15.1.1958: Υπεπιτρoπή Αvθρωπίvωv Δικαιωμάτωv τoυ Συμβoυλίoυ της Ευρώπης παίρvει καταθέσεις από κoιvότητες και άτoμα σχετικά με τηv παραβίαση τωv αvθρωπίvωv δικαιωμάτωv τωv κυπρίωv στo vησί.

S-1280

15.1.1958: ΥΠΕΠΙΤΡΟΠΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΠΑΙΡΝΕΙ ΚΑΤΑΘΕΣΕΙΣ ΑΠΟ ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΑΤΟΜΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΠΑΡΑΒΙΑΣΗ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΩΝ ΚΥΠΡΙΩΝ ΣΤΟ ΝΗΣΙ

Η υπεπιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης η οποία ήλθε στην Κύπρο στις 12 Ιανουαρίου 1958 για να διερευνήσει επί τόπου εγκλήματα της Αγγλικής Κυβέρνησης άρχισε αμέσως δουλειά.

Στις 15 του μήνα ο Πρόεδρος της Επιτροπής Δανός καθηγητής Μαξ Σόρενσεν, αναφέρθηκε στο έργο της υπεπιτροπής και στη συνέχεια αυτή άρχισε να παίρνει μαρτυρίες.

Η Επιτροπή πήρε μαρτυρίες από το διοικητικό Γραμματέα Ρένταγουεϊ, τον Εθναρχεύοντα Μητροπολίτη Κιτίου Ανθιμο, το δήμαρχο Λευκωσίας, τον επιτελάρχη του Κυβερνήτη Ταξίαρχο Μπαφούρ, το Γενικό Εισαγγελέα Τζέϊμς Χένρι, τους δικηγόρους Στέλιο Παυλίδη, Γεώργιο Χρυσαφίνη, Ιωάννη Κληρίδη, Αχιλλλέα Αιμιλιανίδη, Ραούφ Ντενκτάς, Οσμάν Ορέκ και Ουμίτ Σουλεϊμάν, τον Μουφτή Ντανά, τον Πρόεδρο της Εμποροβιομηχανικής Ομοσπονδίας Κύπρου Μιχαλάκη Σαββίδη, το Βικάριο των Μαρωνιτών Φοραδάρη και άλλους παράγοντες της εκπαιδευτικής και πολιτικής ζωής του τόπου.

Παράλληλα επισκέφθηκε την Αμμόχωστο και άλλες πόλεις, τα κρατητήρια της Πύλας και διάφορα χωριά που υπέφεραν σοβαρά από τους Αγγλους όπως το Μηλικούρι, όπου ο ιερέας Παπαναγιώτης Πολυδώρου περιέγραφε σ' αυτήν τις δύσκολες μέρες που πέρασε το χωριό στο κέρφιου των 54 ημερών.

Οι μαρτυρίες που έπαιρνε η Επιτροπή θεωρούντο απόρρητες. Αλλά οι άλλοι κάτοικοι του χωριού που περίσταντο περιέγραψαν αργότερα στις εφημερίδες αυτά που αφηγήθηκε ο Ιερέας:

" Κατά τη διάρκεια των ερευνων οι Αγγλοι έσκαψαν το δάπεδο της εκκλησίας και γκρέμισαν μέρος του τοίχου της για να βρουν όπλα και πυρομαχικά. Σε μερικές περιπτώσεις οι στρατιώτες διέταξαν το εκκλησίασμα να εγκαταλείψει την εκκλησία. Επισης πολλές φορές κατά τη διάρκεια του κέρφιου αναγκαζόμουν να τελέσω μόνος τη θεία λειτουργία".

Αντιπροωπεια εξ άλλου του χωριού ανέφερε στην Επιτροπή:

"Τη ζωή μας την χρωστούμε στην αλληλεγγύη των αδελφών μας Κυπρίων, οι οποίοι μας ανακούφισαν πολύ κατά τη διάρκεια του εξαντλητικού κέρφιου".

