2.10.1892 (Μέρoς Γ): Δoξoλoγίες τωv Χριστιαvώv Κυπρίωv υπέρ της Εvωσης με τηv Ελλάδα Iδρύεται σύλλoγoς Κυπρίωv στηv Αθήvα για πρoώθηση τωv συμφερόvτωv της Κύπρoυ. Αvασκόπηση της δεκαετoύς πρoσπάθειας τωv Κυπρίωv για Εvωση με τηv Ελλάδα.

S-198

2.10.1892 (Μέρος Γ): ΔΟΞΟΛΟΓΙΕΣ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΩΝ ΚΥΠΡΙΩΝ ΥΠΕΡ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ. ΙΔΡΥΕΤΑΙ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΚΥΠΡΙΩΝ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ ΓΙΑ ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΤΩΝ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΩΝ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ. ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΔΕΚΑΕΤΟΥΣ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑΣ ΤΩΝ ΚΥΠΡΙΩΝ ΓΙΑ ΕΝΩΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Με την ευκαιρία εκδηλώσεων στην Ελλάδα για την εικοσιπενταετία του βασιλέα των Ελλήνων Γεωργίου Α, στην Κύπρο έγιναν διάφορες εκδηλώσεις μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονταν και δοξολογίες κατά τις οποίες οι Κύπριοι διαδήλωσαν για άλλη μια φορά τον πόθο τους για Ενωση.

Στη Λεμεσό (Σάλπιγξ 29 Οκτωβρίου 1888) τη δοξολογία που έγινε στην Εκκκλησία Αγίας Νάπας είπε τον πανηγυρικό ο Γ. Μαληκίδης, μέλος του Νομοθετικού Συμβουλίου, ενώ στάληκε και τηλεγράφημα στο Βασιλέα με το οποίο ο λαός της Λεμεσού ευχόταν συνένωση υπό την ηγεσία του όλων των υποδούλων Ελλήνων περιλαμβανομένης και της Κύπρου.

Ταυτόχρονα μετά τη δοξολογία εγκρίθηκε το πιο κάτω τηλεγράφημα προς το Βασιλέα:

"Μεγαλειοτάτω βασιλεί Γεωργίω

Αθήνας

Ελληνικός λαός πόλεως και επαρχίας Λεμησσού εν δοξολογίαις πανηγυρίσας εικοσιπεντατηρίδα Υμετέρας Μγαλειότητος, εύχεται εγκαρδίως ευκλεά παράτασιν Υμετέρας βασιλείας και συνένωσιν υπ' αυτήν, Κύπρου και λοιπών υποδούλων Ελλήνων.

Χατζηπαύλος, δήμαρχος.

Παρόμοιες εκδηλώσεις έγιναν και στη Λευκωσία και τις άλλες πόλεις και στάληκε τηλεγράφημα από μέρους του λαού της Κύπρου από τον Αρχιεπίσκοπο Σωφρόνιο, ενώ στη Λάρνακα έγινε δοξολογία στον ιερό ναό Αγίου Λαζάρου, λαμποδημορίες και παρελάσεις.

Εγραφε η "Σάλπιγξ" στις 29 Οκτωβρίου 1888 για τις εκδηλώσεις στη Λευκωσία (Μεταγλώττιση):

"Κατά τις 10 ακριβώς της 23ης Οκτωβρίου) άρχισε η δοξολογία χοροστατούντος του αναπληρωτή της Α Μ. του Αρχιεπισκόπου Παν. Αρχιμανδρίτη κ. Φιλοθέου, μετά το πέρας της οποίας ο ιεροδιδάσκαλος Κύριλλος ανήλθε στον άμβωνα και μίλησε σύντομα και πολύ κατάλληλα με την περίσταση και έπειτα ψάληκε ο βασικός ύμνος από τον πρωτοψάλτη κ. Κισσονέργη, ο οποίος πραγματικά με το ευρωπαϊζον και μελλίρρυτο ύφος του συγκίνησε πολύ ζωηρά το ακροατήριο.

