31.10.19678: Ο Ραoύφ Ντεvκτάς φθάvει μυστικά από τηv Τoυρκία στηv Κύπρo με καϊκι και ταχύπλoo σκάφoς μαζί με τoυς Νετζάτ Κovoύκ και Ερόλ Iμπραχήμ.

S-1757

31.10.1967: Ο ΡΑΟΥΦ ΝΤΕΝΚΤΑΣ ΦΘΑΝΕΙ ΜΥΣΤΙΚΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΟΥΡΚΙΑ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΜΕ ΚΑΙΚΙ ΚΑΙ ΤΑΧΥΠΛΟΟ ΣΚΑΦΟΣ ΜΑΖΙ ΜΕ ΤΟΥΣ ΝΕΤΖΑΤ ΚΟΝΟΥΚ ΚΑΙ ΕΡΟΛ ΙΜΠΡΑΧΗΜ

Στις 31 Οκτωβρίου ο Ραούφ Ντενκτάς έφθασε με πλοιάριο μυστικά στην Κύπρο.

Μαζί του έφθασαν και οι συνεργάτες του Νετζάτ Κονούκ, διοικητικός γραμματέας της Τουρκικής Κοινοτικής Συνέλευσης, και Ερόλ Ιμπραχήμ, δικηγόρος από τη Λευκωσία.

Ηταν η δεύτερη φορά που ο Ντενκτάς επιχειρούσε να έλθει στο νησί. Στην πρώτη που έγινε στα μέσα του μήνα δεν τα κατάφερε γιατί το σκάφος του έπαθε μηχανική βλάβη και αναγκάστηκε να επιστρέψει στην Τουρκία.

Ο Ντενκτάς ανέφερε ότι η τουρκική κυβέρνηση του απαγόρευσε να έλθει στο νησί- κι' αυτό προφανώς το είπε για να μη αναμίξει την τουρκική κυβέρνηση στα σχέδια του. Ετσι όπως ανέφερε αποφάσισε να επιστρέψει στο νησί κρυφά, μετά την απαγόρευση της επιστροφής του από την Κυπριακή Κυβέρνηση το 1964 όταν μίλησε στα Ηνωμένα Εθνη και εξαπέλυσε μύδρους εναντίον της Κυπριακής Κυβέρνησης.

Ο Ντενκτάς έφθασε μαζί με τους συνεργάτες του με σκάφος που μπόρεσε να εξασφαλίσει με τη βοήθεια του φίλου του δημοσιογράφου της "Χουριέτ" Τζιουσέϊτ Αρτζιαγουρέκ.

Με το σκάφος προγραμμάτιζαν να μεταβούν με καϊκι στα ανοικτά της Λάρνακας όπου υπήρχε μεγάλος τουρκοκυπριακός θύλακας και από εκεί με ταχύπλοο θα κατέληγαν στις ακτές όπου θα τους περισυνέλεγαν συνεργάτες τους τουρκοκύπριοι, που θα είχαν σχηματίσει ένα φωτεινό μισοφέγγαρο για να τους κατευθύνουν.

Αντί της Λάρνακας ο οδηγός Ερόλ Ιμπραχήμ έκαμε λάθος και βρέθηκαν στα ανοικτά του χωριού Αγιος Θεόδωρος της επαρχίας Αμμοχωστου.

Το καϊκι τους άφησε στο ταχύπλοο σκάφος και επέστρεψε στην Τουρκία ενώ οι τρεις τουρκοκύπριοι προχώρησαν με το ταχύπλοο που αντί 35 κόμβων ανέπτυσσε ταχύτητα μόλις 6-7. Κατευθύνθηκαν σε μερικά φώτα που έβλεπαν στην ακτή.

Αποβιβάστηκαν στην παραλία χωρίς να ξέρουν πού βρίσκονταν και αφού περπάτησαν για δυο ώρες βρέθηκαν αντιμέτωποι με τον Θηροφύλακα του Αγίου Θεοδώρου Καρπασίας Αντώνη Χριστοδούλου.

Ο Θηροφύλακας πρόταξε ένα ψεύτικο πιστόλι και αφόπλισε τον Ερόλ Ιμπραχήμ, αλλά κάποια στιγμή που χαμήλωσε το χέρι του ο Ντενκτάς τράβηξε το δικό του πιστόλι που δεν είχε σφαίρες, γιατί όπως ανέφερε τις είχε πετάξει γιατί "δεν βγήκαμε για πόλεμο" και ότι "όταν έχεις σφαίρες μπορείς να κάμεις καμμιά πελλάρα".

