3.12.1928: Οι Ελληvες βoυλευτές με επικεφαλής τo Νικόδημo Μυλωvά καταγγέλλoυv τov Ρόvαλvτ Στoρρς κατά τη συζήτηση τoυ Πρoϋπoλoγισμoύ τoυ 1929 ότι κυβερvά αυθαίρετα, αυταρχικά και τυραvvικά.

S-447

3.12.1928: 01 ΕΛΛΗΝΕΣ ΒΟΥΛΕΥΤΕΣ ΜΕ ΕΠΙΚΕΦΑΛΗΣ ΤΟΝ ΝΙΚΟΔΗΜΟ ΜΥΛΩΝΑ ΚΑΤΑΓΓΕΛΛΟΥΝ ΤΟΝ ΡΟΝΑΛΝΤ ΣΤΟΡΡΣ, ΚΑΤΑ ΤΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΤΟΥ 1929, ΟΤΙ ΚΥΒΕΡΝΑ ΑΥΘΑΙΡΕΤΑ, ΑΥΤΑΡΧΙΚΑ ΚΑΙ ΤΥΡΑΝΝΙΚΑ

Η νέα κρίση στις σχέσεις της τοπικής Κυβέρνησης με τους Ελληνες Κυπρίους για τον Ποινικό Κώδικα που τέθηκε σε εφαρμογή στις 17 Οκτωβρίου 1928 με βασιλικό διάταγμα ή διάταγμα εν Συμβουλίω, έπαιρνε διαστάσεις και όταν στις 3 Δεκεμβρίου του ίδιου χρόνου ο Κυβερνήτης Σερ Ρόναλντ Στορρς συγκάλεσε το Νομοθετικό Συμβούλιο για να συζητήσει τον Προϋπολογισμό του 1929 δέχθηκε βροχή επικρίσεων από τους βουλευτές.

Επικεφαλής βρισκόταν ο Μητροπολίτης Κιτίου και βουλευτής Νικόδημος Μυλωνάς που φαινόταν ότι έπαιρνε τα πρωτεία από τους βουλευτές.

Σε μια έντονη ομιλία του ο Νικόδημος Μυλωνάς, αφού επανέλαβε τους ενωτικούς πόθους των Κυπρίων, χρησιμοποίησε μια πολύ αυστηρή γλώσσα για να κατηγορήσει τον Ρόναλντ Στορρς ότι κυβερνούσε τον τόπο αυθαίρετα, αυταρχικά και τυραννικά.

Επίσης επιτέθηκε εναντίον της φορολογίας που είπε απορροφούσε όλα τα καθαρά έσοδα του τόπου.

Παρόμοια επίθεση εξαπέλυσαν επίσης και οι βουλευτές Δημοσθένης Σεβέρης και Μ. Η. Μιχαηλίδης.

Τα πρακτικά της συνεδρίας δημοσίευσε η εφημερίδα "Ελευθερία" στις 8 Δεκεμβρίου 1928

ΑΓΟΡΕΥΣΙΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΚΙΤΙΟΥ κ. ΝΙΚΟΔΗΜΟΥ

κατά την 3ην Δεκεμβρίου 1928.

ΚΙΤΙΟΥ: Εξοχώτατε Κύριε Πρόεδρε,

Ενίσταμαι κατά της αναγνώσεως του νομοσχεδίου περί χρήσεως (Προϋπολογισμού) διά το 1929. Ενίσταμαι δε και η ένστασις μου ενέχει σημασίαν εντόνου και ζωηράς διαμαρτυρίας διά τον βασικόν και κύριον λόγον ότι η Ελληνική αύτη νήσος κυβερνάται υπό ξένης Δυνάμεως παρά τους πόθους αυτής, επί πλέον δε αυθαιρέτως και αυταρχικώς. Εξηγούμαι δε: Κατελάβατε την Ελληνικήν ταύτην νήσον προ πεντηκονταετίας χωρίς ο λαός της να ερωτηθή προς τούτο. Κατά τα πεντήκοντα αυτά έτη εδιοικήσετε τον τόπον ως τον διοικείτε και σήμερον, κατά τον αυτόν αυταρχικόν και αυθαίρετον τρόπον, βασιζόμενοι επάνω εις το ψευδοσύνταγμα το οποίον καθορίζουν τα "Ανοικτά Γράμματα" και αι Οδηγίαι της 10.3.1925. Και είναι το ψευδοσύνταγμα τούτο αγνόν απόσταγμα όλων εκείνων των μεγαλοστόμων υποσχέσεων και διακηρύξεων των Συμμάχων εν οις και η Αγγλία, κατά τον Μέγαν Πόλεμον περί του δικαίου αυτοδιαθέσεως και αυτονομίας των μικρών λαών. Απλή ανάλυσις των διατάξεων του ψευδοσυντάγματος τούτου καταδεικνύει τον ισχυρισμόν μου ότι η νήσος αύτη εκυβερνήθη και κυβερνάται αυθαιρέτως, αυταρχικώς και τυραννικώς.

