11.10.1929: Η πρεσβεία τωv Ελλήvωv κυπρίωv επιδίδει στov Υπoυργό Απoικιώv Σκιoύκβoυργκ υπόμvημα με τα αιτήματα τωv κυπρίωv (Μέρoς Πρώτo).

S-461

11.10.1929: Η ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΚΥΠΡΙΩΝ ΕΠΙΔΙΔΕΙ ΣΤΟΝ ΥΦΥΠΟΥΡΓΟ ΑΠΟΙΚΙΩΝ ΣΚΙΟΥΚΒΟΥΡΓΚ ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΜΕ ΤΑ ΑΙΤΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΚΥΠΡΙΩΝ (Μέρος Πρώτο)

Η Πρεσβεία των Ελλήνων κυπριών που απατελείτο από τους Βουλευτές Νικόδημο Μυλωνά και Στ. Σταυρινάκη πήγε στο Λονδίνο μέσω Πειραιώς. Στο ελληνικό λιμάνι οι Ελληνες επιφύλαξαν θερμή υποδοχή στην Πρεσβεία. Στον Πειραιά υποδέχθηκε τα μέλη της ο δήμαρχος Παναγιωτόπουλος απάντησε δε σ' αυτόν ο Μητροπολίτης Κιτίου που αναφέρθηκε στην αποστολή της Πρεσβείας. Στο Λονδίνο η πρεσβεία είχε την πρώτη της συνάντηση με τον βοηθό Υπουργό Σερ Τζων Σκούκβουργκ στις 11 Οκτωβρίου 1929 και του επέδωσε μακροσκελές υπόμνημα και τον παρακάλεσε όπως το δώσει στον υπουργό του τονίζοντας ότι αυτό απατελούσε ένα νέο υπόμνημα για την Ενωση. Μετέδιδε ο Κιτίου από το Λονδίνο: "Λονδίνον 11, Οκτωβρίου 1929, ώρα 5.50 μ.μ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΝ Λευκωσίαν. Αποστολή εντολή Υπουργού έλαβε σήμερον προκαταρκτικήν συνέντευξιν μετά βοηθού Υπουργού Σερ Σκιούκβουργκ, παρόντων Κόουελ και Δάου, γραμματέων υπουργείου. Ανεπτύξαμεν σκοπόν ζητηθείσης μετά υπουργού συνεντεύξεως συνοψιζόμενον εις σύντομον νέον Υπόμνημα περί Ενώσεως,όπερ επεδώκαμεν διαβιβασθή Υπουργώ. Αναμένομεν ορισμόν ημέρας υπησχημένης συνεντεύξεως μετά Υπουργού. ΚΙΤΙΟΥ Το υπόμνημα που επέδωσε η Πρεσβεία έφερε ημερομηνία 20 Ιουλίου, την ημέρα που είχε εγκριθεί στις συσκέψεις των βουλευτών. Το υπόμνημα έχει ως εξής (Α Μέρος): Εντιμότατε,Οι ευσεβάστως υποφαινόμενοι, τα Ελληνικά μέλη του Νομοθετικού Συμβουλίου της Κύπρου, ανιπροσωπεύοντες τα 5/6 περίπου του πληθυσμού αυτής, λαμβάνομεν την τιμήν να υποβάλωμεν ενώπιον υμών τα ακόλουθα και να εκζητήσωμεν την υπέρ τούτων σύντονον προσοχήν της Υμετέρας εντιμότητος.

- Εκφρασις χαράς και συγχαρητηρίων του Κυπ. Λαού επί τη νίκη του Εργατικού

Κόμματος.

