7.6.1878: Πρoσθήκες στη βασική συvθήκη συμμαχίας μεταξύ της Τoυρκίας και της Βρεταvίας της 4ης Ioυvίoυ 1878

S-101

7.6.1878: ΠΡΟΣΘΗΚΕΣ ΣΤΗ ΒΑΣΙΚΗ ΣΥΝΘΗΚΗ ΣΥΜΜΑΧΙΑΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΒΡΕΤΤΑΝΙΑΣ ΤΗΣ 4ΗΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 1878

Στις 4 Ιουνίου 1878 την ημέρα που ο πρεσβευτής της Βρεττανίας στην Πύλη Ωστέν Λαγιάρτ υπέγραφε με τον υπουργό Εξωτερικών του Σουλτάνου, Σαφβέτ Πασά τη Συνθήκη Αμυντικής Συμμαχίας που περιλάμβανε την Κύπρο, υπέγραψε, και προσχέδιο των προσθηκών που ήθελε η Τουρκία να προστεθούν στη βασική Συνθήκη.

Οι προσθήκες αυτές πρόβλεπαν όπως (α) συνεχισθεί η διατήρηση Θρησκευτικού Δικαστηρίου για τους Μουσουλμάνους στην Κύπρο, (β) όπως η Αγγλία καταβάλλει στην Τουρκία το πλεόνασμα των εσόδων και εξόδων από τη διοίκηση της νήσου και όπως (γ), αν η Ρωσία επιτρέψει το Καρς και άλλες περιοχές στην Αρμενία, η Κύπρος θα εγκαταλειφθεί από την Αγγλία και η συμμαχία της 4ης Ιουνίου θα τερματισθεί.

Ακόμα στην αρχική συμφωνία προστέθηκαν μερικοί άλλοι όροι με τους οποίους προβλεπόταν ότι η Πύλη θα διατηρούσε το δικαίωμα να πωλεί και ενοικιάζει εδάφη και άλλη περιουσία της στην Κύπρο και όπως η Αγγλία όταν θα εγκαταλείψει τη νήσο, δεν θα ζητήσει αποζημιώσεις για οποιαδήποτε έξοδα θα έκαμνε.

Εγραφε ο Λαγιάρτ στο Σώλσμπερι από την πόλη Θεραπία στις 7 Ιουνίου:

" Εχω την τιμή να επισυνάψω προσχέδιο των Ορων τους οποίους ο Μεγάλος βεζύρης ζητά όπως επισυναφθούν στο Παράρτημα της Συνθήκης που υπογράφηκε από το Σαφβέτ Πασά και από εμένα στις 4 Ιουνίου.

Εχω ήδη ενημερώσει την Εξοχότητά σας, με την ουσία των όρων, με τηλεγράφημα και τώρα περιμένω τις οδηγίες της Εξοχότητας σας για να συμφωνήσω σ' αυτές".

Ο Λαγιάρτ επισύναπτε και το πιο κάτω έγγραφο:

"Εγινε δεκτό μεταξύ των δύο Υψηλά συμβαλλομένων Μερών ότι η Αγγλία συμφωνεί στους πιο κάτω όρους που σχετίζονται με την κατάληψη από αυτή της νήσου Κύπρου.

1. Οτι ένα Μουσουλμανικό Θρησκευτικό Δικαστήριο (Μακκεμέ Σιερί) θα συνεχίσει να υφίσταται στην Κύπρο, το οποίο θα επιλαμβάνεται αποκλειστικά θρησκευτικών θεμάτων και όχι οποιωνδήποτε άλλων, αναφορικά με τον μουσουλμανικό πληθυσμό της Κύπρου.

2. Οτι θα καθορισθεί από το Συμβούλιο της Ιεράς Κτημοσύνης της Τουρκίας (Εφκάφ) ένας Μουσουλμάνος κάτοικος της νήσου για να επιβλέπει, σε συνεργασία με αντιπρόσωπο που θα διορισθεί από τις βρετανικές αρχές, τη διοίκηση της περιουσίας, των ταμείων και των κτημάτων που ανήκουν στα τεμένη, νεκροταφεία, μουσουλμανικά σχολεία και άλλα θρησκευτικά ιδρύματα που υπάρχουν σήμερα στην Κύπρο.