Η Εκτελεστική Εξουσία είναι συγκεντρωμένη απολύτως εις χείρας της ξένης Κυβερνήσεως. Υπάρχει εκτελεστικόν Συμβούλιον εν τω οποίω η ξένη Δύναμις κρατεί τα 5/8 των ψήφων, το δε ιθαγενές στοιχείον-ο λαός δηλαδή ολόκληρος της νήσου- κρατεί μόνο τα 3/8. Επί πάσι δε τούτοις η γνώμη του Συμβουλίου τούτου είαι απλώς συμβουλευτική διά τον Κυβερνήτην δυνάμενον να ενεργήση και αντίθετα προς την γνώμην του. Από απόψεως δε του ελληνικού στοιχείου το οποίον αποτελεί τα 4/5 του πληθυσμού και πλέον ή εις το Εκτελεστικόν Συμβούλιον συμμετοχή του είναι ίση προς τα 2/8 της όλης του συνθέσεως.

Ως προς την νομοθετικήν εξουσίαν, αύτη ουσιαστικώς δεν υπάρχει. Το παρόν δε Συμβούλιον ποίας εξουσίας έχει, δεικνύει και αυτή του η ονομασία μόνη. Δεν είναι ουδέ πρόκειται περί Βουλης νομοθετούσης αλλ' απλώς περί βουλής συμβουλευούσης τον Κυβερνήτην.

Είναι πρωτάκουστον αι βουλαί να συγκροτούν απαρτίαν με 6 εκ των 24 μελών αυτών, ήτοι το 1/4 να αποτελή απαρτίαν. Είναι πρωτάκουστον να θεσπίζη ο Βασιλεύς όχι εις ανωμάλους και εξαιρετικάς περιπτώσεις επί ζητημάτων της δικαιοδοσίας του Συμβουλίου. Αντιλαμβωάνομαι την άσκησιν του veto υπό του βασιλέως ή εξ ονόματος του βασιλέως, αλλά το veto τούτο πρέπει να είναι αρνητικόν, ουδέ δίδεται εξουσία αλλαχού εις φιλελεύθερα πολιτεύματα να εκδηλούται τούτο και θετικώς διά νομοθετήσεων υπό του βασιλέως αντιθέτων ή άνευ της γνώμης της βουλής. Εξ αιτίας των ελαχίστων εξουσιών του παρόντος Συμβουλίου και τούτων αναιρουμένων και εκμηδενιζομένων υπό διατάξεων δημιουγουσών αντιρρόπους εξουσίας περιήχθημεν τόπος και συμβούλιον εις μίαν ψευδή και περίεργον θέσιν.

Συνέπεια της ψευδούς ταύτης θελήσεως είναι η αθλιότης εις ην περιέστη ο τόπος λόγω της αυταρχικής και τυραννικής διοικήσεως αυτού υπό τας δεσμευτικάς διατάξεις του ειρημένου ψευδοσυντάγματος.

Και η πρώτη συνέπεια, η και μάλλον πρόσφατη, είναι η κατ' αυθαίρετον και τυραννικόν τρόπον επιβολή έξωθεν και διά του Β. Διατάγματος του περιφήμου Ποινικού Κώδικος χωρίς καν να ληφθή η γνώμη του παρόντος Συμβουλίου.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Ευρίσκω δύσκολον να συμβιβάσω τα λεχθέντα με την ελευθερίαν του λόγου την οποίαν έχουν τα έντιμα μέλη. Οι εν. βουλευταί πρέπει να περιορίσουν τας ομιλίας των εις το εν λόγω νομοσχέδιον. Αφήκα ελευθερίαν εις το έντ. μέλος να εισαγάγη νομοσχέδιον. Εξέθεσε σαφώς το έντ. μέλος τους λόγους δι' ους θα ενστή εις την ανάγνωσιν του νομοσχεδίου και παρακαλώ να περιορισθή εις τούτο. Εδωκα ήδη την απόφασιν μου και παρακαλώ να τηρηθή.

