26.5. 1902 (Μέρoς Β): Ο υπoυργός Απoικιώv Τσιάμπερλαιηv απoρρίπτει τov τερματισμό τoυ Φόρoυ Υπoτελείας και τηv Εvωση της Κύπρoυ με τηv Ελλάδα.

S-225

26.5.1902 (ΜΕΡΟΣ B): Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΑΠΟΙΚΙΩΝ ΤΣΙΑΜΠΕΡΛΑΙΝ ΑΠΟΡΡΙΠΤΕΙ ΤΟΝ ΤΕΡΜΑΤΙΣΜΟ ΤΟΥ ΦΟΡΟΥ ΥΠΟΤΕΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Κατά τη συζήτηση της 26 Μαϊου 1902 για την Κύπρο στη Βρετανική Βουλή μίλησαν διάφορες βουλευτές μετά τον Σερ Αλμπερτ Ρόλλιτ οι οποίοι απάντησαν σ' αυτόν και ιδιαίτερα ο υπουργός Αποικιών Τσάμπερλαιν ο οποίος ήταν κατηγορηματικός στα θέματα της Ενωσης και του Φόρου Υποτελείας.

Για το φόρο Υποτελείας είπε ότι θα τον πλήρωναν οι Κύπριοι είτε η Κύπρος έμενε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία είτε όχι και επομένως δεν τίθετο θέμα να καταργηθεί.

Για την Ενωση επανέλαβε για άλλη μια φορά τις θέσεις της Αγγλίας λέγοντας ότι η σύμβαση του 1878 λέγει ότι εάν θελήσουμε να παραβιάσουμε τη σύμβαση με την Οθωμανική Αυτοκρατορία η Κύπρος θα επιστραφεί στην Τουρκία και δεν έχουμε επομένως καμμιά έξουσία να την καταστήσουμε ανεξάρτητη ή να την παραχωρήσουμε σε τρίτη Δύναμη"

Τη συνέχεια της συζήτησης παρέθετε η κυπριακή εφημερίδα "Φωνή της Κύπρου" στις 1/14 Ιουνίου 1902:

ΠΟΥΞΤΩΝ (πρώην υφυπουργός Αποικιών- Φιλελεύθερος): Χαίρομαι διότι ο έντιμος βουλευτής που μίλησε προηγουμένως έθεσε το ζήτημα της Κύπρου επί τάπητος.

Επαύσαμε να ακούουμε τις διάφορες περιγραφές για την Κύπρο, οι οποίες παρουσιάζουν τη νήσο αυτή ότι έχει στρατιωτική και ναυτική αξία και ως σταθμό άξιο να εξασκήσουμε επιρροή στη Μεσόγειο.

Και όταν συμφωνήσουμε να θέσουμε κατά μέρος τις απόψεις αυτές της νήσου, μπορούμε όλοι να ενδιαφερόμαστε για την Κύπρο και για την ευημερία της.

Οποιεσδήποτε και αν ήταν οι πρώτες προσδοκίες για την Κύπρο, όσο και αν ο Λόρδος Σώλσμπερι ομολόγησε ότι στις διαπραγματεύσεις μας με την Τουρκία για το ένα ή το άλλο ζήτημα, τα χρήματά μας τα διαθέσαμε για το χειρότερο άλογο, και όσο και αν είμαστε όλοι

σύμφωνοι ότι η νήσος καμμιά στρατιωτική ή ναυτική αξία δεν έχει, αισθανόμαστε εν τούτοις όλοι ότι η Κύπρος αποτελεί διαρκώς μέρος της βρετανικής αυτοκρατορίας και ότι καμμιά μερίδα του Κοινοβουλίου ή του λαού της Αγγλίας δεν θα θελήσει να επιστραφεί η νήσος στην Τουρκία.

Επίσης είναι αδύνατο να δοθεί η Κύπρος στην Ελλάδα. Δεν γνωρίζω ποιες ήταν οι υποσχέσεις που δόθηκαν στους Κυπρίους και δεν εκτελέστηκαν.

ΣΕΡ Α ΡΟΛΛΙΤ: Οι υποσχέσεις του Λόρδου Γούλσλεη (πρώτου αρμοστή της Κύπρου) ήταν υποσχέσεις για ατομική ελευθερία και για δικαιοσύνη και αυτές εκπληρώθηκαν κατά γράμμα.

Η Κύπρος ως νήσος δεν οπισθοδρόμησε αλλά ωφελήθηκε και από την κατοχή μας. Ευχαρίστως αναγνωρίζω το κάθετι που ο έντιμος υπουργός των αποικιών έκαμε για την Κύπρο και χαίρομαι επίσης ότι ο λαός της νήσου αναγνωρίζει αυτό, παρόλον ότι κατά τους νόμους της ανθρώπινης φύσης, η ευγνωμοσύνη τους εμπνέεται μερικώς απο τις προσδοκίες ευεργετημάτων του μέλλοντος.

