2.10.1892: (Μέρoς Α). Επισκόπηση της δεκαετoύς πρoσπάθειας τωv Χριστιαvώv (Ελλήvωv) Κυπρίωv από τις αρχές της δεκαετίας τoυ 1880 για πρoώθηση τoυ εvωτικoύ τoυς πόθoυς για έvωση με τηv Ελλάδα με υπoμvήματα στις Κυβερvήσεις Αγγλίας και Ελλάδας.

S-196

2.10.1892 (Μέρος Α): ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΔΕΚΑΕΤΟΥΣ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑΣ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΩΝ (ΕΛΛΗΝΩΝ) ΚΥΠΡΙΩΝ ΑΠΟ ΤΙΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΔΕΚΑΕΤΙΑΣ ΤΟΥ 1880 ΓΙΑ ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΤΟΥ ΕΝΩΤΙΚΟΥ ΤΟΥΣ ΠΟΘΟΥ ΓΙΑ ΕΝΩΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΜΕ ΥΠΟΜΝΗΜΑΤΑ ΣΤΙΣ ΚΕΒΕΡΝΗΣΕΙΣ ΑΓΓΛΙΑΣ ΚΑΙ ΕΛΛΑΔΑΣ

Η αγγλική κατοχή του 1878 είχε αναθερμάνει τους ενωτικούς πόθους των Χριστιανών (Ελλήνων) Κυπρίων γιατί πίστευαν, ότι η Αγγλία, ως χριστιανική χώρα, μετά που θα εγκατέλειπε την Κύπρο, θα την παρέδιδε στην Ελλάδα και όχι στην Τουρκία, από την οποία την είχε ενοικιάσει.

Κι' αυτό, παρά τους πόθους των μουσουλμάνων Κυπρίων που πίστευαν ή ποθούσαν όπως η Κύπρος, μια και ανήκε στην Τουρκία, θα έπρεπε να επιστραφεί σ' αυτήν και όχι στην Ελλάδα.

Καθώς στις αρχές της δεκαετίας του 1880 η αγγλική κατοχή άρχισε να σταθεροποιείται ο αγώνας των Χριστιανών Κυπρίων για Ενωση με την Ελλάδα πήρε διαστάσεις και πολλοί βγήκαν στους δρόμους και με συλλαλητήρια επαναλάμβαναν την αξίωση τους για Ενωση με την Ελλάδα που είχε τεθεί στους βρεττανούς από τις πρώτες ημέρες της κατοχής του 1878.

Αυτός ο αγώνας δεν ήταν φυσικά χωρίς συνέπειες για τους ίδιους και γενικά για ολόκληρη την Κύπρο, γιατί, ενώ οι

οι Χριστιανοί έβλεπαν τους μουσουλμάνους ως μειονότητα, που έπρεπε να δέχεται τις απόψεις της πλειοψηφίας, αυτοί αντίδρασαν δυναμικά κι' άρχισε η δάσπαση που οδήγησε σε άγριες διακοινοτικές συγκρούσεις.

Από τις πρώτες μέρες της αγγλικής κατοχής οι Ελληνες τόνισαν αυτή την ενωτική επιθυμία τους σε διάφορες ευκαιρίες.

Αυτό γινόταν κυρίως κατά τις επετείους της 25ης Μαρτίου στις οποιες τιμούσαν την ελληνική επανάσταση του 1821 αλλά και τα ονομαστήρια των Βασιλέων της Ελλάδας και του διαδόχου Κωνσταντίνου.

Σ' αυτές τις εκδηλώσεις πάντοτε πραγματοποιούσαν συγκεντρώσεις όπου όλοι οι ομιλητές τέλειωναν με τα συνθήματα " Ζήτω η ΒΙκτώρια " (Βασίλισσα της Αγγλίας), "Ζήτω οι βασιλείς των Ελλήνων" και " Ζήτω η Ενωσις".

Παράλληλα στις συγκεντρώσεις αυτές ενέκριναν τηλεγραφήματα προς τους ηγέτες της Βρετανίας και της Ελλάδας και ιδιαίτερα στους Βασιλείς της Ελλάδας τους οποίους θεωρούσαν κάτι ως ινδάλματα ή εθνικά είδωλα, με τα οποία εξέφραζαν την ελπίδα ότι η Κύπρος θα ενωνόταν σε κάποιο στάδιο με την Ελλάδα.

Ετσι η ενωτική φλόγα διατηρείτο συνέχεια αναμμένη.