Σε σχετικό της ρεπορτάζ η εφημερίδα "Ο Φιλελεύθερος" έγραφε (1.11.1967):

"Πρωταγωνιστικόν ρόλον εις την σύλληψιν του Ραούφ Ντενκτάς και τον συντρόφων του διεδραμάτισε ο εξ Αγίου Θεόδωρου Θηροφύλαξ Αντώνης Χριστοδούλου, ηλικίας 32 ετών, και πατήρ δύο τέκνων,

Συγκεκριμένως ευρίσκετο επί καθήκοντι εις δάσος πλησίον της παραλίας εις ολίγην απόστασιν νοτιοδυτικώς του Αγίου Θεοδώρου. Ητο η 7η πρωινή ώρα. Και εις μίαν στιγμήν αντελήφθη τρία πρόσωπα οδοιπορούντα εντός του δάσους. Εφερον και οι τρεις μαύρα δερμάτινα σακκάκια και εκράτουν δέματα υπό μάλης.

Ο θηροφύλαξ λόγω της επαγγελματικής ιδιότητός του και της καθημερινής επαφής του με κατοίκους των πέριξ χωρών γνωρίζει τα πρόσωπα που επισκέπτονται το δάσος διά να

προμηθευθούν ξυλείαν ή διά να κυνηγήσουν. Τους χθεσινούς τρεις οδοιπόρους δεν τους είδε προηγουμένως εις την περιοχήν. Εξ άλλου του προεκάλεσεν εντύπωσιν η ομοιόμορφος εμφάνισις της στολής των. Και τους εφώναξε:

"Από πού είστε κοπέλλια;"

Τότε ο ένας εκ των τριών αγνώστων εξήγαγε περίστροφον από τη ζώνην του και το έστρεψεν απειλητικώς προς τον θηροφύλακα. Ο Χριστοδούλου δεν απώλεσε την ψυχραιμίαν του. Ευρίσκετο εις απότασιν 50 περίπου μέτρων από τους τρεις αγνώστους. Και καθ' ον χρόνον εκρύβετο εφώναξε με όλην την δύναμιν της φωνής του μίαν φράσιν που υπήρξε μοιραία διά τους τρεις τουρκοκυπρίους:

" Κύριε τσαύσιη κόψετε που ποτζεί...".

Αστυνομικοί δεν υπήρχον εις την περιοχήν, αλλ' η μπλόφα του θηροφύλακος υπήρξεν επιτυχής. Και οι τρεις άγνωστοι ήρχισαν να κατευθύνωνται δρομέως προς το κέντρον του δάσους υποθέσαντες ότι ήσαν περικυκλωμένοι από αστυνομικές δυνάμεις.

Και ο Χριστοδούλου εύρε την ευκαιρία διά να τρέξη προς τον Αγιον Θεόδωρον, διηγήθη το επεισόδιον προς τον αστυνομικόν λοχία κ. Ανδρέα Τσαπάνην. Εκείνος ειδοποίησε την αστυνομικήν διεύθυνσιν της Αμμοχώστου και ακολούθως τον στρατιωτικόν διοικητήν της περιοχής Βουκολίδας.

Ολίγον κατόπιν στρατιωτικαί και αστυνομικαί δυνάμεις περιεκύκλωσαν την περιοχήν. Και ο κλειός που είχον δημιουγήσει εστένευεν ολοένα. Περί την 10ην πρωινήν ώραν και οι τρεις άγνωστοι είχον συλληφθή. Ανευρέθησαν κρυπτόμενοι εντός θάμνου. Ανεγνωρίσθησαν: Ραούφ Ντενκτάς, Οσμάν Νετζάτ Κονούκ και Ερόλ Ιμπραχήμ. Μαζί με αυτούς και αι αποσκευαί που έφερον αι οποίαι κατεσχέθησαν.

Αι έρευναι συνεχίσθησαν. Και εις την παραλίαν ανευρέθη εγκαταλελειμένη η ταχύπλοος λέμβος. Εντός αυτής πολλαί άλλαι αποσκευαί των τριών συλληφθέντων και διάφορα αντικείμενα εγκαταλελειμένα επίσης. Και αποδεικνύεται εξ αυτού ότι προορισμός των τριών τούρκων δεν ήτο ο Αγιος Θεόδωρος, διότι εάν επρόκειτο να αποβιβασθούν εκεί θα μετέφερον μαζί των, όλας τας αποσκευάς των. Ησαν όμως πολλαί και τούτο καθίστατο ακατόρθωτον. Προορισμός των ήτο περιοχή κατωκημένη και ελεγχομένη υπό Τούρκων. ενδεχομένως δε το χωρίον Γαληνοπόρνη ευρισκόμενον αρκετά μίλια μακράν του Αγίου Θεοδώρου ή άλλη περιοχή ελεγχομένη υπό Τούρκων, όπου οι συλληφθέντες θα ηδύναντο ασφαλώς να αποβιβάσουν τας αποσκευάς των.

Νεώτεραι πληροφορίαι αναφέρουν ότι και οι τρεις συλληφθέντες ήσαν αξύριστοι, ευθύς δε μετά την σύλληψιν των εζήτησαν νερόν. Ο Ντενκτάς έπιε τέσσερα ποτήρια νερόν.

Εις τον Αγιον Θεόδωρον όπου ωδηγήθησαν πρώτον οι συλληφθέντες ο Ντενκτάς ανεγνωρίσθη υπό διδασκάλου και ενός οδηγού εκ Κώμης Κεπήρ. Εις την επιχείρησιν της συλλήψεως των τριών τούρκων συνέδραμον και πολλοί κάτοικοι του Αγίου Θεοδώρου".

