7.2.1956: Ο Μαθητής Πετράκης Γιάλλoυρoς δoλoφovείται στηv Αμμόχωστo στη διάρκεια μαθητικής διαδήλωσης.

S-1135

7.2.1956: O ΜΑΘΗΤΗΣ ΠΕΤΡΑΚΗΣ ΓΙΑΛΛΟΥΡΟΣ ΔΟΛΟΦΟΝΕΙΤΑΙ ΣΤΗΝ ΑΜΜΟΧΩΣΤΟ ΣΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΜΑΘΗΤΙΚΗΣ ΔΙΑΔΗΛΩΣΗΣ

Το 1956 βρήκε την ΕΟΚΑ καλά οργανωμένη και παρά την εννιάμηνη δράση της είχε μόνο δυο θύματα: Τον Μόδεστο Παντελή που είχε σκοτωθεί την πρώτη νύκτα της 1^ης Απριλίου 1955 και τον Χαράλαμπο Μούσκο που είχε σκοτωθεί στις 15 Δεκεμβρίου του ίδιου χρόνου. Στις φυλακές όμως ο αριθμός των Κυπρίων που είχαν συλληφθεί με βάση το Νόμο περί προσωποκράτησης ή και με βάση τη δράση τους είχε αρχίσει να ανεβαίνει αισθητά.

Στις 21 Ιανουαρίου 1956 η ΕΟΚ επέδραμε σε διάφορα σπίτια και συγκέντρωσε τα κυνηγετικά όπλα από τους ιδιοκτήτες τους. Ολόκληρο το Γεννάρη και φεβρουάριο του 1956 , ενώ η ΕΟΚΑ συνέχισε τη δράση της με βομβιστικές επιθέσεις, εκτελέσεις προδοτών και βρετανών στη Λευκωσία και στις άλλες πόλεις και επαρχίες, και τον αρχηγό της ΕΟΚΑ να έχει μετακινηθεί στην περιοχή Κύκκου, η μαθητική νεολαία της Κύπρου οργίαζε κυριολεκτικά με τις καθημερινές διαδηλώσεις και τις συγκρούσεις της με την Αστυνομία και το Στρατό.

Παράλληλα οι μαθητές, αλλά και η ΕΟΚΑ ευρύτερα, εφάρμοσαν μια νέα τακτική την περίοδο αυτή, έπειτα από οδηγίες του Διγενή. Επρεπε να τοποθετηθούν στη θέση των βρετανικών σημαιών, ελληνικές σημαίες σε κάθε σχολείο που αποτελούσαν τα κάστρα της διοίκησης στα διάφορα χωριά και πόλεις.

Οι Αγγλοι έσπευδαν στην αρχή να κατεβάζουν τις σημαίες, αλλά όπου κατέβαζαν μια σημαία την επομένη εμφανίζονταν άλλες δυο.

Σαν η "μάχη των σημαιών"γενικεύθηκε και οι Αγγλοι είδαν ότι η νεολαία αυτή απακτούσε πολλούς άνδρες και πολύ χρόνο, διέταξαν ότι σε όποιο σχολείο ανηρτάτο ελληνική σημαία, τούτο θα έκλεινε και θα σφραγιζόταν. Η τακτική αυτή είχε αρχίσει στους τελευταίους μήνες του 1955 και συνεχίστηκε για αρκετό χρονικό διάστημα. Από ελληνικής πλευράς όμως κανένας δεν έσπευδε να κατεβάζει τις σημαίες γιατί μια τέτοια ενέργεια θεωρείτο προδοτική και έτσι τα σχολεία και ιδιαίτερα πολλά δημοτικά, έμεναν κλειστά για μήνες.

Το φαινόμενο αυτό είχε αρχίσει από τον Νοέμβριο στις αγροτικές περιοχές και εντάθηκε και στις πόλεις, στις αρχές του 1956. Στην πρώτη περίπτωση το Τμήμα Παιδείας απέστειλε στους προέδρους των χωριτικών αρχών την πιο κάτω εγκύκλιο του με την οποία καθόριζε τη θέση της βρετανικής διοίκησης για το θέμα των σημαιών:

"ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ Αρ.184 (78) 44

ΓΡΑΦΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

24 Νοεμβρίου 1955:

Προς τους προέδρους όλων των χωριτικών αρχών της Κύπρου

1. Από το γραφείο αυτό εκδόθηκαν από καιρού σε καιρό εγκύκλιοι που απαγορεύουν την ανύψωση άλλων σημαιών στα σχολικά κτίρια, εκτός από τη βρετανική σημαία. Σε κάποιες περιπτώσεις ο κανονισμός αυτός δεν τηρήθηκε.