ΚΙΤΙΟΥ: Δεν φρονώ, κύριε Πρόεδρε, ότι θίγων το ζήτημα της αυθαιρέτου επιβολής του Ποινικού Κώδικος ευρίσκομαι εκτός τάξεως. Αλλ' αφού ούτε καν η ελευθερία του λόγου μου παρέχεται προσθέτω ότι ενίσταμαι κατά της αναγνώσεως του προκειμένου νομοσχεδίου, διότι και επί των οικονομικών ζητημάτων ως μέλος του Συμβουλίου τούτου και από των διατάξεων και ψευδοσυντάγματος μας.

α) Δεν έχω μέρος εις τον καταρτισμόν του προϋπολογισμού,

β) δεν δικαιούμαι να προτείνω φορολογικόν νομοσχέδιον,

γ) δεν δικαιούμαι να αυξήσω ή προτείνω μίαν δαπάνην, η οποία πανθολογουμένως κρίνεται αναγκαιοτάτη, σκοπιμωτάτη, ωφελιμωτάτη,

δ) δεν έχω υπό τον έλεγχον μου ολόκληρον το δαπανώμενον ετησίως ποσόν, αλλ' εν αρεκτά σεβασμόν ποσόν εκφεύγει του ελέγχου μου προστατευόμενον υπό την ασπίδα των διαταγμάτων του βασιλέως ή των κειμένων νόμων,

3) δεν δύναμαι να επιτύχω περικοπή αστόχων, ασκόπων και ασυλλογίστων δαπανών.

Και αν προς καιρόν επιτευχθή τούτο, συναινούντων κατ' αδήριτον ανάγκην και των επισήμων μελών, η ηυξημένη δαπάνη θα εμφανισθή εις τον επόμενον προϋπολογισμόν υπό την ασπίδα "εγκριθείσα υπό του υπουργού των Αποικιών" ή "επί βάσει των Αποικιακών Κανονισμών".

Με λίγα λόγια η διαχείρησις και διάθεσις των προσόδων της Νήσου είαι εις τας χείρας της Κυβερνήσεως και μόνον.

Συνέπεια τούτου η οικτρά κατάστασις εις ην περιέστησαν τα δημόσια οικονομικά του τόπου.

Και πρώτον η φορολογία είναι τόσον βαρεία ώστε εκάμφθη ήδη ο Κύπριος φορολογούμενος. Και άλλοτε από της θέσεως αυτής κατέδειξα ότι η υπό της νήσου τελουμένη ετησίως φορολογία απορροφά ολόκληρον το καθαρόν εισόδημα της. Κατά τον υπ' όψιν ημών προϋπολογισμόν αι από φορολογιών πρόσοδοι της Κυβέρνησης είναι περί τας λ.610.000. Εάν εις ταύτας προσθέσωμεν λ.56,000 περίπου διά πρόσθετον σχολικόν φόρον και διά συντήρησιν και χρεωλύσια σχολικών κτιρίων, τα διά αγγαρείαν οδών και δημοτικούς φόρους πληρωνώμενα ποσά και άλλους φόρους, το όλον ετησίως ως φόροι πληρωνόμενον ποσόν είναι περί τας λ.750,000.

Εάν λάβωμεν υπ' όψιν μας ότι η μέση ετησία ακαθάριστος παραγωγή (γεωργική, κτηνοτροφική, εκ μεταλλείων, θαλάσσης, μεταναστών κλπ) δεν δύναται να είναι πέραν των λ.3,500,000,τότε η φορολογία απορροφά τα 21-22% της ακαθαρίστου προσόδου (παραγωγής) της νήσου.

προς κεφαλαιοποίησιν. Αλλά είναι αξίωμα δημοσιονομικόν όταν τούτο συμβαίνη ευρισκόμεθα προς νοσηράς δημοσιονομικής εκδηλώσεως μελλούσης να επιδράση κακώς επί του ιδιωτικού πλούτου ως από ετών μακρών συμβαίνει εν τη νήσω μας.

Δευτέρα οικτρά συνέπεια των προρρηθέντων είναι η άκαρδος και άπονος και σπάταλος διασπάθισις του ιδρώτος μας.

