1.12.1929: Εvτovες αvτιδράσεις εκπαιδευτικώv για τov αvελεύθερo εκπαιδευτικό vόμo με τov oπoίo τίθεvται υπό τov απόλυτo έλεγχo τoυ Κυβερvήτη oι δάσκαλoι ως δημόσιoι υπάλληλoι πλέov.

S-477

1.12.1929: ΕΝΤΟΝΕΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΓΙΑ TON ΑΝΕΛΕΥΘΕΡΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΝΟΜΟ ΜΕ TON ΟΠΟΙΟ ΤΙΘΕΝΤΑΙ ΥΠΟ ΤΟΝ ΑΠΟΛΥΤΟ ΕΛΕΓΧΟ ΤΟΥ ΚΥΒΕΡΝΗΤΗ ΟΙ ΔΑΣΚΑΛΟΙ ΩΣ ΔΗΜΟΣΙΟΙ ΥΠΑΛΛΗΛΟΙ ΠΛΕΟΝ

Ετσι, αλλά δύο κάστρα, ιδιαίτερα η Παιδεία, έπεφταν ακόμα στα χέρια του κυβερνήτη ο οποίος με πολλές προφάσεις προσπάθησε να τα πλασάρει σαν δικαιολογημένα.

Στις 25 Νοεμβρίου 1929 δημοσίευσε στην επίσημη εφημερίδα της Κυβέρνησης του Νομοσχέδιο περί Παιδείας, με το οποίο βασικά οι εκπαιδευτικοί που ελέγχονταν από την ελληνική κοινότητα, τώρα γίνονταν δημόσιοι υπάλληλοι, δηλαδή θα διορίζονταν πλέον από τον ίδιο τον Κυβερνήτη και όχι από τις κοινότητες όπως συνέβαινε μέχρι τότε.

Με αυτόν τον τρόπο οι δάσκαλοι θα ήταν υπόλογοι πλέον σε αυτόν και όχι στις κοινότητες που τους διόριζαν και τους κατέβαλλαν και τον μισθό τους.

Οταν το Νομοσχέδιο παρουσιάστηκε ενώπιον του Νομοθετικού Συμβουλίου στις 7 Δεκεμβρίου 1929 (η ημέρα ήταν χαρακτηριστική γιατί ήταν η επομένη της επιστροφής της Πρεσβείας από το Λονδίνο) τρεις Ελληνες βουλευτές, οι Νεόφυτος Νικολαϊδης, Παναγιώτης Κακογιάννης και Χ" Ευτύχιος Χ"

Προκόπη, τάχθηκαν με τα επίσημα μέλη κι έτσι το Νομοσχέδιο εγκρίθηκε σε νόμο με πλειοψηφία.

Πριν εγκριθεί το νομοσχέδιο ο βουλευτής Αυδήμου- Κοιλανίου Μ. Η. Μιχαηλίδης, με μια καταπελτική αγόρευση επέκρινε έντονα τις προσπάθειες της Κυβέρνησης σύμφωνα με τα πρακτικά:

"ΜΙΧΑΗΛΙΔΗΣ: Θα ψηφίσω εναντίον του Νομοσχεδίου και επιθυμώ να είπω εν συντόμω τους λόγους της στάσεως την οποίαν λαμβάνω. Είμαι εκ των μελών εκείνων, κ. Πρόεδρε, τα οποία προ καιρού ησθάνθησαν την ανάγκην όπως ο περί Παιδείας νόμος τροποποιηθή. Υπηρετών από τεσσάρων ετών ως μέλος του Εκπαιδευτικού Συμβουλίου εσχημάτισα την γνώμην ότι μέλη του Νομοθετικού Συμβουλίου δεν πρέπει να είναι και μέλη του Εκπαιδευτικού, αλλ' ούτε του εξεταστικού και ότι οι διορισμοί των διδασκάλων δεν πρέπει να γίνωνται από το Εκπαιδευτικόν Συμβούλιον.