Ο Ραούφ Ντενκτάς είπε στις αρχές σύμφωνα με επίσημη ανακοίνωση ότι "ήλθεν εις Κύπρον επί μυστική αποστολή και διά να θέση εις εφαρμογήν ωρισμένας οδηγίας και εντολάς της τουρκικής Κυβερνήσεως".

Στην ανακοίνωση προστίθετο ότι "ως κατέθεσαν οι συλληφθέντες, η λέμβος μετεφέρθη υπό τουρκικού σκάφους μέχρι των χωρικών υδάτων της Κύπρου" και ότι "τόσον ο Ντενκτάς όσον και οι έτεροι δύο συλληφθέντες ωπλοφόρουν".

Εξάλλου ο Οσμάν Κονούκ και Ερόλ Ιμπραχήμ ανέφεραν στη αστυνομίαν ότι ότι ήλθαν στην Κύπρο με τον Ντενκτάς ο οποίος είναι φίλος τους.

Ο Κονούκ είπε ότι γνώριζε ότι εάν ερχόταν με την κανονική οδό δεν θα του επιτρεπόταν η είσοδος στο νησί και ως εκ τούτου βρήκε την ευκαιρία αυτή και αποφάσισε να έλθει.

Ο Ερόλ Ιμπραχήμ είπε ότι διακατεχόταν από τον φόβο ότι δεν θα του επιτρεπόταν η είσοδος στην Κύπρο μέσω της κανονικής οδού και γι' αυτό δεν έχασε την ευκαιρία που του πρότεινε ο Ραούφ Ντενκτάς.

Από τον Αγιο Θεόδωρο ο Ντενκτάς και οι σύντροφοι του μεταφέρθηκαν στη Λευκωσία και κρατήθηκε στο στρατόπεδο απέναντι από το ξενοδοχείο Χίλτον.

Η τουρκική κυβέρνηση επενέβη αμέσως και ξεκαθάρισε ότι δεν είχε καμιά σχέση με το ταξίδι του Ντενκτάς, αλλά δίνοντας πλήρη κάλυψη σ'αυτόν προειδοποίησε διά του πρωθυπουργού Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ ότι "η μή επιδείνωση της κατάστασης στην Κύπρο θα εξαρτηθεί από τη μεταχείριση της οποίας θα τύχει ο Ντενκτάς ".

Ακόμα ζήτησε από την Κυπριακή Κυβέρνηση να του επιτρέψει να παραμείνει στο νησί.

Η τουρκική κυβέρνηση συνέχιζε να καταβάλλει προσπάθειες προστασίας του Ντενκτάς και όταν ακόμη εκδόθηκε διάταγμα κράτησης του για οκτώ μέρες από δικαστή που πήγε στο αρχηγείο της Αστυνομίας για τον σκοπό αυτό.

Η έκδοση του διατάγματος έγινε ύστερα από συνάντηση του δικηγόρου του Ντενκτάς Αλή Ντανά μαζί του και ο οποίος είχε διαβεβαιώσει ότι δεν είχε βασανισθεί.

Στην Αγκυρα τούρκος εκπρόσωπος δήλωσε ότι η τουρκική κυβέρνηση θεωρούσε παράνομη οποιαδήποτε ενδεχόμενη δίκη του Ραούφ Ντενκτάς.

Για την Κυπριακή Κυβέρνηση η σύλληψη του Ραούφ Ντενκτάς αποτελούσε πραγματικό πονοκέφαλο. Ετσι ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος ανέθεσε στον Πρόεδρο της Βουλής Γλαύκο Κληρίδη να συναντηθεί μαζί με τον Ντενκτάς και να ξεκαθαρίσει τις προθέσεις του.

Από την άλλη ο Κληρίδης αγωνίστηκε όπως ο Ντενκτάς παραδοθεί στη αστυνομία από το Στρατό ώστε να μη δολοφονηθεί όπως υπήρχαν πληροφορίες.

Γράφει στις αναμνήσεις του ο Γλαύκος Κληρίδης (Η Κατάθεση μου, τόμος 2 σελ. 212:

"Λίγο μετά την επίσκεψη μου στον Ντενκτάς στο πρώην φρενοκομείο όπου ήταν κρατούμενος του στρατού, πληροφορήθηκα από ορισμένους ψιθύρους ότι καλό θα ήταν να άφηναν τον Ντενκτάς να αποδράσει για να τον σκοτώσουν. Πήγα αμέσως και είδα χωριστά τον Μακάριο και τον Γρίβα. Τόνισα απερίφραστα και στους δυο ποιο θα ήταν το αποτέλεσμα μιας τέτοιας ηλίθιας πράξης και συμφώνησαν και οι δυο μαζί μου ότι κάτι τέτοιο θα ήταν τρομερό πλήγμα για την εικόνα μας στο εξωτερικό. Επεσήμανα επίσης ότι εφ' όσον τέτοιες φήμες διέρρεαν από στρατιωτικούς κύκλους θα ήταν ασφαλέστερο να παραδώσουμε τον Ντενκτάς στην ευθύνη της Αστυνομίας. Εξήγησα επίσης ότι αν επρόκειτο να του απαγγελθούν κατηγορίες για προσβολή του κράτους, θα έπρεπε πρώτα να ανακριθεί και να καταθέσει σε υπεύθυνους ανακριτές της αστυνομίας οι οποίοι θα γνώριζαν το ποινικό δίκαιο και την ποινική δικονομία".