Στα αιτήματα αυτά όμως αντιδρούσαν οι Μουσουλμάνοι ή Τούρκοι της νήσου που επιδίωκαν όπως η Κύπρος επιστραφεί στην Οθωμανική Αυτοκρατορία από την οποία ενοικιάστηκε από τους Βρετανούς.

Ετσι ενώ οι δύο κοινότητες ζούσαν ειρηνικά και συνεργάζονταν σε όλους τους τομείς, όταν έφθαναν στα πολιτικά πράγματα οι δρόμοι τους άρχισαν να χωρίζουν και οι συζητήσεις -έντονες πολλές φορές- έδιναν κι έπαιρναν τόσο στο επίπεδο του λαού όσο και στο επίπεδο των πολιτικών στο Νομοθετικό Συμβούλιο.

Στο διαχωρισμό των δύο κοινοτήτων συνέβαλλε επίσης και ένα άλλο αίτημα των Χριστιανών ή μή Μουσουλμάνων όπως αποκαλούνταν για κατάργηση του φόρου υποτελείας των 92.000 λιρών που κατέβαλε η Κύπρος ως φόρο υποτελειας (ή ενοίκιο) στην Οθωμανική Αυτοκρατορία.

Το ποσό αυτό αφαίμασσε τα ταμεία της νήσου. Ομως ενώ οι Χριστιανοί αξίωναν, και μάλιστα δυναμικά την κατάργηση του, οι Μουσουλμάνοι διαφωνούσαν, παρά τη φτώχεια τους, γιατί τα χρήματα αυτά πήγαιναν στα ταμεία της δικής τους μητέρας πατρίδας.

Οπως φαίνεται μέσα από τον ελληνοκυπριακό τύπο της εποχής εκείνης, οι Χριστιανοί υπέβαλαν τα πρώτα ενωτικά τους υπομνήματα, μέσω διαφόρων σωματείων και συλλόγων ή Λεσχών, ευθύς μετά τη νίκη του Γλάδστωνος στις αρχές του 1881.

Επίσημα όμως αξίωσαν την Ενωση με κοινό υπόμνημα στην αγγλική Κυβέρνηση την ίδια περίοδο.

Το πρώτο ενωτικό υπόμνημα, δημοσίευσε και το χαρακτήρισε σαν τέτοιο η εφημερίδα της Λεμεσού "Αλήθεια" στις 9/21 Ιουλίου 1895.

Στο υπόμνημα όμως η εφημερίδα δεν παρέθετε τις υπογραφές των αποστολέων.

Ομως από τη φρασεολογία του κειμένου φαίνεται καθαρά ότι τούτο στάληκε πραγματικά το 1881 λίγο μετά την άνοδο του φιλελεύθερου Γλάδστωνος στην εξουσία, που θεωρείτο πολύ φιλέλληνας και του οποίου την άνοδο οι Χριστιανοί πανηγύρισαν με διαδηλώσεις και πυροβολισμούς στον αέρα.

Με το υπόμνημά τους οι Χριστιανοί, που ας σημειωθεί στάληκε μόνο τρία χρόνια μετά την αγγλική κατοχή, ζητούσαν πραγματοποίηση των εθνικών τους πόθων, δηλαδή της Ενωσης με την Ελλάδα, και τόνιζαν στην αγγλική Κυβέρνηση, ότι αν νόμιζε ότι θα καθυστερούσε για λίγο η ικανοποίηση του αιτήματος τους θα

περίμεναν αγόγγυστα, αλλά συμβούλευαν την Κυβέρνηση να μη σπαταλά χρήματα για να δημιουργεί πρόσκαιρα έργα, αφού σε λίγο θα έφευγε και θα γινόταν η Ενωση.

Το υπόμνημα έχει ως εξής:

"Προς την Αυτού Εξοχότητα τον έντιμον Λόρδον Κίμπερλι

υπουργόν Αποικιών.

Εξοχώτατε,

Οι Κύπριοι επίγνωσιν έχοντες εθνικής ιστορίας αυτών ουδέποτε επαύσαντο ενθυμούμενοι ότι είναι Ελληνες, πεποίθησιν δε έχοντες εις το μεγαλύθυμον αγγλικόν Εθνος και της ανάσσης την γενναιόφρονα και ευγενή Κυβέρνησιν, ελπίζουσιν ότι εν ευθέτω ώρα θέλουσιν πραγματοποιηθεί οι πόθοι και αι ευχαί αυτών.