Κύριε Πρόεδρε,

Προ της κατακραυγής ων βουλευτών και του τόπου η Κυβέρνησις κατά το 1926 ή τας αρχάς του 1927 απεφάσισε να ενεργήση οικονομίας εις το υπαλληλικόν της μισθολόγιον.

Ως ασποτέλεσμα εξαγγελθέν μετά τινος στόμφου ήτο η ανακατάταξις των μισθών των υπαλλήλων κατά τον Ιούλιον αν δεν απατώμαι του 1927, δι' ης επηγγέλλετο η Κυβέρνησις προϊούσαν οικονομίαν λ.16,000, αίτινες θα διετίθεντο υπέρ της προαγωγής του τόπου, κατά το 1926 το σύνολον των μισθών των δημοσίων υπαλλήλων μετά των συντάξεων ήτο λ.303,000. Κατά τον προϋπολογισμόν του 1929 το ποσόν τούτο ανέρχεται εις λ.343,000 ήτοι όχι μόνον η εξαγγελθείσα ελάττωσις δεν επετεύχθη, αλλλ' επήλθεν αύξησις εις τας προσωπικάς αποδοχάς των δημ. υπαλλήλων κατά λ.40,000.

Και τούτο διότι αντί περιορισμού του αριθμού των παχυμίσθων Εγγλέζων υπαλλήλων και του λοιπού υπαλληλικού προσωπικού έχομεν τουναντίον σταθεράν εισαγωγήν των πρώτων και σταθεράν αύξησιν των δευτέρων, αντί δε περιορισμού των μισθών έχομεν συχνάς αυξήσεις και επί πλέον προσωπικά επιδόματα.

Εάν συγκρίνωμεν το ποσόν των προσωπικών αποδοχών λ.443,000 προς το ποσόν των προϋπολογιζομένων δαπανών μείον αι λ.15,0000 διά καταπολέμησιν του δάκου και το ποσόν της συμμετοχής της Κύπρου εις το Δημ. Οθωμανικόν Χρέος η αναλογία τούτων είναι 0,477, ήτοι περίπου το ήμισυ των δαπανών καλύπτουν οι μισθοί των υπαλλήλων, ενώ κατά το 1928 η αναλογία ήτο 0,455.

Παρόλα ταύτα και παρά το βαρύ της φορολογίας θα ήτο κάποια παρηγορία εάν αι πρόσοδοι της νήσου διετίθεντο συνετώς και σκοπίμως κατά τρόπον παραγωγικόν των πλουτοπαραγωγικών δυνάμεων και της ευημερίας του τόπου.

Ανάλυσις των δαπανών εις δαπάνας δι' ευημερίαν του τόπου και μη δίδει τας εξής αναλογίας επί του συνόλου δαπανών εκάστου έτους:

1928

1. Διοικητικαί λ.422,000, 0,570

2. Ευημερία και προαγωγή του τόπου λ.201,000, 0,271

3. Διαφοροι υπηρεσίαι (σιδηροδρομικαί, ταχυδρομικαί, Αναμ. υπηρεσίαι) λ.66,000 , 0,089

4. Περιουσία Πολιτείας λ.51,000 0,070 Σύνολον λ.740,000, 1000

1929

1. Διοικητικαί λ.435,000, 0525 ή λ.435,000 0,525 (αφαιρουμένου διά προσθέτου φορολογίας διά την καταδίωξιν του δάκου λ.15,000)

2. Ευημερία και προαγωγή του τόπου λ.271,000, 0,271 ή λ.256,000 0,314,

3. Διάφοροι υπηρεσίαι (σιδηροδρομικαί, ταχυδρομικαί, Αναμ. υπηρεσίαι) λ.66,000 0,080 ή λ.66,000

0,082,

4. Περιουσία Πολιτείας λ.55,000 0,055, λ.55,000

Σύνολον λ.827,000 λ.812,000, 1000

Εκ της αυξήσεως δε αυτής της δατυμπανισθείσης και υπό του διαγγέλματος ως πράξεως δεικνυούσης τας διαθέσεις της Κυβερνήσεως να συναντήση τας απόψεις των αιρετών μελών περί αυξήσεως των δαπανών διά την ευημερίαν του τόπου λ.6,000 και πλέον είναι αύξησις προσωπικών αποδοχών.