Οσον αφορά το φόρο της υποτελείας, ο οποίος θεωρείται ως λίθος αναρτημένος από τον τράχηλο των Κυπρίων, ο υπουργός των Αποικιών δήλωσε πριν από δύο χρόνια, ότι επιφέρει ελάττωση του φόρου αυτού.

Αλλά δεν βλέπω πως μπορεί αυτό να πραγματοποιηθεί και ούτε οι Κύπριοι έχουν λόγους παραπόνου.

Είχαν αυτοί να πληρώσουν τον φόρο της υποτελείας πριν από την κατοχή και ο καθένας γνωρίζει ότι η πληρωμή του φόρου προς την Τουρκία θα υπερέβαινε το ποσό το οποίο τώρα πληρώνουν στη βρεττανική κυβέρνηση λόγω των καταπιέσεων των Τούρκων υπαλλήλων.

Η Αγγλία καθόλου δεν ωφελήθηκε από το φόρο αυτό. Ο μόνος λαός ο οποίος ωφελήθηκε είναι ο γαλλικός, ο οποίος απαλλάγηκε από την ενόχληση του να εισπράττει ή να μη εισπράττει τα χρήματα από την Τουρκία.

Το ποσό του φόρου ορίστηκε σύμφωνα με σύμβαση την οποία μας είναι αδύνατο να παραβιάσουμε χωρίς τη συναίνεση της Τουρκίας.

Η μόνη αμφιβολία την οποίαν έχω ως προς την πολιτική που χαράχθηκε για την ανάπτυξη της νήσου, είναι μήπως αυτή βγαίνει πολύ γρήγορα, όταν λάβουμε υπόψη τα βάρη τα οποία έχει αναλάβει η Κύπρος.

Αλλά πεπεισμένος ότι σε αυτά τα αποικιακά ζητήματα θα υπάρχει συνέχεια της πολιτικής εγκάρδια και εγώ προσφέρω τα συγχαρητήρια μου στον έντιμο υπουργό δι' ό,τι έπραξε για τη νήσο.

Τα άρδευτικά, τα γεφύρια και οι δρόμοι οφέλησαν τη νήσο υλικώς. Ως προς την ίδρυση γεωργικής τράπεζας διστάζω να συμβουλεύσω όπως το κράτος ριψοκινδυεύσει με την ίδρυση τέτοιων τραπεζών. Εφιστώ την προσοχή του υπουργού στα μέσα της συγκοινωνίας για την καλύτερη κατανάλωση των κυπριακών προϊοντων.

Επιθυμώ να μάθω ποια αποτελέσματα επέφερε το δάνειο το οποίο έγινε προς τη νήσο.

ΤΣΑΜΠΕΡΛΑΙΝ : Υπαινίσσεσθε τα αρδευτικά;

ΠΟΥΞΚΤΩΝ: Μάλιστα ιδιαίτερα ενθυμούμαι ότι μια από τις δυσκολίες της προκατοχης κυβέρνησης η οποία είχε να αντιμετωπίσει τα προβλήματα αυτά, ήταν ότι νέα φορολογία δεν μπορούσε να προστεθεί (για αρδευτικά) χωρίς τη συναίνεση του Νομοθετικού Συμβουλίου της Κύπρου.

Τότε το Νομοθετικό δεν συγκατατίθετο σε πρόσθετη φορολογία, αλλά ελπίζω ότι τα πράγματα άλλαξαν τώρα. Ιδιωτικές πληροφορίες, τις οποίες έλαβα με διαβεβαιώνουν ότι τα έργα που έγιναν επέτυχαν και ότι αυτά βασίζονται σε πρακτικές οικονομολογικές αρχές.

ΠΙΕΡΠΟΙΝΤ: Η ατμοπλοϊκή συγκοινωνία με τη νήσο κατέστη δυσκολότατη λόγω της ανάγκης στην οποία περιήλθε η νήσος του να σεβασθεί τους κανονισμούς περί κάθαρσης της Τουρκίας.

Εάν η Κύπρος δεν ήθελε να σεβασθεί τους κανονισμούς αυτούς οι οποίοι ήσαν οι ίδιοι για όλη την Τουρκία, η νήσος θα τίθετο υπό κάθαρση παρά της Συρίας.

Οσον αφορά τη νόσο λέπρα, η Κύπρος πιθανόν να μη πάσχει τόσο όσο οι άλλες ελληνικές χώρες και νήσοι και ιδιαίτερα η Συρία.

