5.1.1928: Ο Σερ Ρόvαλvτ Στoρρς αvακoιvώvει τηv πρόθεση τoυ vα γιoρτασθεί στo vησί η 50η επέτειoς της βρετταvικής κατoχής. Οι Ελληvες απoφασίζoυv όπως μπoϊκoτάρoυv τις εκδηλώσεις.

S-442

5.1.1928: Ο ΣΕΡ ΡΟΝΑΛΝΤ ΣΤΟΡΡΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΝΕΙ ΤΗΝ ΠΡΟΘΕΣΗ ΤΟΥ ΝΑ ΓΙΟΡΤΑΣΘΕΙ ΣΤΟ ΝΗΣΙ Η 50η ΕΠΕΤΕΙΟΣ ΤΗΣ ΒΡΕΤΤΑΝΙΚΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ. ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΑΠΟΦΑΣΙΖΟΥΝ ΟΠΩΣ ΜΠΟΙΚΟΤΑΡΟΥΝ ΤΙΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ

Στις αρχές του 1928 η αγγλική Διοίκηση στην Κύπρο αποφάσισε να γιορτάσει την επέτειο της πεντηκονταετηρίδας από την άφιξη των Αγγλων στην Κύπρο τον Ιούνιο του 1878, με γιορτασμούς, εκδόσεις γραμματοσήμων και αθλητικών συναντήσεων και κάλεσε το λαό να συμμετάσχει σ' αυτούς.

Την πρόθεση του ανακοίνωσε ο Κυβερνήτης Στορρς σε συνεδρία της επιτροπής του Κυπριακού Μουσείου στην οποία παρίστατο και ο Αρχιεπίσκοπος Κύριλλος.

Ο Κυβερνήτης ανέφερε ότι οι εκδηλώσεις δεν θα είχαν πολιτική χροιά και ο Αρχιεπίσκοπος υποσχέθηκε ότι θα τις έβλεπε με κατανόηση, αλλά δεν δεσμεύθηκε για οτιδήποτε πριν συζητήσει το θέμα και μετά άλλα μέλη της Ιεράς Συνόδου.

Εγραφε σχετικά η εφημερίδα της Λευκωσίας "Ελευθερία" στις 5 Ιανουαρίου, 1928 (Μεταγλώττιση):

"Το περασμένο Σάββατο έγινε η μηνιαία συνεδρία της επιτροπής του Κυπριακού Μουσείου υπό την προεδρία της Α. Ε. του Κυβερνήτη. Κατ' αρχήν παρίσταντο τα μέλη ο Μ. Αρχιεπίσκοπος και οι κ.κ. Ν. Πασχάλης, Λ. Πιερίδης, Δ. Σεβέρης και Στ. Παυλίδης και Γκάννις.

Κατά το τέλος της συνεδρίας η Α.Ε. ο Κυβερνήτης ευχαρίστησε τα μέλη για τη πρόθυμη συνεργασία και ευχήθηκε καλό νέο έτος και για τα μέλη και για το μουσείο. Με την ευκαιρία αυτή πρόσθεσε, θα ήθελα να πω λίγα για την πεντηκονταετηρίδα της βρεττανικής κατοχής στην Κύπρο.

Η Επιτροπή του μουσείου περιλαμβάνει πρόσωπα τα οποία ενδιαφέρονται όχι μόνο για το ίδρυμα αυτό αλλά και για τον τόπο γενικά, που αντιπροσωπεύουν σημαίνοντα ιδρύματα και είναι από τα καλύτερα μέλη της κυπριακής κοινωνίας. Στον εορτασμό της πεντηκονταετηρίδας διαβλέπω ευκαιρίες για να γνωσθεί η Κύπρος ευρύτερα στο εξωτερικό, ώστε και να προσελκύσουμε περισσότερα κεφάλαια για την ανάπτυξη του τόπου.

