2.10.1892: (Μέρoς Β): Επισκόπηση της δεκαετoύς πρoσπάθειας τωv Χριστιαvώv (Ελλήvωv) Κυπρίωv από τις αρχές της δεκαετίας τoυ 1880 για πρoώθηση της έvωσης με τηv Ελλάδα. Οι Κύπριoι με υπoμvήματα τoυς στoυς Ελληvες βασιλείς διαδηλώvoυv τov πόθo τoυς για Εvωσ

S-197

2.10.1892 (Μέρος Β): ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΔΕΚΑΕΤΟΥΣ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑΣ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΩΝ ΚΥΠΡΙΩΝ ΓΙΑ ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ. ΟΙ ΚΥΠΡΙΟΙ ΜΕ ΜΗΝΥΜΑΤΑ ΣΤΟΥΣ ΒΑΣΙΛΕΙΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΤΟΝ ΠΟΘΟ ΤΟΥΣ ΓΙΑ ΕΝΩΣΗ

Ενώ οι Κύπριοι προσπαθούσαν να εξασφαλίσουν την υποστήριξη της Ελλάδας στην προσπάθεια τους για επίτευξη της Ενωσης της νήσου με την Ελλάδα, η ίδια η Ελλάδα είχε τα δικά της σοβαρά προβλήματα.

Στις 6 Σεπτεμβρίου 1885 η Ελλάδα βρέθηκε σε πολύ δύσκολη θέση και οι Κύπριοι κλήθηκαν να της δώσουν βοήθεια.

Αυτή τη μέρα, σύμφωνα με την εφημερίδα "Σάλπιγξ" (8.1.1887) οι βούλγαροι ήνωσαν τη Ρωμυλία πραξικοπηματικά με τη Βουλγαρία και ακολούθησε σερβοβουλγαρικός πόλεμος με αποτέλεσμα η Ελλάδα, αισθανόμενη ότι κινδύνευε, άρχισε πολεμικές προετοιμασίες.

Οι εξελίξεις στην Ελλάδα ήταν δραματικές. Γράφοντας για τα γεγονότα που ακολούθησαν τον επόμενο χρόνο, δηλαδή το 1886 η "Σάλπιγξ" έδινε στην ίδια έκδοση της τις πιο κάτω εξελίξεις γύρω από την κατάσταση στην Ελλάδα (Μεταγλώττιση):

"Η έναρξη του το 1886 βρήκε τα πράγματα σε τέτοια θέση: Την Ελλάδα με 70 χιλ, στρατού στα όπλα ενώ δίνονταν προσκλήσεις και συμβουλές από μέρους των δυνάμεων και προς την Ελλάδα και τη Σερβία ν' αφοπλισθούν. Ο Γλάδστων που διαβέχθηκε τον Σόλσμπερι συμβούλευσε την Ελλάδα ν' αφοπλισθεί. Κατά το Φεβρουάριο η αγγλική αυστριακή και Ιταλική μοίρα έφθασαν στο λιμάνι της Σούδας και δίνονταν απειλές στην Ελλάδα, Σερβία και Βουλγαρία. Ειρήνευσαν. Κατά το Μάρτιο εφιστάται η προσοχή των δυνάμεων της Πύλης στους αυξανόμενους εξοπλισμούς της Ελλάδας. Η Γαλλία συμβουλεύει τον Δεληγιάννη φιλικά. Κατά τον Απρίλιο ενεργείται ο αποκλεισμός της Ελλάδας. Πέφτει ο Δεληγιάννης και έρχεται στα πράγματα κατόπιν ο Τρικούπης. Κατά το Μάϊο (12) (συνέβησαν) συγκρούσεις κατά λάθος μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων στα σύνορα και διαρκεί η μάχη για δυο ημέρες. Υστερα (ακολούθησε) ειρήνευση και διάλυση του στρατού και άρση του αποκλεισμού".

Τα γεγονότα αυτά και ιδιαίτερα ο κίνδυνος η Ελλάδα να βρεθεί σε πόλεμο συντάραξαν τους Χριστιανούς Κυπρίους. Ετσι οι ηγέτες τους στο νησί τους κάλεσαν να συνεισφέρουν οικονομικά και υλικά υπέρ της Ελλάδας για να τη βοηθήσουν.