Στο Παραλίμνι ο ιεράς της κοινότητας Κωνσταντίνος Παπακωνσταντίνου επικεφαλής επιτροπής των κατοίκων που την αποτελούσαν οι Ευστάθιος Δημητρίου, Ανδρέας Παπανδρέου, Ανδρέας Μάρκου, Τάσος Δ. Κεφάλας και Γεώργος Πογιατζής καλωσώρισε την επιτροπή και διάβασε σ' αυτήν ένα συγκλονιστικό υπόμνημα χαρακτηριστικό των ταλαιπωριών που υπέβαλλαν οι Αγγλοι τους κατοίκους των διαφόρων χωρών κατά τη διάρκεια κέρφιου (κατ' οίκον περιορισμού) και ερευνων με αποκορύφωμα τη συγκέντρωση τους συνήθως στα γήπεδα των χωριών, παρά την παγωνιά ή τη ζέστη που επικρατοήσαν και την επιβολή συλλογικών προστίμων.

Ανέφερε ο Παπακωνσταντίνος:

"Στις 13.12.1956 και ώραν 3 π.μ. δυνάμεις ασφαλείας εφώναζαν με μεγάφωνα ότι επιβλήθηκε στο χωριό μας κατ' οίκον περιορισμός. Αυτοκίνητο της αστυνομίας περιήλθε τα

σπίτια και κάλεσε τις επιτροπείες Χωριτικής Αρχής, της Εκκλησίας και της Συνεργατικής. Μας συγκέτρωσαν στην αυλή του σχολείου και για τρεις συνεχείς ώρες μας είχαν στο ύπαιθρο (μέσα στο κρύο και τη παγωνιά) χωρίς να μας δώσουν κανένα λόγο.

Γύρω στις 7 το πρωί ήλθε ο έντ. διοικητής Αμμοχώστου και μας ανακοίνωσε ότι από το Σεπτέμβρη 1955 μέχρι της ημέρας εκείνης έγιναν πολλές φασαρίες στο χωριό μας, δηλαδή κλάπηκαν τα όπλα του σταθμού, έγιναν επιθέσεις εναντίον Αγγλων στρατιωτών και τραυματίστηκαν Αγγλοι στρατιώτες και μας ανακοίνωσε ότι προς τιμωρία μας η Α.Ε. ο Κυβερνήτης θα μας επέβαλλε μικρό πρόστιμο.

Μέχρι τις 11 το πρωί περιμέναμε την απάντηση του Κυβερνήτη, οπότε μας επιβλήθηκε πρόστιμο 1.500 λιρών.

Τότε όλες οι επιτροπείες διαμαρτυρήθηκαν για το πρόστιμο αυτό, διότι δεν έκαμαν καμμιά ζημιά η οποία να δικαιολογεί το πρόστιμο. Σε απάντηση ο διοικητής μας ανέφερε ότι στο Λευκόνοικο επιβλήθηκε μεγαλύτερο πρόστιμο από μας (2.000 λιρών).

Μερικοί κτηνοτρόφοι που δοκίμασαν να πάρουν τα ζώα τους στα χωράφια, συνελήφθησαν από στρατιώτες, μεταφέρθηκαν μαζί με πολλούς άλλους κατοίκους στην αυλή του σχολείου σε "τελιασμένο" μέρος και κακοποιήθηκαν. Μεταξύ αυτών ήταν και ο ιερέας της κοινότητος αιδ. Παπακωνσταντίνος, ο οποίος συνελήφθη και μετεφέρθη χωρίς να είναι ενδεδυμένος, όπως έπρεπε και υπεχρεώθη να αφαιρέση τα υποδήματά του και τες κάλτσες του και να στέκεται ανυπόδητος στο βρεγμένο έδαφος. Μεταξύ των συλληφθέντων ήταν και ο γέροντας Νικόλας Α. Χατζησολωμού, ο οποίος απεβίωσε μετά από δέκα ημέρες από κρυολόγημα, το οποίο επήρε όταν βρισκόταν στα συρματοπλέγματα.