Η Κύπρος δεν είναι χώρα πλούσια, ώστε να μπορεί να παραβλέπει τέτοιες ευκαιρίες. Εχει διευθετηθεί έκδοση ειδικών γραμματοσήμων, με παραστάσεις διαφόρων ιστορικών μνημείων κυπριακών τοπίων, ένα δε από αυτά θα φέρει την ΕΥΡΕΣΗ, το γνωστό μνημείο παρά την Αρχιεπισκοπή.

Η Α. Μεγαλειότης λαμβάνει προσωπικό ενδιαφέρον για την έκδοση αυτή, η οποία να σημειώσετε δεν είναι κοινό γεγονός, διότι κοινές εκδόσεις γραμματοσήμων δεν επιτρέπονται παρά σε εξαιρετικές περιστάσεις.

Η έκδοση αυτή εκτός του ότι θα καταστήσει την Κύπρο γνωστότερη, θα αποφέρει και σημαντικό κέρδος στα ταμεία της από πώληση γραμματοσήμων. Επίσης ειδικό νόμισμα, αργυρό 5 σελινίων, θα κοπεί και όμιλοι από διάφορα γειτονικά μέρη θα έλθουν για φουτ- μπωλ, τέννις και άλλα σπορ.

Οπως τόνισα και στην αρχή είναι ευκαιρία οικονομικής ανάπτυξης και καμμιάν πολιτική χρειά δεν έχει ο γιορτασμός αυτός.

Οι κύπριοι επομένως πρέπει να δείξουν ότι ανταποκρίνονται προς τις προσπάθειες αυτές της τοπικής και της κεντρικής κυβέρνησης. Φοβούμαι, και είναι άλλως φυσικό, ότι οι τέτοιες καλές προσπάθειες και διαθέσεις δεν βρίσκουν ενθάρρυνση από τους Κυπρίους.

 Ξένοι κεφαλαιούχοι οι οποίοι δεν είχαν διάθεση να τοποθετήσουν τα κεφάλαια τους στη νήσο θα τραπούν αλλού. Γ ια το οικονομικό λοιπόν συμφέρον της Κύπρου και και τονίζω εντελώς ανεξάρτητα πάντοτε από πολιτικής, οι κάτοικοι πρέπει να μη αποθαρρύνουν τις καλές αυτές διαθέσεις. Ευρίσκομαι στην ευχάριστη θέση να σας αναγγείλω ότι η Λαίδη Στορρς και εγώ έχουμε σκοπό να ανοίξουμε ένα ίδρυμα για τυφλούς εάν μας παρασχεθεί αρκετή βοήθεια. Εχουμε ήδη συλλέξει 500 λίρες από την Αίγυπτο και η Κυπριακή Αδελφότητα υποσχέθηκε περαιτέρω βοήθεια. Αλλα σχέδια θα αναγγείλω προσεχώς διότι βρίσκονται ακόμη υπό μελέτη. ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ: Ο Αρχιεπίσκοπος ευχαρίστησε την Α. Εξοχότητα για τις ευχές του και τις άριστες διαθέσεις του για το Μουσείο. " Η περίοδος αυτή της Κυβέρνησης της εξοχότητας Σας, συνέχισε ο Μακαριώτατος, αποτελεί ορισμένως την καλύτερη και πλέον περίλαμπρη κυβέρνηση υπό την αγγλική κατοχή και η νήσος μπορεί να ελπίζει ότι θα συντελεσθούν ακόμα πολλά για την ευημερία της. Τα όσα λέχθηκαν από την Εξοχότητά Σας για την πεντηκονταετηρίδα λήφθηκαν σοβαρά υπόψη από μένα ως αρχηγού της Εκκλησίας και προσωπικά νομίζω ότι όπως τίθεται το ζήτημα αναμφίβολα παρουσιάζει όλες τις πιθανότητες τις οποίες εξέφρασεν η Εξοχότητα σας, ότι πρέπει δηλαδή να ενισχυθεί στις προσπάθειες της. Καμιά όμως υπόσχεση δεν μπορώ να δώσω τη στιγμή αυτή πριν ή ανακοινώσω τα όσα λέχθηκαν από την Εξοχότητα Σας και στους αδελφούς Μητροπολίτες επικαλούμενος την ευνοϊκήν τους εξέταση για το ζήτημα".