Ενίσταμαι όμως, Κύριε Πρόεδρε, και τρίτον διά το ότι ο προϋπολογισμός σας αντίκειται προς αυτό το σύνταγμα. Κατά τούτο (άρθρον XXI) ποσόν λ. 25,0000 θα βαρύνη τον ετήσιον προϋπολογισμόν της νήσου διά 2012, Μητρόπολη Πάφου

δικαστάς, έξοδα δικαστηρίων υπαλλληλους των δικαστηρίων κλπ. Αντί του ποσού τούτου προϋπολογίζεται

δαπάνη λ.33,616 ήτοι διά το Δικαστικόν λ.28,017 και το νομικόν λ.5,498.

Δια να αποφύγετε την αντισυνταγματικήν αυτή πράξιν απεχωρήσατε το νομικόν τμήμα από το δικαστικόν, ενώ οι υπάλληλοι του νομικού τμήματος είναι κατά μέγα μέρος και υπάλληλοι των δικαστηρίων και μέχρι του 1927 εις τους προϋπολογισμούς φέροντο τα δύο αύτα κονδύλια ηνωμένα εις εν. Αλλά και διά του χωρισμού τούτου δεν εσώθη η κατάστασις. Ηναγκάσθητε διά να τηρηθή το πνεύμα του XXI άρθρου να μεταφέρητε προκειμένου περί του δικαστικού από της στήλης των κονδυλίων των προνοουμένων υπό του διατάγματος εις τας στήλας των προς ψήφισιν υπό του Συμβουλίου κονδυλίων ποσόν, λ.4,020, παρ' όλον του ότι το ποσόν τούτο είναι μισθοί υπαλλήλων των δικαστηρίων (κλητήρες και Μπέηλιφς ούτε de facto αναγνωρίζετε ως υπάλληλος των δικαστηρίων διά της Κυανής Βίβλου και των προ του 1928 προϋπολογισμών.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Να μοι επιτρέψη μίαν διακοπήν το έντιμον μέλος το ότι το XXI άρθρον ορίζει λ.25,000 διά το δικαστικόν τμήμα δεν σημαίνει ότι ο Βασιλεύς δεν δικαιούται να τροποποιήση το ποσόν τούτο διά νεωτέρου διατάγματος αυξάνων αυτό.

ΚΙΤΙΟΥ: Το ζήτημα όμως είναι αν δικαιούμεθα εφόσον διά διατάγματος δεν ηυξήθη το ποσόν τούτο να ψηφίσωμεν ποσόν ηυξημένον ως το προτεινόμενον.

"Εν πάση περιπτώσει δι' ους λόγους εξέθεσα και εφόσον δεν δίδεται εις τον τόπον κυβέρνησις υπεύθυνος απέναντι του Κυπριακού λαού και μόνον ενίσταμαι κατά της προτάσεως περί της πρώτης αναγνώσεως του Νομοσχεδίου της χρήσεως του 1929 (προϋπολογισμού).

ΑΓΟΡΕΥΣΙΣ κ. ΔΗΜΟΣΘΕΝΗ ΣΕΒΕΡΗ: Ενίσταμαι κατά της πρώτης αναγνώσεως του υπό συζήτησιν νομοσχεδίου και η εναντία μου αύτη ψήφος επιθυμώ να ερμηνευθή ως ψήφος διαμαρτυρίας και σφοδράς αποδοκιμασίας κατά του τρόπου με τον οποίον παρασκευάζεται και παρουσιάζεται εις το Συμβούλιον τούτο προς ψήφισιν ο προϋπολογισμός της χώρας. Μας καλείτε, κύριε Πρόεδρε, σήμερον διά να ψηφίσωμεν τον προϋπολογισμόν σας καθ' ην εποχήν αρνείσθε εις ημάς το δικαίωμα να λάβωμεν μέρος κατά το στάδιον της
προπαρασκευής του και να ακούσητε τας γνώμας μας. Από των πρώην ημερών της συστάσεως του Νομοθετικού τούτου Σώματος, ο τόπος δεν έπαυσε και διά των αντιπροσώπων του εντός του Νομοθετικού και διά παραστάσεων του τύπου και δι' υπομνημάτων και διά ψηφισμάτων να διατυπώνη την εύλογον και δικαίαν αξίωσιν του όπως ακούηται η γνώμη των αντιπροσώπων του ως προς τον τρόπον της διαθέσεως των προσόδων της χώρας και εν τούτοις η εύλογος αύτη αξίωσις ουδεμιάς έτυχε μέχρι σήμερον προσοχής.

