15.10.1930: Ο Κυπριακός λαός υπoδέχεται τov Βερετταvό υφυπoυργό Απoικιώv Ντράμμovτ Σιηλς με τo σύvθημα "Ζήτω η Εμωση".

S-482

15.10.1930: Ο ΚΥΠΡΙΑΚΟΣ ΛΑΟΣ ΥΠΟΔΕΧΕΤΑΙ ΤΟΝ ΒΡΕΤΑΝΟ ΥΦΥΠΟΥΡΓΟ ΑΠΟΙΚΙΩΝ ΝΤΡΑΜΜΟΝΤ ΣΙΗΛΣ ΜΕ ΤΟ ΣΥΝΘΗΜΑ " ΖΗΤΩ Η ΕΝΩΣΙΣ".

Η αρνητική απάντηση του υπουργού Αποικιών στα ενωτικά υπομνήματα των Ελλήνων Κυπρίων που έφθασε στο νησί στις 9 Αυγούστου 1930 δεν έκαμψε την αποφασιστικότητα των Κυπρίων.

Αντίθετα αποτέλεσε αφορμή για νέες κινητοποιήσεις.

Η ευκαιρία δεν καθυστέρησε να ρθει καθώς τους επόμενους μήνες αναμενόταν στην Κύπρο ο κοινοβουλευτικός υφυπουργός Αποικιών της νέας εργατικής Κυβέρνησης Ντράμμοντ Σιηλς.

Ετσι οι Κύπριοι κινητοποιήθηκαν για άλλη μια φορά.

Στις εκδηλώσεις λάμβανε ενεργότερο πια ρόλο και η Εθνική Οργάνωση που είχε ζωή έξη και πλέον μηνών.

Στις 26 Αυγούστου συνήλθε το Συμβούλιο της Οργάνωσης εν μέσω όμως διαφωνιών κατά πόσον έπρεπε το υπόμνημα που απφασίστηκε να δοθεί στον βρεττανό υφυπουργό, θα περιλάμβανε και τις υπογραφές των τριών "προδοτών" βουλευτών δηλαδή των βουλευτών που είχαν ψηφίσει το κυβερνητικό Νομοσχέδιο για την Παιδεία.

Εγραφε στις 20 του μηνός η εφημερίδα "Ελευθερία":

"Η Εθνική Οργάνωση συνήλθε το απόγευμα της Τρίτης 26 Αυγούστου 1930 και αντήλλαξε διαφόρους σκέψεις εν σχέσει προς την επικειμένην επίσκεψιν του Κοινοβουλευτικού Υφυπουργού των Αποικιών δρος Ντράμμοντ Σιήλς.

Η Εθνική Οργάνωσις αφού έλαβε σχετικάς αποφάσεις ανέβαλεν εις περαιτέρω συνεδρίαν ν' αποφασίση δι' άλλα συναφή ζητήματα προς την κρίσιμον πολιτικήν κατάστασιν την δημιουργουμένην εν τω τόπω.

Πληροφορούμεθα ότι το ζήτημα της επισκέψεως του Βρεττανού Υφυπουργού των Αποικιών Σιήλς εις Κύπρον απησχόλησε τα μέλη της Εθνικής Ορανώσεως επί τετράωρον καθόσον υπήρξαν διαφωνίαι κατά πόσον έπρεπε το υπόμνημα το οποίον πρόκειται να επιδοθή εις αυτόν να φέρη και τας υπογραφάς των τριών Ελλήνων βουλευτών, οίτινες είχον συμψηφίσει μετά της Κυβερνήσεως τον εκπαιδευτικόν νόμον ως και τον περί τύπου νόμον, συνέρχονται δε επί του ζητήματος τούτου οι βουλευταί οίτινες θα αποφασίσωσι σχετικώς.

Φαίνεται δ' ότι κατά την μακράν ταύτην σύσκεψιν ουδεμία ελήφθη απόφασις ως προς την τελευταίαν απάντησιν του Υπουργού των Αποικιών εις τα ενωτικά ψηφίσματα του τόπου δι' ης αποκρούεται η ένωσις".