Η πολιτική μας απέναντι της νήσου δεν ήταν πάντοτε η ίδια και πολλά πράγματα παραμελήθηκαν από το 1878 μέχρι την εποχή κατά την οποία ο φίλος μου υπουργός των αποικιών ανήλθε στην αρχή.

Το φιλελεύθερο Κόμμα έκαμε κάτι. Παραχώρησε στην Κύπρο μια βουλή, αλλά το πλεονέκτημα αυτό είναι αμφίβολο καθότι κανένα πρακτικό όφελος δεν έδωσε στη νήσο.

Εάν η Κύπρος αποτελούσε αδιάσπαστο μέρος της βρεττανικής αυτοκρατορίας η αξία της γης θα εξασφαλιζόταν και η νήσος θα οφελείτο με όλους τους τρόπους.

Υπενθυμίζω τον έντιμο βουλευτή που μίλησε προηγουμένως ότι επανειλημμένα δόθηκαν υποσχέσεις στους λόγους οι οποίοι εκφωνήθηκαν στη Βουλή αυτή κατά το 1878. Προσδοκίες δόθηκαν στους Κυπρίους ότι η νήσος θα μεταβαλλόταν σε στρατιωτικό ορμητήριο και σε ναύσταθμο. Ερωτώ: Επραγματοιποιήθηκαν οι υποσχέσεις αυτές; Τώρα όλη η αγγλική φρουρά στη νήσο αποτελείται από 100 στρατιώτες.

Παραδέχομαι ότι τα αρδευτικά έργα ήσαν πολύ ωφέλιμα για τη νήσο αλλά φρονώ ότι είναι άδικο η Κυπρος να πληρώνει τόκο 3% στο δάνειο που έγινε σε αυτήν των 314 χιλ. λιρών, όταν λάβουμε υπόψη τα υπέρογκα παοσά τα οποία η νήσος πληρώνει ήδη.

Κάνω έκκληση στον υπουργό των Αποικιών όπως λάβει υπόψη την οικονομική ιστορία της νήσου.

Πριν από δύο χρόνια ο έντιμος υπουργός μιλώντας για τις αποικίες είπε ότι δεν ζητούμε από αυτές λύτρα, αλλά ούτε επιβάλλουμε φόρους υποτελέιας (χειροκροτήματα).

Αλλά στην Κυπρο το αποτέλεσμα είναι το ίδιο και ο φόρος της υποτελείας εισπράσσεται. Επιθυμώ να μάθω εάν η συμβαση του 1878 αφορούσε τη Νέα Ζηλανδία ή τον Καναδά, ο έντιμος υπουργός των αποικιών θα έθετε σε ενέργεια μια τέτοια σύμβαση, με την οποία το ένα τρίτο των εισοδημάτων θα βγαίνει από τον τόπο για να δαπανηθεί αλλού;

ΧΟΠΧΑΟΥΖ: Είναι αδύνατο να παραδεχθεί κάποιος ότι θα βρεθεί αγγλική Κυβέρνηση η οποία να θελήσει να χρησιμοποιήσει την Κύπρο για στρατιωτικούς σκοπούς. Ελπίζω ότι ο υπουργός των αποικιών θα διαψεύσει την είδηση κατά την οποία μέρος των ιστορικών τειχών της Αμμοχώστου κατεδαφίστηκε για σκοπούς της κατασκευής του εμπορικού λιμανιού και ότι οι πέτρες στάληκαν στην Αλεξάνδρεια από εργολάβους.

Συνιστώ την ίδρυση τακτικών ατμοπλοίων προς όφελος του εμπορίου.

Επιθυμώ να μάθω ποια μέτρα πήρε η Κυβέρνηση για την καταμέτρηση των γαιών στη νήσο.

Είναι αλήθεια ότι έγινε αναδάσωση στην Κύπρο, αλλά φρονώ ότι πρέπει αυτή να επεκταθεί.

ΟΜΑΡΑΣ (Ιρλανδός): Διαμαρτύρομαι για τη δαπάνη η οποία γίνεται για την Κύπρο, καθότι κανένα όφελος δεν γίνεται σε μας. Προτείνω την ελάττωση του κονδυλίου μέχρι 5 χιλιάδες λίρες.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Αλλά το επί του τάπητος κονδύλι προς συζήτηση είναι μόνο 1000 λίρες (γέλοια).

ΟΜΑΡΑΣ: Νόμισα ότι είπετε ότι είναι 30 χιλιάδες.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Οι 29 χιλιάδς είχαν ήδη επιψηφισθεί.

