19.4.1930: Ο Σάββας Λϊζίδης ιδρύει τηv πρώτη επιτρoπή της Εθvικής Οργάvωσης στo χωριό τoυ, τo Δίκωμo. Οργαvώvεται σιγά, σιγά, αλλά σταθερά η Οργάvωση.

S-476

19.4.1930: Ο ΣΑΒΒΑΣ ΛΟΙΖΙΔΗΣ ΙΔΡΥΕΙ ΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ ΤΟΥ, ΤΟ ΔΙΚΩΜΟ. Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΟΡΓΑΝΩΝΕΤΑΙ ΣΙΓΑ, ΣΙΓΑ ΑΛΛΑ ΣΤΑΘΕΡΑ,

Ενας από τους πρώτους που δραστηριοποιήθηκαν από την αρχή ήταν ο Σάββας Λοϊζίδης, δικηγόρος από το Δίκωμο, μέλος της Συνέλευσης των Αντιπροσώπων της Εθνικής Οργάνωσης.

Ο Σάββας Λοϊζίδης είχε σπουδάσει στην Αθήνα και τη Γερμανία. Γεννήθηκε το 1903 (βιογραφία του ιδίου στο βιβλίο του " Ατυχη Κύπρος", εκδόσεις Μπεργάδη Αθήνα 1980), και επέστρεψε στην πατρίδα του το 1926, όπου ίδρυσε δικηγορικό γραφείο στην Κερύνεια και συνδέθηκε με το Μητροπολίτη Μακάριο (μετέπειτα Αρχιεπίσκοπο Μακάριο Β) και το Γραμματέα της Μητρόπολης Πολύκαρπο Ιωαννίδη.

Ο Λοϊζίδης πήγε στο χωριό του και στις 19 Απριλίου 1930 ανάγγελλε διά της "Ελευθερίας" την ίδρυση της πρώτης κοινοτικής Επιτροπής της Εθνικής Οργάνωσης, η οποία είχε μάλιστα αρχίσει δράση.

"Γράφουσιν ημίν εκ Κ. Δικώμου, ότι την παρελθούσαν Κυριακήν ο κ. Σάβ. Λοϊζίδης μέλος της συνελεύσεως αντιπροσώπων Εθνικής Οργανώσεως Κύπρου, μετέβη εις το χωρίον τούτο και ωμίλησεν εν τω Αναγνωστηρίω περί του Κυπριακού Αγώνος και της Εθνικής Οργανώσεως".

Μετά το πέρας της ομιλίας εσχηματίσθη κοινοτική επιτροπεία Εθνικής Οργανώσεως κ. Δικώμου με Πρόεδρον τον αιδεσ. Παπαλουκάν Κωνσταντίνου, Γραμματέα τον κ. Γ. Λυμπουρήν, ταμίαν τον κ. Λάμπρον Γεωργίου και μέλη τους κ.κ. Λούκαν Γιαννάκην Χρίστον Μίταν, Κώστα Μητσίδην, Σταυρινόν Σάββα, Παναγήν Γιάγκου και Δημητρόν Νικολάου. Η επιτροπεία ήρχισεν αμέσως την συλλογήν εράνων υπέρ της Εθνικής Οργανώσεως.

Το Κ. Δίκωμον είναι το πρώτον χωρίον της Κύπρου το οποίον σχηματίζει κοινοτικήν επιτροπείαν Εθνικ. Οργανώσεως και διά τούτο οι γνωστοί διά τα πατριωτικά των αισθήματα κάτοικοι του είναι άξιοι συγχαρητηρίων".

Οι κάτοικοι του Δικώμου ενθουσιασμένοι από την ενέργειαν τους είχαν οργανώσει στις 25 Μαρτίου 1930 παρέλαση στο χωριό τους χωρίς μάλιστα να ζητήσουν άδεια από τον διοικητή. Ο διοικητής αντίδρασε και η αστυνομία οδήγησε 12 από αυτούς στο δικαστήριο όπου τους επιβλήθηκε πρόστιμο.

