28.4.1895: Ο Κυπριακός λαός σε Παγκύπρια συλλαλητήρια ζητεί τερματισμό τoυ Φόρoυ Υπoτελείας, μείωση της φoρoλoγίας και Εvωση με τηv Ελλάδα.

S-205

28.4.1895: Ο ΚΥΠΡΙΑΚΟΣ ΛΑΟΣ ΣΕ ΠΑΓΚΥΠΡΙΑ ΣΥΛΛΑΛΗΤΗΡΙΑ ΖΗΤΕΙ ΤΕΡΜΑΤΙΣΜΟ ΤΟΥ ΦΟΡΟΥ ΥΠΟΤΕΛΕΙΑΣ, ΜΕΙΩΣΗ ΤΗΣ ΦΟΡOΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΝΩΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛAΔΑ

Με οξυμμένα τα πνεύματα στην Κύπρο από τη συζήτηση στην αγγλική Βουλή όπου μεταξύ άλλων έγινε αναφορά για επιστροφή της Κύπρου στην Τουρκία, μια και οι δαπάνες συντήρησης της θεωρούνταν αυξημένες και δεν έπρεπε ο βρετανός φορολογούμενος να τις καταβάλλει, οι Χριστιανοι βγήκαν στους δρόμους για να διαηλώσουν τα αισθήματά τους υπέρ της Ενωσης και να ζητήσουν μέτρα για τερματισμό της οικτρής οικονομικής κατάστασης που επικρατούσε στο νησί.

Ετσι οργάνωσαν συλλαλητήρια σε όλες τις πόλεις της Κύπρου όπου διαμαρτυρήθηκαν και για το φόρο υποτελείας πού θεωρείτο ως η βάση της κακοδαιμονίας τους μια και οι 92.000 λίρες που καλείτο να καταβάλει ο κυπριακός λαός να καταβάλει ως ενοίκιο στην Οθωμανική Αυτοκρατορία για την κατοχή της νήσου από την Αγγλία αφαίμασσαν κυριολεκτικά τα κυπριακά ταμεία.

Τα συλλαλητήρια των Χριστιανών έγιναν στα τέλη του Απριλίου του 1895 παρά τις διαμαρτυρίες των Οθωμανών, τουλάχιστον στη Λευκωσία, ότι υπήρχε κίνδυνος δημιουργίας επεισοδίων από τέτοιες εκδηλώσεις.

Το συλλαλητήριο στη Λευκωσία που ήταν κοινό με την επαρχία Κερύνειας, έγινε στις 28 Απριλίου 1895 και σ' αυτό απαγορεύθηκε η χρήση ελληνικών σημαιών έπειτα από παραστάσεις των Οθωμανών ότι υπήρχε ο κίνδυνος επεισοδίων.

Σε πείσμα όμως οι κάτοικοι πήραν μια μαύρη σημαία για να δείξουν τη λύπη τους γι' αυτή τη στάση των αρχών και έγραψαν πάνω σ' αυτήν το σύνθημα "κάτω ο φόρος της υποτελείας, ζήτω η Ενωσις".

Οπως σημείωνε η εφημερίδα "Φωνή της Κύπρου "στις 21/3 Μαίου 1895:

" Στο συλλάλητήριο μίλησαν οι Π. Κωνσταντινίδης, Α. Λιασίδης, Γ. Σιακαλλής και Θ. Θεοδότου οι οποίοι "παρελθόντες επί τω βήμα ανέπτυξαν ευκρινώς και διά πειστικών επιχειρημάτων το αδύνατον του να βαστάση ο τόπος επί πλέον άνευ βαρείας καταστροφής του τοιαύτην βαρείαν φολογίαν και απετάθησαν προς τας καρδίας του λαού ερωτούντες ποίαν λύσιν θα προετοίμων εν ενί περιπτώσει, ως διδίδετο η Αγγλία εγκαταλείψη την νήσον".

Πρόσθετε:

"Ολον εκείνον το πλήθος διά μιας φωνής διεδήλωσεν ότι ουδεμίαν άλλην λύσιν ή την μετά της Ελλάδος Ενωσιν θα εδέχετο και εις την μνημόσυνευσιν του ιερού διά πάντα Ελληνα ονόματος τούτου εικοσάκις χίλια ζεύγη οφθαλμών επληρώθησαν δακρύων.

Τοιούτον θέαμα θα ηδύνατο και λιθίνην ακόμη καρδίαν να συγκινήση και του φαλακροτέρου τας τρίχας να ανορθώση".