Οι επιτροπείες όταν είδαν ότι ο κ. διοικητής και η Α.Ε. ο Κυβερνήτης ήσαν ανένδοτοι και είδαν τους ομοχώριους τους να κακοποιούνται, τους έκαμαν πρόταση να πληρώσουν το πρόστιμο η εκκλησία και η συνεργατική αμέσως, για να μη ταλαιπωρούνται οι κάτοικοι του χωριού μας. Εκείνοι δεν δέχθκαν και είπαν ότι πρέπει να πληρώσουν οι ίδιοι οι κάτοικοι για να τιμωρηθούν και μας δήλωσαν ότι αν δεν πληρωθεί το ποσό όλο από τους κατοίκους θα εξακολουθήσει το κέρφιου επ' αόριστο.

Τότε, προς ταχύτερη είσπραξη του ποσού, αποφασίσαμε να γίνουμε έξι ομάδες και συνεχίσθηκε η είσπραξη μέχρι της 12ης μεσονυκτίου ώρας. Μερικοί από τους κατοίκους δεν είχαν να πληρώσουν το πρόστιμο, οπότε δόθηκε δικαίωμα στον γραμματέα να ανοίξει το γραφείο της συνεργατικής και να δίδει δάνεια για την πληρωμή του προστίμου.

Τελικά οι εισπράξεις έφθασαν στις 1.496 λίρες και 500 μιλς και το υπόλοιπο από 3 λίρες και 500 μιλς (μια λίρα είχε 1000 μιλς) το ζητήσαμε ως χάρη αλλά η απάντηση ήταν κοροϊδευτική ότι δηλαδή δεν συμφέρει και πρέπει να εισπραχθούν 1.500 λίρες οπότε δώσαμε ακόμη ένα γύρο και τα εισπράξαμε. Το κέρφιου ήρθη στις 3 το πρωί της 14.12.1956".

Σε μια άλλη καταγγελία τους οι κάτοικοι του Παραλιμνίου ανέφεραν στην επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης:

"Στις 16 Ιανουαρίου 1956 και ώραν 4 πρωϊνή οι δυνάμεις ασφαλείας μας κάλεσαν με μεγάφωνα, όπως συγκενρωθούμε στην αυλή του σχολείου όπου υπήρχε περιφραγμένος χώρος με συγματοπλέγματα.

Στις 6 το πρωί έφθασε ο βοηθός διοικητής κ. Σαββίδης και μας μίλησε με μεγάφωνο και μας είπε τα εξής: Επειδή μέχρι σήμερα δεν λήφθηκε καμμιά πληροφορία, σχετική με τον φόνο Αγγλου στρατιώτη στον κινηματογράφο, έχω εντολή να σας επιβάλω άλλου ειδους τιμωρία από την προηγουμένη κατά την οπολια πληρώσατε πρόστιμο 1.500 λιρών και θα σας επιβληθεί κέρφιου να μένετε μέσα στο χωριό χωρίς να έχετε δικαίωμα να πηγαίνετε στους κήπους σας, να ποτίζετε τα λαχανικά σας και να μη βγαίνετε έξω από τον κλοιό των δυνάμεων ασφαλείας καθ' ότι θα σας πυροβολούν χωρίς προειδοποιήσεις.

Τη νύκτα θα κλείεσθε στα σπίτια σας από τις 7 μ.μ. μέχρι τις 5 το πρωί, θα σας δίδετε καθημερινά φάκελος και χάρτης στον οποίο θα γράφετε τι γνωρίζετε για το φόνο του Αγγλου στρατιώτου.

Αυτό το είδος κέρφιου συνεχίστηκε έξι ημέρες και ακολούθως μετατράπηκε σε συνεχή κατ' οίκον περιορισμό ημέρα και νύκτα μέχρι τις 25 Ιουλίουόυ. Κατά τη διάρκεια του σοβαρού κέρφιου των τριών ημερών οι γυναίκες έβγαιναν κρυφά στην αυλή να ανάψουν τους φούρνους και να κατασκευάσουν ψωμιά. Οταν όμως οι δυνάμεις ασφαλείας αντιλαμβάνονταν τούτο έσπρωχναν τις γυναίκες να εισέλθουν στα σπίτια τους.

Ο χοίρος του κ. Φλουρή Χ. Φλουρή αξίας δέκα λιρών εψόφησε διότι δεν είχε τροφή και νερό. Ο χοίρος του κ. Σοφόκλη Κωνσταντή Μάντη αξίας 40 λιρών εψόφισε για την ίδιο λόγο.