ΟΜΑΡΑΣ: Αφού έχει έτσι, τότε προτείνω όπως το κονδύλι ελαττωθεί κατά 500 λίρες.

ΛΟΡΔΟΣ ΠΑΛΚΑΡΕΣ: Συγχαίρω τον υπουργό των αποικιών για την επιτυχια της πολιτικής του απέναντι της Κύπρου και ελπίζω ότι οι αρχαιότητες της νήσου θα κρατηθούν σε αυτή.

ΤΣΑΜΠΕΡΛΑΙΝ: Γνωρίζω κύριε Πρόεδρε, ότι το υπουργείο των Αποικιών θα έδειχνε μεγάλη αγνωμοσύνη εάν παρέλειπε να εκτιμήσει κάθε τι που λέχθηκε από τα μέλη της αντιπολίτευσης, τα οποία μίλησαν επαινούντες την πρόοδο και την αυξάνουσα ευημερία της Κύπρου.

Βεβαίως οι προσπάθειες μας αναγνωρίστηκαν από όλους και την τέλεια αυτή αναγνώριση θα την εκλαβουμε ως ενθάρρυνση για να πράξουμε περισσότερα στο μέλλον (χειροκροτήματα).

Νομίζω ότι είναι ευχάριστο το γεγονός ότι ενώ ρίχνουμε παράπονα προπαθούντες να αναπτύξουμε και βελτιώσουμε τις αποικίες μας, τώρα προκειμένου για την Κυπρο,το παράπονο είναι ότι δεν δαπανήθηκαν αρκετά.

Δεν είναι καθόλου ευδιάθετος να φέρω ενστάσεις σε αυτό, καθότι επιθυμώ πολύ να προχωρήσω περαιτέρω στην οδό που χαράχθηκε.

Θα ήταν σφάλμα για μεγάλη χώρα ως η δική μας, να μη δανείζει έξω τα χρήματα της για ορισμένο χρόνο και αυτός είναι ο μόνος λόγος για τον οποίο το θησαυροφυλάκιο οφείλει να αναλαμβάνει την ευθύνη των τέτοιων επιχειρήσεων και όχι οι ιδιώτες, οι οποίοι αδυνατούν να διαθέτουν τα χρήματα τους για μακρό χρόνο.

Προκειμένου για τα δάνεια που έγιναν από μας οφείλουμε να έχουμε διαρκή ασφάλεια. Αληθεύει ότι μπορούμε να πράξουμε περισσότερα για την Κύπρο, αλλά είναι αναμφισβήτητο ότι η θέση της νήσου βελτιώθηκε κατά πολύ από την κατοχή και δεν υπάρχει λόγος γιατί να μη εξακολουθήσει η βελτίωση της;

Τυγχάνει επίσης να είναι αλήθεια ότι επιθυμούμε όπως δραστήριοι και έξυπνοι άνδρες, ενδιαφέρονται για τη νήσο.

Περί της άρσης των δικαιωμάτων για τις οποίες γίνονται παράπονα, επράξαμε πολλά όπως αρθούν με καλά αποτελέσματα.

Ως προς την ακρίδα τούτο είναι ζήτημα του Νομοθετικού. Το εφέραμε σε γνώση του Αρμοστή και έχω ελπίδες ότι θα επέλθουν μεταβολές. Οσον αφορά τη δεκάτη των ελαιών αυτή

βρίσκεται υπό μελέτη, αλλά μιλώντας γενικά λέγω ότι ουσιωδώς ελαττώθηκαν τα έξοδα της είσπραξης.

Εγιναν παράπονα όσον αφορά τη Μικρά Ασία και τις μεταρρυθμίσεις, οι οποίες λυπούμαι να πω δεν επιτεύχθηκαν.

Αποδοκιμάζω κάθε δήλωση που έγινε στην αίθουσα αυτή από τους φίλους της Κύπρου, της οποίας σκοπός είναι να καταδείξει στους κατοίκους της ότι αγγλικές υποσχέσεις που δόθηκαν σ' αυτούς δεν πραγματοποιήθηκαν.

Κύριος πόθος των Κυπρίων δεν ήταν να δουν τη νήσο μεταβαλλόμενη σε βρετανικό στρατιωτικό και ναυτικό σταθμό, αλλά η φυσική επιθυμία του να απαλλαγούν από την τουρκική Κυβέρνηση.

Αλλά ανεξάρτητα από την υλική ωφέλεια την οποία καρπώθηκαν και για την οποία έγινε λόγος σήμερα από την αγγλική κατοχή απόλαυσαν αμερόληπτη δικαιοσύνη, απόλυτη τιμιότητα στη διοίκηση και μεγαλη συμμετοχή στα πράγματα του τόπου, δικαίωμα το οποίο δεν είχαν επί της τουρκικής κυβέρνησης.