Ο ελληνικός της Κύπρου λαός, μετά ιδιαιτέρας όλως ευχαριστήσεως, είδε την κατά τας τελευταίας εκλογάς εν Αγγλία νίκην του Εργατικού Κόμματος και την υπό τούτου ανάληψιν της αρχής. Τούτο δε καθόσον πιεσθείς εξαιρετικώς και αδικηθείς σκληρώς υπό του μέχρι τούδε άρχοντος Κόμματος των συντηρητικών ελπίζει νυν ευλόγως ανθρωπινοτέραν μεταχείρισιν από μέρους Κυβερνήσεως απορρεούσης από τα σπλάχνα κόμματος, όπερ διεμορφώθη από ευσυνείδητον εξέγερσιν κατά της αστικής δικτατορίας δεν είναι δυνατόν παρά να εκτιμήση τους αγώνας λαού ως Κυπριακός, εξεγειρομένου κατά της υπ' αυτού εξασκουμένης πιέσεως υπό της Βρεττανικής Κυβερνήσεως. Αι πρόσφατοι προγραμματικαί και προεκλογικαί δηλώσεις του Εργατικού Κόμματος και η ιδεολογία του Αρχηγού αυτού και της σημερινής Κυβερνήσεως, διακηρυχθείσα τόσον
επισήμως υπ' αυτού του ιδίου κατά το σοσιαλιστικόν συνέδριον της Βέρνης κατά το 1919, δίδουν το ενδόσιμον προς τον Κυπριακόν λαόν να χαρή επί τη νίκη των Εργατικών. Διό και εξ ονόματος τούτου διαβιβάζομεν τα ζωηρά αυτού συγχαρητήρια προς την εργατικήν Κυβέρνησιν και τον αρχηγόν αυτής επί τη προσφάτω αυτών νίκη και επί τη αναλήψει της αρχής.

Εθνικός πόθος και αξίωσις του Κυπριακού λαού να ενωθή μετά της μητρός Ελλάδος. Βασικόν και μέγα παράπονον του ελληνικού Κυπριακού Λαού κατά της Μεγάλης Βεττανίας είναι ότι παρά την ομόφωνον αυτού θέλησιν και παρά παν θείον και ανθρώπινον δίκαιον κρατείται μακράν της μητρικής του χώρας, της Ελλάδος, μεθ' ης τον συνδέουν δεσμοί ιεροί και άθραυστοι, δεσμοί αίματος, θρησκείας, γλώσσης, ιστορίας, παραδόσεων, αυτή αύτη η εθνική του συνείδησις. Η Κύπρος άνευ γνώσεως του λαού αυτής υπήχθη υπό την διοίκησιν της Αγγλίας διά της συνθήκης του 1878, η οποία εχαρακτηρίσθη και δικαίως και υπό μεγάλων βρεττανών πολιτευομένην και οργάνων του αγγλικού τύπου, ως αίσχος της Βρεττανικής πολιτικής. Η συνθήκη αύτη επεσφράγισεν ασυνείδητον και αχαρακτήριστον πράξιν αγοραπωλησίας, ενός λαός διά συμφωνίας της Μεγάλης Βρεττανίας και της Τουρκίας, χωρίς ο ενδιαφερόμενος και ως κτήνος μεταπωλούμενος κυπριακός λαός, να ερωτηθή καν. Κατά συνέπειαν της συνθήκης ταύτης εκυβερνήθη ως εκυβερνήθη κάκιστα η Κύπρος υπό της Μεγάλης Βρεττανίας επί μακρά έτη, και παρά τας εντόνους αυτής αξιώσεις περί της εθνικής αυτής αποκαταστάσεως, εκρατήθη εις χείρας της Αγγλικής Κυβερνήσεως, διά να κηρυχθή εις Βρεττανικήν Αποικίαν κατά το 1925 υπό τη ζωηράν και έντονον διαμαρτυρίαν αυτής επιδοθείσαν εγγράφως εις τον Κυβερνήτην κατ' αυτήν την επίσημον τελετήν της ανακηρύξεως εις αποικίαν της Νήσου διά του Αρχιεπισκόπου και Εθνάρχου αυτής. Και ταύτα πάντα υστεραίαν του μεγάλου πολέμου, καθ' ον υπό το πρόσχημα μεγαλοστόμων από μέρους της Βρεττανίας επαγγελιών περί ελευθερίας και αυτοδιαθέσεως των μικρών λαών, λαοί και άτομα, πιστεύσαντες εις την ειλικρίνειαν των επαγγελιών τούτων έχουσιν το αίμα των διά ν' αποκομίσουν ως κέρδος το γιγάντωμα του δένδρου της αδικίας και την αποκορύφωσιν της τυρανννίας επί των μικρών των πατρίδων. Η από μέρους του ελληνικού Κυπριακού λαού συγκομισθείσα πικρία διά την διάψευσιν των ελπίδων του διά την εθνικήν του αποκατάστασιν μακράν από του να τον αποκαρδιώση εν τη επιδιώξει του εθνικού του σκοπού, έσχε και αποτέλεσμα στην εν τη συνειδήσει του έκπτωσιν του γοήτρου της Μεγάλης Βρεττανίας ως χώρας εγκαυχωμένης διά την τήρησιν των υποσχέσεων της και κοιτίδος εν ισχύει ύπατος νόμος η δικαιοσύνη εσωτερικώς τε και διεθνώς. - Πρόφασις αρνήσεως διά την εθνικήν αποκατάστασιν η εν Κύπρω ελαχίστη μειονότης Οθωμανών.Και αρνουμένη μεν η Μεγάλη Βρεττανία να ικανοποιήση την δικαίαν εθνικήν αξίωσιν του τόπου αντέτασσεν εκάστοτε επί προφάσει μόνον και όχι προς σοβαράν δικαιολογίαν την υποχρέωσιν της να προστατεύση την εν Κύπρω ελαχίστην μειονότητα μέλλουσαν να αδικηθή διά της μεταβολής του πολιτικού καθεστώτος εν Κύπρω. Αλλά προφανώς ούτε δικαιολογουμένη η Μεγάλη Βρεττανία εισάγει εις το διεθνές δίκαιον, αρχήν ασύστατον κατά πάντα λόγον (ήτις αρχή εάν εκράτει θα έπρεπε να αποτρέψω πολλάς των μεταπολεμικώς συναφθεισών διεθνών συνθηκών,) αλλά κατ' εξοχήν διότι επί τη προφάσει ασκήσεως δικαιοσύνης υπέρ μειονότητος ελαχίστης ιδρύεται πίεσις και αδικία επί την μεγάλην πλειονότητα.