Οταν τέλειωσε το ο βασικός ύμνος, ο δήμαρχος της πόλης κ. Α. Λιασίδης ζητωκραύγασε υπέρ του Βασιλέα των Ελλήνων, του διαδόχου Κωνσταντίνου, της βασιλικής οικογένειας και της βασίλισσας Βικτώριας και συνόδευσε τις ζητωκραυγές του πλήθους με ενθουσιωδέστατες ζωτωκραυγές και μετά διαλύθηκε το πλήθος απακομίζοντας ευφρόσυνη χαρά και ακατάπτωτη συγκίνηση.

Την ίδια μέρα αποστάληκαν συγχαρητήρια τηλεγραφήματα προς την Α. Μ τον βασιλέα Γεώργιο από την Α. Μ. τον Αρχιεπίσκοπο, στο όνομα του χριστιανικού πληθυσμού της Κύπρου και από τον Κυπριακό Σύλλογο".

Μια άλλη ευκαιρία για να διαδηλώσουν τα αισθήματα τους προς την ελληνική βασιλική οικογένεια και τον πόθο τους για την Ενωση βρήκαν οι Κύπριοι τον Οκτώβρη του 1889 όταν τελούσε τους γάμους του ο διάδοχος του ελληνικού θρόνου Κωνσταντίνος με την κόρη του αυτοκράτορα της Γερμανίας Σοφία στις 15 του μήνα.

Εγραφε η "Σάλπιγγα" της Λεμεσού στις 21 Οκτωβρίου 1889 (Μεταγλώττιση):

"Αθρόο συνέρρευσε το πλήθος στο ναό της Αγίας Νάπας κατά την ψαλείσα δοξολογία το πρωϊ της περασμένης Κυριακής κατά τη χαρμόσυνη γιορτή των γάμων του ένδοξου διαδόχου του ελληνικού θρόνου. Μετά τις δεήσεις υπέρ των ενδόξων και σεπτών νυμφίων από όλο τον κλήρο που παρέστη και τη δοξολογία μίλησαν για λίγο αλλά πατριωτικότατα ο κ Σ. Ι. Αραούζος τα οποία και παραθέτουμε πιο κάτω. Μετά έδωσε το σύνθημα ο αξιοτ. Δήμαρχος της πόλης Δημ. Χατζηπαύλου, ζητωκραυγάζοντας υπέρ τουν βασιλικκού Οίκου και του σεπτού ζεύγους των διαδόχων και του ελληνικού έθνους. Οι βροντώδεις ολμοβολές αναμιγνυόμενες με τις μέχρι τον ουρανό ζητωκραυγές και οι δακρύοντες οφθαλμοί του πλήθους μαρτυρούσαν την έκρηξη του ηφαιστείου των αισθημάτων τους"

Μιλώντας στη δοξολογια ο Σ. Ι Αραούζος είπε ανάμεσα στ' άλλα:

"Ημείς δε υφ' οιασδήποτε πολιτικάς περιστάσεις διατελούντες ένα μόνον διατρέφομεν φίλτατοι συμπολίται εν τη καρδία διακαή πόθον και υπέρ αυτού αόκνως και επιμελώς ας εργασθώμεν υπέρ της μετά της μητρός Ελλάδος ενώσεως, όπως εν τοις κόλποις αυτής ασπασθώμεν πάντα αδελφόν.

Ας υψώσωμεν όθεν συμπατριώται μετ' ευσεβείας εις ύφιστον τας χείρας και δεηθώμεν όπως εις τους σήμερον συνδεομένους εις τον λαοφιλή των διάδοχον Κωνσταντίνον και Πριγκήπισσαν Σοφίαν χαρίση πλήρη ευδαιμονίαν υπό το σκήπτρον δι' αυτών ευδοκήση να ενώση σύμπαντα τον ελληνισμόν."