Ητο δι' εμέ μία μεγάλη ευχαρίστησις όταν ανέγνωσα την Κυβερνητικήν ανακοίνωσιν της 10 Σεπτεμβρίου, δι' ης εδηλούτο ότι το ζήτημα της γενικής αναθεωρήσεως του εκπαιδευτικού συστήματος της οποίας ήτο υπό σύντονον μελέτην της Κυβερνήσεως. Η ευχαρίστησις μου εν τούτοις, κ. πρόεδρε, εκείνη, μετετράπη εις πλήρη απογοήτευσιν όταν έλαβα το παρόν νομοσχέδιον. Η σοβαρωτέρα ένστασις την οποίαν έχω εναντίον του νομοσχεδίου είναι η πρόβλεψις του άρθρου 20 όπως ο Κυβερνήτης της Νήσου διορίζη τους διδασκάλους της αποικίας, ενιστάμενος εις την πρόβλεψιν του άρθρου τούτου, ανεπιφυλάκτως δηλώ ότι δεν ενίσταμαι διότι φρονών ότι ο κατά καιρόν Κυβερνήτης θα

Ο ίδιος ο Στορρς στα απομνημονεύματά του δικαιολογεί την ενέργεια του ως προσπάθεια να αποφευχθούν οι πεπεμβάσεις των πολιτικών στην Παιδεία και παραθέτει παράλληλα δηλώσεις δασκάλων που του ανέφεραν ότι ήσαν πολύ ικανοποιημένοι με την απόφαση του (Orientations, 1937, σελ. 500):

"Εχει ήδη

αναφερθεί η έκταση του ελέγχου της Παιδείας στην Κύπρο από πολιτικές σκοπιμότητες. Μια και ήμουν πάντα (όπως ελπίζω να έχω αποδείξει στα προηγούμενα κεφάλαια) εναντίον της αγγλικοποιήσεως ή εθνικοποιήσεως τασσόμουν εναντίον του περιορισμού της μελέτης της ελληνικής γλώσσας και των κλασσικών παραδόσεων. Αλλά η μέθοδος του διορισμού μεταφοράς και απολύσεως διδασκάλων, ανδρών και γυναικών, από τα μέλη του Συμβουλίου, δεχόταν μεγάλες αντιδράσεις. Οι πολιτικοί πολύ συχνά χρησιμοποιούσαν την εξουσίαν τους για πολιτικούς ή προσωπικούς σκοπούς. Σαν πολιτικός πράκτορας ( ο δάσκαλος) ήταν σχεδόν απαραίτητος στους πολιτικούς που έλεγχαν αποκλειστικά τις πόλεις.

Με το να εξαρτάται από τους πολιτικούς στην πρόοδο του επαγγέλματος του έπρεπε να υπηρετεί τους πολιτικούς σκοπούς των κυρίων του. Το σύστημα ήταν κακό, αλλά γινόταν ανεκτό εν μέρει γιατί η Κυβέρνηση δεν είχε τα οικονομικά μέσα για να πληρώσει τους δασκάλους από μόνη της. Λίγο μετά την επιστροφή μου το 1929 (από άδεια στο Λονδίνο) πήρα αριθμό διαματυριών από δασκάλους οι οποίες απέδειχναν ότι ενώ το σύστημα ήταν κακό κατ' αρχήν, στην πράξη ήταν ακόμη χειρότερο. Για να προωθήσει ένα φίλο του ένα μέλος των επιτροπειών ή να καταδιώξει ένα εχθρό του ένας άτυχος διευθυντής του σχολείου της Πάφου, θα βρισκόταν από την Πάφο με μετάθεση στην Καρπασία, πάνω από 100 μίλια μακριά. Υπήρχαν επίσης άσχημες ιστορίες για ηθικά προσβλητικά ελατήρια εναντίον διευθυντριών, αυτά τα παράπονα αποδείχθηκαν κυρίως αληθινά μετά από εξέταση και αποτελούσαν όπως λέχθηκε μέρος των όσον συνέβαιναν. Η κατάργηση του φόρου υποτελείας μου επέτρεψε να αναλάβω τον οικονομικό έλεγχο της μηχανής και έτσι υπέβαλα νομοσχέδιο όπως όλοι οι δάσκαλοι όλων των επιτροπειών περνούν από πολιτικές επιτροπές της Κυβερνήσεως για διορισμό, προαγωγή, μετάθεση, απόλυση και πειθαρχία, ενώ οι μισθοί όλων αυξήθηκαν σημαντικά σε ποσοστό".