Η ισχυρά Αγγλία θα είχεν άλλως τε την ευκαιρίαν και την δύναμιν αποχωρούσα της Κύπρου ενουμένης μετά της Ελλάδος, να κατοχυρώση τα δίκαια της μειονότητος διά συμβάσεων, ων την τήρησιν εγγυάται αυτή αύτη η ισχύς της Αγγλίας καίτοι καλώς γνωρίζει η Αγγλία και ο κόσμος ποίας προστασίας τυγχάνουν τα δίκαια των μειονοτήτων εν Ελλάδι. - Αρνουμένη η Αγγλία δικαιοσύνην εις την Κύπρον ως προς την εθνικήν αυτής αξίωσιν δεν μετεχειρίσθη αύτην δικαίως ούτε επί άλλων σημείων. Αρνηθείσα δε δικαιοσύνην η Μεγάλη Βρεττανία εις τον τόπον τούτον, εν σχέσει με την αξίωσιν του περί εθνικής αποκαταστάσεως, δεν έπραξε τι δικαιότερον όσον αφορά την μεταχείρισιν του επί άλλων σημείων. Η αυτή άδικος και ιμπεριαλιστική πολιτεία ίσχυσεν απ' ανέκαθεν, ισχύει δε και σήμερον υπό χειροτέραν μορφήν εν τη διακυβερνήσει της νήσου. - Το ενισχύϊ σύνταγμα ελεγχόμενον. Της τοιαύτης δι' αυταρχικής διοικήσεως εμφανής εκδήλωσις, αλλά και πηγή και αιτία αυτής είναι το κατ' ευφημισμόν καλούμενον σύνταγμα της αποικίας, όπερ εξεχωρήθη διά των Ανοικτών Γ ραμμάτων της Αυτού Μεγαλειότητος του Βασιλέως και των επισυνημμένων Οδηγιών της 1.3.1925 ως και διά το περί Νομοθετικού Συμβουλίου διαστάγμτος της 6,2.1925Το σύνταγμα τούτο είναι πανομοιότυπον και όπου διαφέρει πλέον δεσμευτικόν από το ψευδοσύνταγμα όπερ εξεχωρήθη εις την Νήσον ευθύς (Διάταγμα 14ης Σεπτεμβρίου 1878, και 16.2.1882.

