποτε ενέργεια, που θα μπορούσε να οδηγήσει σε πόλεμο και πληροφορούσε ότι απέστελλε τον Αμερικανό πρώην υπουργό Αμυνας Σάϋρους Βανς να μεσολαβήσει.

Ο Πιπινέλλης απάντησε στο τελεσίγραφο της Αγκυρας, με πρόταση για συνάντηση κορυφής. Αγκυρα όμως ούτε που ήθελε να ακούσει για συνομιλίες και ο Ντεμιρέλ απειλούσε:

"Κανείς να μη φοβάται, θα κάνουμε απόβαση".

Ο Σάϋρους Βανς άρχισε την περιοδέια του από την Αγκυρα για να προλάβει έκρηξη της καταστάσεως. Ηδη οι πρεσβείες της Αμερικής και της Βρετανίας είχαν πληροφορήσει τους υπηκόους τους στην Κύπρο ότι η κατάσταση ήταν κρίσιμη και τους συμβούλευσαν να απομακρυνθούν προσωρινά. Οι αμερικανοί πήγαν στην Βηρυτό και οι Αγγλοι κατέφυγαν στις βάσεις.

Μπροστά στην κρισιμότητα της καταστάσεως ο Πρόεδρος Μακάριος απηύθυνε στις 24 Νοεμβρίου το βράδυ από το ραδιόφωνο "πολεμικό διάγγελμα" προς τον Κυπριακό λαό στο οποίο τόνιζε:

"Κατά τας κρισίμους αυτάς στιγμάς τας οποίας διέρχεται η Κύπρος, αισθάνομαι την ανάγκην να επικοινωνήσω με τον ελληνικόν Κυπριακόν λαόν διά να καταστήσω τούτον κοινωνόν των σκέψεων και των αισθημάτων μου.

Επιθυμώ πρωτίστως να συστήσω προς όλους αυτοσυγκράτησιν έναντι των υπό τουρκικής πλευράς προκλήσεων και ψύχραιμον αντιμετώπισιν της καταστάσεως. Δεν αποκρύπτω ότι διερχόμεθα δραματικάς πράγματι στιγμάς και τα νέφη του πολέμου απλούνται απειλητικώς υπεράνω της Κύπρου. Μισούμεν τον πόλεμον. Αγαπώμεν μετά πάθους και θέλομεν την ειρήνην. Πιστεύομεν ότι το κυπριακόν πρόβλημα δύναται να λυθεί ειρηνικώς. Πιστεύομεν ότι δυνάμεθα να συζητήσωμεν ειρηνικώς μετά των Τούρκων της Κύπρου, όπως επί έτη εις το παρελθόν. Θα καταβάλωμεν πάσαν προσπάθειαν διά να αποφευχθεί ο πόλεμος, διότι πιστεύομεν ότι ο πόλεμος δεν έχει ως αποτέλεσμα την λύσιν προβλημάτων, αλλά μόνον την συσσώρευσιν ερειπίων και θυμάτων. Δι' αυτό, τον αποστρεφόμεθα και θέλομεν την αποφυγήν του.

Η αποτροπή όμως του απειλούντος την νήσον μας πολέμου, δεν εξαρτάται από ημάς. Πιθανώς ούτος να μας επιβληθή υπό της Τουρκίας ήτις κατά τας τελευταίας ημέρας δεν έπαυσεν απειλούσα με πόλεμον την Κύπρον.

Ελπίζω και εύχομαι να πρυτανεύση η λογική και εν ειρηνική ατμοσφαίρα να συζητηθή η λύσις του κυπριακού προβλήματος. Εάν, όμως παρ' ελπίδα δεν συμβή τούτο και ο πόλεμος επιβληθή, τότε θα αμυνθώμεν με όλα τα μέσα με όλας τας δυνάμεις μας. Θα αμυνθώμεν διά την τιμήν και την αξιοπρέπειαν μας. Θα αγωνισθώμεν με υψηλά τα μέτωπα και την ψυχήν ορθίαν. Ο αγώνας μας θα είναι αγών υπέρ πάντων.

Ο Θεός της ειρήνης έστω μεθ' ημών".