Μερικοί από τους φίλους μου ενδιαφέρονται πολύ για τις αρχαιότητητες της Κύπρου. Θα επιθυμούσα πολύ να δω τους κατοίκους της Κύπρου να δείχνουν το ίδιο ενδιαφέρον για τις αρχαιότηττες τους όσο τα έντιμα μέλη (γέλια).

Ο ευγενής φίλος μου (λόρδος Παλκάρες) μας είπεν ότι οι κάτοικοι της Κύπρου στερούνται δημόσιας γνώμης.

Μπορεί βεβαίως η Βουλή αυτή να προτείνει να δοθεί χρηματική επιχορήγηση προς όφελος των κατοίκων της νήσου.

Αλλά θα επιθυμούσα αν ήτο δυνατό να προτείνω επιχορήγηση δημόσιας γνώμης προς τους κατοίκους της νήσου.

Από καιρού εις καιρό παρακινήσαμε το Νομοθετικό και τους κατοίκους της Κύπρου να αντιληφθούν τη σπουδαιότητα του να διατηρήσουν το πολύ ενδιαφέροντα αυτά μνημεία του παρελθόντος.

Αλλα αρνήθηκαν να αποδεχθούν τις προτάσεις τις οποίες εκάμαμε και πολλές αρχαιότητες της νήσου βρίσκονταν σε μεγάλο κίνδυνο να χαθούν για τον πολιτισμό εκτός εάν αυτές μεταφέρονταν σε καμμιά ευρωπαϊκή χώρα.

Αλλά καθόλα αναγνωρίζουμε την ανάγκη της μετατροπής της κατάστασης αυτής της οποίας η βελτίωση εξαρτάτο και από την υποστήριξη των κατοίκων.

Εξουσιοδοτήσαμε όπως δοθεί επιχορήγηση για Μουσείο και την εισαγωγή νέου νόμου, ο οποίος θα επιτρέψει στις τοπικές αρχές να εξαγοράσουν όλες τις αρχαιότητες οι οποίες θα

ανευρεθούν στη νήσο, ενώ μέχρι τούδε είχαν το δικαίωμα να κρατούν το ένα τρίτο των αρχαιοτήτων. Βλέπει επομένως ο έντιμος φίλος μου ότι και στο σημείο αυτό βαδίζουμε σύμφωνα με την επιθυμία του.

Νομίζω ότι δεν έχω άλλο να προσθέσω σε κάθε άλλο που είπα ως προς τη διατήρηση των αρχαίων τειχών, τα οποία υπήρξαν αντικείμενο ανησυχίας σε μερικούς αρχαιολόγους της χώρας μας όταν έγινε πρόταση για βελτίωση του λιμανιού της Αμμοχώστου.

Οσον αφορά το λιμάνι της Αμμοχώστου, τα σχέδια εκπονήθηκαν και πιστεύω ότι οι προσφορές δημοσιεύθηκαν. Σε κάθε περίσταση το έργο θα αρχίσει σχεδόν αμέσως θεωρούμε ότι είναι σώφρον να επιτρέψουμε στο σιδηρόδρομο μεταξύ Λευκωσίας και Αμμοχώστου να περιμένει για ένα ή δυο χρόνια μέχρις ότου το λιμάνι κατασκευασθεί.

Εγινε πρόταση για την ίδρυση γεωργικής τράπεζας στην Κύπρο. Αυτό δεν είναι έργο της Κυβέρνησης. Δεν είμαι έτοιμος, όσο και αν επιθυμώ να αναπτύξω στη νήσο, να ιδρύσω κυβερνητική τράπεζα για γεωργικούς ή άλλους σκοπούς αλλά είμαστε έτοιμοι να δώσουμε κάθε ενθάρρυνση για την ίδρυση ενός τέτοιου Καταστήματος. Εισήλθαμε σε διαπραγματεύσεις με διάφορους ιδιώτες και νομίζω ότι υπάρχει πιθανότητα ότι τέτοιο ίδρυμα θα συσταθεί.

Αλλά εκείνο το οποίο έχει μεγαλύτερη σπουδαιότητα είναι η συγκοινωνία της νήσου συμφωνώ με ένα έντιμο μέλος στο σημείο αυτό και παραδέχομαι το ορθό της γνώμης του ότι με συμφωνία που έγινε με την αυστριακή εταιρεία, η συγκοινωνία με την Αίγυπτο ήταν και μη τακτική και μη ικανοποιητική. Διαπραγματευόμαστε να εξασφαλίσουμε και θα εξασφαλίσουμε τακτική εβδομαδιαία συγκοινωνία μεταξύ Κύπρου και Αιγύπτου.