- Ως προς την Νομοθετικήν εξουσίαν.

Κατά το υφιστάμενον σύνταγμα νομοθετούσα βουλή δεν υφίσταται, παρά μόνον συμβούλιον νομοθετικόν. Αι εξουσίαι τούτου περιωρισμέναι εις ελαχίστην ακτίνα είναι και εν τοις ελαχίστοις δικαιούται τούτο ούτω περιωρισμέναι ώστε να εκμηδενίζηται γενικώς μεν η φωνή της ολότητος του λαού, ειδικώς δε της μεγάλης πλειονότητος αυτού.Εξηγούμεθα:

α). Το Νομοθετικόν Συμβούλιον ουδέν δικαίωμα έχει να προτείνη ψήφισμα ή νόμον διά την διάθεσιν μέρους των δημοσίων προσόδων ή να προτείνη φορολογικόν νομοσχέδιον άνευ αδείας του Κυβερνήτου.

β). Δεν έχει υπό τον έλεγχον του κατά την ψήφισιν του προ Προϋλογισμού ολόκληρον το προς διάθεσιν ποσόν, μεγάλου μέρους αυτού εκφεύγοντος τον έλεγχον υπό την προστασίαν των βασιλικών διαταγμάτων και των νόμων.γ). Ουδεμίαν ουσιαστικήν συμμετοχήν έχει εν τω καταρτισμώ του προϋπολογισμού ουδέ δικαιούται να ελέγχη ουσιαστικώς τον απολογισμόν των δαπανών.

Εν οις δε ελαχίστοις εκτείνεται δικαιοδοσία του περιορίζεται τοσούτον αύτη διά των εξουσιών των επιφυλασσομένων εις τον Κυβερνήτην ή τον βασιλέα κατά την άσκησιν του βέτο, εκμηδενίζεται δε κυριολεκτικώς διά του δικαιώματος του Βασιλέως να θεσπίζη διά την αποικίαν νόμους, όχι μόνον επί έκτακτων περιστάσεων αλλά και διά την τρέχουσαν και συνήθη υπηρεσίαν.

- Παραδείγματα.

Παραδείγματα πρόσφατα του τελευταίου τούτου αναφέρομεν τα κατωτέρω: α). Ο Προϋπολογισμός του 1927 κατεψηφίσθη διά της ψήφου των αιρετών μελών του Νομοθετικού Συμβουλίου, ουχ ήττον διά διατάγματος του βασιλέως επεκυρώθη αυτούσιος ο απορριφθείς ούτος προϋπολογισμός.ν). Συναφώς προς τον προϋπολογισμόν τούτον και διά να καλυφθή το προνοούμενον υπ' αυτού έλλειμμα επεβληθή διά βασιλικού διατάγματος φορολογία 40 χιλιάδων περίπου λιρών κατά το ίδιον έτος άνευ γνώμης και συγκαταθέσεως του Νομοθετικού Συμβουλίου.

γ). Ο Ποινικός Νόμος που δημοσιευθηκε ως σχέδιον διά να εισαχθή εις το Νομ. Συμβούλιον ως εδηλούτο διά της προτάξεως εις το σχέδιον εν τη επισήμω Εφημερίδι, ήχθη ως νόμος εξ Αγγλίας διά διατάγματος του Βασιλέως, χωρίς να συγκατατεθή προ της Βουλής, και να ληφθή η γνώμη αυτής και ταύτα κατά πρόφασιν αστήρικτον και αδικαιολόγητον. δ). Κατά την τελευταίαν σύνοδον του Νομοθετικού Συμβουλίου κατεψηφίσθη προταθέν υπό της Κυβρνήσεως νομοσχέδιον επρί συντάξεων. Ηδη δε το νομοσχέδιον επεστράφη εξ Αγγλίας κεκυρωμένον διά Βασιλικού διατάγματος ως νόμος. - Ελεγχος από απόψεως της πλειονότητος των κατοίκων οίτινες είναι Ελληνες.Αλλά εάν δι' όλων τούτων αποδεικνύεται ότι το παραχωρηθέν σύνταγμα αποτελεί εμπαιγνόν διά τον Κυπριακόν λαόν, εν συνόλω διά τον ελληνικόν Κυπριακόν λαόν, αποτελούντα την μεγίστην πλειοψηφίαν του λαού, αποτελεί θρασείαν κα ασυγκάληπτον πρόκλησιν διότι εκ της συνθέσεως του με 9 επίσημα μέλη και τρία αιρετά Οθωμανικά μέλη, δώδεκα δε Ελληνικά τοιαύτα, υπό την προεδρίαν του Αγγλου Κυβερνήτου επιτυγχάνεται σχεδόν πάντοτε να μετατρέπεται η φωνή των αντιπροσώπων των πέντε έκτων του πληθυσμού της νήσου εις μειονοψηφίαν και να ιδρύεται ούτω τυραννία άδικος επί την πλειονότητα των κατοίκων της νήσου.