Με το ψήφισμα που εγκρίθηκε από το συλλαλητήριο ζητείτο κατάργηση του υποτελικού φόρου και η Ενωση της Κύπρου με την Ελλάδα (μεταγλώττιση):

"Ο ελληνικός πληθυσμός του διαμερίσματος Λεκωσίας και Κερύνειας με τρόμο ατενίζοντας προς την επικειμένην καταστροφήν του τόπου, αφού συνήλθε σε συλλαλητήριο ομόφωνα ψηφίζει τα εξής:

Α. Οτι σύντονος πρέπει να ληφθεί πρόνοια όπως ανακουφισθεί ο λαός από τη βαρειά φορολογία η οποία τον οδηγεί στον όλεθρο.

Β. Οτι διαμαρτύρεται εναντίον κάθε πληρωμής στο μέλλον του φόρου της υποτελείας ο οποίος επιβλήθηκε σ' αυτόν άδικα.

Γ. Οτι σε περίπτωση οποιασδήποτε πολιτικής μεταβολής δήλωσε χίλιες φορές και δηλώνει και σήμερα σε συλλαλητήριο ότι ένα και μόνον έχει πόθο, πόθο του οποίου την εκπλήρωση προαιώνια ατενίζει, την ένωση με την Ελλάδα, έχοντας σταθερή απόφαση να αντισταθεί σε κάθε άλλη λύση αν η Αγγλία διανοείται να εγκαταλείψει τον τόπο.

Δ. Οτι αναθέτει σε τριακονταμελή επιτροπή υπό την προεδρία του Αρχιεπισκόπου ο οποίος συνεννοούμενος με τις επιτροπείες των άλλων επαρχιών να συντάξει και υποβάλει υπόμνημα προς την Κυβέρνηση της Α. Μ της βασίλισσας σύμφωνα με το ψήφισμα αυτο".

Το ψήφισμα επιδοθηκε αργότερα, ύστερα από πορεία στον Υπατο Αρμοστή στο Αρμοστείο.

Την ίδια μέρα (16 Απριλίου 1895) έγινε παρόμοιο συλλαλητήριο και τη Λεμεσό στο οποίο αντιπροσωπεύθηκαν σύμφωνα με την εφημερίδα "Σάλπιγγα" της Λεμεσού 103 χωριά. Τίτλος του συλλαλητηρίου ήταν και εδώ " ζήτω η Ενωση, κάτω ο φόρος της υποτελείας".

Μίλησαν οι δήμαρχος Χατζηπαύλος, ο Γ. Μαληκίδης, και οι Σπ. Αραούζος, Σ. Μενάρδος, Ν. Κ. Λανίτης και Χουρμούζιος "διεγείραντες ενθουσιασμόν ακράτητον και συγκινήσαντες μέχρι δακρύων".

Στο συλλαλητήριο της Πάφου παρέστησαν έξι χιλιάδες άνθρωποι καί σύμφωνα με την "Σάλπιγγα" παρόμοιαν συνάθροισιν ανθρώπων ουδέποτε είδεν η πόλις ημών".

Αντιπροσωπεύθηκαν 82 κοινότητες ο δε Χ. Σώζος "ωμίλησε λίαν ζωηρώς και ευφραδώς διά γλώσσης σαφούς και καταληπτής παρά τω λαώ, παν ότι η περίστασις απήτει των πληθών κάτωθεν συχνάκις διακοπτόντων αυτόν δι' επιδοκιμασιών και επευφημιών και διά βροντωδών ζητωκραυγών υπέρ της ενώσεως, της ελευθερίας, της βασιλίσσης και τέλος διά κατακραυγών επανειλημμένως κατά του φόρου υποτελείας".

Στο συλλαλητήριο στη Λάρνακα που έγινε στις 23 Απριλίου μίλησαν οι Ν. Ρώσσος, Ν. Κ. Λανίτης και Γ. Φ. Ζανέττος" συγκινήσαντες και κατενθουσιάσαντες το συναθροισθέν πλήθος διά πατριωτικοτάτων αποστροφών όπως έγραφε η εφημερίδα "Σάλπιγξ" της Λεμεσού στις 29.4.1895.

Στο συλλαλητήριο του Βαρωσιού που έγινε στις 30 Απριλίου σύμφωνα με την εφημερίδα "Σάλπιγξ" της 6 Μαϊου μίλησε ο βουλευτής Α. Λιασίδης " όστις ευγλώττως παρέστησε τα δεινά υφ' ων η τάλαινα ημών Κύπρος μαστίζεται και ποία μέσα πρέπει να μεταχειρισθώμεν προς απαλλαγήν τούτων."

Υστερα μίλησαν οι κ. Ν. Ρώσσος, Οικονομίδης και Γ. Παντελίδης.

Σε όλα τα συλλαλητήρια ο κόσμος ζητούσε τη σύσταση κοινής επιτροπής προς μελέτη της κατάστασης και υποβολή ενιαίου υπομνήματος προς την αγγλική Κυβέρνηση για αντιμετώπιση των προβλημάτων του.