Ιδιαίτερα στην Κύπρο κυκλοφόρησαν μετοχές "πατριωτικού δανείου", όπως χαρακτηρίστηκε, υπέρ της Ελλάδας και εγκαθιδρύθηκαν μάλιστα και γραφεία για τον σκοπό αυτό σε διάφορες πόλεις.

Η εημερίδα της Λευκωσίας "Φωνή της Κύπρου" στην έκδοση της της 1/13 Φεβρουαρίου 1886 έγραφε (Μεταγλώττιση):

"Η ισχυρή από τους φιλότουρκους νομιζόμενη Τουρκία, τουλάχιστον κατά ξηρά, αλλά γνωρίζοντας καλά τις δυνάμεις της, αναγκάστηκε να προσλάβει σύμμαχο της τη Βουλγαρία όχι κατά των Ρώσσων, αλλά κατά μόνου του Ελληνισμού.

Ο συνασπισμός αυτός των Τούρκων και Βουλγάραν και τυφλών είναι φανερό ότι θα έχει ολέθριους σκοπούς εναντίον της Ελλάδας και καταστρεπτικές συνέπειες κατά τις Τουρκίας.

Η Μακεδονία την επομένη της παρά φύση αυτής συμμαχίας, θα καταστεί το στάδιο της ενέργειας των Βουλγάρων αποστόλων. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο δεν θα έχει πλέον τη δύναμη να εμποδίσει τα βεράτια των Βουλγάρων Αρχιερέων και έτσι η κατάκτηση της Μακεδονίας από τους Βουλγάρους θα τελεσθεί υπό την προστασία της Τουρκίας, η οποία αργά ή γρήγορα θα πάρει την τύχη του αραβικού χαλιφάτου το οποίο κατέστρεψε συμμαχία με τις τουρκικές ορδές.

Αλλ' ας μη συμβεί κάτι τέτοιο μέλλον στην πρωτεύουσα του πανελληνίου. Η Ελλάδα βεβαίως θα προσβλέπει ότι μετά από λίγο ο ηγεμώνας της Βουλγαρίας θα αφεθεί να στήσει τις σκηνές του όχι πολύ μακράν των επάλξεων της Κωνσταντινούπολης, όχι ως κεκηρυγμένος εχθρός, αλλά ως δόλιος σύμμαχος.

Τότε δεν θα είναι πλέον καιρός να προληφθεί η ολοσχερής καταστροφή του μέλλοντος του ελληνισμού. Ετσι η στιγμή αυτή είναι προσφορώτερη προς καταστολή του επικρεμμάμενου ολέθρου ας δράσουμε προσφέροντες ότι οι απανταχού Ελληνες το χρήμα και το αίμα μας προς διάσωση του ελληνισμού από τα νύχια του σλαβισμού, ο οποίος υπό τη βουλγαρική προσωπίδα προλαμβάνοντας σύμμαχο την Τουρκία που παραφόνησε από ασθένεια, έρχεται να κατασπαράξει τον Ελληνισμό".

Στην ίδια έκδοση η ίδια εφημερίδα ανήγγελλε ότι η συλλογή χρημάτων συνεχιζόταν:

" Η κυριότερη προσοχή του ελληνικού δημοσίου στην Κύπρο κατά τις ημέρες αυτές έπρεπε να στραφεί στην υποστήριξη του πατριωτικού δανείου, διότι από το μεγαλύτερο ή μικρότερο ποσό, θα μάθει έτσι ο έξω κόσμος τον βαθμό της φιλοπατρίας μας και κατά πόσον ενδιαφερόμαστε για τα συμφέροντα του Εθνους, προς το οποίο ατενίζουμε με τόσες θερμές ελπίδες από το μέλλον.

Οταν έχει κάποιος υπόψη ότι η ελεύθερη Ελλάδα υποβάλλει τον εαυτό της σε άπειρες θυσίες υπέρ του μεγαλείου του Εθνους και της απελευθέρωσης των δούλων τέκνων της, όταν αναμετρώντας τις περιστάσεις τώρα βλέπει ότι ο προκείμενος αγώνας θα είναι για ζωή ή θάνατο του ελληνισμού, ως άστοργο και χωρίς καρδιά, θα θεωρούσε εκείνον, ο οποίος θα διέκειτο απαθώς προς την φωνή του Εθνους.