Ο Μακάριος και Γρίβας, προσθέτει ο Κληρίδης δέχθηκαν τις απόψεις του αλλά οι στρατιωτικοί καθυστερούσαν και τότε απείλησε ότι θα συγκαλούσε τη Βουλή για να καταγγείλει την υπόθεση οπότε τελικά ο Ντενκτάς παραδόθηκε στην Αστυνομία όπου και έδωσε μια μακροσκελή κατάθεση εκατόν σελίδων.

Στην κατάθεση του ο Ραούφ Ντενκτάς είπε πολλά. Η κατάθεση ήταν μακροσκελής. Είπε και πάλι ότι δεν γνώριζε τα σχέδια του η τουρκική κυβέρνηση παρά μόνο ο πρώην αντιπρόεδρος της Βουλής Ορχάν Μουντερίσογλου, ο Σιεμζί Κιαζίμ και δυο τρεις άλλοι στενοί συνεργάτες του.

Ομως οι ενέργειες της Τουρκίας δεν έπειθαν ότι δεν γνώριζε την άφιξη του στην Κύπρο η τουρκική Κυβέρνηση.

Ο Ντενκτάς ανέφερε ότι σκοπός του ήταν να θέσει τέρμα στη διαμάχη μεταξύ των οπαδών του και των οπαδών του Φαζίλ Κουτσιούκ που τον κατηγορούσαν ότι καλοπερνούσε στην Αγκυρα.

Ανέφερε ο Ντενκτάς στην κατάθεση του σε μια ανάλυση της που έκαμε ο Πέτρος Πετρίδης στη Ιστορική Εγκυκλοπαίδεια της Κύπρου, τόμος 1960-73 σελ. 247:

"Σημαντικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι απόψεις που ανέπτυξε ο Ντενκτάς για τον τρόπο με τον οποίο θα μπορούσε να λυθεί το κυπριακό και οι πιθανές μορφές λύσεως. Οι απόψεις αυτές του Ντενκτάς ήταν ένας από τους σοβαρούς λόγους για τους οποίους η Κυπριακή Κυβέρνηση πίστευε ότι θα μπορούσε να βρεθεί λύση με απ' ευθείας συνομιλίες μεταξύ των δυο κοινοτήτων στην Κύπρο. Ενα μήνα μετά την σύλληψη του Ντενκτάς ο Πρόεδρος Μακάριος δήλωσε ότι τον πρώτο και κύριο λόγο για την λύση είχε ο κυπριακός λαός.

Οι σκέψεις του Ντενκτάς, όπως τις ανέφερε στην κατάθεση του ξεκινούσαν από το γεγονός ότι η Ελλάδα είχε φέρει στην Κύπρο 12 χιλιάδες στρατιώτες και η Τουρκία δεν είχε στείλει στρατό και δεν μπορούσε να αντιδράσει. Οπως είπε, έλεγε στους τούρκους στην Αγκυρα:

"Οπως είναι σήμερα η κατάσταση, δεν μπορείς να διώξεις την Ελλάδα από την Κύπρο χωρίς πόλεμο. Η Αμερική δε σε αφήνει να κάμεις πόλεμο. Τότε; Τι μπορεί να περιμένει η κοινότητα; Εχει τέσσερα χρόνια που περιμένει, περιμένεις να πει η τουρκοκυπριακή κοινότητα: "Δεν μπορώ πια να αντέξω" και τότε να πεις ότι η υπόθεση έληξε γιατί δεν άντεξε ο κόσμος;"

"... Χωρίς να επιστρέψω στην Κύπρο να δρούμε με τον δρα Κουτσιούκ, να μιλήσωμε οι δυο με ένα στόμα, ούτε ο δρ Κουτσιούκ μπορούσε να κάμει τίποτε ούτε εγώ.

"... Εμείς γνωρίζομεν ότι η Τουρκία δεν έρχεται και δεν πρόκειται να έρθει. Ωστε πρέπει να κάμωμεν κάποιαν νέα συμφωνίαν Ζυρίχης, επειδή η Τουρκία δεν μπορεί να κάμει τίποτε άλλο στην Κύπρο, προσπαθεί να εξασφαλίσει μικροπράγματα, δηλαδή να γίνει μια ανεξάρτητη Κύπρος και να πάρει κάτι για τους τούρκους. Ουδέποτε η τουρκική Κυβέρνηση σκέφθηκε το σχέδιο Ατσεσον ούτε Ενωση με ανταλλάγματα".