2. Εχω τώρα εντολή να επισύρω την προσοχή σας, ακόμη μια φορά στον κανονισμό αυτό, με τον οποίο καθορίζεται οι μη βρεττανικές σημαίες ή εμβλήματα δεν επιτρέπεται να αναπετάννυνται στα δημοτικά σχολεία και να ζητήσω από σας όπως φροντίσετε για την τήρηση του κανονισμού.

3. Οπου εθνική σημαία, εκτός από τη βρετανική, ανυψώνεται σε σχολείο, θα είναι καθήκον της Χωριτικής Αρχής να φροντίσει όπως αυτή αφαιρεθεί. Σε περιπτώσεις κατά τις οποίες ο δάσκαλος

γνωρίζει ότι αυτή ανυψώθηκε από μαθητές ή από άλλο πρόσω που συνδεδεμένο με το σχολειο, θα ενεργήσει βεβαίως ο ίδιος.

4. Στέλλω αντίγραφο της παρούσης στο διευθυντή του σχολείου και διαβιβάσω με το παρόν εντολή μου όπως εάν κάποια σημαία ανυψωθεί στο σχολείο, σταματήσει αυτός τα μαθήματα και απολύσει τους μαθητές. Μόνο όταν η σημαία αφαιρεθεί μπορούν οι μαθητές να συναθροισθούν πάλι στο σχολείο και να επαναρχίσει διδασκαλία μαθημάτων.

Υπογραφή

Δρ Σλάιτ

Διευθυντής της Παιδείας

Στις 8 Φεβρουαρίου σαν το "κακό" παράγινε και στις πόλεις και σε όλα τα σχολεία είχαν αρχίσει να τοποθετούνται ελληνικές σημαίες, ο Διευθυντής Παιδείας απέστειλε την πιο κάτω εγκύκλιο του στις σχολικές εφορίες:

Αναμφίβολα είναι σε γνώση σας ότι από το Τμήμα αυτό στάληκε πρόσφατα προς όλες τις σχολικές εφορίες των δημοτικών σχολείων των χωριών εγκύκλιος στην οποία αναφέρεται η πορεία η οποία πρέπει να ακολουθείται για να ανυψούνται σε κτίρια των δημοτικών σχολείων μη βρετανικές σημαίες. Η εγκύκλιος αυτή δεν στάληκε προς τις σχολικές Εφορίες πόλεων, διότι τότε δεν είχαν υψωθεί τέτοιες σημαίες σε αστικά σχολεία και ήλπιζαν ότι οι πόλεις θα παρέμεναν ανεπηρέαστοι.

2. Εντούτοις τελευταία υψώθηκαν ελληνικές σημαίες σε μερικά αστικά σχολεία ,και πρέπει να σας πληροφορήσω ότι οι πρόνοιες της εγκυκλίου, αντίγραφο της οποίας εγκλείεται, έχουν εφαρμογή και για να αποφύγετε τέτοια περιστατικά σημαιών στα σχολεία, τα οποία βρίσκονται υπό τη σχολική σας εφορία. Αν παρ΄όλα αυτά υψωθεί μη βρετανική σημαία σε δημοτικό σχολείο, θα ευχαριστηθώ αν ενεργήσετε ώστε να σημειωθεί άλλοιώς το σχολείο θα πρέπει να μη λειτουργεί μέχρις ότου η σημαία σηκωθεί.

Διατελώ

Για το διευθυντή της Παιδείας

Ο.Δ.Ε

Αποκορύφωμα των εκδηλώσεων των μαθητών ήταν η δολοφονία του 18ετούς μαθητή Πετράκη Γιάλλουρου από το Ριζοκάρπασο την προηγουμένη της αποστολής της εγκυκλίου στις εφορίες.