Οι καταδικασθέντες ήσαν: Γεώργιος Κούκας, Δημήτριος Κωνσταντής, Κωστής Παπαλούκας, Κωστής Φαγουσταίος, Σάββας Ττοουλής, Κωστής Λούμακος, Χριστοφής Σάββα, Κυριακός Λαμπρής, Χριστόφορος Δεσπότης, Γεώργιος Δεσπότης, Κυπρής Νικόλα και Βασίλειος Κατσακαίος.

Ομως οι κάτοικοι έμπλεοι πατριωτισμού αρνήθηκαν να τους καταβάλει το πρόστιμο η Εθνική Οργάνωση και προτίμησαν να περάσουν τις γιορτές του Πάσχα στη Φυλακή. Τους συλληφθέντες συγχάρηκε μάλιστα προσωπικά ο Αρχιεπίσκοπος με επιστολή του στις 30 Απριλίου 1930:

"Τεκνα εν Χριστώ αγαπητά,

Η Εθνική Οργάνωσις Κύπρου, της οποίας προϊστάμεθα, μετά συγκινήσεως λαβούσα γνώσιν του αξιεπαίνου εθνικού σας ζήλου, απεφάσισεν όπως σας εκφρασθώσι δι' ημών ως Προέδρου αυτής εγκάρδια συγχαρητήρια διά την πατριωτικήν υμών συμπεριφοράν, η οποία θα παραμένη πάντοτε εν αδιάσειστον επιχείρημα των εθνικών αισθημάτων και πόθων του υποδούλου ελληνικού Κυπριακού λαού.

Μετά των ευλογιών της Εκκλησίας

εν Χριστώ ευχέτης

Ο ΚΥΠΡΟΥ ΚΥΡΙΛΛΟΣ

Οταν τις επόμενες ημέρες πήγε στο χωριό ο Διοικητής Κυρηνείας βρήκε μια πολύ διαφορετική κατάσταση από εκείνη που αντιμετώπιζε συνήθως.

Το Δίκωμο έμοιαζε να είχε επαναστατήσει. Οι κάτοικοι με δυσκολία πήγαν στο καφενείο του χωριού για να τους μιλήσει, αλλά και όταν άρχισε να τους μιλά αυτοί τον προειδοποίησαν ότι θα έκαμναν και τον άλλο χρόνο παρέλαση, είτε τους δινόταν είτε όχι άδεια.

Ενας μάλιστα του είπε ότι με την παρέλαση τους οι Δικωμίτες έκαμαν το καθήκον τους σαν Ελληνες.

Τελικά ο Διοικητής αναγκάστηκε να αποχωρήσει λέγοντας ότι θα επέστρεφε όταν θα υπήρχε μεγαλύτερο ακροατήριο (Ελευθερία 7.5.1930):

Επιστέλλουσιν ημίν εκ Κάτω Δικώμου τα εξής:

"Την παρελθούσαν εβδομάδα ο διοικητής Κυρηνείας μετά του υπαστυνόμου επεσκέφθησαν το χωρίον των. Αφού ο διοικητής εκάλεσε τον μουχτάρην και τους αζάδες εις τον αστυνομικόν σταθμόν και ουδείς τούτων προσήλθε, εδέησε να μεταβώσιν εις το καφενείον, όπου ο διοικητής ήρχισεν ομιλών προς τους χωρικούς διερμηνεύοντος του υπαστυνόμου.

Ο Διοικητής είπε περίπου, ότι όταν διωρίσθη εις το διαμέρισμα Κυρηνείας τον εζήλευον διότι διωρίσθηκε εις φιλήσυχον μέρος. Τώρα όμως ήρχισαν παρατηρούμεναι αταξίαι εις εν των χωρίων του και δη εις το Κάτω Δίκωμον.

Οταν ο διοικητής ανέφερε το γεγονός της παρελάσεως της 25ης Μαρτίου, εις τον χωρικών του απήντησεν ότι έκαμαν το καθήκον των ως Ελληνες. Προσθέσαντος του διοικητού ότι αν εζήτουν αδειαν διά παρέλασιν θα τους έδιδεν άλλος χωρικός απάντησεν ότι και του χρόνου θα κάμουν παρέλασιν είτε δοθή είτε δεν δοθή άδεια.

Ο διοικητής απήλθε του χωρίου δηλώσας ότι θα επιστρέψη πάλιν διά να ομιλήση άλλην φοράν προ περισσοτέρων ακροατών, διότι εκεί ολίγοι μόνον ήσαν παρόντες".