Μέχρι να έλθει ο υφυπουργός κινήθηκε το παρασκήνιο και επιτεύχθηκε ομοφωνία στην αντιμετώπιση του όλου θέματος σύμφωνα με την ίδια εφημερίδα (13.9.1930):

"Το Συμβούλιον της Εθνικής Οργανώσεως Κύπρου συνήλθε την Τετάρτην 10 Σεπτεμβρίου 1930 εις μακράν σύκεψιν εν σχέσει προς την επικειμένην άφιξιν του υφυπουργού των Αποικιών δρος Ντράμμοντ Σιήλς, κατά την συνεδρίαν ταύτην πλήρης ομοφωνία επεκράτησε μεταξύ όλων των μελών της Ι. Συνόδου, των βουλευτών και άλλων μελών και ομοφώνως ελήφθησαν αι σχετικαί αποφάσεις".

Η Ομοφωνία όπως φάνηκε εκ των υστέρων ήταν ότι το υπόμνημα θα υπέγραφαν τα μέλη της Ιεράς Συνόδου και οι νέοι βουλευτές που θα εκλέγονται από τις κάλπες, που θα άνοιγαν τις μέρες που θα βρισκόταν στην Κύπρο ο Σιήλς.

Ο Ντράμμοντ Σιήλς έφθασε με πλοίο στην Αμμόχωστο στις 15 Οκτωβρίου και βρέθηκε μπροστά σε μια θάλασσα ελληνικών σημαιών, ενώ το σύνθημα "ζήτω η ένωσις" δονούσε την ατμόσφαιρα. Παράλληλα, στο προσωρινό γραφείο του έφθαναν συνεχώς τηλεγραφήματα από όλη την Κύπρο με τα οποία ο λαός ζητούσε την Ενωση.

Ο Σιήλς ήλθε στην Κύπρο συνοδευόμενος από τον Κοινοβουλευτικό Γραμματέα του Γεώργιο Μάθερς, βουλευτή και τον Α. I. Ντόω, του Υπουργείου Αποικιών:

Αναφερόταν σε επίσημη ανακοίνωση που εκδόθηκε σχδετικά με την άφιξη του Ντράμμοντ Σιήλς:

"Ο Δρ Ντράμμοντ Σιηλς, υφυπουργός των Αποικιών, συνοδευόμενος από τον Κοινοβουλευτικό Γραμματέα του κ. Γεωργίου Μάθερς, βουλευτού και από του κ. A. I. Ντω, του υπουργείου των Αποικιών, έφθασε στην Αμμόχωστο το πρωί της Τετάρτη.

Ο Αποικιακός Γραμματέας τον υποδέχθηκε μαζί με τους συνοδούς του και κατευθύνθηκε με αυτούς με αυτοκίνητο στην κατοικία του Διοικητή, όπου έγιναν δεκτοί από την Αυτού Εξοχότητα.

Η Αυτού Εξοχότης επέστρεψε στη Λευκωσία. Ο Υφυπουργός αφού έδωσε συνεντεύξεις σε διάφορους προύχοντες έφθασε σιδηροδρομικώς με τους συνοδούς του στη Λευκωσία και από εκεί στο Κυβερνείο όπου διαμένει με αυτούς φιλοξενούμενος ττης Αυτού Εξοχότητος.

Το μεσημέρι η Αυτού Εξοχότης προσκάλεσε σε τσάϊ προς συνάντηση του υφυπουργού, τα επίσημα μέλη του Εκτελεστικού, τον Ορθόδοξο Αρχιεπίσκοπο, τον τέως μουφτή της Κύπρου και τον Κάνον Νιούχαμ".

Στο επίσημο ανακοινωθέν δεν γινόταν αναφορά στις υποδοχές. Λεπτομέρειες αυτών έδινε η εφημερίδα " Ελευθερία" στις 18 Οκτωβρίου 1930:

Η Κύπρος υπεδέχθη τον Αγγλον Υφυπουργόν δρα Ντράμμοντ Σιηλς με μιαν διάτορον κραυγήν, η οποία εξήρχετο από τα στήθη όλων "ζήτω η ένωσις". Ολοκληρος η νήσος έπλεεν εις θάλασσαν κυανολεύκων σημαιών από της στιγμής της αφίξεως του πλοίου, του φέροντος τον υφυπουργόν, ενώ κατά εκατοντάδας κατέφθανον εις το Κυβερνείον, αι διαμαρτυρίαι και τα τηλεγραφήματα των κοινοτήτων, των οργανώσεων και των συλλόγων διά των οποίων μία και μόνη εξεφράζετο η θέλησις του Κυπριακού λαού και η οποία δεν είναι άλλη παρά η ένωσις με την μητέρα Ελλάδα.