Είναι πολλά, Εξοχώτατε, τα παράπονα του Κυπριακού λαού κατά του προϋπολογισμού της χώρας, ως ούτος παρουσιάζεται προς ψήφισιν ενώπιον του Συμβουλίου, αλλά δεν προτίθεμαι να προβώ εις λεπτομερή τούτων απαρρίθμησιν καθ'ότι και οι προ εμού προλαλήσαντες έντιμοι συνάδελφοι έθιξαν αρκετά σημεία εφ' ων δεν θεωρώ σκόπιμον, φειδόμενος του χρόνου του Συμβουλίου να ενδιαστρίψω κι εγώ και αφ' ετέρου πληροφορούμαι ότι και τα λοιπά έντιμα μέλη θα λάβωσι μετ' εμέ τον λόγον διά να αναπτύξωσι τας παόψεις των επί άλλων ζτημάτων, αρκούμαι λοιπόν εις ολίγα μόνον αίτινα είναι πλέον ή αρκετά διά να δικαιολογήσωσι την εναντίαν μου ψήφον.

Και εν πρώτοις ο

διεξερχόμενος και με απλούν έστω βλέμμα τον προϋπολογισμόν δεν δύναται να μείνη απαθής αντικρύζων την αχαλίνωντον σπατάλην και διασπάθισιν του δημοσίου χρήματος εις μισθούς ανωτέρων ιδία υπαλλήλων και εις επιδόματα και εις προσωπικάς αποδοχάς πάσης φύσεως και πάσης κατηγορίας εις βαθμόν εντελώς δυσανάλογον προς την οικονομικήν αντοχήν του τόπου. Τη αληθεία, Κύριε Πρόεδρε, ο διεξερχόμενος αυτήν την ατελεύτητον σειράν των άγγλων υπαλλήλων και των ήδη διωρισμένων και εκείνων τους οποίους συστηματικώς πλέον κατ' έτος μας διορίζετε με τους ογκώδεις μισθούς των και τα επιδόματα των υποβάλλεται και άκων εις τον πειρασμόν να υποθέση μήπως ο μοναδικός λόγος της παραμονής σας εις τον τόπον τούτον παρά την θέλησιν των κατοίκων του, δεν είναι άλλος παρά μόνον η επιθυμία μας προς τοποθέτησιν όσον το δυνατόν περισσοτέρων Αγγλων εις την πολιτιτικήν υπηρεσίαν της νήσου.

Τόπος, Κύριε Πρόεδρε, τόσον μικρός ως η νήσος μας, με πληθυσμόν 350,000 περίπου κατοίκων, τόπος με βιομηχανίαν σχεδόν εν σπαργάνοις με εμπόριον περιορισμένον με ναυτιλίαν σχεδόν ανύπαρκτον, τόπος κατ' εξοχήν γεωργικός μόνον, του οποίου μάλιστα οι πόροι εξαρτώνται καθ' ολοκληρίαν εκ των ευμενών ή δυσμενών καιρικών συνθηκών και αι οποίαι δυστυχώς τόσον πολύ συχνά φαίνονται δυσμενείς προς αυτόν, τόπος τέλος πάντων με πόρους τόσον περιωρισμένους καλείται όπως πληρώνη κατ' έτος λ.800,000 διά την λειτουργίαν της Κυβερνητικής μηχανής και εκ τούτων το ήμισυ περίπου δαπανάται διά προσωπικάς παραδοχάς. Προκαλώ υμάς τους συντάκτας του Νομοσχεδίου τούτου να μοι υποδείξητε άλλην μίαν χώραν είτε εκ των απεράντων κτήσεων αι οποίαι διοικούνται υπό το Βεττανικόν σκήπτρον είτε και άλλην οιανδήποτε χώραν ήτις ενώ δεν υποβάλλεται εις τας δαπάνας συντηρήσεως, στρατού ή ναυτικού, εν τούτοις υποβάλλεται εις τοσαύτην αφαίμαξιν, να πληρώνη δηλαδη υπέρ τας λ. 2 κατά κεφαλήν και εκ τούτων υπέρ την λ.1 διά μισθούς και άλλας προσωπικάς απολαβάς.