Πρωϊ, πρωί οι μαθητές του ελληνικού Γυμνασίου Αμμοχώστου βγήκαν στους δρόμους και διοργάνωσαν διαδήλωση.

Σε μια στιγμή πέρασε μπροστά από τους μαθητές στην οδό Ερμού περιπολικό στρτιωτικό αυτοκίνητο και οι μαθητές άρ

χισαν να γιουχαίζουν τους στρατιώτες και να ρίχνουν εναντίον τους πέτρες και ξύλα.

Οι άγγλοι ανταπέδωσαν τα πυρά των μαθητών με δακρυγόνα και ζήτησαν ενισχύσεις.

Οι ενισχύσεις δεν καθυστέρησαν καθόλου. Οι συγκρούσεις γενικεύθηκαν και η οδός Ερμού έδινε την εικόνα πραγματικού πεδίου μάχης.

Οι μαθητές αψηφώντας τα δακρυγόνα έτρεχαν μετά την έκρηξη τους και τα έπαιρναν στα χέρια τους και τα έρριχναν εναντίον των Αγγλων. Τα ξύλα και οι πέτρες έπεφταν βροχή και οι προθήκες των γύρω καταστημάτων εγίνοντο θρύψαλα.

Οι συγκρούσεις συνεχίστηκαν για λίγη ακόμη ώρα και όταν οι Αγγλοι είδαν ότι κινδύνευαν να χάσουν την μάχη και χρησιμοποίησαν τα όπλα τους. Στην αρχή πυροβόλησαν στον αέρα. Αργότερα κτύπησαν στο ψαχνό. Μια σφαίρα βρήκε τον Πετράκη Γιάλλουρο που βρισκόταν επικεφαλής των διαδηλωτών ως σημαιοφόρος.

Η σφαίρα διέτρησε τον πνεύμονα και σφηνώθηκε στην καρδιά του νέου.Τρέκλισε και με τις ελάχιστες δυνάμεις που είχε, προχώρησε μερικά βήματα, μέχρι το υποκατάστημα της Καπνοβιομηχανίας Διανέλλος και Βεργόπουλος.

Εντρομος είδε το νέο ο διευθυντής του υποκαταστήματος Γιαννάκης Π. Ιωάννου να προχωρεί αιματωμένος να τρεκλίζει και να πέφτει στο πάτωμα του καταστήματος.

Τον μετέφερε αμέσως στην κλινική του Πολ. Μαυρομμάτη αλλά ήδη ο Γιάλλουρος ήταν νεκρός.

Ο Πετράκης Γιάλλουρος που γεννήθηκε στο Ριζοκάρπασο και δολοφονήθηκε από τους Αγγλους σε ηλικία 18 ετών στις 7 Φεβρουαρίου 1956.

Τη σκηνή της δολοφονίας του περιέγραψε ο ανταποκριτής της εφημερίδας ΕΘΝΟΣ στην Αμμόχωστο στις 8 Φεβρουαρίου 1956:

"Κατά την πρωϊαν ομάδες μαθητών του Γυμνασίου ωργάνωσαν διαδήλωσιν διαμαρτυρίας διά το διαταχθέν υπό της Κυβερνήσεως κλείσιμον του σχολείου των.

Παρά το κινηματοθέατρον "Ηραίον" ελιθοβολήθη υπό διαδηλωτών στρατιωτικόν αυτοκίνητον. Βραδύτερον οι διαδηλωταί ανήγειρον πρόχειρα οδοφράγματα παρά το κινηματοθέατρον Χατζηχαμπή και εις την οδόν Ερμού, παρά το σωματείον Παναθήναιον.

Διερχόμενα στρατιωτικά αυτοκίνητα ελιθοβολήθησαν. Εναντίον ενός εξ αυτών ερρίφθη βόμβα, προκαλέσασα εις αυτό ελαφράς ζημίας.

Αι δυνάμεις ασφαλείας έρριψαν κατά των διαδηλωτών δακρυγόνους βόμβας. Δύο στρατιώται και εις αστυνομικός ετραυματίσθησαν συνεπεία λιθοβολισμού.