3. Οτι η Αγγλία θα πληρώνει ετήσια στην Πύλη οποιοδήποτε θα είναι το παρόν πλεόνασμα των εσόδων πέραν των εξόδων στη νήσο. Αυτό το πλεόνασμα θα υπολογισθεί και καθορισθεί από τον μέσο όρο των τελευταίων πέντε χρόνων.

4. Οτι η Υψηλή Πύλη θα μπορεί ελεύθερα να πωλεί και ενοικιάζει κτήματα και άλλη περιουσία στην Κύπρο που ανήκει στο Οθωμανικό Στέμμα.

5. Οτι κατά την εκκένωση της Κύπρου από την Αγγλία αυτή δεν θα ζητήσει από την Πύλη οποιαδήποτε αμοιβή ή αποζημίωση, για έργα δημόσιας ωφέλειας ή βελτιώσεις που έκαμε ή ανέλαβε κατά τη διάρκεια της κατοχής της Κύπρου.

6. Οτι εάν η Ρωσία επιστρέψει στην Τουρκία το Καρς και άλλες κτήσεις που απέκτησε κατά τον τελευταίο πόλεμο στην Αρμενία, η Κύπρος θα εκκενωθεί από την Αγγλία και η Συνθήκη της 4ης Ιουνίου 1878 θα τερματισθεί".

Ο Σώλσμπερι απάντησε στο Λαγιάρτ στις 17 Ιουνίου 1878 με μια σύντομη επιστολή στην οποία παρέθετε τις παρατηρήσεις του (η επιστολή είχε σταλεί από το Βερολίνο, όπου πραγματοποιήθηκε διεθνές συνέδριο ηγετών των διαφόρων χωρών, ως συνέχεια της Συνθήκης του Αγίου Στεφάνου, που προέβλεπε τον τερματισμό του πολέμου μεταξύ της Ρωσίας και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας).

Ο Σώλσμπερμπερι έδινε στην επιστολή την εξουσία στο Λαγιάρτ να υπογράψει την προσθήκη στη συνθήκη, αλλά με ορισμένες τροποποιήσεις, να αποκλεισθεί δηλαδή η Τουρκία από του να ζητά, στο μέσο όρο των πλεονασμάτων, τα έσοδά της που αποκτούσε από πώληση ή μίσθωση κτημάτων της, να απαληφθεί η πρόνοια ότι η Αγγλία δεν θα ζητούσε αποζημιώσεις από την Τουρκία, για οποιαδήποτε έξοδα θα έκαμνε όταν θα εγκατέλειπε τη νήσο, γιατί φοβόταν, όπως τόνιζε, ότι οι κεφαλαιούχοι θα εκφοβίζονταν επειδή δεν θα το αντιλαμβάνονταν σαφώς.

Ζητούσε ακόμη να προστεθεί ένα νέο άρθρο στην Προσθήκη της Σύμβασης με το οποίο η αγγλική κυβέρνηση θα είχε το δικαίωμα να προβαίνει σε αναγκαστικές εξαγορές περιουσιών για δημόσια ωφέλεια.

Ανέφερε ο Σώλσμπερι στο Λαγιάρτ:

"Κύριε,

Εχω εξετάσει τη προτεινόμενη Προσθήκη στη Συνθήκη που μου έχετε επισυνάψει στην έκθεση σας της 7ης τρέχοντος και σας εξουσιοδοτώ να την υπογράψετε με τις πιο κάτω τροποποιήσεις:

Τα άρθρα ΙΙΙ και ΙV πρέπει να έχουν τέτοιο λεκτικό ώστε να παρεμποδίζουν την Πύλη από του να αξιώνει ως απαίτηση στο μέσο όρο προσόδων, σύμφωνα με το τρίτο άρθρο το εισόδημα από κτηματική περιουσία, η οποία έχει ενοικιασθεί ή πωληθεί σύμφωνα με το άρθρο τέσσερα.

Προτιμώ να απαληφθεί το άρθρο 5, γιατί δημοσιευόμενο θα εκφοβίσει τους κεφαλαιούχους, οι οποίοι δεν θα το αντιληφθούν. Σίγουρα στην παρούσα κατάσταση που βρίσκονται τα οικονομικά της Πύλης, είναι εντελώς περιττό.

Η εξοχότητά σας θα πρέπει να προσθέσει το πιο κάτω άρθρο:

" Η αγγλική κυβέρνηση θα μπορεί να προβαίνει σε καταναγκαστική εξαγορά σε δίκαιη τιμή, γη που χρειάζεται για δημόσια ωφέλεια ή γη που είναι ακαλλιέργητη".

