26.9.1903: Οι Χριστιαvoί με ψηφίσματά σε συλλαλητήρια καταγγέλλoυv τη στάση της τoπικής Κυβέρvησης vα επιτρέψει στα επίσημα μέλη τoυ Νoμoθετικoύ vα ταχθoύv στo πλευρό τωv Οθωμαvώv και vα ψηφίσoυv υπέρ της επιστρoφής της Κύπρoυ στo Σoυλτάvo...

S-230

29.6.1903: ΟΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΙ ΜΕ ΨΗΦΙΣΜΑΤΑ ΤΟΥΣ, ΣΕ ΣΥΛΛΑΛΗΤΗΡΙΑ, ΚΑΤΑΓΓΕΛΛΟΥΝ ΤΗ ΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΝΑ ΕΠΙΤΡΕΨΕΙ ΣΤΑ ΕΠΙΣΗΜΑ ΜΕΛΗ ΤΟΥ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟΥ ΝΑ ΤΑΧΘΟΥΝ ΣΤΟ ΠΛΕΥΡΟ ΤΩΝ ΟΘΩΜΑΝΩΝ ΚΑΙ ΝΑ ΨΗΦΙΣΟΥΝ ΥΠΕΡ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΣΤΟ ΣΟΥΛΤΑΝΟ ΑΝ ΠΟΤΕ ΟΙ ΑΓΓΛΟΙ ΤΗΝ ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΟΥΝ

Ενώ οι Χριστιανοί είχαν πανηγυρίσει την έγκριση στην αντιφώνηση του πόθου τους για Ενωση με την Ελλάδα, μόλις εγκρίθηκε το ψήφισμα των Οθωμανών αντίδρασαν έντονα με δυο τρόπους: Συγκρότησαν συλλαλητήρια στις διάφορες πόλεις, ενώ κατήγγειλαν τη στάση των επισήμων μελών τόσο στον υπουργό των αποικιών Τσιάμπερλαιν όσο και στην Κυβέρνηση της Ελλάδα, η οποία όμως ήταν ανίκανη να αντιδράσει και περιορίστηκε μόνο σε αόριστες δηλώσεις.

Στα συλλαλητήρια στη Λευκωσία που έγιναν σε όλες τις πόλεις εγκρίθηκαν ψηφίσματα με τα οποία επαναλαμβανόταν και πάλι ο πόθος των χριστιανών για ένωση με την Ελλάδα.

Εγραφε σχετικά η φωνή της Κύπρου στις 5/18 Ιουλίου 1903 (Μεταγλώττιση):

" Το ζήτημα της επιψήφισης της Κυβέρνησης με τους Οθωμανούς στο ψήφισμα που υπέβαλε ο Χατζητεβρίς για επιστροφή της Κύπρου στην Τουρκία, ήταν επόμενο ότι θα συντάρασσε τον λαό της Κύπρου ο οποίος συνήλθε ήδη σε συλλαλητήρια όπως εκδηλώσεις ψηφίσματα την αποδκιμασία του για τη διαγωγή της Κυβέρνησης.

Το πρώτο συλλατήριο συγκροτήθηκε στη Λεμεσό μετά από αυτό δε συγκροτήθηκαν πάνδημα συλλαλητήρια στη Λάρνακα και στην Πάφο (το ίδιο και στην Αμμόχωστο) κατά τα οποία αυτοί που ανέλαβαν να μιλήσουν έψεξαν δριμέως την πορεία της Αγγλικής Κυβέρνησης που απάδει προς την αγγλική Ιστορία.

Συλλαλητήριο συγκροτήθηκε επίσης το βράδυ της Κυριακής στη Λευκωσία αλλά ήταν τόσο βεβιασμένο και εσπευσμένο και καθ' ολοκληρία απαράσκευο και ακανόνιστο ώστε ο πολύς κόσμος δεν έμαθε κάτι γι' αυτό παρά μετά το πέρας του συλλαλητηρίου ενώ έπρεπε να γνωστοποιθεί συγκρότηση συλλαλητηρίου έγκαιρα στο λαό κνα σταλούν σε όλα τα προάστεια προκηρύξεις, να ορισθούν οι αγορητές ώστε αφού η συγκρότηση συλλαλητηρίου καθυστέρησε να γίνει στην πρωτεύουσα και πολυάριθμο και υπό όλες τις απόψεις επιβλητικό.