Και το αποτέλεσμα της οικτράς ταύτης δημοσιονομικής πολιτικής ποίον; Ιδού ότι μετά παρέλευσιν πεντηκονταετούς διακυβερνήσεως της νήσου παριστάμεθα προ του γελοίου φαινομένου να βλέπωμεν αυτόν τον ανώτατον Αρχοντα του τόπου να καταφεύγη, ένεκα ελλείψεως οιουδήποτε λιμένος εις πλουσιοχώρους όρμους διά να δυνηθή να επιβιβασθή ατμοπλοίου κατά την αναχώρησιν του εκ Κύπρου, ιδού ότι παριστάμεθα και προ ενός άλλου θεάματος, όχι γελοίου, τούτου, αλλά τακτικού, να βλέπωμεν πλοιάρια προσωρμισμένα εις
ονομαζομένους δήθεν λιμένας να εξέρχωνται εν καιρώ τρικυμίας εκ του τοιούτου λιμένος διά να επιζητώσι την σωτηρίαν των, την οποίαν ασφαλώς δεν θα εξησφάλιζαν εάν έμενον εντός του λιμένος.

Υπαινίττομαι Κύριε πρόεδρε, τον ονομαζόμενον λιμένα της Κυρηνείας και αναφέρω το γεγονός τούτο και προκαλώ οιανδήποτε διάψευσιν, ότι δηλαδή εν καιρώ τρικυμίας εβυθίσθη πλοίον εντός αυτού του λιμένος ενώ άλλα πλοιάρια, οι ιδιοκτήται των οποίων είχον τη πρόνοιαν κατά τον αυτόν καιρόν να ζητήσωσι καταφύγιον εις το ανοικτόν πέλαγος, διεσώθησαν.

Αλλά δεν είναι μόνον βεβαίως τούτο το μοναδικόν παράπονον μας. Πού είναι η αγροτική ασφάλεια μας; Τά πεντήκοντα ετών Βρεττανικής διακυβέρνησις και με ετησίαν αφαίμαξιν λ.800,000 βλέπομεν την αγροτικήν μας περιουσίαν εις την διάθεσιν των κακοποιών και κλεπτών. Αλλά τις η ανάγκη να επεκταθώ περισσότερον αναφέρων και άλλα παράπονα, αποτελέσματα και αυτά της αθλίας δημοσιονομικής πολιτικής μας; Ας αρκεσθώ εις εν και μόνον πρόσφατον παράδειγμα, το οποίον μας παρέσχεν η Υμετέρα Εξοχότης προ ολίγων ακριβώς στιγμών.

Αναφέρομαι εις το Νομοσχέδιον της καταπολεμήσεως του Δάκου, το οποίον προσήγαγεν η Κυβέρνησις και απέσυρεν είτα διά να διασκεφθή καλλίτερον επί του τρόπου της επιβλητέας νέας προσθέτου φορολογίας. Είναι Κύριε Πρέδρε, αυτόχρημα απελπιστικόν, τόπος όστις διαθέτει λ.800,000 κατ' έτος να μη δύναται να εξοικονομήση ολίγας εκατοντάδας λιρών ή έστω και ελαχίστας χιλιάδας λιρών δά την καταπολέμησιν μιας ασθενείας φυσικής, η οποία κατά την γνώμην τουλάχιστον της Κυβερνήσεως επιφέρει καταστροφήν εις ένα πλουτολογικό παράγοντα του τόπου και να παρίσταται ανάγκη νέας προσθέτου καταθλιπτικής φορολογίας όπως καλύψη τας δαπάνας της τοιαύτης κατά του Δάκου εκστρατείας της. Εντροπή, εντροπή.

Και ενώ με τόσην αναλγησίαν διασπαθίζει η Κυβέρνησις τας προσόδους της χώρας εις μισθούς και άλλας προσωπικάς αποδοχάς με την αυτήν ή και περισσοτέραν ακόμη αναλγησίαν φαίνεται φειδωλή εις άλλα ζητήματα, διά τα οποία ο τόπος είχε και έχει την εύλογον αξίωσιν όπως η Κυβέρνησις δαπανήση ανάλογα προς τον σκοπόν ποσά.

Υπαινίττομαι, κύριε Πρόεδρε, μεταξύ των πρώτων και κατ' εξοχήν το ζήτημα των διδασκαλικών μισθών. Επανειλημμένως και επιμόνως διετυπώσαμεν την αξίωσιν ότι η φιλοτιμία του Κυπριακού λαού δεν είναι δυνατόν πλέον ν' ανεχθή ίνα οι διδάσκαλοι των τέκνων μας μισθοδοτώνται, ως και οι τελευταίοι οδοκαθαρισταί, και όμως ουδεμιάς ηξιώσατε, ακόμη προσοχής το εύλογον τούτο αίτημα ολοκλήρου του Κυπριακού λαού.