Οθεν καθήκον των απαραίτητον θεωρώσιν να επαναλάβωσιν και αύθις όσα επ' εσχάτων τρανώς και επισήμως εδήλωσαν, δηλαδή ότι ο μόνος αυτών πόθος, η μόνη εις το μέλλον ελπίς των θα ήναι η μετά της Ελλάδος, της μητρός αυτών πατρίδος Ενωσις.

Το παράδειγμα των αδελφών ημών Ιωνίων, και η αναβίβασις αύθις εις την αρχήν της μεγίστης πλειονοψηφίας του γενναίου αγγλικού λαού των μεγάλων αυτού πολιτών επί της πολιτικής σημαίας, των οποίων είναι αναγεγραμμένοι δικαιοσύνη φιλανθρωπία και ελευθερία, πληρούσιν ημάς ελπίδων ότι ουκ εις μακρόν η Κυβέρνησις της σεπτής ανάσσης της Μεγάλης Βρετανίας θέλει δώσει νέον τρανόν δείγμα του ότι η μάλλον ερριζωμένη και διαρκής πολιτική του αγγλικού Εθνους είναι η των αοιδήμων Πολμερστώνος, Ρώσσελ και Λάννιγκ.

Αλλ' επειδή η ταχεία εκπλήρωσις των ημετέρων πόθων πιθανόν να παρακωλύεται επί τινα χρόνον υπό ανωτέρων λόγων της γενικής πολιτικής, η δε παρούσα κατάστασις της νήσου υπό διοικητικήν, δικαστικήν, οικονομικήν έποψιν είναι παν άλλο ή ημείς προσεδοκώμεν και η αγγλική Κυβέρνησις προυτίθετο, η παράτασις δε του χαώδους καθεστώτος ζημιοί δε ηθικώς και υλικώς διοικούντας τε και διοικουμένους διά ταύτα αναφερόμενοι εις το επί της προκατόχου ημών κυβερνήσεως αποσταλέν εις Λονδίνον ημέτερον υπόμνημα του έτους 1879, του

οποίου αντίγραφον επισυνάπτομεν τη ημετέρα εξοχότητι, όπως εν αυτώ ίδη την κατάστασιν της ημετέρας διοικήσεως, ήτις και νυν εξακολουθεί να είναι η αυτή.

Παρακαλούμεν αυτή όπως διά της παρά τη Κυβερνήσει επιρροής και συντελέση εις την αποστολήν εις Κύπρον ειδικής επιτροπής, ήτις ερχομένη ενταύθα και εξακριβούσα εκ του πλησίον την αληθή των πραγμάτων κατάστασιν πληροφορήση την ημετέραν εξοχότητα και την σεβαστήν Κυβέρνησιν, ούτω δε προκαλέση την εισαγωγήν συστήματος πολιτεύματος διοικήσεως συναδόντων με τον πολιτισμόν, την δικαιοσύνην και την ελευθερίαν, δι'ων να καταστή κατορθωτή η πραγματική βελτίωσις της θέσεως του Κυπριακού λαού, ως είναι και η εκπεφρασμένη επιθυμία της Κυβερνήσεως και της ανάσσης.

Εάν όμως η νυν εν τη αρχή μερίς του αγγλικού λαού, γνωρίζουσα ότι βραχύς αναγκαιοί αυτή χρόνος, όπως επιτελέση, ό,τι δέον προς πραγματοποίησιν των εθνικών πόθων του κυπριακού λαού, θεωρήση ανάξιον του κόπου, όπως δαπανά εις πρόσκαιρα έργα.

Εν τοιαύτη περιπτώσει, ο κυπριακός λαός θα παραμείνη αγγογγύστως πλήρης θάρρους και εκ των προτέρων ευγνώμων προς το γενναίον αγγλικόν έθνος, την σεπτήν άνασσαν αυτού και την αγγλικήν Κυβέρνησιν.

Διατελούμεν της ημετέρας εξοχότητος

ευπειθέστατοι θεράποντες,

Οι αντιπρόσωποι

(Μεταγλώττιση)

Εξοχότατε,

Οι Κύπριοι έχοντας επίγνωση της εθνικής ιστορίας τους ουδέποτε έπαυσαν ενθυμούμενοι ότι είναι Ελληνες, έχοντας δε πεποίθηση στο μεγαλόθυμο αγγλικό Εθνος και τη γενναιόφρονα και ευγενή Κυβέρνηση της Βασίλισσας, ελπίζουν ότι σε εύθετη ώρα θα πραγματοποιηθούν οι πόθοι και οι ευχές τους.