Εν στρατιωτικόν τζιπ διήλθε με μεγάλην ταχύτητα διά της οδού Ερμού και ενώ τούτο ελιθοβολείτο, οι εν αυτώ στρατιώται έρριπτον πυροβολισμούς προς όλας τας κατευθύνεις.

Πολλαί σφαίραι ενεσφηνώθησαν εις τους τοίχους και τας θύρας των καταστημάτων.

Ο Γιάλλουρος περιεπάτει εις την οδόν Ερμού, όταν μια σφαίρα τον έπληξεν εις το στήθος. Κατά τινας πληροφορίας ο ατυχής μαθητής επυροβολήθη επανειλημμένως υπό των στρατιωτών, μία όμως μόνον σφαίρα τον έπληξε και αυτή θανασίμως.

Ο μαθητής κατέπεσεν επί της ασφάλτου και μετεφέρθη ακολούθως εις το παρακείμενον πρατήριον πωλήσεων σιγαρέττων Διανέλλου και Βεργοπούλου, όπου μόλις ηδυνήθη να προφέρη τας εξής λέξεις: "Πεθαίνω. Φέρτε γιατρόν. Ζήτω η Ενωσις".

Ετέθη εντός αυτοκινήτου και διεκομίσθη εις ιδιωτικήν κλινικήν, αλλ' εν τω μεταξύ υπέκυψεν εις το τραύμα του".

Ο θάνατος του Γιάλλουρου διαδόθηκε σαν αστραπή. Η διαδήλωση και οι συγκρούσεις τερματίστηκαν και όλοι κατευθύνθηκαν στην κλινική, αφήνοντας πίσω τους ένα τούρκο αστυνομικό τραυματία και τέσερις πολίτες. Σε λίγο τα καταστήματα έκλεισαν και οι λιμενεργάτες κατέβηκαν σε απεργία.

Η σορός του άτυχου μαθητή παραδόθηκε στους καθηγητές και τους συμμαθητές του το απόγευμα για να μεταφερθεί στο Ριζοκάρπασο για ταφή.

Ο Πετράκης Γιάλλουρος κηδεύθηκε με όλες τις τιμές στο Ριζοκάρπασο στις 8 το βράδυ

ενώ στη Λευκσία οι αρχές εξέδιδαν ανακοίνωση στην οποία ανεφέρετο ότι ο Πέτρος Ζαχαρία Γιάλλουρος κατεζητείτο υπό της Αστυνομίας, ως αρχηγός ταραχοποιών" και ότι ήτο γνωστός "για την ενεργή συμμετοχή του σε τοπικές διαδηλώσεις".

Δύο στεφάνια ξεχώριζαν στη σορό του: Ενα από τον αρχηγό της ΕΟΚΑ στο οποίο αναγραφόταν "ο αρχηγός Διγενής, στο γενναίο παλικάρι" κι' ένα άλλο από την ΕΟΚΑ με την επιγραφή " στον ήρωα της λευτεριάς".

Ο Δικαστής Τρέϊνορ σε έκθεση του μετά την ολοκλήρωση της θανατικής ανάκρισης για τη δολοφονία του νεαρού μαθητή επισήμανε ότι "υπάρχει εσκεμμένη και υπολογισμένη ψευδορκία σ' αυτή την υπόθεση".

Στην έκθεση του ο δικαστής παρέθεσε ολόκληρη την κατάθεση του βρεττανού Χέσελιν που περιέγραψε τον τρόπο που αυτός φόνευσε τον Πετράκη Γιάλλουρο.

Ανέφερε:

"Ενώ προχωρούσαμε προς τη διασταύρωση, τράβηξε την προσοχή μου ένας νεαρός που στεκότανε χωριστά από το υπόλοιπο πλήθος μπροστά μας... Είδα ότι είχε κάτι στο χέρι του. Σκόπευε να το ρίξει εναντίον μας απ' ό,τι έβλεπα. Τον είδα. Πυροβόλησα μια ριπή. Σκόπευσα καλά. Κατά τη γνώμη μου ήταν ένας ταραξίας και το αντικείμενο που είχε στο χέρι του ήταν βόμβα και η ζωή των συντρόφων μου στο αυτοκίνητο βρισκόταν σε κίνδυνο".