Κατά τον Ντενκτάς οι συνομιλίες του Εβρου ξεκίνησαν από μια παρεξήγηση. Είπε, δηλαδή ο πρεσβευτής στην Τουρκία Μιλτιάδης Δελιβάνης έπεισε την Ελληνική Κυβέρνηση ότι η

Τουρκία θα δεχόταν την ένωση κι ο τούρκος πρεσβευτής στην Αθήνα έπεισε την Κυβέρνηση του ότι η Ελλάδα δεν ήταν την Ενωση που ήθελε. Ετσι πήγαν στον Εβρο. Και όταν η Ελλάδα, κατά τον Ντενκτάς, έθεσε το θέμα της Ενώσεως με αντάλλαγμα δυο βάσεις με ενοίκιο μια για το ΝΑΤΟ και μια για την Τουρκία και μερικά δικαιώματα για τους τουρκοκύπριους, η τουρκική Κυβέρνηση απάντησε ότι δεν μπορούσε να συνεχίσει τις συνομιλίες, αλλά συμφώνησαν να συναντηθούν οι δυο αντιπροσωπείες και για δεύτερη μέρα, γιατί η διακοπή τους, όπως πίστευε η τουρκική κυβέρνηση, αυτό θα ήταν άσχημο. Και στην δεύτερη μέρα των συνομιλιών στην Αλεξανδρούπολη, έθεσε το θέμα ωμά:

"Ενωση αποικλείεται. Ενωση θα σημαίνει πόλεμο, αυτό να το ξέρετε... Πρέπει να βρεθεί κάτι που θα έχει περισσότερη ελαστικότητα και να συνομιλήσω εν πάνω σ' αυτό".

Ο Ντενκτάς είπε ότι τους τουρκοκύπριους τους πείραζε η αναβολή γιατί περίμεναν τέσσερα χρόνια για να γίνει κάτι, ώστε να αλλάξουν οι συνθήκες προς όφελος τους.

"..Νομίζω υπάρχει σκέψη συνεννοήσεως μεταξύ των δυο κοινοτήτων. Η Τουρκία νομίζω αυτό ήθελε και νομίζω ότι αν η δική σας πλευρά φανεί περισσότερο γενναιόδωρη και προσφέρει κάτι περισσότερο προς την τουρκική κοινότητα, τότε η Τουρκία πιθανόν να υποστηρίξει μια συνομιλία μεταξύ μας".

Ο Ντενκτάς είπε πως πίστευε ότι Ελληνες και τούρκοι, παρ' όλα όσα είχαν περάσει, θα μπορούσαν να ζήσουν και:

"Πρεπει να αντιληφθείτε ότι είμαστε Κυπραίοι και ότι πρέπε να περάσωμε καλά. Εγώ φαντάζομαι ότι αν βρεθεί μια δίκαιη λύση που δεν θα αδικεί τους τούρκους, πάλι θα περάσωμε μαζί. Οταν βρεθεί οποιαδήποτε συμφωνία, πρέπει να υπάρχει ένα άρθρο που να λέγει ότι οποιοσδήποτε Κύπριος δεν του αρέσει η συμφωνία, είναι ελεύθερος να πάρει την αποζημίωση του και να φύγει από την Κύπρο, δηλαδή ο καθένας να αναγνωρίζει ότι δεν βρίσκεται στη φυλακή. Να υπάρχει τέτοια ελευθερία ή να έχει το δικαίωμα επιστρέψει πάλι".

Ο Ντενκτάς είπε ότι τα Ηνωμένα Εθνη θα μπορούσαν να βοηθήσουν από τα διάφορα ταμεία για τους πρόσφυγες και πως "αν αύριο πούμε στην Αμερική ότι εκάμαμε τέτοια συμφωνία, θα μας φορτώση με χρήματα".

Καταθέτοντας ο Ντενκτάς σχημάτισε πάνω σε ένα κομμάτι χαρτί ένα τρίγωνο που όπως είπε, θα έπρεπε να είναι η γωνιά των τουρκοκυπρίων μέσα στην Κύπρο, στην οποία θα συγκεντρώνονταν όσοι θα ήθελαν να μένουν, αυτό, είπε, ήταν η λύση που σκεπτόταν και σ' αυτήν έδωσε το όνομα "αυτοδιάθεση μέσα στην λογική".

Αλλά για τον Ντενκτάς η Ενωση είχε γίνει με την παρουσία των ελληνικών στρατευμάτων και μόνο το όνομα δεν της είχε δοθεί. Και θα εδίδετο και σ' αυτήν το επίσημο όνομα όταν οι τουρκοκύπριοι θα απόκαμναν:

"Εσείς θα περιμένετε έστω και επί 20 χρόνια μέχρι να καμφθούμε εμείς τελείως και τότε να δώσετε το όνομα της Ενωσεως... Εμείς θα μπορέσωμε να ανθέξωμεν ακόμη πέντε χρονια; Οχι. Ωστε γιατί να πριμένωμε 5 χρόνια να δούμε τι θα γίνει; ...Προτού φθάσωμε στο σημείο αυτό, πρέπει εμείς να πάρωμε τη πρωτοβουλία για να γλυτώσωμε ο,τιδήποτε είναι καλύτερο για την κοινότητα μας..."