Ετσι θεωρούν απαραίτητο καθήκον τους να επαλάβουν και αμέσως όσα τελευταία τρανώς και επίσημα δήλωσαν, δηλαδή ότι ο μόνος πόθος τους, η μόνη στο μέλλον ελπίδα τους θα είναι η Ενωση με την Ελλάδα, τη μητέρα τους πατρίδα.

Το παράδειγμα των αδελφών μας κατοίκων των Ιωνίων (νήσων), και η άνοδος στην αρχή της μέγιστης πλειονοψηφίας του γενναίου αγγλικού λαού των μεγάλων πολιτών του στην πολιτική σημαία των οποίων είναι γεγραμμένα δικαιοσύνη φιλανθρωπία και ελευθερία, μας γεμίζουν με ελπίδες ότι όχι για μακρό χρονικό διάστημα η Κυβέρνηση της σεπτής Βασίλισσας της Μεγάλης Βρετανίας θα θελήσει να δώσει νέο τρανό δείγμα ότι η πολύ καλά ριζωμένη και διαρκής πολιτική του αγγλικού Εθνους είναι εκείνη των αείμνηστων Πόλμερ, Ρώσσελ και Λάννιγκ.

Αλλά επειδή η ταχεία εκπλήρωση των πόθων μας πιθανόν να παρεμποδίζεται για κάποιο χρόνο από ανώτερους λόγους της γενικής πολιτικής, η δε παρούσα κατάσταση της νήσου υπό διοικητική, δικαστική, οικονομική άποψη είναι κάθε άλλο ή εμείς προσδοκούσαμε και η αγγλική Κυβέρνηση προτίθετο, η παράταση δε του χαώδους καθεστώτος ζημιώνει δε ηθικά και υλικά και τους διοικούντες και τους διοικουμένους γι'αυτά αναφερόμενοι στο υπόμνημά μας που αποστείλαμε επί της προκατόχου κυβέρνησης σας στο Λονδίνο το 1879, του οποίου αντίγραφο επισυνάπτομε στην εξοχότητά σας, για να δει σ' αυτό την κατάσταση της διοίκησης μας, η οποία και τώρα εξακολουθεί να είναι η ίδια.

Την παρακαλούμε όπως με την επιρροή της στην Κυβέρνηση συντελέσει στην αποστολή στην Κύπρο ειδικής επιτροπής, η οποία αφού έλθει εδώ και εξακριβώσει από κοντά την αληθινή κατάσταση των πραγμάτων πληροφορήσει την εξοχότητα σας και τη σεβαστή Κυβέρνηση και έτσι να προκαλέσει την εισαγωγή συστήματος πολιτεύματος διοίκησης που να συνάδει με τον πολιτισμό, τη δικαιοσύνη και την ελευθερία, με τα οποία να καταστεί κατορθωτή η πραγματική βελτίωση της θέσης του Κυπριακού λαού, όπως είναι και η εκπεφρασμένη επιθυμία της Κυβέρνησης και της βασίλισσας.

Εάν όμως η ευρισκόμενη σήμερα στην αρχή μερίδα του αγγλικού λαού, γνωρίζοντας ότι χρειάζεται σύντομο χρόνο για να επιτελέσει, ότι πρέπει προς πραγματοποίηση των εθνικών πόθων του κυπριακού λαού, θεωρήσει ανάξιον κόπου, όπως δαπανά σε πρόσκαιρα έργα.

Σε τέτοια περίπτωση, ο κυπριακός λαός θα παραμείνει αγγόγγυστα με θάρρος και θα είναι εκ των προτέρων ευγνώμων προς το γενναίο αγγλικό έθνος, τη σεπτή βασίλισσα του και την αγγλική Κυβέρνηση.

Ο Γλάδστων απάντησε ότι δεν δεν μπορούσε να κάμει τίποτε γιατί η χώρα του ήταν δεσμευμένη με συνθήκη με την Οθωμανική Αυτοκρατορία.