ΧΟΠΧΑΟΥΖ: Θα είναι ατμόπλοια αγγλικά;

ΤΣΑΜΠΕΛΑΙΝ: Με ικανοποίηση ερμηνεύω τη γνώμη του έντιμου βουλευτή, ότι θέλει να υποστηρίξει την Κυβέρνηση για ταχυδρομική συγκοινωνία σε αγγλικές εταιρείες θα επιθυμούσα αν είναι δυαντό να εξασφαλισθεί αυτό στην περίπτωση της Κύπρου. Βεβαίως εάν δεν μπορέσουμε να εύρουμε αγγλικά ατμόπλοια, δεν πρέπει η Κύπρος να στερηθεί συγκοινωνίας.

Και όμως συμφωνώ με το έντιμο μέλος ότι αν δεν δαπανηθεί ακόμη περισσότερο χρήμα, οι ταχυδρομικές υπηρεσίες μεταξύ αγγλικών αποικιών πρέπει να επιτελούνται από αγγλικά ατμόπλοια.

Πολλά λέχθηκαν για το ζήτημα των αρδευτικών, στο οποίο και εγώ αποδίδω μεγάλη σπουδαιότητα η Βουλή ευαρεστήθηκε κατά τη δική μου εισήγηση να επιτρέψει δάνειο από 60 χιλ. λίρες για να γίνουν πειράματα για τα αρδευτικά.

Τα έργα περατώθηκαν και ευχαρίστως δηλώνω ότι όσον αφορά το μηχανικό μέρος του σχεδίου, αυτό θεωρείται ότι πέτυχε πολύ.

Αλλά οφείλω να πω ότι μέχρι τούδε το αποτέλεσμα είναι λίγο αποθαρρυντικό λόγω της συμπεριφοράς του λαού της Κύπρου. Αφού πρώτα μεγαλόφώνα ζήτησαν αυτοί τα αρδευτικά, τώρα οπότε αυτά βρίσκονται ενώπιον τους, διστάζουν να επωφεληθούν από αυτά.

Παρόλον ότι όταν επέρχεται ανομβρία ευχαρίστως γνωρίζουν να επωφεληθούν από την άρδευση την οποία μπορούμε να τους πείσουμε, δεν είναι ευδιάθετοι, πράγμα το οποίο τους συμφέρει να πράξουν, να λαμβάνουν δηλαδή το νερό και ενώ δεν υπάρχει ανομβρία.

Η μεγαλύτερη αυτή προμήθεια του νερού θα τους επιτρέψει να αναπτύξουν την καλλιέργεια τους. Ολος ο λαός της Κύπρου και τα επιφανή μέλη του Ν. Συμβουλίου γνωρίζουν καλά αυτό, ως και το εμπόδιο το οποίο δημιουγείται και είναι έτοιμοι να αντιμετωπίσουν τη δυσκολία αυτή με νέα νομοθεσία, σύμφωνα με την οποία θα επιβληθεί φόρος άρδευσης σε όλες τις επαρχίες που μπορούν να αρδευθούν από τις υδραποθήκες.

Οταν αυτό γίνει, θα μπορούμε με κάποια λεπτή πίεση να υποχρεώσουμε τους κατοίκους να επωφεληθούν από τα αρδευτικά και θα υποχρεωθούν ως λέγω με την πλήρη συναίνεση των αντιπροσώπων τους. Εάν η δυσκολία αυτή αρθεί θα δικαιολογηθούμε, νομίζω, και θα επεκτείνουμε το πείραμα και σε άλλα έργα παρόμοιας φύσης.

Αλλά υπάρχουν δυο ζητήματα, τα οποία εγείρονται πάντοτε όταν έρχεται επί του τάπητος το κονδύλι της Κύπρου και για τα οποία έχω να πει λίγες λέξεις.

Το ένα ζήτημα αφορά τον φόρο υποτελείας. Οταν το ζήτημα της Κύπρου ανακινηθεί από τον έντιμο φίλο μου κ. Πιερποϊντ, λυπούμαι σφοδρά ότι αυτός μεταχειρίζεται δριμύτατη γλώσσα που τείνει να ενθαρρύνει το λαό της Κύπρου στο να φαντάζεται ότι είναι πραγματικά αδικημένος ενώ απεναντίας είναι ευτυχής.

Αναμφίβολα η θέση του Κυπρίου θα ήταν καλύτερη εάν δεν είχε να πληρώνει το φόρο της υποτελείας, αλλά δεν είμαστε εμείς οι οποίοι τον επιβάλλουμε σ' αυτόν.