Μεταγλώττιση)

"Εμείς δε υπό οιεσδήποτε πολιτικές περιστάσεις διατελούντες ένα μόνο διακαή πόθο τρέφουμε φίλτατοι συμπολίτες στην καρδιά και υπέρ αυτού άοκνα και επιμελώς ας εργασθούμε υπέρ της ένωσης με τη μητέρα Ελλάδα, όπως στους κόλπους της ασπασθούμε κάθε αδελφό.

Ας υψώσουμε λοιπόν συμπατριώτες με ευσέβεια στον ύφιστο τα χέρια και δεηθούμε όπως χαρίσει στους συνδεόμενους σήμερα στο λαοφιλή τους διάδοχο Κωνσταντίνο και Πριγκήπισσα Σοφία πλήρη ευδαιμονία υπό το σκήπτρο με αυτά ευδοκήσει να ενώσει όλο τον ελληνισμό."

Πανηγυρική δοξολογία έγινε και στη Λευκωσία και μετά το πέρας της εγκρίθηκε και τηλεγράφημα προς το διάδοχο Κωνσταντίνο με τον οποίο εκφραζόταν ο πανελλήνιος πόθος των Κυπρίων για Ενωση. Εγραφε η ίδια εφημερίδα στην ίδια έκδοση (Μεταγλώττιση):

"Επιβλητική και πολύ μεγαλοπρεπής ήταν η δοξολογία που ψάληκε στον καλλοπισθέντα και διακοσμησθέντα με φροντίδα της επιτροπής κατάληλα ναό Φανερωμένης της πρωτεύουσας με την ευκαιρία των γάμων του διαδόχου χοροστατούντος του Μακαριωτάτου. Με κοινή συνεννόηση έστειλε ύστερα προς το διάδοχο εκ μέρους όλης της νήσου το εξής τηλεγράφημα:

Διάδοχο Κωνσταντίνο, Αθήνα

"Δοξολογίες τελούνται ανά τη νήσο ολόκληρη με την ευκαιρία των γάμων των Υηλοτήτων σας από τον ορθόδοξο κλήρο και λαό, που δέονταν στον Υφιστο να χορηγεί σε Σας κάθε αγαθό προς εκπλήρωση των πανελληνίων Πόθων".

Ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου.

Οι Κύπριοι μετέσχαν και επίσημα στους γάμους του διαδόχου και του έδωσαν μάλιστα αναμνηστικό δώρο που περιλάμβανε το χάρτη της Κύπρου μέσα σε επίχρυση θήκη.

Εγραφε η εφημερίδα "Σάλπιγξ" στις 3 Νοεμβρίου 1889 (Μεταγλώττιση):

"Στις 15 Οκτωβρίου παρουσιάστηκε ενώπιον του διαδόχου εξ ονόματος των Κυπρίων ο συμπολίτης μας κ. Ανέστης Κωνσταντινίδης μετέφερε το δώρο της Κύπρου το οποίο ήταν προορισμένο όπως επιδοθεί στην Α. Υ. κατά τους γάμους του μέσα σε επίχρυση θήκη επεξεγασμένη καλλιτεχνικά. Στο επίχρυσο κιβώτιο φέρεται η επιγραφή: "Η Κύπρος εαυτήν τω μέλλοντι βασιλεί τωνν Ελήνων επί τοις γάμοις αυτού και τη αισία αποκτήσει διαδόχου αυτού".

Προσφέροντας το δώρο ο κ. Ανέστης Κωνσταντινίδης προσφώνησε ως εξής:

Υψηλότατε,

Η Κύπρος προσφέρει διά της Υψηλότητας σας τον εαυτό της στη Μητέρα Ελλάδα με την οποία συνδέεται άρρηκτα με δεσμό αίματος και τους πόθους, ανααμένοντας ανυπόμονα τη στιγμή κατά την οποία θα ενώσει τις τύχες της μαζί της.