Οπωσδήπτε όσοι πληροφορήθηκαν τη συγκρότηση συλλαλητηρίου μετέβησαν στο χώρο παραπλεύρως του καφενείου Ακρόπολη εκεί δε ο κ. Επαινετός αφού εξήγησε τον σκοπό διάβασε το ακόλουθο ψήφισμα όπου ο κόσμος που συναθροίστηκε επιδοκίμασε.

"Ο ελληνικός πληθυσμός της πόλης Λευκωσίας και των περιχώρων λαμβάνοντας γνώση για το ψήφισμα το οποίο έγινε δεκτό με πλεονοψηφία στο Νομοθετικό Συμβούλιο κατά τις 23 Ιουνίου 1903 όπου με την υποστήριξη των κυβερνητικών μελών μη εξαιρουμένου ούτε του Μ. Αρμοστή, μαζί με τα μωαμεθανικά μέλη σύμφωνα με το οποιο σε περίπτωση που η Μγάλη Βρετανία εγκατέλειπε την Κύπρο θα αποδιδόταν αυτή στο Σουλτάνο και αφού συνήλθε σήμερα Κυριακή 29 Ιουνίου, 1903 σε πάνδημο συλλαλητήριο έξω από την πόλη, κατά τις 6 μ.μ. ψηφίζει ομόφωνα τα εξής:

Α. Την τέτοια διαγωγή των Κυβερνητικών μελών στο Νομοθετικό Συμβούλιο της Κύπρου και ιδιαίτερα του Μ. Αρμοστή χαρακτηρίζει πλήρως ανάρμοστη και αντικείμενη προς τις ευγενείς αρχές τις φιλελεύθερες παραδόσεις του Μεγάλου αγγλικού Εθνους.

Β. Διαμαρτύρεται εντονότατα κατά του ψηφίσματος το οποίο αντίκειται στους πόθους της γνώμης ολόκληρου του ελληνικού πληθυσμού της νήσου Κύπρου, ο οποίος αποτελεί τα τέσσερα πέμπτα του πληθυσμού της και που εκδηλώθηκε με πολλούς τρόπους και για την οποία εκφράστηκαν με σεβασμό και εκτίμηση προηγούμενα υπουργεία.

Γ. Διακηρύσσει για μυριοστή φορά τον προαιώνιο του πόθο υπέρ της Ενωσης της Κυπρου με τη Μητέρα Ελλάδα δηλώνοντας ταυτόχρονα ότι θα αντισταθεί με όλες του τις δυνάμεις εναντίον οποιασδήποτε άλλης λύσης του Κυπριακού ζητήματος.

Δ. Αποφασίζει όπως καταγγελθεί η επαίσχυντη αυτή διαγωγή της Κυπριακής Κυβέρνησης σε κάθε πολιτισμένο κόσμο και στους απανταχού χριστιανούς.

Ε. Διορίζει οκταμελή ειδική επιτροπή που αποτελείται από τους κ.κ. Π. Κωνσταντινίδη, Ν. Δέρβη, Α. Αρτέμη, Γ. Παπαδόπουλου, Ι.Μ. Ζαχαριάδη, Α. Κυριακίδη, Θ. Θεοδότου και Ι. Κ. Επαινετό με εντολή να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα προς τον Μ. Αρμοστή και μέσω αυτού προς τον εντιμότατο υπουργό των Αποικιών.

Λευκωσία 29 Ιουνίου 1903

Το ψήφισμα στάληκε τόσο στην αγγλική όσο και στην Ελληνική Κυβέρνηση, ενώ ενημερώθηκαν όλοι οι Ελληνες στο εξωτερικό για τη στάση της αγγλικής διοίκησης έναντι του ψηφίσματος των Οθωμανών.