Μετά την άφιξη του Βανς στην Αγκυρα, η Τουρκία έδωσε παράταση του τελεσιγράφου της για άλλες δυο μέρες.

Στην κρίση παρενέβη τώρα και ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Ου Θαντ με έκκληση του για μείωση των μη Κυπριακών δυνάμεων στο έδαφος της Κύπρου, προειδοποιώντας ότι η Ελλάδα και η Τουρκία βρίσκονταν στο κατώφλι του πολέμου.

Ταυτόχρονα έστειλε τον αντιπρόσωπο του Χοζέ Ρολζ Μπέννετ με αποστολή στις τρεις πρωτεύουσες, παράλληλα με εκείνη του Βανς.

Το ΝΑΤΟ κινήθηκε ακόμα μια φορά με μετάβαση του Γ. Γραμματέως του Μπρόζιο στην Αθήνα και Αγκυρα, για να συμβουλεύσει την χούντα να δεχθεί τκς τουρκικές αξιώσεις.

Ενώ το Συμβούλιο Ασφαλείας συζητούσε κυπριακή προσφυγή, ο Βανς συνέχιζε στις διαβουλεύσες του στην Αθήνα προς την οποία μετέφερε και συμπληρωματικές αξιώσεις της Τουρκίας: Να γίνεται μικρή αστυνόμευση στην Κύπρο και να αρχίσουν συνομιλίες Ελλάδος και Τουρκίας για τελική λύση του Κυπριακού.

Ο Βανς πέτυχε να "συμβιβάσει" την αξίωση της Αγκυρας για να φύγει η Μεραρχία. Ομως η ελληνική Κυβέρνηση ζήτησε ταυτόχρονα με την αποχώρηση της Μεραρχίας να φύγουν από την Κύπρο και η ΕΛΔΥΚ και η ΤΟΥΡΔΥΚ.

Η Κυπριακή Κυβέρνηση δεν είχε ένσταση να αποχωρήσουν τα ελληνικά στρατεύματα και η ΕΛΔΥΚ και αν αποχωρούσαν και οι αντίστοιχες τουρκικές δυνάμεις. Προχώρησε μάλιστα να δηλώσει στον Βανς όταν ήλθε στη Λευκωσία στις 29 Νοεμβρίου, ότι θα δεχόταν και διάλυση της Εθνικής Φρουράς, αν επιτύγχαναν αποστρατικοποίηση της Κύπρου και δίνονταν διεθνείς εγγυήσεις για την ασφάλεια της. Ηταν φανερό όμως ότι η κρίση είχε παρέλθει, αφού η Αθήνα είχε δεχθεί τις τουρκικές αξιώσεις.

Η Χούντα είχε δεχθεί και τη διάλυση της Εθνικής Φρουράς και την αποχώρηση των αξιωματικών που την στελέχωναν, αλλά για το πρώτο δήλωσε ότι αυτό αφορούσε κυρίως την Κυπριακή Κυβέρνηση.

Η Λευκωσία επέμενε ότι για να δεχθεί διάλυση της Εθνικής Φρουράς θα έπρεπε να υπάρχουν οι διεθνείς εγγυήσεις, ενώ για να δεχθεί διεύρυνση των αρμοδιοτήτων της ΟΥΦΜΙΚΥΠ δεν θα έπρεπε να μειώνονται οι κυριαρχικές της αρμοδιότητες.

Ο Βανς έφυγε από την Λευκωσία στις 30 Νοεμβρίου για να επανέλθει όμως, απροσδόκητα την επομένη και αναχώρησε την ίδια νύκτα, στις συνομιλίες που έγιναν στο Προεδρικό, με συμμετοχή του Προέδρου Μακρίου, του Προέδρου της Βουλής Γλαύκου Κληρίδη, του Υπουργού Εξωτερικών Σπύρου Κυπριανού και του αμερικανού πρεσβευτή Τέιλορ Μπέλτσιερ. Εγιναν σκληρά παζάρια για την Εθνική Φρουρά, ετονίσθη στον Βανς ότι αποφάσεις της Αθήνας για την Εθνική Φρουρά δεν δέσμευαν την Κύπρο.