Ετσι, είπε, ήλθε στην Κύπρο για να εκτιμήσει ο ίδιος την κατάσταση, γιατί δεν είχε εμπιστοσύνη σε όσα του έλεγαν εκείνοι που έφθαναν στην Αγκυρα, να διαπιστώσει δηλαδή αν η τουρκοκυπριακή κοινότητα θα μπορούσε να ανθέξει.

Μετά ο Ντενκτάς ασχολήθηκε με το ενδεχόμενο να γίνουν συνομιλίες στην Κύπρο και είπε ότι αν τις άρχιζε μόνος του ο Κουτσιούκ, θα μπορούσε ο ίδιος να τις τορπιλλίσει, με μια δήλωση του στην Αγκυρα, ακόμα και αν η Αγκυρα τις ενέκρινε πάλι θα μπορούσε να τορπιλλίσει.

Μόνο αν αποφάσιζαν ο ίδιος με τον Κουτσιούκ θα μπορούσαν να γίνουν συνομιλίες, ακόμα και αν η Αγκυρα είχε αντίθετη γνώμη. Γιατί ενωμένοι όλοι οι τουρκοκύπριοι θα μπορούσαν να αντιδράσουν στις τουρκικές πιέσεις.

Είπε ότι το ζήτημα δεν μπορούσε να λυθεί στρατιωτικα, αλλά μόνο πολιτικά και διατύπωσε τις διάφορες πιθανές λύσεις: Στρατιωτικά θα μπορούσε να λυθεί, αν οι Τούρκοι καταλάμβαναν ένα μέρος (Λεύκα-Καμπυλή-Κερύνεια) που θα ήταν αρκετό για να γίνει η διχοτόμηση, σύμφωνα με ένα σχέδιο που ήταν γνωστό στις κυπριακές αρχές με την επωνυμία "σχέδιο Βουρουσκάν" από το όνομα του στρατιωτικού (αρχηγού της ΤΜΤ) που το ετοίμασε.

"... Θα είχαμε κάτι στα χέρια μας που θα ανάγκαζε τους άλλους να παρακαθήσουν σε συνομιλίες για την εξεύρεση κάποιας λύσεως.

... Δεν επήραμε κάτι που θα ανάγκαζε εσάς να πήτε: "Να καθήσωμε (σε συνομιλίες) ίσως πάρωμε κάτι από τους τούρκους". Εμείς δεν έχουμε τίποτε στο χέρι μας. Εσείς λέγετε: "Δεν έχομε ανάγκη να καθήσωμε με τους τούρκους για συνομιλίες". Γιατί να δώσετε κάτι που έχετε στα χέρια σας. Ας μείνουν οι Τούρκοι εκεί που είναι..."

Σημαντικές ήταν οι σκέψεις του Ντενκτάς για το ενδεχόμενο να δημιουργηθούν τουρκικά καντόνια, ένα θέμα για το οποίο γίνονταν σκέψεις μεταξύ των τούρκων:

"Πως μπορούν οι τούρκοι να κάμουν καντόνια; Εσείς αμέσως θα τοποθετήσετε οδοφράγματα... Ούτε ψωμί, ούτε νερό... Εβαστάξαμε 20 μέρες ή 30 μέρες. Μετά; Τότε θα πούμε: " Ανοίξετε να βγούμε συγγνώμη, δεν είμαστε καντόνια".

... Αν πούμε ότι είμαστε ξεχωριστή Κυβέρνηση, τότε θα μας πήτε: "Η Κυβέρνηση σας ας σας εξασφαλίσει νερό και ψωμί".

Και αν η κυπριακή Κυβέρνηση αποφασίσει να δώσει καντόνια στους τούρκους και με αυτό δεν θα είναι λύση. Γιατί τι θα κερδίσωμε από τα καντόνια; Δεν θα λέτε πάλι όπως είχαμε και προηγούμενα με τα Δημαχεία: "Είναι τουρκικό αυτό, αν θέλει (χρειάζεται) δρόμους κάμε τους, αν θέλει λάκκους βγάλε τους".

Ο Ντενκτάς δεν ήθελε ακόμα τα καντόνια και για τον λόγο ότι "θα βρεθεί η ευκαιρία να μας κτυπήσετε για να φύγουν τα καντόνια και να γίνουν οι τούρκοι μειονότης. Το μόνο πλεονέκτημα που έχει η διχοτόμηση είναι η ασφάλεια, Πως γίνεται η διχοτόμηση: Να πάρουν ως βάσιν τη κτηματική περιουσία των τούρκων, ως βάσιν τον πληθυσμό, συζητήσεις εδώ, σύνορα εκεί... Δηλαδή να υπάρχει μια γραμμή που να λέει: Εδώ είναι τουρκικά, εδώ Ελληνικά... Στην Ελβετία είναι ομοσπονδία. Κάτι τέτοιο πρέπει να είναι και εδώ. Οταν εμείς λέμε διχοτόμηση εννοούμε ομοσπονδία, δεν περιμένουμε να είναι μισή Τουρκία και μισή Ελλάδα".