Σε αυτά ο διάδοχος απαντώντας ευχαρίστησε ένθερμα τον κ. Α. Κωνσταντινίδη, τον ρώτησε δε πολλά για την Κύπρο και έδειξε μεγάλο ενδιαφέρο γι' αυτήν και τον παρακάλεσε όπως διαβιβάσει τις ευχαριστίες του και στους Κυπρίους".

Tην ίδια χρονιά οι Κύπριοι είχαν εκφράσει τον πόθο τους για Ενωση και επίσημα προς την αγγλική Κυβέρνηση για άλλη μια φορά.

Η πρεσβεία που πήγε στα μέσα του χρόνου υπό τον Αρχιεπίσκοπο Σωφρόνιο είχε τονίσει σε υπόμνημά της προς τον υπουργό Αποικιών Νάτσφορτ:

"Ο Χριστιανικός πληθυσμός της νήσου, παρ' όλον ότι δεν λησμονεί την καταγωγή και τις παραδόσεις του και τολμώντας να αποβλέπει πάντοτε σε ένα εθνικό μέλλον, ουδέποτε έπαυσε και δεν θα παύσει να προσαγορεύει με αισιδοξία την πολιτική μεταβολή συνεπεία της οποίας οι τύχες του ενεπιστεύθησαν στο μέγιστο και το μάλλον πολιτισμένο έθνος".

Ενώ ομως η Αγγλία αρνείτο να συζητήσει κάτι τέτοιο για άλλη μια φορά οι Κύπριοι ενίσχυσαν όλο και περισσότερο τους δεσμούς τους με την Ελλάδα και στις αρχές του 1990 ιδρυόταν στην Αθήνα Σύλλογος Κυπρίων, ο οποίος ανέλαβε να προωθήσει την υπόθεση του κυπριακού λαού στην ίδια την ελληνική πρωτεύουσα και με διάφορες ενέργειες κατόρθωσε να έλθει το θέμα του για πρώτη φορά στην ελληνική Βουλή.

Παρ'όλον ότι δεν είναι επακριβώς γνωστό ποιος είχε την ιδέα της ίδρυσης του συλλόγου αυτού στην Αθήνα σε μια επιστολή του Θ. Θεοδοτίδη (του μετέπειτα πολιτευτή Θεοφάνη Θεοδότου) από την ελληνική πρωτεύουσα που δημοσιεύθηκε από πολύ προηγουμένως, στις 10 Δεκεμβρίου 1888 στην εφημερίδα "Σάλπιγξ" της Λεμεσού ριχνόταν η ιδέα της συγκρότησης ενός τέτοιου συλλόγου.

Ο Θεοδοτίδης τόνιζε ότι μέριμνα και μόνος σκοπός του του συλλόγου έπρεπε να είναι η Ενωση της Κύπρου με την Ελλάδα.

Εγραφε ο Θεοδοτίδης που ήταν τότε φοιτητής της νομικής στην Αθήνα (Μεταγλώττιση):

"Από το 1878 αφ' ότου η μεγαλόνησος Κύπρος καταδικάστηκε με την καταρτισθείσα σύμβαση της Κωνσταντινούπολης έχει δύο κυρίους, μαραίνεται και βαίνει φθίνουσα με την παρέλευση των ημερών.

Ουδέποτε και οι άρχοντες και οι αρχόμενοι κατανοήσαμε, αλλά εκείνοι μεν θέλουν, εμείς δε ουδέποτε διασκεφθήκαμε να εύρουμε τρόπο να θεραπεύσουμε ριζικά το κακό.

Καλύτερα αργά παρά ποτέ. Για να στεφθεί όμως η θεραπεία με πλήρη επιτυχία πρέπει να εύρουμε την αιτία του κακού και να την προβάλουμε ερρωμένα. Ερωτάται λοιπόν γιατί η ανθηρή νύμφη της Μεσογείου περιέπεσε σε μαρασμό κατά τον τελευταίο και ευγενέστερο μνηστήρα της. Διότι αυτός με τους ερωτύλους τρόπους του αποτυχώντας να αποσπάσει από τα χείλη της ζηλευτής νύμφης, έστω και ακούσιο μειδίαμα κατέφυγε στα έσχατα μέτρα του εξαναγκασμού.

