7.3.1928: Συζητείται τo εκκλησιαστικό θέμα. Ο Αρχιεπίσκoπoς καλεί τoυς βoυλευτές σε σύσκεψη με τηv Iερά Σύvoδo για επίλυση τoυ. Τo ιστoρικό τoυ εκκλησιαστικoύ ζητήματoς.

S-469

7.3.1928: ΣΥΖΗΤΕΙΤΑΙ TO ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟ ΘΕΜΑ. Ο ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΚΑΛΕΙ ΤΟΥΣ ΒΟΥΛΕΥΤΕΣ ΣΕ ΣΥΣΚΕΨΗ ΜΕ ΤΗΝ ΙΕΡΑ ΣΥΝΟΔΟ ΓΙΑ ΕΠΙΛΥΣΗ ΤΟΥ. ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ

Ο Καταστατικός Χάρτης της Εκκλησίας της Κύπρου του 1914 εφαρμόστηκε για αρεκτά χρόνια, αλλά οι Ελληνες Ορθόδοξοι Χριστιανοί είχαν αρχίσει μα γογγύζουν εναντίον του Αρχιεπισκόπου Κύριλλου, ιδιαίτερα αναφορικά με τη διαχείριση των Μονών και των Εκκλησιών και ζητούσαν αναθεώρηση του. Ετσι η Ιερά Σύνοδος ανέθεσε σε επιτροπή, γύρω στο 1920, γιά να μελετήσει το όλο θέμα και να εκπονήσει νέο σχέδιο που το επεξεργάστηκε και ήταν ήδη έτοιμο το 1924. Οι νέοι βουλευτές όμως που εξελέγησαν το 1926 επενέβησαν και πάλι και ο Αρχιεπίσκοπος ανέθεσε σε υπεπιτροπή από βουλευτές και μέλη της Ιεράς Συνόδου να επεξεργασθεί το σχέδιο του Καταστατικού και να υποβάλει τις απόψεις της πράγμα που αμέλησε να κάνει. Ο Αρχιεπίσκοπος Κύριλλος με εγκύκλιο του στον Κυπριακό λαό το 1927 (εφημερίδα Ελευθερία 13.4.1927) αναφέρθηκε στο ιστορικό του όλου θέματος: "ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΗ ΚΥΠΡΟΥ ΠΡΟΣ ΤΟ ΧΡΙΣΤΕΠΩΝΥΜΟΝ ΠΛΗΡΩΜΑ ΤΗΣ ΝΗΣΟΥ Τέκνα εν Χριστώ αγαπητά. Το Εκκλησιαστικόν ζήτημα από μακρού χρόνου απασχολεί πάντων των εν τη Νήσω την προσοχήν. Η Ιερά Σύνοδος κατά καθήκον δίδουσα την δέουσαν προσοχήν εις το ζήτημα επανειλημμένως και από μακρού ειργάσθη επ' αυτού, και ίνα καταλήξωμεν εις ο σημείον ευρίσκεται σήμερον, δεν θα ήτο περιττόν δι' ολίγων να μνημονευθή η ιστορία αυτού. Από της αγγλικής κατοχής και ολίγω πρότερον εγένετο περί αυτού λόγος, νοουμένου διά τούτου, κυρίως, του οικονομικού μέρους, της διαχειρίσεως δηλονότι της εκκλησιαστικής περιουσίας. Και κατά την διάρκειαν του Αρχιεπισκοπικού ζητήματος πολύ περί αυτού εγένετο λόγος και διάφορα υπό διαφόρων σχέδια λύσεως εξετίθεντο, αλλ' άνευ αποτελέσματος.Μετά την διευθέτησιν του Αρχιεπισκοπικού ζητήματος και την υπό πάντων αναγνώρισιν του αοιδίμου Αρχιεπισκόπου Κυρίλλου προκατόχου ημών, μεταξύ των πρώτων αυτού πράξεων ήτο να θέση το ζήτημα ενώπιον της Ιεράς Συνόδου Κύπρου, αύτη δε επιληφθείσα αυτού συνεκάλεσε μεγάλην συνέλευσιν εις την οποίαν μετέσχον πλην των Μητροπολιτών οι

Ηγούμενοι των Μονών, οι βουλευταί, πρόκριτοι εξ απάσης της νήσου και ειδικώς πως περί το ζήτημα ασχοληθέντες.