Παρά την ευνοϊκή αρχικά αντίδραση του Αρχιεπισκόπου στις σκέψεις του Κυβερνήτη οι αντιδράσεις των πολιτικών και του λαού ήταν έντονες και αντίθετες και ο λαός κλήθηκε να μποϊκοτάρει τις εκδηλώσεις.

Δέκα ημέρες αργότερα ο Ιωάννης Κληρίδης, μέλος του Εθνικού Συμβουλίου, γράφοντας με τα αρχικά Ι.Κ. στην εφημερίδα "Ελευθερία" έγραφε στις 15 Ιανουαρίου 1928:

"Δεν πρέπει να παρεξηγηθώμεν διά το ότι επιθυμούμεν ο κυπριακός λαός να δείξη αδιαφορίαν διά τον πανηγυρισμόν της πεντηκονταετηρίδος της αγγλικής κατοχής. Ούτε η τοιαύτη στάσις του λαού πρέπει να θεωρηθή ως εχθρότης, είτε προς την τοπικήν Κυβέρνησιν, είτε προς την Αγγλίαν. Μπορεί η τοιαύτη στάσις του λαού να μη είναι ευχάριστος προς την Κυβέρνησιν, αλλά κατά τον ίδιον λόγον ο πανηγυρισμός δεν είναι ευχάριστος διά τον λαόν, ο οποίος δεν έχει κανένα λόγον να πανηγυρίση, γεγονός το οποίον θα ήτο προτιμότερον διά την Αγγλίαν και διά τη Κύπρον να μείνη θαμμμένον υπό το βάρος των παρελθόντων πεντήκοντα ετών.

Αντιλαμβανόμεθα ότι ο κύριος σκοπός του πανηγυρισμού είναι παγίωσις των δεσμών της Κύπρου μετά της Βρεττανικής Αυτοκρατορίας. Είμεθα ειλικρινείς δηλούντες ότι δεν επιθυμούμεν τοιαύτην παγίωσιν, η οποία αντιστρατεύεται προς τους εθνικούς μας πόθους,
και επί πλέον δεν δικαιολογείται ούτε υπό του παρελθόντος ούτε υπό του παρόντος της Αγγλικής εν Κύπρω διοικήσεως".

Ενώ πλησίαζαν οι ημέρες που θα γίνονταν οι γιορτασμοί και οι εκδηλώσεις συνήλθε ευρεία σύσκεψη στην Ιερά Αρχιεπισκοπή προς λήψη απόφασης και για τη στάση που θα τηρούσε ο λαός.

Στη σύσκεψη αποφασιστική ότι ο κυπριακός λαός έπρεπε πραγματικά να απόσχει από τις εκδηλώσεις, γιατί αυτές θα του θύμιζαν μοιραία την παράταση της δουλείας του.

Λεπτομέρειες περιλαμβάνονταν σε ανακοίνωση που εκδόθηκε στις 18 Φεβρουαρίου 1928 από την Αρχιεπισκοπή:

 " Το παρελθόν Σάββατον συνήλθον εν τω Μεγάλω Συνοδικώ της Αρχιεπισκοπής υπό την προεδρίαν του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου τα μέλη της Ιεράς Συνόδου, άπαντες οι Ελληνες βουλευταί και ο δήμαρχος Λευκωσίας και διεσκέφθησαν επί της έναντι των Κυβερνητικών επί τη Πεντηκονταετηρίδι της αγγλικής Κατοχής εορτών τηρητέας στάσεως από μέρους του Ελληνικού Κυπριακού Λαού.