ΕΙΣ ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΝ: Από της 5ης π.μ. οι κώδωνες όλων των εκκλησιών ήρχισαν να ηχώσιν υπενθυμίζουσαι εις τους κατοίκους ότι εντός ολίγου θα έφθανε το ατμόπλοιον το φέρον τον Υφυπουργόν. Αμέσως κατά μεγάλας μάζας ήρχισεν ο λαός να συρρέη εις τον λιμένα με επί κεφαλής τον δήμαρχον κ. Εμφιετζήν, τον ιερόν κλήρον, τους συλλόγους και τας οργανώσεις. Ενός ολίγου κατέφθανον και οι μαθηταί και αι μαθήτριαι της πόλεως αμοιομόρφως ενδεδυμένοι με μικράς σημαίας και με ανθοδέσμας, και τας κυανολεύκους ταινίας, επί των οποίων ήσαν εγγεγραμμέναι αι λέξεις "ζήτω η ένωσις".

Ολίγον μετά την 7ην ώραν επετράπη εις τας μαθητρίας να εισέλθωσιν εις το όπισθεν του τείχους μέρος. Η αστυνομία δεν επέτρεψε την είσοδον εις τον λιμένα κατ' ανωτέραν διαταγήν. Αμα τη αφίξει του Υφυπουργού ο δήμαρχος κ. Γ. Εμφιετζής προσεφώνησε τον υφυπουργόν εκφράσας το μόνον αίτημα του Κυπριακού λαού την ένωσιν και επιδόσας μακράν έντονον προσφώνησιν καθαρώς ενωτικού επριεχομένου.

Ο Υφυπουργός αφού έκαμε χειραψίαν μετά των παρευρισκομένων εισήλθεν εις το αυτοκίνητον μετά των ακολούθων του, του βουλευτού του Εδιμβούργου κ. Γ. Μέηθερς και του διευθυντού του τμήματος Κύπρου εν τω Υπουργείω των Αποικιών κ. Ντόου.

Μόλις επρόκειτο να διέλθη την πύλην προς την θάλασσαν και να εισέλθη εντός της Αμμοχώστου, ευρέθη προ του συμπαγούς όγκου του πλήθους, των μαθητών και μαθητριών περικυκλωθείς αμέσως υπό των μαθητριών αίτινες τω προσέφερον ανθοδέσμας, ενώ το πλήθος εκραύγαζε συνεχώς και επανειλημμμένως "ζήτω η ένωσις". Από της 9ης π.μ. μέχρι της 11ης εδέχθη εν τη οικία του κ. Διοικητού εξέχοντας πολίτας, τους οποίους υπέδειξεν εις αυτόν ο δήμαρχος Αμμοχώστου, μηδενός κυβερνητικού υπαλλήλου παρισταμένου.

ΑΠΟ ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΥ ΕΙΣ ΛΕΥΚΩΣΙΑΝ: Ο έντιμος υφυπουργός μετά των δύο ακολούθων του, συνοδευόμενος υπό του Αποικιακού Γραμματέως κ. Χήτον, δι' εκτάκτου αμαξοστοιχίας ανεχώρησε περί την 11 ην π.μ. διά Λευκωσίαν. Καθ' όλην την δίωρον διαδρομήν μέχρι Λευκωσίας εις όλους τους σταθμούς συνεκεντρώθησαν οι κάτοικοι όλων των γειτονικών χωρίων μετά των σημαιών των, των ιερέων, των προκρίτων και μαθητών ζητωκραυγάζοντες υπέρ της ενώσεως.

Εις την Εγκωμην, τους Στύλλους, τον Γαϊδουράν, το Πραστειόν, την Μουσουλίταν, τον Μαραθόβουνον, την Αγκαστίνα, Εξω Μετόχι,

Παλαίκυθρον, Τραχώνι και Νέον Χωρίον και εις το Καϊμακλί, παντού η ίδια υποδοχή.

Εις το Πραστειόν άνω των 30 σημαιών και εις την Αγκαστίναν το ίδιον, εις το Καϊμακλί, παντού ο αυτός έξαλλος ενθουσιασμός, η ίδία κραυγή " ζήτω η ένωσις".

Το τραίνον δεν εσταμάτησεν, αλλά διήρχετο αστραπιαίως εν τούτοις όσον γρήγορα και εάν έτρεχε επρόφθασε να ίδη ο Υφυπουργός τας κυανολεύκους ν' ακούση την ζητωκραυγήν υπέρ της Ενώσεως.