Η επιτροπή συνήλθε στη Μονή Κύκκου σύμφωνα με τον Φίλιο Ζανέτο, (Σύγχρονος Ιστορία της νήσου Κύπρου," τετάρτη Αρμοστεία, σελ. 852) συνέταξαν κοινό υπόμνημα που απευθυνόταν στον υπουργό αποικιών Τσιάμπερλαιν.

Με το υπόμνημα τονιζόταν ο πόθος των Κυπρίων για εθνική αποκατάσταση και ζητείτο η τροποποίηση του φορολογικού συστήματος, περισσότερη συμμετοχή των Κυπρίων στη διοίκηση και προώθηση Κυπρίων σε πιο ψηλές θέσεις.

Ειδικά για τους πόθους των Κυπρίων (Φωνή της Κύπρου 25/6 Σεπτεμβρίου 1895) τονιζόταν:

"Από των πρώτων ημερών της επ' αγαθαίς επαγγελίαις αγγλικής κατοχής, ο ελληνικός πληθυσμός της νήσου εξεδήλωσεν, όταν απ' αιώνων έτρεφε μύχιον πόθον υπέρ της εθνικής αυτού αποκαταστάσεως τον πόθον τούτον δεν έλειψε να δηλώση και εις πάντα τα μετά ταύτα υποβληθέντα υπομνήματα, διακηρύξας ότι την εκπλήρωσιν δικαιώματος τοσούτον νομίμου εδικαιούτο να βασίση και επί της ευνοίας του γενναιόφρονος αγγλικού Εθνους.

Και εν τη παρουση περιστάσει ο ελληνικός λαός, ο αποτελών τα τέσσερα πέμπτα του όλου πληθυσμού της νήσου, από άκρου εις άκρον εξέπεμψε φωνή, ότι έναν και μόνον έχει πόθον, την μετά της μητρός αυτού Ελλάδος Ενωσιν, απόφασιν, έχων διά πάντων και αυτών των εσχάτων μέσων ν' αντιστή εις πάσαν ετέραν λύσιν του κυπριακού ζητήματος.

Ουδεμίαν δ' έχει αμφιβολίαν ο λαός ούτος ότι και η Κυβέρνησις της σεπτής ανάσσης η εν πλείσταις περιστάσεσι την πρωτοβουλίαν λαβούσα υπέρ της απελευθερώσεως καταδυναστευομένων λαών, δεν θέλει παραδεχθή αλλοίαν του ζητήματος λύσιν.

Επί τη στερρά ταύτη ελπίδι και μέχρι εκπληρώσεως των πόθων αυτού στέργων την αγγλικήν προστασίαν θεωρεί ανυπερθέτως αναγκαίον ώς και της παρούσης αυτου δεινής καταστάσεως εκζητήση την σύντονον θεραπείαν".

(Μεταγλώττιση)

"Από τις πρώτες ημέρες της με αγαθές επαγγελίες αγγλικής κατοχής, ο ελληνικός πληθυσμός της νήσου εκδήλωσε, όταν από αιώνων έτρεφε μύχιο πόθο υπέρ της εθνικής του αποκατάστασης τον πόθο αυτό δεν παρέλειψε να δηλώσει και σε όλους τα υππομνήματα που υποβλήθηκαν μετά αυτά, διακηρύσσοντας ότι την εκπλήρωση δικαιώματος τόσο νόμιμης δικαιούτο να βασίσει και στην εύνοια του γενναιόφρονος αγγλικού Εθνους.

Και στην παρούσα περίσταση ο ελληνικός λαός, που αποτελεί τα τέσσερα πέμπτα του όλου πληθυσμού της νήσου, από άκρου σε άκρο εξέπεμψε φωνή, ότι ένα και μόνον πόθο έχει, την Ενωση με την μητέρα του Ελλάδα, έχοντας απόφαση, να αντισταθεί με όλα και αυτα τα τελευταία μέσα σε κάθε άλλη λύση του κυπριακού ζητήματος. Καμιά δε αμφιβολία δεν έχει ο λαός αυτός ότι και η Κυβέρνηση της σεπτής Βασίλισσας, που πήρε σε πολλές περιπτώσεις την πρωτοβουλία υπέρ της απελευθέρωση καταδυναστευόμενων λαών, δεν θέλει να παραδεχθεί αλλη λύση του ζητήματος.

Με τη στερρά αυτή ελπίδα και μέχρι την εκπλήρωσξη των πόθων του (ο κυπριακός λαος) προσβλέποντας προς την αγγλική προστασία θεωρεί ανυπερθέτως αναγκαίο να ζητήσει τη σύντονη θεραπεία και της παρούσης δεινής κατάστασης".