Αλλά έτσι πειστήκαμε ότι δεν θα επιτύχει κάτι περισσότερο ο άκαμπτος βρετανός. Μπορεί να την εξαντλήσει όχι όμως να την εξαγγλίσει. Και η νύμφη της Μεσογείου είναι καταγωγής ελληνική, είναι ελληνίδα και Ελληνα θέλει σύζυγο. Το φάρμακο λοιπόν είναι ένας βασιλέας Ελληνας, ένας Γεώργιος.

Ο ευτυχής όμως αυτός μνηστήρας εποφθαλμιείται από πολλούς και παραδόξως αγαπά και ανταγαπάται χωρίς τη ζηλοτυπία των επίδοξων νυμφών.

Ολη του η προσοχή στράφηκε προς τις πολύφερνες που έχουν περισσότερους μνηστήρες, δεν απαξιώνει όμως να ρίπτει ως προς την Κύπρο πού και πού καμμιά ματιά, που σημαίνει: Ηλπιζε σε σκέπτομαι και σένα, παρά το γεγονός ότι είναι μακρύ το μεταξύ μας διάστημα, ο δε δρόμος που είναι πλήρης ακανθών και τριβόλων, χρειάζεται προλείανση.

Πρέπει λοιπόν να προλειάνουμε εμείς τον δρόμο. Προς τούτο δε απαιτείται εργασία και εργασία διαρκής και επίπονος. απαιτείται ποσό και ποιόν εργατών, ανάλογο, απαιτούνται θυσίες και θυσίες μεγάλες. Ολα αυτά χρειάζονται και δυνάμη

ανάλογη. Πού λοιπόν είναι η δύναμη. Στην Ενωση. Εμπρός λοιπόν με την Ενωση στην Ενωση.

Είναι ανάγκη λοιπόν να καταρτισθεί παγκύπριος σύλλογος του οποίου η έδρα να είναι στην Αθήνα, στην κοιτίδα αυτή της ελευθερίας, όπου κάθε δράσης του θα βαίνει απρόσκοπτη και ασφαλής.

Ας είναι δε πρώτη μέριμνα του συλλόγου και μόνος αυτού σκοπός η Ενωση της κόρης με τη μητέρα της Κύπρου, την Ελλάδα.

Τα δε μέσα, η αυταπάρνηση η εθελοθυσία, υλική και ηθική συνδρομή κάθε τέκνου οπουδήποτε και αν είναι αυτό.

Με αυτόν τον τρόπο και μόνο αυτό θα συντελεσθεί και η εθνική μας αποκατάσταση.

Από την Αθήνα.

Θ. Θεοδοτίδης,

φοιτητής Νομικής

Η ίδια εφημερίδα ανήγγειλε στις 13 Ιανουαρίου, 1890, τα εξής γύρω από τις προσπάθειες για ίδρυση του συλλόγου που τελικά καρποφόρησαν (Μεταγλώττιση):

" Με ευχαρίστηση αναγγέλλουμε ως γεγονός τελεσμένο τη σύσταση κυπριακού συλλόγου στην Αθήνα όπως γράψαμε στο προηγούμενο φύλλο. Οπως βλέπει ο αναγνώστης στην επιστολή που στάληκε σε μας από την Αθήνα, την οποία καταχωρούμε κατωτέρω, εξελέγη και καταρτίσθηκε η επιτροπή του σωματείου, του οποίου είναι σκοπός η με κάθε μέσο επιδίωξη της ωφέλειας της νήσου.

Ο σύλλογος αυτός, χωρίς θα αναμιγνύεται στα πολιτικά, ως πολύ φρόνιμα και συνετά σκέφθηκαν οι φιλοπάτριδες Κύπριοι που σκέφθηκαν τη σύσταση του επικροτούμε δε και μαζί μας κάθε υγιής μερίδα, όπως φρονούμε στην ορθή αυτή και λογικότατη ιδέα.