Ταυτόχρονα και άλλα στελέχη της Πολιτικής Οργάνωσης και ιδιαίτερα ο Αχιλλέας Αιμιλιανίδης βγήκαν στα χωριά και έδιναν διαλέξεις και οργάνωναν τοπικές επιτροπές και ιδιαίτερα τη νεολαία σε μια παράλληλη οργάνωση νοελαίας.

Στις 14 Ιουνίου 1930 ανάγγελλε η ίδια εφημερίδα:

Καμιναρίδου, ως προέδρου, Γεωργίου Χαραλάμπους αντιπροέδρου, Γεωργίου Μ.

Μηνά Γραμματέως, Κώστα Χ" Δημητρίου ταμίου και Ιωάννου Γ. Μαραγκού Μιχαήλ Στυλιανού και Κυριάκου Παναγή μελών.

Ομοίως Κυπριακή Εθνική Νεολαία ιδρύθη και εν Αιγαλούση τη πρωτοβουλία του κ. Α. Γεωργιάδου μέλος της ΣΑΕΟΚ. Το διοικητικόν αυτής συμβούλιον απαρτίζεται εκ των κ.κ. Γαβριήλ Κακάκου, Χρ. Παναγίου, Ν. Ζ.

Παπαδοπούλου, Γιαννή Παπανικόλα, Γρ. Οικονόμου, Κυριάκου Λαγούδη και Μ.

Γ. Τοφή.

Επίσης στις 28.6.1930 πληροφορούσε τους αναγνώστες της για τις πιο κάτω κινητοποιήσεις:

"Η Επαρχιακή Επιτροπή Αμμοχώστου αποτελουμένη εκ του Πανοσ.

Αρχιμανδρίτου κ. Ιουβεναλίου ως Προέδρου και των κ.κ. Μ. Μυλωνά δικηγόρου,

Φ. Χριστοδουλίδου εμπόρου, Κ. Ιωακείμ φαρμακοποιού εκ Βαρωσίων, Κ.Α.

Κωνσταντινίδου εμπόρου εκ Τρικώμου, Γ. Νικία, ιατρού εκ Ριζοκαρπάσου, Σ.

Ζώσου ιατρού εκ Κώμης Κεπήρ, Γ. Ζαχαριάδου εκ Βατυλής, Κλ. Κραμβή ιατρού δημάρχου Ακανθούς, Ιωάννου Παπαδοπούλου εξ Αιγαλούσης και Αναστασίου Χαραλάμπους εκ Λευκονοίκου, συνεδρίασεν εις πρώτην αυτής συνεδρίαν την παρελθούσαν Κυριακήν 22 τρέχοντος, εκλέξασα ομοφώνως τον κ. Κ. Ιωακείμ ως γραμματέα και ταμίαν, απεφάσισε δε την άμεσον διενέργειαν ομιλιών εις τα χωριά της επαρχίας προς διαφώτισιν του λαού.

- Εθνικαί Νεολαίαι Ευρύχους και Κοράκους: Συνεστήθη Εθνική Κυπριακή Νεολαία εν Ευρύχου, της οποίας το Διοικητικόν Συμβούλιον απετελέσθη εκ των κ.κ. Θεοχάρους Μηναϊδου προέδρου, Α. Αβρααμίδου αντιπροέδρου, Χρ. Χρηστίδου, Γραμματέας, Χρ. Μαρκίδου ταμίου, Γ. Μακροδά, Χρ. Βασιλείου και Ευαγ, Σκουφάρη συμβούλων. Ομοίως συνεστήθη και εν Κοράκου Εθνική Κυπριακή Νεολαία, της οποίας το Συμβούλιον απετελέσθη εκ των κ.κ. Ευριπίδου Ν. Μαραθεύτου ως Προέδρου, Ζ. Πιετρίδου αντιπροέδρου, Χ. Αλκιβιάδους γραμματέως, Σ. Π. Μάτσια ταμίου, Μ. Ροδοσθένους, Αγ. Π. Παραπάνου και Γ.Σ. Πιτσιλλίδου συμβούλων.