Οποτε δινόταν αφορμή η αφοσίωση των κυπρίων προς τη μητέρα Ελλάδα εκδηλώθηκε με πυρετώδη ενθουσιασμό. Καμμιά αμφιβολία δεν έχουμε ότι στην περίσταση αυτή, αναλόγως του κινδύνου τον οποίο διατρέχει το έθνος, θα υποβάλουμε τους εαυτούς μας και ανάλογη θυσία, προκειμένου μάλιστα όχι μόνο να χάσει κάποιος αυτά που καταβάλλει, αλλά και αν η τύχη ευνοήσει να κερδίσει κάποιος αξιόλογο ποσό με το λαχείο".

Τα γεγονότα αυτά δεν μπορούσαν να θεωρηθούν άσχετα με τον αγώνα των Κυπρίων και δεν παύουν να έχουν σημασία τους γύρω από την αγάπη των Κυπρίων για την Ελλάδα και γιατί έτσι γίνονταν πιο σταθεροί οι θεσμοί τους με τη "μητέρα" πατρίδα.

Ταυτόχρονα το γεγονός ότι οι Κύπριοι ανταποκρίθηκαν με τα πενιχρά μέσα που διέθετε στην ελληνική για το "πατριωτικό" δάνειο δείχνει την κρυφή ελπίδα τους ότι βοηθώντας την Ελλάδα ίσως συνέβαλλαν ώστε με μια ισχυρή Ελλάδα η ημέρα της Ενωσης να μη καθυστερούσε.

Χαρακτηριστικά της πίστης αυτής είναι και τα πιο κάτω ποιήματα που δημοσιεύθηκαν στις εφημερίδες της εποχής και που δίνουν το αίσθημα που διακατείχε τους Κυπρίους στις κρίσιμες στιγμές που περνούσε η Ελλάδα, σε συνδυασμό με τον ενωτικό τους πόθο.

Στις 4/16 Νοεμβρίου 1885 ο δάσκαλος Χ. Γαβριηλίδης από τη Λάπηθο, δημοσίευε το πιο κάτω ποίημά του στην εφημερίδα " Φωνή της Κύπρου" της Λευκωσίας:

Ως αδελφοί βοήθειαν, η μήτηρ μας φωνάζει,

κατά της βαρβαρότητος τα όπλα της συνάζει.

Κατά της βαρβαρότητος Αυτήν επαπειλούσης

κι εις μέρη της πατρίδος μας το βλέμμα της ριπτούσης.

Ως αδελφοί βοήθειαν η Μήτηρ κινδυνέυει

διότι βάρβαρος λαός τας κτήσεις της θηρεύει.

Ως αδελφοί ας σπεύσωμεν, εν σώμασι και ρήμασι, βοήθειαν ας δώμεν.

φιλπατρίας αισθημα παιδιά μας παρωτρύνει

έκαστος χείρα αρωγόν προς την πατρίδ' ας τείνει.

Ας δείξη και η Κύπρος μας ότι είναι των Ελλήνων,

γνήσιον τέκνον κι ακραιφνή έχει στο Εθνος ζήλον.

Επίσης στις 5 Μαρτίου, 1886, δημοσιευόταν στη "Σάλπιγγα" της Λεμεσού το πιο κάτω ποίημα που δεν έφερε όμως υπογραφή:

Μισός αιώνας πέρασε και πιότερο ακόμα

που ήλθε πρόσταγμα σ' εμάς απ'του θεού το στόμα

και της σκλαβιάς κόψαμε την μαύρη αλυσίδα

κι εκάμαμε βασίλειο κι ελεύθερη πατρίδα.

Τ' αδέλφια μας τα λεύτερα εκεί στεφανωμένα

την δάφνην των προγόνων μας απ' το εικοσιένα

μας βλέπουν και τα βλέπουμε στην ξακουσμένη Αθήνα

κι εκείνα μας πονούν εμάς κι ημείς πονούμ' εκείνα

κι όλα με καρδιόκτυπο την ώρα καρτερούμε,

αποκάτ' απ' τη σημαία μας μαζή ν' αγκαλιασθούμε

κι ολόχαροι να κλάψουμε μαζή την ένωσιν μας.

Στον κόσμον όπου βρίσκεται αδέλφι σκλαβωμένο,

κι' όλο την ώρα καρτερεί να φιληθή μαζί τους

κι' έχει γι'αυτό μονάχη του ελπίδα το σπαθί τους.

Μια ευκαιρία για να διαδηλώσουν οι Κύπριοι τον ενωτικόν τους πόθο για άλλη μια φορά, και δημόσια μάλιστα αυτή τη φορά δεν καθυστέρησε να βρεθεί.