Η μεγάλη αύτη συνέλευσις συγκληθείσα εις Αρχιεπισκοπήν ειργάσθη εν επανειλημμέναις συνεδρίαις επί μακρόν παραταθείσαις και διαρκεσάσαις από του 1911 μέχρι περίπου του 1914, καθ' ας κατέληξεν εις σχέδιον Κατααστατικού Χάρτου, μέλλοντος να διέπη τα της Εκκλησίας Κύπρου.Το σχέδιον τούτο παραλαβούσα εκ της Συνελεύσεως η Ιερά Σύνοδος Κύπρου περιέβαλε διά του εκκλησιαστικού κύρους αυτής και δι' εγκυκλίου προς άπαν το

χριστεπώνυμον πλήρωμα εγνωστοποίησε την πράξιν και έθεσε τούτο εν εφαρμογή κατά Μάϊον του 1914.

Αναλυτικοί Κανονισμοί εις τα διάφορα αυτού κεφάλαια, επηκολούθησαν, οίον ενοριακοί Θρονικοί, δικονομία, εκκλησιαστικών δικαστηρίων, Βοηθητικού ταμείου κλπ. Από του 1914 ήρξατο εφαρμοζόμενον το Καταστατικόν τούτο της Εκκλησίας Κύπρου. Ειρήσθω ότι το καταστατικόν τούτο συνετάχθη επί τη βάσει των ισχυόντων παρομοίων Καταστατικών των Αυτοκεφάλων Ορθοδόξων Εκκλησιών και περιέλαβε και πάσας εκείνας τας διατάξεις τας οποίας ειδικαί περιστάσεις υπηγόρευσον εν Κύπρω. Εκτοτε παρήλθεν ικανόν χρονικόν διάστημα καθ' ο ηδύνατο να σχημαστισθή γνώμη περί των αποτελεσμάτων αυτού. Τα αποτελέσματα ταύτα της εφαρμογής γενικώς μεν θεωρούμενα υπήρξαν εν σχέσει προς το προγούμενον καθεστώς ευάρεστα καθ' όσον η επιχείρισις των θρόνων, των μονών και των εκκλησιών εγένετο μάλλον εύτακτος και κανονική τα αποτελέσματα όμως ταύτα δεν ικανοποίησαν πλήρως το χριστεπώνυμον πλήρωμα και μετά τινα έτη ήρξατο γογγυσμός και απητείτο η αναθεώρησις του Καταστατικού. Η Ιερά Σύνοδος τείνουσα ευήκοον ους και επιθυμούσα όπως συμπληρωθή επί τω αρτιώτερον ο διέπων τα της Εκκλησίας της νήσου θεμελιώδης οργανισμός εσχημάτισε προ τετραετίας περίπου επιτροπήν Κληρικών και λαϊκών διακρινομένων λόγω μορφώσεως και πείρας περί τα εκκλησιαστικά πράγματα εις την οποίαν ανέθεσε την μελέτην του ζητήματος και την εκπόνησιν του καταλλήλου σχεδίου συμπληρωματικού του υπάρχοντος εκκλησιαστικού Οργανισμού. Η επιτροπή εκείνη εις επανειλημμένας συνεδριάσεις επί μακρόν διαρκεσάσας κατήρτισε σχέδιον τι, το οποίον και υπέβαλεν εις την Ιεράν Σύνοδον.Η Ιερά Σύνοδος παραλαβούσα τούτο και εν τισιν επεξεργασθείσα απήρτισε σχέδιον κατά το 1924, δι' ου να θεραπεύηται πάσα παρατηρηθείσα εις το ισχύον Καταστατικόν έλλειψις.

Ούτως είχον τα πράγματα ότε εξελέγησαν οι νέοι βουλευταί.

Η Ιερά Σύνοδος επιθυμούσα την μετ' αυτών συνεννόησιν και συνεργασίαν, όπως απαρτισθή όσον ένεστι τελειότερον το έργον, παρεκάλεσεν αυτούς εν αρχή μεν άπαντας, όπως επιληφθώσι της μελέτης αυτού βραδύτερον δε διά την ευκολίαν ανετέθη εις

υπεπιτροπήν εξ αυτών και μελών της Ιεράς Συνόδου, όπως επεξεργασθή το σχέδιον και υποβάλη τας επ' αυτού απόψεις αυτής. Ηυπεπιτροπή αύτη συνεδρίασε μεν και συνειργάσθη και τα μέλη αυτής κληρικά και λαϊκά εξέθεσαν τας μεταξύ των απόψεις, ουχ ήττον συγκεκριμένον τι σχέδιον, το οποίον έχουσα υπ' όψιν η Ιερά Σύνοδος να προβή εις τα περαιτέρω διαβήματα, δεν υπεβλήθη.