Ισως την ιδέα αυτή θα καταπολεμήσουν κάποιοι, πολύ ζωλωτές και υπέρ το δέον επιδεικτικοί στη φιλοπατρία τους, απαιτούντες ευρύτερες γενικότερες ενέργειες και επιθυμούντες να δουν το σύλλογο να υπηρετεί τη μια ή την άλλη πολιτική μερίδα της Ελλάδας.

Εκτός από το έργο το οποίο αναλαμβάνει ο Σύλλογος είναι πολύ υψηλό παρά να συνταυτίζεται με πολιτικές ραδιουργίες. Φρονούμε δε ακόμη ότι στα πολιτικά πράγματα του τόπου οι ενέργειες του συλλόγου είναι πολύ μετρμένες και αφέρουν πάντοτε έμμεσο χαρακτήρα, διότι δεν επιθυμούμε καθόλου να προσαφθεί στην Κύπρο, από τους εχθρούς της, στο μέλλον, η κατηγορία ότι κάθε εθνική διαδήλωση των Κυπρίων προκαλεί ή υποθάλπει ο σύλλογος στην Αθήνα.

Στην επιστολή από την Αθήνα αναφέρονταν και τα πιο κάτω (Μεταγλώττιση):

"Αθήνα, 3 Ιαννουαρίου 1890:

Χαιρετίστε την ίδρυση κυπριακού συλλόγου στην Αθήνα "την χείρα συν Αθηνα" εκινήσαμε κι έτσι σύντομα θα απαλαβάνουμε τους καρπούς του δένδρου που βλάστησε. Κατά την Κυριακή προχθές έγινε η γενική συνέλευση των εδώ κυπρίων προς σύσταση του συλλόγου, εκλέγηκαν δε με μυστική ψηφοφορία σύμβουλοι οι κ.κ. Αναστ. Κωνσταντινίδης, καθηγητής Πρόεδρος, Ζήνων Χ. Λουκάς αρχιτέκτονας και από τους φοιτητές οι κ.κ. Ευέλθων Γλυκύς, Θεοφ. Θεοδοτίδης (γραμματέας) Αριστ. Δημητρίου και από τους εργατικούς ο καλός μας Φράγκος Ι. παμφηφεί (ταμίας) και ο κ. Ιωάννης Σάββας ράπτης.

Ο σύλλογος έχει ως σκοπό την επίτευξη με κάθε δύναμη του καλού της Κύπρου. Δεν έχει σκοπόν πολιτικό Πατρίδα αναξιοπαθούσα και πάσχουσα. Μας επιβάλλει καθήκοντα, αλλά ενώπιον των οποίων υποκύπτουν ποταπά πολιτικά συμφέροντα και ανάμειξη στις κάλπες πολιτικών υποψηφίων.

Δεν θέλουμε σύλλογο νευρόσπαστο του ενός ή του άλλου βουλευτή, σύλλογο που αναναμιγνύεται σε κομματικές διαπάλες, αλλά σύλλογο που να ατενίζει μόνο εκεί στην εσχατιά της Μεσογείου, όπου κείται δυστυχούσα φιλτάτη πατρίδα, περιφρονημένη και άγνωστη σχεδόν. Πατρίδα ριγμένη σε δυστυχές χάος βαθύ, μας επιβάλλει καθήκοντα ενέργειες υπέρ της και των καθηκόντων αυτών, αγνών από κάθε κομματισμό, αμόλυντων κομματικών ιδεών, των καθηκόντων αυτών, τα οποία με κάθε αγνό πατριώτη που κήδεται της πατρίδας του επιβάλλεται των καθηκόντων αυτών λέγω την εκτέλεση θα επιδιώξει με τη βοήθεια του Θεού ο σύλλογος αυτός.

Χάριτες οφείλουμε και στον κ. Μ. Σολομωνίδη, που κατέβαλε πολλές φροντίδες προς τούτο".