Ωστόσο είχε εξουσιοδοτήσει τον Ε. Χάμιλτον να τηλεγραφήσει στην Κύπρο:

Ο Γλάδστων επιθυμεί να πληροφορήσει εκείνους που έστειλαν τηλεγραφήματα ότι ενώ η Κυβέρνηση της Αυτής Μεγαλειότητας επιθυμεί την ευτυχία των Κυπρίων, θα πρέπει να θυμούνται ότι η Κύπρος κατέχεται από αυτή τη χώρα σύμφωνα με συνθήκη με την Πύλη, σαν μέρος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και ότι προτάσεις που θα γίνονταν κατά παράβαση της συνθήκης αυτής δεν μπορούν να συζητηθούν.

Οι Χριστιανοί της Κύπρου συνέχισαν τον ενωτικό τους αγώνα και ήλπιζαν ότι κάποτε θα ερχόταν ο καιρός για να κασταστεί δυνατή η Ενωση της Κύπρου με την Ελλάδα, αλλά δεν πίεζαν πολύ, ιδιαίτερα το Γλάδστωνα, γιατί τον θεωρούσαν φιλέληνα και επομένως πίστευαν ότι δεν πρόδωνε τους πόθους τους.

Ετσι ενώ τα χρόνια κυλούσαν ο ενωτικός πόθος των χριστιανών όχι μόνο δεν έσβηνε αλλά αντίθετα θεωρούσαν την Ενωση ως η λυδία λίθο των προβλημάτων τους.

Είναι χαρακτηριστικό άρθρο της εφημερίδας "Σάλπιγξ" της Λεμεσού, στις 26 Ιαννουαρίου 1885, ύστερα από τέσσερα χρόνια:

" Τρία εισίν κυρίως τα μεγάλα και σωστικά διά την Κύπρον ζητήματα, τρεις είναι εύλογοι και δίκαιαι απαιτήσεις, τρεις εισίν οι γενικοί πόθοι αδυνάτου προς το παρόν καθισταμένου ενός πρωτίστου και ριζικού, της μετά της Ελλάδος Ενώσεως ης η επίτευξις και μόνη υπισχνείται τη ταλαίνη Κύπρω ευτυχίαν και πρόοδον. Τα τρία αυτά ζητήματα εισίν τα εξής:

1. Η απαλλαγή της νήσου από της ετησίας πληρωμής εις την Τουρκίαν των 95.000 λιρών.

2. Η υποστήριξις υπό της γεωργίας της μόνης τροφού παντός μεν μέρους, κυρίως όμως της στερουμένης πάσης βιομηχανίας Κύπρου διά γεωργικής τραπέζης και αναγκαστικής βελτιώσεως της γεωργικής μεθόδου, και

4. Λύσις του Πολυθρηλύτου εκκλησιαστικού ζητήματος.

(Μεταγλώττιση)

" Τρία είναι κυρίως τα μεγάλα και σωστικά για την Κύπρο ζητήματα, τρεις είναι εύλογες και δίκαιες απαιτήσεις, τρεις είναι οι γενικοί πόθοι ενώ είναι αδύνατο να πραγματοποιεηθεί προς το παρόν ένα πρώτιστο και ριζικό, η Ενωση με την Ελλάδα της οποίας η επίτευξη και μόνη υπόσχεται στη δυστυχή Κύπρο ευτυχία και πρόοδο. Τα τρία αυτά ζητήματα είναι τα εξής:

1. Η απαλλαγή της νήσου από την ετήσια πληρωμή εις την Τουρκία των 95.000 λιρών.

2. Η υποστήριξη από τη γεωργία της μόνης τροφού κάθε μεν μέρους, κυρίως όμως της στερούμενης κάθε βιομηχανίας Κύπρου με γεωργική τράπεζα και αναγκαστική βελτίωση της γεωργικής μεθόδου, και

4. Λύση του Πολυθρήλυτου εκκλησιαστικού ζητήματος.

Το ενωτικό κίνημα διευρυνόταν και στα τέλη του ίδιου χρόνου (1885) οι Κύπριοι διαβίβασαν το αίτημα τους για Ενωση και στον πρωθυπουργό της Ελλάδας Χαρίλαο Τρικούπη από τους κυπρίους της Αθήνας.

Οι Κύπριοι αυτοί, σύμφωνα με την εφημερίδα " Φωνή της Κύπρου ή Στασίνος" της 9/12 Μαρτίου 1895 παρουσιάστηκαν στον Ελληνα πρωθυπουργό και του τόνισαν τον ενωτικό πόθο των Κυπρίων, εκφράζοντες ταυτόχρονα την πίστη ότι κάτι τέτοιο δεν θα καθυστερούσε.