Φεύγοντας από τη Λευκωσία ο Βανς θεώρησε σκόπιμο να διαβιβάσει μέσω του αμερικανού πρεσβευτή την εκίμηση του προς τον Γλαύκο Κληρίδη για το σθένος, τη σαφήνεια και προ παντός την επιχειρηματολογία του όταν υποστήριζε τις απόψεις της κυβερνήσεως, που τον έπεισαν να τονίσει στους τούρκους ότι δεν έπρεπε να επιμένουν στην διάλυση της Εθνικής Φρουράς.

Η κρίση τερματίστηκε στις 4 Δεκεμβρίου ύστερα από 19 δραματικές μέρες, με την ανακοίνωση των όρων της συμφωνίας με τους οποίους προβλέπονταν τα ακόλουθα:

ΠΡΩΤΟ: Η Ελλάς και η Τουρκία αποδέκτηκαν έκκληση του Γενικού Γραμματέως των Ηνωμένων Εθνών για αποχώρηση των δυνάμεων τους, εκτός εκείνων της ΕΛΔΥΚ και ΤΟΥΡΔΥΚ, σε διάστημα 45 ημερών.

ΔΕΥΤΕΡΟ: Η Τουρκία αναλάμβανε να άρει τα μέτρα πολεμικής προετοιμασίας.

Το θέμα της διαλεύσεως της Εθνικής Γρουράς ύστερα από την επίμονη άρνηση της Κυπριακής Κυβερνήσεως να δεχθεί την αξίωση, αφέθηκε σε εκκρεμότητα. Ο Ου Θαντ για να παρακαμφθεί ο σκόπελος, κάλεσε τις κυβερνήσεις Ελλάδος, Τουρκίας και Κύπρου να μεριμνήσουν να δοθούν στην ΟΥΝΦΙΚΥΠ μέσω του Συμβουλίου Ασφαλείας αυξημένες εξουσίες για τη δισαφάλιση της ειρήνης και την εποπτεία του γενικού αφοπλισμού.

Η διατύπωση αυτή ήταν ένας εύσχημος τρόπος για να παρεπεμφθεί το θέμα στο ράφι, όπως πράγματι έγινε. Ούτε η Εθνική Φρουρά διαλύθηκε ούτε δόθηκαν εγγυήσεις για την ασφάλεια της Κύπρου.

Η Τουρκία δεν δέχθηκε αποχώρηση της ΕΛΔΥΚ και ΤΟΥΡΔΥΚ, γιατί αυτό θα σήμαινε ότι δεχόταν την κατάργηση των συμφωνιών Ζυρίχης και Λονδίνου και της συνηθήκης Εγγυήσεως, που η κυπριακή Κυβέρνηση επέμενε τότε ότι ήταν νεκρές.

Το μόνο ουσιαστικό αποτέλεσμα της συμφωνίας ήταν να φύγει η ελληνική Μεραρχία. Τα ελληνικά νιάτα που ήρθαν για να υπερασπίσουν την Κύπρο, έφευγαν χωρίς να ρίψουν ένα πυροβολισμό, όταν χρειάστηκε να το κάμουν, γιατί η χούντα φάνηκε περισσότερο από πρόθυμη να δεχθεί την αποχώρηση τους. Κανένας τούρκος στρατιώτης, ούτε ένα τουρκικό όπλο δεν έφυγαν από την Κύπρο.

Ο Παναγιώτης Πιπινέλλης, υπουργός Εξωτερικών της χούντας, προσπάθησε να κολάσει τα πράγματα:

"Διά την Ελλάδα, πάντως η επιτευχθείσα λύσις εξασφαλίζει εν πρώτοις τον συγχρονισμόν της σταδιακής αποχωρήσεως των ελληνικών εν Κύπρω δυνάμεων, προς μίαν επίσης σταδιακήν άρσιν των στρατιωτικών κατά της Κύπρου και της Ελλάδος μέτρων της

Τουρκίας... Η Ελλάς και η Κύπρος ουδεμίαν κατ' αρχήν αντίρρησιν είχον διά την ανάκλησιν των ελληνικών δυνάμεων, ήτις αντιμετωπίζετο και διά στρατιωτικούς λόγους, πολύ πριν ή εκραγή η τελευταία κρίσις. Η παρουσία των ελληνικών δυνάμεων εν Κύπρω είχε κριθή αναγκαία κατά τα πρώτα βήματα της οργνανώσεως της κυπριακής Δημοκρατίας, βαθμιάως δε απέβαλε τη έννοιαν της, εφ' όσον ηνδρούτο το κυπριακόν κράτος..."