Στην Αθήνα ο πρωθυπουργός της Ελλάδας Γ. Ράλλης περιορίστηκε μόνο να δηλώσει σύμφωνα με τη "Φωνή της Κύπρου" (12/25 Ιουλίου 1903):

"Ελήφθησαν μόνον αι γνωσταί ήδη ειδήσεις. Κατόπιν της αποφάσεως της Κυπριακής Βουλής όπως η Κύπρος εν η περιπτώσει η Αγγλία αποσύρη απ' αυτής την προστασίαν της αποδοθή εις την Τουρκίαν, πάντες οι εκεί Ελληνες συνελθόντες εις συλλαλητήριον απεδοκίμασαν διά ψηφίσματος την κυβέρνησιν και την Βουλήν, η

οποία εψήφισεν υπέρ της αποδόσεως της Κύπρου εις την Τουρκίαν. Ουδέν έτερον γεγονός ανηγγέλθη εκ Κύπρου".

(Μεταγλώττιση)

"Λήφθηκαν μόνο οι γνωστές ήδη ειδήσεις. Υστερα από την απόφαση της Κυπριακής Βουλής όπως η Κύπρος σε περίπτωση που η Αγγλία αποσύρει από αυτή την προστασία της να αποδοθεί στην Τουρκία, όλοι οι εκεί Ελληνες αφού συνήλθαν σε συλλαλητήριο απεδοκίμασαν με ψίφισμα την κυβέρνηση και τη Βουλή, η οποία ψήφισε υπέρ της απόδοσης της Κύπρου στην Τουρκίν. Κανένα άλλο γεγονός δεν αναγγέλθηκε από την Κύπρο".

Η μόνη συμπαράσταση που βρήκαν οι Χριστιανοί της Κύπρου στον αγώνα τους προήλθε από τους Κυπρίους των Αθηνών, οι οποίοι απέστειλαν αμέσως την πιο κάτω διαμαρτυρία τους προς το βρετανό πρωθυπουργό:

" Εξοχώτατε κ. Πρωθυπουργε,

Οι ενταύθα διαμένοντες Κύπριοι επί τη ειδήσει της εσχάτως εν τη Κυπριακή Βουλή ψηφισθείσης προτάσεως, ότι δηλαδή η Μ. Βρετανια αν ήθελε καταλίπει τη Κύπρον θα απέδιδε και πάλιν αυτήν εις την Τουρκίαν, συνελθόντες τη προσκλήσει των προδρείων του τε Πατριωτικού Συνδέσμου των Κυπρίων και του Κυπριακού Συλλόγου "Ζήνων" και ακούσαντες του προεδρεύοντος του Πατριωτικού Συνδέσμου των Κυπρίων κ. Ζήνωνος Μιχαηλίδου απεφάσισαν τάδε:

α). Να εκφράσωσι την δικαίαν αυτών αγανάκτησιν επί τω ψηφίσματι.

β). Να διαμαρτηριθώσιν εν ονόματι του δικαίου διά την απάδουσαν προς τας αρχάς του αγγλικού Εθνους διαγωγήν της εν Κύπρω αγγλικής διοικήσεως διαγωγήν, ην ευελπιστούσιν ότι θα αποδοκιμάση η κυβέρνησις της Μεγάλης Βρετανίας.

γ) Να εκφράσωσιν άπαξ έτι τον προαιώνιον αυτών πόθον περί της Ενώσεως της Κύπρου μετά της μητρός Ελλάδος, ην εύχονται να ίδωσιν επί των ημερών του ενδόξου Βασιλέως Εδουάρδου του Ζ.

Προς τούτο εξελέξαντο επιτροπήν αποτελουμένην εκ των Κυπρίων Κωνσταντίνου Καλοδικου, Γεν. Γραμματέως του Πατριωτικού Συνδέσμου των Κυπρίων και Ιωάννου Σολομωνίδου, συμβούλου του Κυπριακού συλλόγου Ζήνωνος, εντελλομένην να αποστείλη το παρόν ψήφισμα προς την Αυτού Εξοχότητα τον πρωθυπουργόν κ. Α. Βάλφουρ.

Αν Αθήνας τη 17 Ιουλίου 1903.