Μια άλλη λύση, κατά τον Ντενκτάς θα ήταν να έρθουν η Ελλάδα και η Τουρκία και να αναλάβουν την διακυβέρνηση: Ελληνας κυβερνήτης, τούρκος βοηθός του "και κάτω από αυτούς εμείς".

Ο Ντενκτάς επέκρινε την Τουρκία γιατί δεν επικαλέσθηκε τις συμφωνίες για να κάμει επέμβαση στην Κύπρο στέλλοντας στρατό, όπως έκαμε η Ελλάδα (με την Μεραρχία):

" Η δική μου διάγνωση είναι ότι η Ενωση έγινε, δεν την ανακοινώνετε μέχρις ότου το τουρκικό μέτωπο χαθή. Θα περιμένετε ακόμη 5,7,10 χρόνια χρόνια μέχρις ότου δεν θα υπάρχει καθόλου τουρκικό μέτωπο και τότε θα ανακοινωθεί. Πάλι για να λυθεί αυτό το ζήτημα πρέπει η Τουρκία να κηρύξει τον πόλεμο στην Ελλάδα, Θα πολεμήσουν, να νικήσουν εκεί και εδώ και τότε να πουν ότι δεν υπάρχει πλέον Ενωση και να καθήσουν να τα κανονίσουν. Η Τουρκία δεν πολεμά, αν δεν κτυπήσετε τους Τούρκους στην Κύπρο, δεν υπάρχει πόλεμος, είναι καθαρό αυτό, και τότε να περιμένωμεν ακόμα 4,5,10 χρόνα μέχρις ότου η κοινότης μας υποκύψει και τότε θα γίνει πάλι αυτό που μπορεί να γίνει τώρα. Τώρα, αν εφθάσαμε εδώ, χρειάζεται θάρρος κάποιος από τους Τουρκοκύπριους να πει στον πληθυσμό και την Τουρκία: "Εδώ εφθάσαμεν κύριοι, φθάνουν οι τρέλλες, πόσο θα περιμένωμεν. Ξέρομεν ότι τίποτε δεν μπορεί να γίνει πλέον, έτσι εμείς θέλομεν μια διευθέτηση, Οπως θέλει μπορεί να αποζημιωθεί και να φύγει από την Κύπρο και όπως θέλει να μείνει εδώ. Και η ελληνική πλευρά θα συζητήσει τα δικαιώματα των Τούρκων".

"... Αν ήμουν εγώ στη θέση του Μακαρίου αυτή η υπόθεση δεν θα πήγαινε 4 χρόνια. Θα έλεγα: "Οποιοσδήποτε κυβερνητικός υπάλληλος ή αστυνομικός έρχεται στο καθήκον του θα παίρνει την αποζημίωση του και θα συνεχίζει χωρίς ερώτηση".

Γιατί δεν αφήνουμε τους πρόσφυγες να πάσιν πίσω; Εγώ ήθελα να εκλείψει αυτός ο καρκίνος. Εσείς όμως γιατί λέτε: "Να έρθετε στη Δευτερά και Λακατάμια και στην Ομορφίτα όχι". Ολοι να πάνε συμπεριλαμβανομένης και της Ομορφίτας. Αυτά πρέπει να καθήσουν να τα συζητήσουν και να τα κανονίσουν. Οχι να γράφει ο ένας να γράφει ο άλλος και να τα ανακοινώνουν από ράδιο χωρίς να συναντώνται.

Ηρθα στην Κύπρο με άλλες ιδέες από ό,τι αρχικά επίστευα... Ο,τι επίστευα διαλύθηκαν. Ο Κυπριακός λαός δεν σηκώνει πολέμους και δεν έχομε να κερδίσωμε τίποτε πλέον. Αν τώρα γίνει πόλεμος πόσοι πρέπει να χαθούν; 20.000 νέοι τούρκοι;

Αν Τούρκος ηγέτης κυρύξει τον τουρκικό τομέα ανεξαρτησίαν δεν στέκει... Καλά υπάρχει κυβέρνηση.

Εξω όμως δεν θα βγει, μέσα δεν θα μπει, γιατί δεν έχει, δεν έχει το ένα, δεν έχει το άλλο. Να ταξιδεύσει δεν μπορεί. Πού είναι η Κυβέρνηση; Ας έρθουν να μου πουν εμένα, αυτά είναι αερολογίες για να περάσουν την ώρα τους...