Την κατάσταση όμως συνώψιζαν τα λόγια του Γεωργίου Παπανδρέου:

"Ωραία. Η ιδική μας... φαυλοκρατία απέστειλε τον στρατόν του Εθνους εις την Κύπρον και η ιδική των στρατοκρατία τον αποσύρει..."

Ο Πρόεδρος Μακάριος αποχαιρέτισε τους Ελληνες στρατιώτες στις 6 Δεκεμβρίου 1967 με το ακόλουθο μήνυμα:

" Μετ' αισθημάτων βαθείας συγκινήσεως απευθύνομαι σήμερον προς τους αξιωματικούς και οπλίτας των εξ Ελλάδος ενόπλων δυνάμεων, διά να διερμηνεύσω εις αποχαιρετιστήριον μήνυμα την αγάπην και την ευγνωμοσύνην της ελληνικής Κύπρου.

Ηλθετε εις την Κύπρον φέροντες τους παλμούς της αιωνίου Ελλάδος, επί μίαν και πλέον τριετίαν κατέστητε φύλακες και φρουροί της νήσου αυτής κατά πάσης απειλής και μεταβάλατε τον κυπριακόν χώρον εις ελληνικόν θυσιαστήριον επί του οποίου προσφέρατε αίμα εν ιερά σπονδή μετά κυπρίων αδελφών σας, εις τα χώματα της Κύπρου κοιμούνται τα σώματα αξιωματικών και οπλιτών εξ Ελλάδος, φύτρα άφθορα της εθνικής ιδέας. Οι τάφοι των θα παραμένουν αιώνια μαρτυρία της ελληνικότητος της Κύπρου.

Είπετε, κατά το προσκλητήριον, όταν φθάσετε εις την Ελλάδα, ότι οι ελλείποντες παρέμειναν εις την Κύπρον, ηθέλησαν και παρέμειναν εις την Κύπρον, είτε ότι απέθανον και ανέστησαν εις την Κύπρον, διά να καθοδηγούν τον Κυπριακόν ελληνισμόν εις την εθνικήν του πορείαν.

Αδελφοί Ελληνες, αξιωματικοί και οπλίται.

Με εσφιγμένην την καρδίαν σας αποχαιρετώμεν. Η αγάπη μας, η ευγνωμοσύνη μας, θα σας συνοδεύουν πάντοτε. Αναχωρούντες εκ Κύπρου συναποκομίζετε την καρδίαν της Κύπρου. Η ενταύθα παρουσία σας απετέλει κατάφασιν ισχύος και δυνάμεως. Η απουσία σας καταλείπει κενόν εις την καρδίαν μας. Ομως η διάλυσις σας θα δημιουργήση θρύλους αρετής και εμυχώσεως.

Η Κύπρος σας κατευοδώνει με την διαβεβαίωσιν ότι ουδέποτε θα παύση στρέφουσα τον νουν και την καρδίαν προς την μεγάλην πατρίδα, την Ελλάδα. Δι' εμέ δε λέγω "κολληθείη η γλώσσα μου τω λαρύγγι μου, εάν επιλάθωμε σου μήτερ Ελλάς".

Επικαλούμαι επί πάντας υμάς δαψιλείς παρά Θεού ευλογίας. Είθε ο Κύριος των δυνάμεων να σκέπη και να περιφρουρή την Ελλάδα και την Κύπρον".

Οι πρώτοι στρατιώτες αναχώρησαν από την Κύπρο στις 9 Δεκεμβριου. Κρυφά και χωρίς τελετές μπήκαν στο οπλιταγωγό Λέσβος στην Αμμόχωστο και έφυγαν.

Την προηγουμένη ο Πρόεδρος Μακάριος πήγε στη Καντάρα και αποχαιρέτισε το πρώτο τάγμα που αποχωρούσε.