- Ως προς την εκτελεστικήν εξουσίαν.

Η διακυβέρνησις της χώρας εύρηται ουσιαστικώς εις χείρας του άγγλου Κυβερνήτου και των περί αυτών ως εκτελεστικών συμβούλων, άγγλων υπαλλήλων. Ούτος δε υπεύθυνος και δοσίλογος ων ουσιαστικώς και μόνον εις την εν Λονδίνω αγγλικήν Κυβέρνησιν ουδεμίαν ουσιαστικήν ευθύνην υπάρχει έναντι του φορολογουμένου Κυπριακού λαού.

Εξηγούμεθα: α). Το Εκτελεστικόν Συμβούλιον συνιστάμενον από ουχί πλείονα των τεσσάρων μελών διοριζομένων μεταξύ των άγγλων των κατεχόντων εν Κύπρω ανωτέρας θέσεις και επέχει θέσιν υπουργικού συμβουλίου, εν τω τόπω έχει μόνον συμβουλευτικήν γνώμην να δώση εις τον Κυβερνήτην μη δεσμευόμενον εξ αυτής. β). Δεν είναι υποχρεωτική πρόσληψις εν τω εκτελεστικώ μελών του ιθαγενούς στοιχείου. γ). Τα πρόσθετα ιθαγενή μέλη τα κατά πράξιν καλούμενα ως μέλη του εκτελεστικού συμβουλίου τρία τον αριθμόν, δεν λαμβάνεται πάντοτε από τους εν τη βουλή αντιπροσώπους του λαού.Εν τη τρίτη ταύτη περιπτώσει τη και μάλλον φιλελευθέρα η σύνθεσις του εκτελεστικού συμβουλίου, δίδει εις την ξένην κυβέρνησιν τα 5/8 της γνώμης και διατηρεί μόνον υπέρ του φορολογουμένου λαού τα 3/8. Επί πλέον διά το ελληνικόν στοιχείον το αποτελολν τα 5/6 του πληθυσμού εκχωρείται μερίς 2/8. Τονίζομεν επί πλέον ότι δεν αποκλείεται η πρερίπτωσις διά το έτερον των συνοίκων στοιχείων η και δι' αμφότερα να στερηθούν της εν τω εκτελεστικώ αντιπροσωπεύσεως των, εφ' όσον δεν είναι υποχρεωτική διά τον Κυβερνήτην η πρόσληψις των τριών προσθέτων μελών και η επιλογή αυτή κατά την αναλογίαν του πληθυσμού των συνοίκων στοιχείων. Επιπροσθέτως σημειούμεν ότι δεν είναι

υποχρεωτικόν διά τον Κυβερνήτην να καλή πάντοτε τα πρόσθετα μέλη εις τας εργασίας του εκτελεστικού συμβουλίου. - Πιθανότητες υπερβασιών της παντοδυναμίας του Κυβερνήτου. Συνεπεία του τοιούτου καταρτισμού του