Παραλάβαμε την Κύπρο με τον όρο της πληρωμής του φόρου, τον οποίο οι κάτοικοι πλήρωναν είτε εμείς διοικούμε τη νήσο είτε όχι, αλλά αντί να πληρώνουν 90.000- λίρες πληρώνουν 60 χιλ. περίπου, πράγμα που σημαίνει ελάττωση του ενός τρίτου και έχουν ακόμη

το όφελος του πλεονεκτήματος ότι η φορολογία εισπράττεται τίμια χωρίς καμμιά προσθήκη που γίνεται από καταπιέσεις των εισπρακτόρων (χειροκροτήματα).

Λέγω επομένως ότι οι Κύπριοι κανένα λόγο παραπόνου δεν έχουν.

Ο έντιμος φίλος μου φαίνεται να φρονεί ότι είναι άδικο να αναγκάσουμε τους Κυπρίους να πληρώνουν 3% για το δάνειο το οποίο εκάμαμε σε αυτούς. Αλλά δεν πληρώνουν οι Κύπριοι περισσότερο απ' ότι πληρώνουν τα μεγαλύτερα σωματεία στην Αγγλία, στα οποία δανείσαμε χρήματα από παρόμοιες περιστάσεις (χειροκροτήματα). Ομολογω ότι δεν συμφωνώ με αυτόν και νομίζω ότι οι δηλώσεις του είναι κάπως αγνώμονες για τον άγγλο φορολογούμενο και για τη Βρεττανική Βουλή, η οποία τόσα πράττει για τους Κυπρίους επιτρέποντας σ' αυτούς να δανείζονται χρήματα από τέτοιους λογικούς και χαμηλότοκους όρους (χειροκροτήματα).

Ο φόρος της υποτελείας είναι φόρος οφειλόμενος στην Τουρκία, ο οποίος θα έχει να πληρωθει ότι και αν συμβεί.

Εάν π.χ συμμορφωθούμε με τη συμβουλή ενός άλλου έντιμου μέλους (του κ. Ομόρα) και δώσουμε στους Κυπρίους την ανεξαρτησία τους, την οποία ας πω ουδέποτε ζήτησαν, ποιο θα είναι το αποτέλεσμα;

Οι τούρκοι αμέσως θα επανακτήσουν τη νήσο στην περίπτωση της Κούβας, η ενδιαφερόμενη χώρα, δηλαδή η Ισπανία, εγκαταλείπει κάθε απαίτηση, αλλά η Τουρκία δεν εγκατέλειψε τις απαιτήσεις της απέναντι της Κύπρου. Απεναντίας η σύμβαση του 1878 λέγει ρητά ότι εάν θελήσουμε να παραβιάσουμε τη σύμβαση, η Κύπρος θα επιστραφεί στην Τουρκία και δεν έχουμε επομένως καμμιά εξουσία να καταστήσουμε αυτήν ανεξάρτητη ή να την παραχωρήσουμε σε τρίτη Δύναμη.

Ο έντιμος φίλος μου συγχέει τα ζητήματα. Συγχέει το γεγονός ότι ο φόρος χρησιμοποιήθηκε όχι από εμάς, αλλά από την Τουρκία για την πληρωμή των τόκων σε εγγυημένα δάνεια αλλά αυτό αποτελεί διαπραγμάτευση όλως διόλου χωριστή. Αν υποθέσουμε ότι ο φόρος δεν χρησιμοποιείτο για την πληρωμή των εν λογω, καμμιά δεν θα επερχόταν μεταβολή και κανένα όφελος δεν θα έδινε στο λαό της Κύπρου και πάλι θα είχε αυτός να πληρώνει ετησίως τις 90 χιλ. λίρες (χειροκροτήματα).

ΠΙΕΡΠΟΙΝΤ: Ο ισχυρισμός μου είναι ότι μπορούσε να γίνει ανακεφαλαίωση του φόρου για να αρθεί η ετήσια πληρωμή του

ΤΣΑΜΠΕΛΑΙΝ: Αυτή είναι απλή υπόθεση και επιχειρήματα αστήρικτα. Νομίζει ο έντιμος φίλος μου ότι εάν η Κύπρος αποτελούσε μέρος της τουρκικής αυτοκρατορίας, οι πελατες του θα απαλλάσσονταν από την πληρωμή του φόρου υποτελείας;

ΠΙΕΡΠΟΙΝΤ: Εννοώ ότι αν δεν είχαμε αναμίξει τη Γαλλία στο φόρο αυτό θα είχαμε κρατήσει, όπως δικαιούμαστε αναμφίβολα να κρατήσουμε, το χρήμα αυτό, θα καταλήγαμε σε συνεννόηση με την Τουρκία για συγκριτικώς πολύ μικρό ποσό, καθόσον η Κύπρος αποτελούσε μέρος της Οθωμανικής αυτοκρατορίας.