Ο Βασιλέας των Ελλήνων Γεώργιος Α γιόρταζε τον Οκτώβρη του 1888 τα εικοσιπεντάχρονα της βασιλείας του και οι Κύπριοι απεφάσισανν α συμμετάσχουν και αυτοί στις εκδηλώσεις με δικές τους που θα γίνονταν στην Κύπρο λαμπαδηφορείς συγκεντρώσεις και δοξολογίες και με την ευκαιρίαν επαναλάβουν την αξίωση τους για Ενωση με την Ελλάδα.

Ετσι στη Λεμεσό έγινε ευρεία σύσκεψη υπό το Δήμαχο της πόλεως Δημ. Χατζηπαύλο, η οποία αποφάσισε όπως εξουσιοδοτήσει Κυπρίους που βρίσκοταν στην Αθήνα να

εκπροσωπήσουν την Κύπρο στις εκδηλώσεις που γίνονταν εκεί και να επιδώσουν στους βασιλείς σχετικά ψηφίσματα με τα οποία να διαδηλωνόταν ο πόθος της Ενωσης.

Ταυτόχρονα και οι Κύπριοι με δικά τους τηλεγραφήματα και ιδιαίτερα ο αρχιεπίσκοπος Σωφρόνιος από μέρους όλων των Κυπρίων απέστειλε στο Βασιλιά τηλεγράφημα με το ίδιο περιεχόμενο.

Η " Σάλπιγξ" γράφοντας για τις κινητοποιήσεις που γίνονταν στη Λεμεσό στις 15 Οκτωβρίου 1888 τόνιζε (Μεταγλώττιση):

"Ενώ προσεγγίζει η εορτή της εικοσιπενταετούς βασιλείας της Α. Μεγαλειότητας του Γεωργίου Α, Βασιλέως των Ελλήνων, που θα γίνει την προσεχή Τετάρτη 19 Οκτωβρίου, οι κάτοικοι της πόλης μας συνελθόντες εξέλεξαν τους φιλοπάτριδες στην Αθήνα κ.κ. Γεωργ. Κωνσταντινίδη, καθηγητή, Κωνσταντίνο Χατζηιωάννου συνταγματάρχη και Ιωάννην Ν. Σαρίπολο, δικηγόρο, όπως αντιπροσωπεύσουν κατά την εορτή την ιδιαίτερη πατρίδα τους και κάνουν κατάδηλες τις βαθιές συγκινήσεις, τις διάπυρες ευχές και τα θερμά συγχαρητήρια με τα οποία η Κύπρος ολόκληρη νοερώς συμμετέχει σε κάθε εθνική εορτή και πανήγυρη που τελείται υπέρ των ελεύθερων αδελφών".

Για τον σκοπό, σύμφωνα με την εφημερίδα, οι κάτοικοι της Λεμεσού ανέθεσαν δήμαρχο της πόλης μας Δημ. Χατζηπαύλου να διαβιβάσει στην Αθήνα τηλεγραφικώς αμέσως και αργότερα ταχυδρομικώς το κείμενο της εξής επιστολής που φέρει πολλές υπογραφές:

" Λεμεσός 10/22 Οκτωβρίου 1888

Προς τους αξιότιμους κ.κ Γεώργιον Κωνσταντινίδην, καθηγητήν, Κωνσταντίνον Χατζηϊωάννου συνταγματάρχην και Ιωάννην Ν. Σαρίπολον, δικηγόρον εις Αθήνας,

Αξιότιμοι κύριο,

Αείποτε συναισθάνθημεν την προς τον Πανελληνισμόν αλληλεγγύην μετ' αγαλλιάσεως δε χαιρετίζομεν την προσεγγίζουσαν ευκλεά εικοσιπενταετηρίδα της Α. Μ. του λαοφιλούς Βασιλέως των Ελλήνων Γεωργίου του Α, ατενίζοντες μετά συγκινήσεως τα επιτελεσθέντα κατ' αυτήν καθ'ην εις τους μετά τον αγώνα αναδεδειχθέντας ελευθέρους, προσετέθησαν οι της Επτανήσου και Ηπειροθεσσαλίας αδελφοί.