Κατά τη διάρκεια του εννιαημέρου κέρφιου το χωριό μας υπέστη σοβαρές ζημιές στις φυτείες που υπολογίζονται σε 15.000 λίρες. Μερικοί από τους κατοίκους που έχουν ζώα έξω στα περιβόλια και διατρέχουν τον κίνδυνο να πυροβοληθούν προσπάθησαν κρυφά να σπάσουν τον κλοιόν του κέρφιου για να περιποιηθούν πρώτα τα ζώα τους και μετά τις φυτείες τους. Ενας από αυτούς που αποπειράθηκε να διασπάσει τον κλοιό ήταν ο κ. Δημήτριος Γ. Παπαντωνίου ο οποίος πυροβολήθηκε δυο φορές ανεπιτυχώς. Το κέρφιου αυτό ήρθη στις 25 Ιουλίου 1956.

Εξ άλλου στις 5.11.1956 επιβλήθηκε στο χωριό μας νυκτερινός κατ' οίκον περιορισμός από τις 5.30 μ.μ. μέχρι τις 5 το πρωί ώρα χωρίς να δοθούν κανένας λόγος ή εξηγήσεις. Αυτό το κέρφιου συνεχίστηκε 32 ημέρες. Στο διάστημα αυτό κάθε νύκτα οι δυνάμεις ασφαλείας δημιουργούσαν διάφορα επεισόδια και έρριχναν πυροβολισμούς στον αέρα προς εκφοβισμό της κοινότητας σε μια δε περίπτωση πυροβολήθηκε η οικία του κ. Φλουρή Α. Φλουρή και οι σφαίρες επέρασαν την θύρα του υπνοδωματίου του και σφηνώθηκαν στον τοίχο. Αυτός διέτρεξε κίνδυνο να φονευθεί. Ολα τα κέρφιου που επιβλήθηκαν ήσαν διοικητικής φύσης καθ' ότι τίποτε το ενοχοποιητικό στοιχείο δεν αποδείχθηκε.

Τα ίδια περιέγραψε στην επιτροπή και επιτροπή των κατοίκων του χωριού Φρέναρος που αποτελείτο από τους Θεόδουλο Παπαγεωργίου, Δημήτρη Χατζηλευτέρη, Πιερή Παπαγιάννη, Στυλιανό Κωνσταντίνου, Σπύρο Καραολίδη, Βασίλη Πετεινάρη και Παπαγιάννη Καλόγηρο.

Οι κάτοικοι ανέφεραν ότι στις 28 Μαρτίου 1956 ότε επιβήθηκε στο χωριό κατ' οίκον περιορισμος οι άνδρες σύρθηκαν με κλωτσιές από τις δυνάμεις ασφαλείας σε περιφραγμένο χώρο από συρματοπλέγματα και εκεί οι κάτοικοι εξαγκάσθηκαν όπως κατακλιθούν σε ψυχρή, υγρή και ανώμαλη με την κοιλιά προς τα κάτω.

Πρόσθεσαν:

"Στο μεταξύ κατέφθασαν στον εν λόγω χώρο ημίγυμνοι, ανυπόδητοι, τραυματισμένοι και κλαίοντας κάτοικοι, οι οποίοι υποχρεούνταν με τους άλλους ομοχωρίους τους να κατακλυθούν στο έδαφος. Ολοι επί πλέον διατάχθηκαν όπως παραμείνουν ακίνητοι. Οι κινούμενοι για φυσικήν ανάγκην εξυβρίζονταν.

Την επομένη συνεχίστηκε ο κατ' οίκον περιρισμός αφού οι κάτοικοι οδηγήθηκαν στο σχολείο όπου λήφθηκαν τα δακτυλικά αποτυπώματα τους, ενώ στρατιώτες περιήρχοντο το χωριό πάνω σε άλογα, όνους και μούλες των κατοίκων. Ο κατ' οίκον περιορισμός που επιβλήθηκε στο Φρέναρος διάρκεσε 33 ημέρες".