Τον Ρόναλντ Στορρς όμως διέψευδε από τότε η Ενωση των δασκάλων η οποία σε ψήφιμά της την 1 η Δεκεμβρίου και πριν ακόμα εγκριθεί το Νομοσχέδιο ζητούσαν να αποσυρθεί και κατάγγελλαν ότι με αυτό υποδουλωνόταν στην ουσία η Παιδεία στην Κυβέρνηση:

" Την Κυριακήν της 1ης Δεκεμβρίου συνήλθεν εν Λευκωσία εξ αφορμής της δημοσιεύσεως του νέου εκπαιδευτικού Νομοσχεδίου, εις έκτακτον συνεδρίαν η επιτροπεία του Π.Δ.Συνδέσμου.

Κατ'αυτήν παρήσαν: Η δ. Ελένη Χρίστου και οι κ.κ.Γ.Σ. Καραγιάννης, Σωκράτης. Γεωργιάδης, Γ. Καργώτης, Αρτ. Αστραίος, Σόλων Μιχαηλίδης, Χρ. Κάνθος, αντιπροσωπεύων και τον Ε.Δ.Σ. Αμμοχώστου, Ιορδάνης Χ" Ιωσήφ αντιπρόσωπος Ε.Δ.Σ. Πάφου και Κ.Δ. Χριστοφίδης αντιπρόσωπος Ε.Δ.Σ. Λάρνακος.

Ομοφώνως απεφασίσθη όπως διαβιβασθή προς την Α.Ε. τον Κυβερνήτην, το ακόλουθον ψήφισμα:

"Η Επιτροπεία του Παγκυπρίου Διδασκαλικού Συνδέσμου (Π.Δ.Σ.) συνελθούσα σήμερον 1ην Δεκεμβρίου 1929 εν Λευκωσία εις έκτακτον συνεδρίαν και λαβούσα γνώσιν και διασκεφθείσα επί του εσχάτως δημοσιευθέντος ανελευθέρου εκπαιδευτικού νομοσχεδίου ομοφώνως αποφασίζει και ψηφίζει:

α. Αποδοκιμάζει εντόνως το ανελεύθερον τούτο εκπαιδευτικόν νομοσχέδιον, δι' ου υποδουλούται κατ' ουσίαν η εθνική παιδεία του τόπου και αφιερούνται και αι μικραί αυτού πολιτικαί ελευθερίαι, εμμένουσα ούτω πιστώς εις τας ληφθείσας αποφάσεις της τελευταίας εν Λευκωσία κατά την 13ην και 14ην Αυγούστου 1929 συνελθούσης πολυπληθούς Παγκυπρίου Διδασκαλικής Συνελεύσεως.

β. Ορίζει όπως το παρόν ψήφισμα διαβιβασθή προς την Α.Ε. τον Κυβερνήτην της Νήσου, αντίγραφον δε τούτου προς την Ιεράν Σύνοδον και τους Ελληνας βουλευτάς.

γ. Ανατίθησιν εις τον Γραμματέα της Επιτροπείας του Π.Δ.Σ. κ. Σωκράτην Γεωργιάδην, όπως διαβιβάση το παρόν ψήφισμα όπου δει.

Εν Λευκωσία τη 1η Δεκεμβρίου 1929 Εντολή της Επιτροπείας Ο Γραμματεύς ΣΩΚΡΑΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