ΕΙΣ ΛΕΥΚΩΣΙΑΝ: Από ενωρίς την πρωίαν η Κυπριακή πρωτεύουσα εξύπνησε πλέουσα μέσα εις κυανόλευκον πέλαγος ελληνικών σημαιών. Επιγραφαί με τας λέξεις "Ζήτω η ένωσις", "Κύπρος- Ελλάς" ήσαν ανηρτημέναι παντού.

Από της 11ης ήρχισεν η έξοδος της Λευκωσίας προς τον σιδηροδρομικόν σταθμόν μετά μεγάλας και πυκνάς μάζας, πεζοί, διά λεωφορείων, δι' αυτοκινήτων και ποδηλάτων.

Εντός ολίγης ώρας ο όπισθεν του σιδηροδρομικού στθαμού κήπος και αι γειτονικαί πάροδοι εγέμισαν από κόσμον. Μετ' ολίγην ώραν κατάφθανον και τα σχολεία μετά μικρών σημαιών.

Αι μαθήτριαι παρετάχθησαν εντός του περιβόλου του σταθμού.

Περί την 12ην κατέφθασεν ο εντ. δήμαρχος Λευκωσίας κ. Ο. Δέρβης μετά των ελληνικών μελών του Δημοτικού Συμβουλίου.

Μέχρι της 1 μ. μ. οπότε αφίκετο το τραίνον, όλη η πλατεία είχεν ασφυκτικώς πληρωθή από 8-10 χιλιάδας κόσμον με σημαίας διαφόρων μεγεθών.

Η αγορά Λευκωσίας έκλεισε και μεγάλαι ομάδες χωρικών των πλησιεστέρων χωρίων κατέφθασαν εις τον σταθμόν διά να ενώσουν την φωνήν των μαζί με τον λαόν. Αξιοσημείωτον τυγχάνει το γεγονός ότι η εκλογική διαπάλη διεκόπη μεταξύ των ανθυποψηφίων, Ορεινής αρκετήν ώραν προ της αφίξεως του Υφυπουργού διά μεταβώσιν εις τον σιδηροδρομικόν σταθμόν.

Αμα τη αφίξει της σιδηροδρομικής ολκής ο Υφυπουργός μετά των ακολούθων του συνεστήθη υπό του υπασπιστού του Κυβερνήτου εις τους αναμένοντας επισήμους.

Κατά την στιγμήν της συστάσεως του με τον εντ. δήμαρχον Λευκωσίας κ. Ο. Δέρβην, ο δεύτερος του ενεχείρισε γραπτήν προσφώνησιν, και εις την οποίαν αποκλειστικώς ζητείται η ένωσις της Κύπρου μετά της μητρός Ελλάδος ενώ ουρανομήκεις ζητωκραυγαί υπέρ της ενώσεως εδόνουν τον αέρα.

Μόλις ο υφυπουργός εξήλθε του σταθμού διά να εισέλθη εις το αυτοκίνητον του όλον εκείνον το πλήθος του κόσμου δεν ηδύνατο να συγκρατηθή. Αι κραυγαί "ζήτω η ένωσις", "θέλομεν την ένωσιν", " έ-νω-σιν, έ-νω-σιν" εδόνουν εξακολουθητικώς την ατμόσφαιραν, ενώ απειράριθμοι ελληνικαί σημαία εσείοντο υπό του πλήθους, μερικοί δε ερρίφθησαν εντός του υποργικού αυτοκινήτου. Ο υφυπουργός ακάλυπτος εχαιρέτα το πλήθος διά κλίσεως της κεφαλής.

Αξιοσημείωτον τυγχάνει το γεγονός ότι τόσον εις την Αμμόχωστον όσον και καθ' όλην την σιδηροδρομικήν διαδρομήν όσον και εις την Λευκωσίαν, ουδεμία εμφάνισις τούρκου εσημειώθη και το φέσι θα έλειπεν τελείως εάν δεν υπήρχεν η φεσοφορούσα Κυπριακή χωροφυλακή. Αι ελληνικαί σημαίαι ήσαν ανηρτημέναι εις όλας τας οικίας μέχρι των Αγίων Ομολογητών έξωθεν του Κυβερνείου οπόθεν διήλθεν ο υφυπουργός.