Δηλώ, εξοχώτατε,ότι και αν ο προϋπολογισμός σας, τον οποίον μας παρουσιάζετε σήμερον προς ψήφισιν, ήτο καθ'όλα τα άλλα σημεία τέλειος και αντεπεκρίνετο πληρέστατα προς τας αξιώσεις του Κυπριακού Λαού και μόνον το γεγονός τούτο ότι ουδεμία εν τούτω λαμβάνεται πρόνοια διά την βελτίωσιν της θέσεως των διδασκάλων θα ήτο εις την ιδικήν μου τουλάχιστον συνείδησιν αρκετόν ίνα δικαιολογήσω ουχί μίαν αλλά χιλίας εναντίας ψήφους κατά του τοιούτου Προϋπολογισμού σας.

ΑΓΟΡΕΥΣΙΣ κ. Μ. Η. ΜΙΧΑΗΛΙΔΗ: Με πλήρη συναίσθησιν της υποχρεώσεως την οποίαν έχω όπως βοηθήσω την Κυβέρνησιν να χορηγηθώσι κανονικώς εις αυτήν τα απαιτούμενα οικονομικά μέσα προς λειτουργίαν της Κυβερνητικής μηχανής, λυπούμαι ότι είμαι υπόχρεως να καταψηφίσω τον προϋπολογισμόν ως μας παρουσιάζεται. Είναι γνωστόν παράπονον των κατοίκων της νήσου και της αιρετής αντιπροσωπείας ότι ο προϋπολογισμός συντάσσεται επί πολλού δαπανηρών και πολυτελών βάσεων και ότι το πλείστον μέρος του προϋπολογισμού και δη το ήμισυ δαπανάται εις μισθοδοσίας και άλλας παροχάς υπαλλήλων ανωτέρας των οικονομικών μέσων της νήσου. Το παράπονον τούτο χρονολογούμενον από ετών όχι μόνον δεν ελήφθη υπ' όψιν αλλά τουναντίον η Κυβέρνησις εξακολουθεί διά διορισμών νέων παχυμίσθων υπαλλήλων να μας αναγκάση να καταψηφίσωμεν εις πρώτην ανάγνωσιν τον προϋπολογισμόν εις ένδειξιν διαμαρτυρίας.

Πέρυσιν επικειμένης της επιψηφίσεως του προϋπολογισμού εγένετο δήλωσις εκ μέρους της Εδρας ότι αμέσως μετά την επιψήφισιν αυτού, η Κυβέρνησις προυτίθετο να διορίση επιτροπήν ήτις να εξετάση τα κυβερνητικά γραφεία και να υποβάλη την έκθεσιν της, κατά πόσον θα ήτο δυνατόν να επενεχθώσιν οικονομίαι εις τον υπαλληλικόν κλάδον. Αναφέρθησαν μάλιστα και δύο πρόσωπα τα οποία θα απετέλουν μέλη της επιτροπής αυτής.

Μέχρι σήμερον ev τούτοις ουδέν εγένετο και μας παρουσιάζεται προϋπολογισμός με έσοδα προϋυπολογιζόμενα λ. 783,336, τα ημίση των οποίων απορροφώνται εις μισθοδοσίας υπαλλήλων. Εις τας προϋπολογισθείσας σημειώσεις παρατηρούμεν την στερεότυπον σημείωσιν επί διορισμών νέων υπαλλήλων ότι ούτοι ενεκρίθησαν υπό του εντ. Υπουργού των Αποικιών.

Να μου επιτρέψητε εν τούτοις, Εξοχώτατε, να παρατηρήσω ευσεβάστως ότι ξενοδόχος εις την περίστασιν αυτήν δεν ήτο ο Υπουργός, αλλ' ο φορολογούμενος κύπριος και η Α. Εντ. ορμάται εκ της αχρής "ξένη ράχη 1000 ξυλιές". Η ράχη του Κυπρίου κατεμωλωπίσθη πλέον από φορολογίας και δεν ανέχεται και άλλους φορολογικούς ραβδισμούς. Παρετήρησα ότι, αφού η Κυβέρνησις κατώρθωσε να θέση κατάλληλον πρόσωπον ως διευθυντήν της Γεωργίας, πρόσωπον το οποίον έχει όλον τον ζήλον να εργασθή, ουδέν άξιον λόγου ποσόν περισσεύει να τεθή εις την διάθεσιν του προς εκτέλεσιν του προγράμματος του".