Είμαι κλπ

υπογραφή

Σώλσμπερι

Ο Λαγιάρτ όπως φαίνεται από τα δημόσια έγγραφα που παρουσιάστηκαν στη βρετανική Βουλή αργότερα (Parliamentary Papers) επικοινώνησε με το Σουλτάνο, ο οποίος επέμενε στις αξιώσεις του.

Τηλεγραφούσε ο Λαγιάρτ στο Μαρκήσιο του Σώλσμπερι στις 22 Ιουνίου (το τηλεγράφημα παρελήφθη στις 23 του μήνα από το Λαγιάρτ στο Βερολίνο, όπου βρισκόταν):

" Θεραπία, 22 Ιουνίου 1878

Ο Μεγάλος Βεζύρης εξακολουθεί να επιθυμεί μια γραπτή υποχρέωση ότι εάν η νήσος της Κύπρου εκκενωθεί οποιαδήποτε στιγμή η Αγγλία να μη προβάλει αξιώσεις για αποζημιώσεις για δημόσια έργα ή βελτιώσεις (που θα έχει πραγματοποιήσει)".

Την επομένη 23 Ιουνίου, ο Σώλσμπερι απαντούσε ότι η κυβέρνηση του δεν θα ενδιαφερόταν για γενικής φύσης αποζημιώσεις, αλλά θα έπρεπε να ληφθεί πρόνοια για αποζημιώσεις για έργα που θα απέδιδαν εισόδημα ετησίως και για κεφάλαια που θα δανείζουν ιδιώτες κεφαλαιούχοι, οι οποίοι θα έπρεπε να αποζημιωθούν:

"Βερολίνο, 23 Ιουνίου, 1878

Το θέμα των αποζημιώσεων για βελτιώσεις και δημόσια έργα περικλείει πολλές δυσκολίες και δεν θέλω να σας εξουσιοδοτήσω να υπογράψετε μια συμφωνία, χωρίς να έχει μελετηθεί η φρασεολογία προσεκτικά από νομικούς συμβούλους. Δεν αντιτίθεμαι στην αρχή ότι το αγγλικό Θησαυροφυλάκιο δεν πρέπει, κατά την επιστροφή, να ζητήσει από το Θησαυροφυλάκιο της Κωνσνταντινούπολης αποζημείωση για χρήματα που θα εξοδευθούν σε βελτιώσεις. Αλλά υπάρχουν δύο κλάσεις επιφυλάξεων, οι οποίες πρέπει να γίνουν και δεν μπορούν να καθορισθούν επακριβώς με τηλεγραφήματα. Π. χ. όπου οι βελτιώσεις αποδίδουν ετήσιο εισόδημα, η κυβέρνηση της Αυτής Μεγαλειότητας πρέπει να ζητήσει το ισάξιο του εισοδήματος κατά την επιστροφή. (Επίσης) εκεί όπου ιδιώτες κεφαλαιούχοι έχουν προωθήσει χρήματα, θα πρέπει να αποζημιωθούν, εάν εμποδισθούν. Μπορεί να διαβεβαιώσετε το Μεγάλο Βεζύρη, ότι η κυβέρνηση της Αυτής Μεγαλειότητας θα προβεί σε μια συμφωνία κατ' ακολουθεία μαζί του με αυτό το γενικό πνεύμα, αλλά οι λεπτομέρειες θα πρέπει να εξετασθούν προσεκτικά.

Είμαι

υπογραφή

Σώλσμπερι

Στις 24 Ιουνίου 1878 (επομένη στης λήψεως τηλεγραφήματος του Σώλσμπερι) ο Λαγιάρτ τηλεγραφούσε σ' αυτόν και πάλι από τη Θεραπία:

"Οποιαδήποτε συμφωνία την οποία δυνατό να προτείνετε σχετικά με το θέμα των αποζημιώσεων για βελτιώσεις στην Κύπρο θα γίνει προθύμως αποδεκτή, εάν μου σταλεί προσχέδιο".