Με την συζήτησιν αντιλαμβάνεται ο ένας άνθρωπος τον άλλον. Εάν εκάμναμε αυτές τις συζητήσεις πριν από τις φασαρίες θα ήταν πιο καλά. Ο ένας αλλού, ο άλλος αλλού, ήσαν πράγματα; Ο Πρόεδρος να βλέπει τον Αντιπρόεδρο, εκτός από το Υπουργικό Συμβούλιο και εκεί ως αντίπαλο; Εγώ έλεγα στον δρα Κουτσιούκ: "Να πηγαίνεις να βλέπεις τον Μακάριο". Αυτός δεν εγνώριζε τη γλώσσα. Επρεπε να παίρνει και τον Μουφτιζατέ και εφοβόταν. Οταν του έλεγα να πάει στον Μακάριο, εγίνετο θηρίο. Τι έκαμνεν; Εκάθετο "γράψε Τζιεμάλ εις τον Μακάριο για την υπόθεση", γράφει, υπογράφει, πάει στον Μακάριο. Ούτε απάντηση. Τρία χρόνια ούτε απάντηση. Εγώ από την άλλη πλευρά με έβαλαν σαν μεγάφωνο -"ποιος θα πη αυτό; Να το πη ο Ντενκτάς". Ο,τι, εγίνετο ήτο ο Ντενκτάς μέσα.

Θα δήτε ότι μετά ένα μήνα, μετά ένα, μετά δυο χρόνια, αυτά που σας είπα είναι αληθή".

Ωρισμένες από τις εκτιμήσεις του Ντενκτάς ήταν αναμφίβολα ορθές. Οπως για παράδειγμα ότι η θέση των τουρκοκυπρίων ήταν πολύ δύσκολη και γινόταν συνεχώς χειρότερα,

παρά την οικονομική βοήθεια που επαιρναν από την Τουρκία και ότι θα έφθανε μια στιγμή που θα απόκαμναν αν η Τουρκία δεν εκδηλωνόταν δυναμικά.

Επίσης ότι η Κυπριακή Κυβέρνηση ήταν διατεθειμένη να περιμένει και ότι προτιμούσε την κατάσταση όπως ήταν- οι τούρκοι είχαν κάτω από καθαρά δικό τους έλεγχο μόνο κάπου 3% του εδάφους της Κύπρου - παρά να επιστρέψει στο καθεστώς της Ζυρίχης. Ο Πρόεδρος Μακάριος το είχε δηλώσει επανειλημμένα. Χαρακτηριστκά σε μια περίπτωση, τον Μάρτιο του 1964, όταν ακόμα η κατάσταση ήταν πολύ ρευστή, είχε πει σε μια συνάντηση του με τους δημοσιογράφους:

" Την Ζυρίχη την έχω στη τζέπη μου, οποιαδήποτε στιγμή...".

Το ότι ο Ντενκτάς ήταν διατεθειμένος να συνομιλήσει για να περισώσει για τους τουρκοκύπριους ό,τι μπορούσε να εξασφαλίσει καλύτερο μπροστά στο ενδεχόμενο μια μέρα να γίνει η ένωση, είχε μια δώση πραγματικότητας, αλλά δεν πρέπει να παραβλέπεται το γεγονός ότι ο Ντενκτάς μιλούσε, ενώ βρισκόταν σε μια πολύ δύσκολη θέση και η διαλλακτικότητα του οφειλόταν σε μεγάλο βαθμό στο γεγονός αυτό. Διαλλακτικότητα επέδειξε και στο πρώτο στάδιο της έναρξης των διακοινοτικών συνομιλιών για να σκληρύνει όμως μετά την θέση του.

Απο την άλλη μεριά από εκείνα που έλεγε ότι ήταν δύσκολο ή αδύνατο να γίνουν, έγιναν και μάλιστα πριν περάσουν πολλες μέρες. Ετσι τα ελληνικά στρατεύματα αποχωρούσαν από την Κύπρο με την κρίση της Κοφίνου που έσπασε μόνο δυο μέρες μετά την απόλυση και την επιστροφή του Ντενκτάς στην Αγκυρα και λίγο αργότερα έγιναν τα πρώτα βήματα για την ανακήρυξη "Κυβερνήσεως" με την εξαγγελία της δημιουργίας της "προσωρινής τουρκοκυπριακής διοικήσεως".

Μεταξύ της κρίσεως της Κοφίνου και της ανακηρύξεως της Προσωρινής Διοκήσεως" των τούρκων υπάρχει άμεση χρονική συσχέτιση, γιατί το δεύτερο ακολούθησε αμέσως την αποχώρηση των ελληνικών στρατευμάτων, αλλά στα σχέδια οπωσδήποτε υπήρχαν πριν από την άφιξη του Ντενκτάς και ασφαλώς θα τα γνώριζαν και έλεγε πως δεν συμφωνούσε, είναι μάλιστα πολύ πιθανό ότι η απόπειρα του να έθει στην Κύπρο οφειλόταν στην επιδίωξη του να μη μείνει έξω από την "Προσωρινή Διοίκηση".

Ο Ντενκτάς έμεινε τελικά στην Κύπρο μέχρι τις 12 Νοεμβρίου και αφού εφωδιάστηκε με κανονικό διαβατήριο πήγε στην Αγκυρα.