Εις το σημείον τούτο ευρίσκεται σήμερον το ζήτημα". Ο Αρχιεπίσκοπος για να κολάσει τα πράγματα μέχρι να βρεθεί λύση κάλεσε όλα τα εκκλησιαστικά ιδρύματα να υποβάλλουν τους προϋπολογισμούς τους και να καταθέτουν τα περισσεύματά των εκκλησιαστικών ταμείων σε ασφαλή πιστωτικά ιδρύματα. Πρόσθετε στην ίδια εγκύκλιο του: "Επειδή δε πολύς και συχνά γίνεται περί αυτού λόγος, η Ιερά Σύνοδος περί πλείστου ποιουμένη τα κατά το ζήτημα τούτο, εθεώρησεν επιβαλλομένην ανακοίνωσιν τινά προς το χριστεπώνυμον πλήρωμα δι' αυτό και τι ενδείκνυται το πρακτέον μέχρις ότου διευθετηθή τελειωτικώς το όλον ζήτημα. Εκείνο το οποίον κυρίως παρετήρησεν η Ιερά Σύνοδος χωλαίνον και επιδεόμενον αμέσου θεραπείας είναι η οικονομική διαχείρισις των ενοριακήν ναών και των ιερών Μονών, δεν συντάσσονται δηλονότι και δεν αποστέλλονται εμπροθέσμως οι υπό του Καταστατικού απαιτούμενοι προϋπολογισμοί εσόδων και εξόδων ούτε οι υπολογισμοί της ληξάσης χρήσεως, αλλ' ούτε αι δαπάναι γίνονται κατά τον κύριον και ειδικόν αυτών προορισμόν, ως ορίζεται εν τω Καταστατικώ της Εκκλησίας, αλλ' ούτε η περιουσία των ιερών ιδρυμάτων διατίθεται επωφελώς και ασφαλώς ως εκ πλείστων παραδειγμάτων διαπιστούται καθ' εκάστην λόγοι σοβαροί ων ένεκα προσκόπτει το έργον της Εκκλησίας καθ' όσον, ενώ ήτο δυνατόν αποταμιεύματα ικανά να σχηματισθώσι, δι' ων και μισθοδοσία οπωσούν ικανοποιητική να δίδεται εις τον κλήρον και μέριμνα προς κρείττονα μόρφωσιν αυτού να ληφθή και άλλοι πλείστοι εκπαιδευτικοί, φιλανθρωπικοί, κοινωνικοί κλπ σκοποί να εξυπηρετηθώσι, πάντα ταύτα αστοχούσι διά την ελαττωματικήν διαχείρισιν. Ταύτην έχουσα υπ' όψιν η Ιερά Σύνοδος απεφάσισε και διατάσσει ώδε,

1. Πάντα τα

Εκκλησιαστικά Ιδρύματα, Μοναί, Ενοριακαί Εκκλησίαι οφσίλουσι να υποβάλλωσι τους μεν προϋπολογισμούς αυτών εις τας οικείας Εκκλησιαστικάς αρχάς εντός του Δεκεμβρίου, διά να δύναται η αρμοδία αρχή να μελετά εγκαίρως και εκφέρη γνώμην επ' αυτών, τους δε προϋπολογισμούς του λήξαντος έτους οφείλουσι να υποβάλλωσι εντός του Ιανουαρίου και μάλιστα κατά τας πρώτας ημέρας αυτού, διά τον αυτόν ως άνω λόγον του να υπάρχη ο απαιτούμενος χρόνος προς εξέτασιν και έγκρισιν αυτών. 2. Να αναγράφηται εν τω προϋπολογισμώ κονδύλιον προς μισθοδοσίαν των εφημερίων συμφώνως προς το Καταστατικόν και τον ειδικόν περί εφημερίων Κανονισμόν. Τούτο δε διότι συνεχώς παρετηρήθη αθέτησις των σχετικών περί τούτου διατάξεων. 3. Τα περισσεύματα των Εκκλησιαστικών ταμείων να κατατίθενται κατά προτίμησιν εις ασφαλή πιστωτικά ιδρύματα εντόκως, εις ιδιώτας δε μόνον επί επαρκεί και αξιοχρέω εγυήσει, εγκρινομένην υπό του οικείου Επισκόπου, ευθυνομένων των επιτρόπων ατομικώς νεν περιπτώσει ζημίας εκ των δανείων τούτων.Για συζήτηση του οικονομικού θέματος ο Αρχιεπίσκοπος συγκάλεσε την Ιερά Σύνοδο στις 3 Μαρτίου 1928 και στις 7 του ίδιου μήνα καλούσε τους βουλευτές να ετοιμαστούν για να συζητήσουν ευρύτερα το εκκλησιαστικό θέμα.