Με ένα νέο τηλεγράφημα την επομένη 25 Ιουνίου ο Λαγιάρτ πληροφορούσε τον Σώλσμπερι ότι ο Σαφβέτ Πασάς ήθελε καθορισμό του πλεονάσματος που θα έπαιρνε η Πύλη από την κατάληψη της Κύπρου

"Θεραπία 25 Ιουνίου, 1878

Ο Σαφβέτ Πασάς επιθυμεί, πριν υπογραφεί η προσθήκη, να καθορισθεί το ποσό του πλεονάσματος από τα έσοδα και έξοδα των τελευταίων πέντε χρόνων, ώστε να προστεθεί στην προσθήκη. Εχουν δοθεί οδηγίες, ώστε το φιρμάνι για την παράδοση της Κύπρου να ετοιμασθεί".

Ο Λαγιάρτ προχώρησε σύμφωνα με τις οδηγίες του Υπουργού του και την 1η Ιουλίου, 1878, μπορούσε να υπογράψει την προσθήκη της συνθήκης της 4ης Ιουνίου.

Οι Τούρκοι που είχαν τόσα προβλήματα, δέχθηκαν όλους τους όρους των Αγγλων και έτσι ο Λαγιάρτ μπόρεσε να καθορίσει αυτά που ήθελε η κυβέρνηση του.

Επέφερε τις απαιτούμενες τροποποιήσεις στα αρθρα 3 και 4 (το τρίτο άρθρο πρόβλεπε για το πλεόνασμα που θα καταβαλλόταν και το τέταρτο για τις πωλήσεις ή ενοικιάσεις περιουσιών της Πύλης στην Κύπρο).

Ο Βεζύρης δέχθηκε ακόμα όπως συζητηθούν αργότερα το θέμα του ποσού του πλεονάσματος και το θέμα αποζημιώσεων σε περίπτωση εκκένωσης της νήσου.

Εγραφε ο Λαγιάρτ στο Σώλσμπερι την 1η Ιουλίου, 1878:

"Θεραπία, 1 Ιουλίου, 1878,

Εχω την τιμή να επισυνάψω την πραγματική Προσθήκη στη Συνθήκη στην οποία προήλθαν η Αγγλία και η Τουρκία για την κατάληψη της νήσου Κύπρου, η οποία υπεγράφη σήμερα από το Μεγάλο Βεζύρη και μένα.

Η Εξοχότητά σας θα αντιληφθεί ότι έχω προβεί στις αλλαγές στα άρθρα ΙΙΙ και ΙV όπως είχα διαταχθεί από την εξοχότητά σας για να παρεμποδίσω την Πύλη από του να αξιώνει ως μέσο όρο, πέραν των εσόδων, σύμφωνα με το άρθρο 3, τα έσοδα από κτήματα τα οποία θα έχει ενοικιάσει ή πωλήσει σύμφωνα με ο άρθρο 4".

Ο Μεγάλος Βεζύρης, επέμενε να τεθεί στο άρθρο ΙΙ το ποσό του πλεονάσματος των εσόδων πέραν των εξόδων, αλλά έχει προβλεφθεί ότι το αναφερόμενο ποσό θα καθορισθεί αργότερα.

Στο άρθρο, το οποίο προβλέπει ότι η Τουρκία δεν θα κληθεί σε περίπτωση εγκατάλειψης της νήσου, να πληρώσει για βελτιώσεις κλπ, απεσύρθη από την Προσθήκην έπειτα από δική μου διαβεβαίωση προς το Μεγάλο Βεζύρη, ότι η Εξοχότητα σας θα δεχθεί αναθεώρηση του άρθρου το οποίο, θα καθορισθεί με το πνεύμα που αξιώνει η Αυτής Μεγαλειότητα, αλλά ταυτόχρονα θα ικανοποιεί τις αντιθέσεις που τέθηκαν από την εξοχότητά σας".

Εχω κλπ

(Υπογραφή)

Α.Χ. Λαγιάρτ

Η προσθήκη που επισύναπτε ο Λαγιάρτ στην αρχική συμφωνία έχει ως εξής:

ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΣΤΗ ΣΥΝΘΗΚΗ ΑΜΥΝΤΙΚΗΣ ΣΥΜΜΑΧΙΑΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΒΡΕΤΑΝΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ Η ΟΠΟΙΑ ΥΠΕΓΡΑΦΗ ΤΗΝ 4ην ΙΟΥΝΙΟΥ, 1878

"Γίνεται αντιληπτό μεταξύ των δύο Υψηλά Συμβαλλομένων Μερών, ότι η Αγγλία συμφωνεί στους πιο κάτω όρους σχετικά με την κατάληψη και διοίκηση της νήσου Κύπρου:

I. Οτι ένα Μουσουλμανικό Θρησκευτικό Δικαστήριο (Μαχκεμέ Σιερί) θα συνεχίσει να υπάρχει στη νήσο,το οποίο θα ασχολείται αποκλειστικά με θρησκευτικά θέματα και τίποτε άλλο, σχετικά με το μουσουλμανικό λαό της νήσου.