Εθνικαί ομιλίαι: Την Κυριακήν 22αν τρέχοντος ωμίλησεν ο κ. Σ. Μακρίδης εις Κούκλια, ο ίδιος δε θα ομιλήση την Κυριακήν 2ην Ιουνίου εις Αναρίταν και Τίμην.

Οι κ.κ. Μαυρομμάτης και Γεωργιάδης διδάσκαλοι, μέλη της Επαρχιακής Οργανώσεως Μόρφου, ωμίλησαν την 22 τρέχ. εις Ευρύχουν και Κοράκουν. Ο κ. Ι. Ερωτόκριτος εις Αρσος Κοιλανίου.

Επίσης στις 20.12.1930 έγραφε:

" Η Α.Μ. ο Αρχιεπίσκοπος εξέλεξεν ως νέα μέλη της Επαρχιακής Επιτροπείας Λευκωσίας διά την Εθνικήν Οργάνωσιν τους κ.κ. Θεοφάνην Ιωαννίδην, Δικηγόρον, Πυγμ. Ιωαννίδην, δικηγόρον, Κώσταν Πική, έμπορον , εκ Λευκωσίας και Ζήνωνα Ποφαϊδην, γεωργόν, εκ Περάτων.

Η Επαρχιακή Επιτροπεία συνελθούσα κατηρτίσθη εις σώμα και εξέλεξεν ως γραμματέα της τον κ. Θεοφάνην Ιωαννίδην και ως ταμίαν τον κ. Χρ. Κουρέαν.

- Εθνική Νεολαία Πεδουλά: Η Νεολαία Πεδουλά κατηρτίσθη εις κυπριακήν Εθνικήν Νεολαίαν της

οποίας το Διοικητικόν Συμβούλιον απετελέσθη εκ των κ.κ. Κ. Χ. Κωνσταντινίδου, ως προέδρου, Χ" Διογένους Μακρίδου, ως αντιπροέδρου, Ιωάννου, Χρ. Πηλαβάκη ως ταμίου, Χαραλ. Ν. Παπαδοπούλου ως γραμματέας ως και Ιωάννου Ξ. Χ"Λοϊζου, Μιχαήλ Χ" Γαβριήλ Χαραλάμπους και Κ.Γ. Παπακόκκινου ως συμβούλων.

- Οι κάτοικοι του χωρίου Πέρα της επαρχίας Λευκωσίας συνέπηξαν την εθνικήν Νεολαίαν των. Το Διοικητικόν Συμβούλιον απετελέσθη ως ακολούθως: Δημήτριος Χρ. Κοντός πρόεδρος, Ζήνων Κ. Ποφαϊδης, Γραμματεύς, Κώστας, Α. Γιάλλουρος ταμίας, και Χριστοφής Σταυρινού, Κώστας Ν. Χ" Στυλιανού, Απόστολος Κ. Αποστολίδης και Νικόλας Χ. Μηλιώτης σύμβουλοι.

- Εθνικαί Ομιλίαι

Ο Γραμματεύς της Εθνικής Οργανώσεως κ. Αχιλλέας Αιμιλιανίδης θα ομιλήση αύριον Κυριακήν 18 Ιανουαρίου 1931 εις τα χωρία Πέρα και Εργάτες.

Ετσι σιγά, σιγά αλλά σταθερά, η Εθνική Οργάνωση άρχισε να εμπεδώνεται ανάμεσα στον κόσμο και αυτή τη φορά ο "εθνικός σπόρος" έπεφτε σε πιο γόνιμο έδαφος καθώς επικρατούσε πιο μεγάλος φανατισμός αλλά και οι

συνθήκες ζωής γίνονταν όλο και πιο δύσκολος και καταφυγή σε πιο δυναμική ευρίσκει μεγαλύτερη απήχηση ανάμεσα στον κόσμο που έβλεπε την τοπική κυβέρνηση να επιβάλλει όλο και πιο σκληρά μέτρα.

Η Εθνική Οργάνωση έδωσε ο παρόν της πιο έντονα κατά την επίσκεψη του Υφυπουργού Αποικιών Ντάμμοντ Σιηλς αλλά ο τελευταίος προφανώς για να μη δώσει αναγνώριση σ' αυτήν αρνήθηκε να δεχθεί την Εκτελεστική της Αρχή με τη δικαιολογία ότι δεν είχε χρόνο.