Μετά διάσκεψιν μακράν και εμπεριστατωμένην μελέτην των διαφόρων απόψεων του ζητήματος ομοφώνω γνώμη εκρίθη ότι η εν τω προκειμένω ενδεδειγμένη στάσις διά τον Ελληνικόν Κυπριακόν Λαόν σεβόμενον εαυτόν, είναι να απόσχη εξ ολοκλήρου πανηγύρεων, αίτινες μοιραίως αναμιμνήσκουσιν εις αυτόν την παρατεινομένην αυτού δουλείαν. Επί πλέον τούτου η επέτειος της Αγγλικής κατοχής εκρίθη υπό της συνελεύσεως ως εύθετος περίστασις όπως ο Ελληνικός Κυπριακός Λαός νομιμοφρόνως διαμαρτυρηθή και διαδηλώση τας απόψεις, σκέψεις και πόθους αυτού.

Απεφασίσθη συναφώς όπως συντόμως απολυθή σχετική προκήρυξις προς τον λαόν υπογεγραμμένη υφ' όλων των μελών της συνελεύσεως.

(Μεταγλώττιση)

" Το περασμένο Σάββατο συνήλθαν στο Μεγάλο Συνοδικό της Αρχιεπισκοπής υπό την προεδρία του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου τα μέλη της Ιεράς Συνόδου, όλοι οι Ελληνες βουλευτές και ο δήμαρχος Λευκωσίας και διασκέφθηκαν για τη στάση που θα τηρήσει ο Ελληνικός Κυπιακός Λαός έναντι των Κυβερνητικών εορτών για την Πεντηκονταετηρίδα της αγγλικής Κατοχής.

Μετά από μακρά σύσκεψη και εμπεριστατωμένη μελέτη των διάφορων απόψεων του ζητήματος κρίθηκε ομόφωνα ότι η ενδεδειγμένη στάση για τον Ελληνικό Κυπριακό Λαό σεβόμενο τον εαυτό του, είναι να απόσχει εξ ολοκλήρου πανηγύρεων, οι οποίες μοιραία θυμίζουν σ' αυτόν την παρατεινομένη του δουλεία. Επί πλέον η επέτειος της αγγλικής κατοχής κρίθηκε από τη συνέλευση ως εύθετη περίσταση όπως ο Ελληνικός Κυπριακός Λαός νομιμόφρονα διαμαρτυρηθεί και διαδηλώσει τις απόψεις, σκέψεις και πόθους του.

Απεφασίστηκε συναφώς όπως σύντομα απολυθεί σχετική προκήρυξη προς το λαό υπογραμμένη από όλα τα μέλη της συνέλευσης".

Η ίδια εφημερίδα δημοσιεύοντας την ανακοίνωση της Ιεράς Αρχιεπισκοπής στις 22 Φεβρουαρίου 1928 πρόσθετε (Μεταγλώττιση):

" Εκτός από τη σύσκεψη που έγινε, αποφασίστηκε όπως σε ημέρα που θα ορισθεί προσκληθούν στην Αρχιεπισκοπή όλοι οι δήμαρχοι των πόλεων και κωμοπόλεων καθώς και

οι διευθυντές των ελληνικών εφημερίδων για τη στάση που θα τηρηθεί κατά τις γιορτές της πεντηκονταετηρίδας.

Επίσης διατυπώθηκε γνώμη όπως όλες οι ελληνικές εφημερίδες της νήσου εκδοθούν κατά την πρώτη ημέρα των εορτών της πεντηκονταετηρίδας με πένθιμο περιθώριο μεταβεί δε σε σώμα στην Ελλάδα η Ιερά Σύνοδος με το Βουλευτικό Σώμα όπως υποβάλουν τους ακοίμητους πόθους των κυπρίων.

Η υπεπιτροπή που εξελέγη για σύνταξη της προκήρυξης έχει περατώσει ήδη το έργο της και το σχέδιο που κατήρτισε θα υποβληθεί την προσεχή Παρασκευή ενώπιον των Σωμάτων της Ιεράς Συνόδου και των κ.κ. Βουλευτών, όπως συζητηθεί και εγκριθεί η προκήρυξη που θα εκδοθεί προς τον κυπριακό λαό".

Ομως οι Κύπριοι διχάστηκαν στα μέτρα που θα έπαιρναν.