Μετά πεποιθήσεως αναμένομεν την συμπλήρωσιν του μεγάλου έργου, διά της εις εν συνενώσεως πάσης ελληνικής γης, μεθ' ης και η ημετέρα Νήσος διατελεί δι' αδιαρρήκτου εθνικού δεσμού, συνδεδεμένη, ευχομένη όπως και αυτή κατά την αυτήν βασιλείαν ίδη τους πόθους της συμπληρουμένους διά της εθνικής αποκαταστάσεως.

Της πανελληνίου ταύτης εορτής και ημείς μετέχοντες εξελεξάμεθα ημάς αξιότιμοι κύριοι και παρακαλούμεν ίνα αντιπρωπεύσητε ημάς παρά τω βασιλεί, υποβάλλοντες τη Α. Μεγαλειότητι μετά των ενθέρμων συγχαρητηρίων ημών, τας διαπύρους ταύτας ευχάς ας υπό καρδίας αναπέμπει η Κύπρος άπασα εις τον ύψιστον υπέρ του βασιλέως της υψηλότητος του διαδόχου και απάσης της βασιλικής οικογένειας προς δόξαν του ελληνισμού".

(Μεταγλώττιση)

Αξιότιμοι κύριο,

Πάντοτε συναισθανθήκαμε την προς τον Πανελληνισμό αλληλεγγύη με αγαλλίαση δε χαιρετίζομε την προσεγγίζουσα ευκλεή εικοσιπενταετηρίδα της Α. Μ. του λαοφιλούς Βασιλέα των Ελλήνων Γεωργίου του Α, ατενίζοντες με συγκίνηση τα όσα επιτελέστηκαν κατ' αυτήν κατα την οποία στους μετά τον αγώνα αναδεδειχθέντες ελεύθερους, προστέθησαν οι αδελφοί της Επτανήσου και Ηπειροθεσσαλίας.

Με πεποίθηση αναμένομε τη συμπλήρωση του μεγάλου έργου, μετη συνένωση σε ένα ολης της ελληνικής γης, με την οποία και η Νήσος μας διατελεί συνδεδεμένη με αδιάρρηκτο εθνικό δεσμό, ευχόμενη όπως και αυτή κατά την ιδία βασιλεία δει τους πόθους της συμπληρούμενους με την εθνική αποκατάσταση.

Μετέχοντας κι εμείς στην πανελλήνια αυτή γιορτή σας εκλέξαμε αξιότιμοι κύριοι και παρακαλούμε όπως μας αντιπρωπεύσετε στο βασιλέα, υποβάλλοντες στην Α. Μεγαλειότητα με τα ένθερμα συγχαρητήρια μας τις διάπυρες αυτές ευχές τις οποίες αναπέμπει εκ βάυους καρδίας η Κύπρος ολόκληρη στον ύψιστο υπέρ του βασιλέα της υψηλότητα του διαδόχου και ολόκληρης της βασιλικής οικογένειας προς δόξαν του ελληνισμού".

Παράλληλα ο κύπριος θεοφάνης θεοδοτιδηςπου διέμενε στην ναθήνα διαβιβασε στο Βασιλέα την πιοκάτω προσφώνηση σύμφωναμε τη " σάλπιγγα" της 5/11 Οκτωβρίου 1888:

(Μεταγλώττιση)

"Ολοκληρο το ελληνικό ελεύθερο και δούλο, πανηγυρίζει σήμερα γιορτή χαρμόσυνη, την εικοσιπενταετηρίδα σου, πλήρη γεγονότων που μαρτυρούν την υπέρ αυτού πατρική μέρινάν Σου.

Κατά το εικοσιπενταετές διάστημα της σώφρονος βασιλείας η Ελλάδα έκαμε το πρώτο βήμα προς τη σύναξη των εδώ κι εκεί διασκορπισμένων τέκνων της και δικαιούμαστε να πιστεύσουμε κρίοντας από τα όσα έχουν συντελεσθεί σπουδαία γεγονότα, ότι είναι κοντά η περιπόθητη εκείνη ημέρ ακατά την οποία θα κάμει το τελευταίο και το τελειωτικό.

Συγχαόρομε Σε Βασιλεύ, από καρδιάς και ευχόμαστε όπως η πεντηκακονταετηρίδα Σου της οποίας το λαμπρό και λυκαυγές υπόσχεται τα βέλτισα στο Πανελλήνιο εύρει την τλήμονα μας πατριδα Κύπρο, ως και τις λοιπές υπό ζυγό ελληνίδες χώρες, επαναπαυόμενες στους θερμούς κόλπους της μητέρας Ελλάδας".