Ανεφερε ο Αρχιεπίσκοπος σε Επιστολή του στους βουλευτές:

" Εντιμε Κύριε,

Από πολλών ετών υφίσταται εν εκκρεμότητι ζητούν επειγόντως την λύσιν του το γνωστόν ως Εκκλησιαστικόν ζήτημα. Εν τη συνειδήσει Κλήρου και Λαού ωρίμασεν η γνώμη περί εξευρέσεως συντόμου και επωφελούς λύσεως του ζητήματος τούτου και της τοιαύτης γνώμης απήχησις υπήρξε το γεγονός ότι όλοι σχεδον οι παρόντες βουλευταί εις τας προγραμματικάς των προς τον λαόν δηλώσεις περιέλαβον και το ζήτημα τούτο. Και όντως άμα σχεδον τω κατατισμώ του βουλευτικού σώματος κατόπιν συσκέψεως της Ιεράς Συνόδου και των Ελλήνων βουλευτών κατηρτίσθη Υπεπιτροπεία από Συνοδικά και Λαϊκά μέλη με σκοπόν την μελέτην του ζητήματος και την υποβολήν σχετικών πορισμάτων ενώπιον της Ολομελείας της Ιεράς Συνόδου και των Ελλήνων βουλευτών. Δυστυχώς άχρι σήμερον, παρά τας επανειλημμένας προσκλήσεις γραπτάς τε και προφορικάς από μέρους των Κληρικών μελών της υπεπιτροπείας, τα Λαϊκά μέλη απέσχον να θέσωσι προ της υπεπιτροπείας τας απόψεις αυτών εφ' ων σημείων ευρέθησαν διαφωνούντα προς το ενώπιον αυτών τεθέν σχέδιον λύσεως του εκκλησιαστικού ζητήματος, το εκπονηθέν προ ετών υπό της Ιεράς Συνόδου.Διά ταύτα και επειδή επείγει η λήψις συντόμου αποφάσεως και η ενέργεια των ενδεδειγμένων διά την λύσιν του ζητήματος όπερ κρίνεται και ευλόγως από μέρους πάντων ως επείγον, εκρίναμεν σκόπιμον να επιδιώξμεν την επί τω αυτώ συνάντησιν της Ιεράς Συνόδου και των Ελλήνων βουλευτών επί σκοπώ μελέτη του ζητήματος κατά λήψεως σχετικής αποφάσεως περί των ενεργητέων.

Επειδή δε προέχουσαι απόψεις του ζητήματος είναι κυρίως:

α) Ο τόπος της κυρώσεως υπό της Πολιτείας του εκκλησιαστικού συντάγματος και β) η οικονομική άποψις του ζητήματος, θα ήτο καλόν γενικώς μεν να μελετηθή το όλον ζήτημα, ειδικώς δε αι δύο αύται απόψεις επί των οποίων και κυρίως αντιλαμβανόμεθα ότι θα περιστραφή η συζήτησις.

Επί τη ελπίδι ότι εν τω μεταξύ τούτω χρόνω θέλετε συγκεντρώσει τας μελέτας σας επί των δύο ουσιωδών τούτων απόψεων καλούμεν υμάς το μεταπροσεχές Σάββατον 17 Μαρτίου ώρα 3 μ.μ. εν τη Αρχιεπισκοπή όπως μετά των λοιπών Ελλήνων βουλευτών και της Ιεράς Συνόδου συσκεφθώμεν επί του εν λόγω ζητήματος. Ελπίζομεν ότι θα διευθετήσητε τα καθ' ημάς ούτως ώστε να παραστήτε εις τη σύσκεψιν ταύτην, είμεθα δε υπόχρεοι να δηλώσωμεν ότι η Ιερά Σύνοδος είτε προσέλθη το βουλευτικόν σώμα εις την σύσκεψιν ταύτην είτε μη, θέλει αύτη χωρήσει προς λήψιν οριστικής αποφάσεως και θέλει προβή εις τας ενδεικνυομένας ενεργείας υπείκουσα εις την ανένδοτον και σταθεράν λαϊκήν επί του προκειμένου θέλησιν. Αρχιεπισκοπη Κύπρου 7 Μαρτίου 1928 Μετά τιμής, εν Χριστώ Ευχέτης Ο Κύπρου ΚΥΡΙΛΛΟΣ Πρόεδρος της Ι. Συνόδου.