ΤΣΙΑΜΠΕΡΛΑΙΝ: Ο έντιμος φίλος μου πιθανόν να κατόρθωνε τούτο (γέλια) αλλά εμείς

συμφωνούμε με την Τουρκία ή με τη Γαλλία, απαλλασσόμεθα από το φόρο της υποτελέιας, εάν

αυτό δεν μπορεί να θίξει την Κύπρο.

Η Κύπρος θα έχει να πληρώνει υπό οποιαδήποτε περίσταση, με ποιο δε τρόπο διατίθενται τα χρήματα αυτά, αυτό ουδόλως αφορά τη νήσο. Πριν από μερικά χρόνια έγινε απόπειρα να ανακεφαλαιώσουμε το φόρο, όπως προτείνει το έντιμο μέλος και εκάμαμε γι' αυτό πρόταση ευνοϊκή για την Τουρκία.

Αυτό όμως τίποτε δεν θα βοηθούσε την Κύπρο. Μόνο την Αγγλία θα βοηθούσε διότι τώρα πληρώνουμε τις 30.000 λίρες του φόρου υποτελείας και με τη ανακεφαλαίωση η πληρωμή αυτή έπαυε η Κύπρος λέγω πάλιν δεν θα ωφελείτο εκτός βεβαίως εάν η γενναιοδωρία της Βουλής αυτής παραχωρούσε αυτή μεγαλύτερη από τη σημερινή επιχορήγηση (χειροκροτήματα).

Εγινε πρόταση απόψε όπως η Κύπρος παραχωρηθεί στην Ελλάδα αλλά εάν ακόμη λάβουμε και τη συναίνεση των ευρωπαϊκών δυνάμεων για ένα τέτοιο διάβημα αμφιβάλλω αν η γενική επιθυμία των κατοίκων της Κύπρου συνηγορεί υπέρ τέτοιας πρότασης.

Εκτός αυτού εάν υποθέσουμε ότι η νήσος παραχωρείτο στην Ελλάδα, η Ελλάδα θα ήταν σε θέση να κάμει ετήσια επιχορήγηση 30 χιλ. λιρών; Τέτοια εκχώρηση τίποτε επομένως δεν θα μετέβαλλε το ζήτημα του φόρου της υποτελείας. Οι Κύπριοι θα έχουν να πληρώνουν το φόρο ως τον πληρώνουν σήμερα και η μόνη διαφορά είναι ότι στη θέση μιας πλούσιας θα έχουν μια πτωχή χώρα ως προστάτιδα.

Υπάρχει όμως και ένα άλλο σημείο, το οποίο πρέπει να λάβουμε υπόψη. Η Κύπρος κατοικείται από μεγάλη μερίδα μωαμεθανών των οποίων οι γνώμες αντιστρατεύονται σε τέτοια παραχώρηση.

Δεν φρονώ ότι αλλαγή της κατοχής της νήσου είναι δυνατή και έχουμε μόνο να εξακολουθήσουμε την οδό στην οποία πατούμε και η οποία έτυχε της γενικής επιδοκιμασίας των μελών εκείνων του Κοινοβουλίου, τα οποία γνωρίζουν τα πράγματα της Κύπρου και την οποίαν πορείαν πιστεύω σαν αποτέλεσμα των όσων έχουν λεχθεί, η Βουλή είναι ευδιάθετη να μου επιτρέψει να συνεχίσω σε ευρύτερη ακόμη κύκλο στο μέλλον. (Χειροκροτήματα).

ΓΟΥΙΑΡ: Καταδικάζω τη δαπάνη των 630 χιλ. λιρών την οποία υπέστη ο άγγλος φορολογούμενος λόγω της κατοχής της Κύπρου και αμφιβάλλω αν η νήσος μπορεί να μας χρησιμεύσει σε περίοδο πολέμου επιθυμώ να μάθω εάν το πλοία μας μπορούν να εύρουν άσυλο εκεί εάν η Κύπρος μας χρησιμμεύει ας την κρατήσουμε, εάν όχι όσο γρήγορα απαλλαγούμε από αυτή τόσο το καλύτερο.

Η Βουλή προβαίνει σε ψηφοφορία. Υπέρ της πρότασης του κ. Ομάρα ψηφίζουν 30, εναντίον δε 199. Η πλειοψηφία είναι 169.

Το κονδύλι (των 1000 λιρών) εγκρίνεται.