εκτελεστικού συμβουλίου είναι ότι δύνανται να χωρήσουν σοβαραί υπερβασίαι της παντοδυναμίας του Κυβερνήτου μόνου ως και των άλλων επισήμων μελών του εκτελεστικού συμβουλίου εις βάρος σοβαρών συμφερόντων του τόπου και ατόμων προς όφελος ξένων συμφεροντων, δυστυχώς δε η κατά τα τελευταία έτη πολιτεία της Κυβερνήσεως τείνει εις απροκάλυπτον υποστήριξιν μόνον του αγγλικού κεφαλαίου προς διείσδυσιν εν τω τόπω και τοπικήν επικράτησιν εις βάρος των επιτοπίων κεφαλαίων και υφισταμένων επιχειρήσεων. Παραδείγματα δεν ελλείπουν προς διαπίστωσιν της τοιαύτης διαγωγής της τοπικής Κυβερνήσεως. Ασυδοσίαι εις αγγλικάς εταιρείας προς εισαγωγήν ξένων υλών φθινουσών επιτοπίως και η άρνησις παροχής του αυτού προνομίου εις Κυπριακάς επιχειρήσεις επί περιπτώσεων εισαγωγής πρώτων υλών μη αφθονουσών εν τω τόπω, παροχαί πάσης ευκολίας από μέρους της Κυβερνήσεως ή ελληνοκυπριακών κεφαλαίων κατά τα πρόσφατα έτη είναι επαρκή προς τούτου μαρτυρία. - Μοιραία η σύγκρουσις μεταξύ Νομοθετικής και Εκτελεστικής Εξουσίας. Τονίζομεν ιδιαιτέρως τον συνταγματικόν τραγέλαφον τον δημιουργηθέντα εν Κύπρω διά της συστάσεως Εκτελεστικού Συμβουλίου επέχοντος θέσιν Κυβερνήσεως και ανεξαρτήτου αυτοτελούς από των εν τω νομοθετικώ συμβουλίω αντιπροσώπων του τόπου. Το τοιούτον αποτελεί την δημιουργικήν αιτίαν συνεχών ανωμαλιών, διότι η Κυβέρνησις θα επιτύχη διά των ψήφων των οθωμανών αιρετών μελών την κύρωσιν των προτεινομένων υπ' αυτής μέτρων, άτινα δεν εγκρίνονται υπό των ελληνικών αιρετών μελών, επί δυσαρεσκεία των 5/6 του πληθυσμού της νήσου, ή τα αιρετά μέλη μη έχοντα φωνήν εν τη ανααδείξει της Κυβερνήσεως και συνεπώς μη έχοντα ουδεμίαν προγραμματικήν ή άλλην επαφήν μετ' αυτής και εν πολλοίς να καταψηφίζουν τα υπ' αυτής προτεινόμενα μέτρα. Και έχει μεν ηΚυβέρνησις εις την διάθεσιν της τα βασιλικά διατάγματα διά να θεραπεύη την κατάστασιν αλλά τούτο ούτε την ομαλότητα σχέσεων κυβερνώντων και κυβερνωμένων εξυπηρετεί ούτε την απρόσκοπτον λειτουργίαν της Κυβερνήσεως υποβοηθεί.