Ανέφεραν ακόμα ότι εξέφραζαν τον ενωτικό πόθο όχι μόνο των Κυπρίων της Αθήνας αλλά και μερικών "αγαθών" , όπως τόνιζαν, Οθωμανών.

"Ασμενοι δημοσιεύομεν την κατωτέρω προς τον πρωθυπουργόν της Ελλάδος κ. Τρικούπην προσφώνησιν των εν Αθήναις Κυπρίων.

Κύριε Πρόεδρε της Ελληνικής Κυβερνήσεως,

Εντεταλμένοι παρ' απάντων των εν Αθήναις κυπρίων σπουδαστών και λοιπών προς την ελευθέραν Μητέρα αισθημάτων των, αίτινα βασιλεύουσι και εν ταις καρδίαις απαξαπάντων των Ελλήνων της νήσου και μερίδος τινός των αγαθων ημών συμπατριωτών οθωμανών επεφορτίσθημεν εν τούτω να προσφωνήσωμεν ημίν και κατ' ιδίαν τα εξής, άπερ μετ' εξάλλου ενθουσιασμού και επευφημιών εψηφίσαντο.

Ο υπόδουλος Ελλην είναι πλέον πανθομολογούμενον ό,τι αγνόν και παρθένον σώζει εν εαυτώ το φρόνημα. Σύντριμμα ούτος βαρβάρων κατακτητών, τούτο και μόνον περιέσωσε και επί τούτων σεμνύνεται όπερ και τυγχάνει του εμπρέποντος σεβασμού και της υψηλής εκτιμήσεως παρά τη ελευθέρα μερίδι του ελληνισμού ου εκσπά οσάκις υποδηλούται τας θερμοτέρας συμπαθείας και διεγείρει εν εαυτώ τα αγιώτερα συναισθήματα.

Το φρόνημα τούτο εργάτα έντιμε του πανελληνίου ακάματε, υπέρ της ανυψώσεως του οποίου τοσούτον εργάζεσθε, εδραζόμενοι νυν ασφαλώς επί των εθνικών υμών πολιτικών αρετών αναπτύσσεται οντούται κατά τας πανελληνίους ευχάς, τούτου δε την εκ πάσης γης υπό διπλούν ζυγόν στεναζούσης Κύπρου ήτις κατέχεται υπό μεγίστης πεποιθήσεως, ότι υμών πολιτευομένων θα πανηγυρίση ουκ εις μακρόν την μετά της ενδόξου μητρός Ενωσιν".

(Μεταγλώττιση)

Κύριε Πρόεδρε της Ελληνικής Κυβέρνησης,

Εντεταλμένοι από όλους τους κυπρίους σπουδαστές στην Αθήνα και τους λοιπούς προς την ελεύθερη Μητέρα αισθημάτων τους, τα οποία βασιλεύουν και στις καρδιές όλων των Ελλήνων της νήσου και κάποιας μερίδας των αγαθων συμπατριωτών μας οθωμανών επιφορτιστήκαμε να σας προσφωνήσουμε και κατ' ιδίαν τα εξής, τα οποία ψήφισαν με έξαλλο ενθουσιασμό και επευφημίες.

Ο υπόδουλος Ελληνας είναι πλέον πανθομολογούμενο ό,τι διατηρεί μέσα του αγνό και παρθένο το φρόνημα. Σύντριμμα αυτός βάρβαρων κατακτητών, αυτό και μόνο περιέσωσε και σεμνύνεται γι' αυτό το οποίο και τυγχάνει του πρέποντος σεβασμού και της υψηλής εκτίμησης από την ελεύθερη μερίδα του ελληνισμού, για το οποίο ξεσπά όταν υποδηλώνει τις θερμότερες συμπάθειες και προκαλεί στον εαυτό του τα αγιότερα συναισθήματα.

Το φρόνημα τούτο έντιμε εργάτη και ακάματε του πανελλήνιου, υπέρ της ανύψωσης του οποίου τόσο εργάζεσθε, εδραζόμενοι τώρα ασφαλώς στις εθνικές μας πολιτικές αρετές αναπτύσσεται και οντώνεται κατά τις πανελλήνιες ευχές, αυτού δε την από κάθε γη στενάζουσα υπό διπλό ζυγό Κύπρο, η οποία κατέχεται από μέγιστη πεποίθηση, ότι καθώς θα πολιτεύεσθε θα πανηγυρίσει όχι σε μεγάλο χρονικό διάστημα την Ενωση με την ένδοξη μητέρα".