Κακαί συνέπειαι, οικτρά του τόπου κατάστασις. Κυβερνηθείς επί 50 έτη ο τόπος υπό τοιαύτας συνθήκας εύλογον είναι ότι παριέστη εις ην κατάστασιν οικτράν ευρίσκεται ούτος σήμερον. Η γεωργία του μοναδική σχεδόν πηγή πλούτου ευρίσκεται εις πρωτόγονον κατάστασιν, εν συγκρίσει προς άλλας χώρας. Λιμένες δεν υπάρχουν καίτοι διοικούμεθα από 50ετίας από του πρώτου ναυτικού κράτους του κόσμου και εσωτερικαί συγκοινωνία ημικατεστραμμέναι εις τρόπον ώστε διά να αποκατασταθούν προϋπολογίσθη ποσόν Λ.Στ. 360,000 και εφ' όσον ο τακτικός προϋπολογισμός δεν επήρκει εδέησε να ζητηθή προς τούτο έγκρισις μεγάλου δανείου. Η δημοτική παιδεία υποστηρίζεται μόλις επ' εχάτων δι' ημιμέτρων, η δε μέση παιδεία είναι εγκαταλελειμμένη εις την τύχην της και εις την μέριμναν των κοινοτήτων. Τα δάση αποτελούντα το κάλλος και τον πλούτον της Νήσου ες την αρχαίαν εποχήν, όσα περισώθησαν ευρίσκονται εν ημικαστροφή και ελάχιστα ενεργήθησαν διά την αναδάσωσιν ενώ αντιθέτως αυτή η Κυβέρνησις συνεπλήρωσε το έργον των διά καταστρεπτικών πυρκαγιών διά της εκκοπής μεγάλων δασικών εκτάσεων διά τας χρείας του πολέμου. - Υπερβολικόν ήτο ποσόν της φορολογίας και αναλογίας ταύτης προς τη ακαθόριστον παραγωγήν. Και ταύτα πάντα ενώ η φορολογία έθιξε προς καιρό το ακρότατον δυνατόν όριον αντοχής του Κυπρίου φορολογουμένου. Η υπό του Κυπρίου αποτισμένη φορολογία ετησίως είναι λ.750,000 περίπου, η δε ετησία ακαθάριστος παραγωγή του κατά το πλείστον γεωργική, υπολογίζεται κατά τα επίσημα στατιστικά στοιχεία εις 3 1/2 εκατομμύρια λίρας, ήτοι η αναλογία μεταξύ 20% και 25% τοσούτον όπερ αντιπροσωπεύει, αν μη υπερβάλλη το ποσόν κεφαλαιοποιήσεως. Αλλά διατί τούτο; Διότι Η κυβέρνησις ξένη προς τον τόπον, κυβέρνησις συγκροτουμένη από υπαλλήλους κυβερνητικούς άλλος ούτος συνταγματικός τραγέλαφος, κυβέρνησις ης αι πράξεις κείνται εκτός του ουσιαστικού ελέγχου των αντιπροσώπων του λαού, εφ' όσον η διά των βασιλικών διαταγμάτων νομοθετική πηγή σπεύδει να αναπληρώση την άρνησιν των αντιπροσώπων του τόπου, επί οιουδήποτε μέτρου έστω και του μάλλον επιβλαβούς, Κυβέρνησις τοιαύτη δεν ήτο δεν είναι, ουδέ θα είναι δυνατόν παρά εν τη διαθέσει των προσόδων να φανή άσπλαχνος και αλογίστως σπάταλος και χωρίς γνώμονα δημοσιονομικόν και επιστημονικός άρτιον.α) Εν τη αναλογία δαπανών διοικητικών και δαπανών ευημερίας και προαγωγής του τόπου.

Διό και εις τόπον άνευ επιβαρύνσεως διά πολεμικά χρέη και διά συντήρησιν στρατών και στόχων, τόπον χωρίς μεγάλα δημόσια έργα και χωρίς σοβαράν υποστήριξιν της παιδείας και γεωργίας το σύνολον των δαπανών έφθασε κατά τον προϋπολογισμόν του 1929 εις 735,000.0.0. πλην του μεριδίου εις το δημόσιον Οθωμανικόν χρέος. Εκ του ποσού τούτου επαρκούς και μαρτυρία επισήμων Αγγλων παροίκων Κύπρου μη κυβερητικών υπαλλήλων, διά να διοικηθή χώρα τριπλασίας και τετραπλασίας εκτάσεως και πληθυσμού, ποσοστόν 0,57 μόνον διά τας υπέρ της ευημερίας του τόπου και το υπόλοιπον διά τας διαφόρους υπηρεσίας και των περί ην περιουσίαν του κράτους. β). Εν τω διορισμώ υπεραρίθμου υπαλληλικού προσωπικού μη υπερβολικούς μισθούς (αίτιον τούτου). Επειδή δε η Κυβέρνησις του τόπου συγκροτείται από άγγλους εκ του εν Κύπρω υπηρετούντος υπαλληλικού κόσμου, εκεί όπου εκδηλούται αλόγιστος σπατάλη των προσόδων της νήσου, είναι το εν τω τόπω δημιουργημένον υπαλληλικόν ζήτημα τούτο μεν διά το υπεράριθμον αυτού, τούτο δε διά το υπερβολικόν και πλούσιο υπάρχον της μισθοδοσίας αυτών. Το υπόμνημα τόνισε ακόμα και άλλα πράγματα.