III. Οτι η Αγγλία θα πληρώνει στην Πύλη οποιοδήποτε θα είναι το παρόν πλεόνασμα των εσόδων πέραν των εξόδων στη νήσο. Αυτό το πλεόνασμα θα καταμετρηθεί και θα αποφασισθεί από το μέσο όρο των τελευταίων πέντε χρόνων, που καθορίστηκε σε 22.936 πουγγία, τα οποία

θα καθορισθούν αργότερα και με την εξαίρεση των εσόδων των Κρατικών και Βασιλικών γαιών που θα ενοικιάζονται ή πωλούνται κατά την περίοδο αυτή.

IV. Οτι η Υψηλή Πύλη μπορεί ελεύθερα να πωλεί και ενοικιάζει κτήματα και άλλη περιουσία στην Κύπρο που ανήκει στο Οθωμανικό Στέμμα και Κράτος (Αραζιί Μιριγιέ βε Εμλακί Χουμαγιούν) τα έσοδα των οποίων δεν αποτελούν μέρος των εσόδων της νήσου όπως αναφέρονται στο άρθρο ΙΙΙ.

V. Οτι η αγγλική κυβέρνηση διά των αρμοδίων αρχών της θα προβαίνει με τις αρμόδιες αρχές της σε καταναγκαστικές αγορές, σε λογική τιμή γης που απαιτείται για δημόσιες βελτιώσεις ή για άλλους δημόσιους σκοπούς και γη που δεν θα είναι καλλιεργημένη.

VI. Οτι εάν η Ρωσία επιστρέψει στην Τουρκία το Καρς και άλλες κατακτήσεις που έκαμε στην Αρμενία κατά τη διάρκεια του τελευταίου Πολέμου, η νήσος Κύπρος θα εκκενωθεί από τη Βρετανία και η συνθήκη της 4ης Ιουνίου, 1878, θα τερματισθεί.

Εγινε στην Κωνσταντινούπολη, την 1η ημέρα του Ιουλίου, του 1878".

Υπογραφές

Α. Χ. Λαγιάρτ

Σαφβέτ

Οπως και στην περίπτωση της Συνθήκης της 4ης Ιουνίου το κείμενο της προσθήκης στη Συνθήκη ετοιμάστηκε και υπογράφηκε στα αγγλικά και τα γαλλικά.

ΤΟ ΑΓΓΛΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΠΡΟΣΘΗΚΗΣ

Το αγγλικό κείμενο έχει ως εξής:

ANNEX TO THE CONVENTION OF DEFENSIVE ALLIANCE BETWEEN GREAT BRITAIN AND TURKEY, SIGNED JUNE 1878.

The Honourable sir A. H. Layard G.C.B. and His Highness Safvet Pasha, now the Grant Vizier of His Majesty the Sultan, have agreed to following Annex to the Convention signed by them as Plenipontiaries on th 4th June 1878.

ANNEX

It is understood between the two High Contrating Parties that England agrees to the following condition relating to her occupation and administration of the island of Cyprus.

I. That a Mussulman religious tribunal Mehkemesi Sieri shall continue to exist in the island which will take exclusive congnisance of religious matters and of no others, concerning the Mussulmam population of the island.

CONVENTION

That England will pay to the Porte, whatever is the present excess of revenue to be calculated upon and dermined by the average of the last five years stated to be 22.936 purses, to be duly verified hereafter, and to the exclusion of the produce of sate and Crown lands let or sold during that period.

That the Sublime Porte may freely sell and lease lands and lease lands and other property in Cyprus belonging to the Ottoman Grown and state (Arazii Mariye ve Emlaki

Houmayoun) the produce of which does not form part of the revenue of the island refered to in Article III.

V. The English Government, through their competent authorities, may purchase compulsorily, at a fair price, land required for public impovements, or for other public purposes and land which is not cultivated.

VI. That if Russia restores to Turkey Kars and the other Conquests made by her in Armenia during the last war, the island of Cyprus will be evacuated, and the Convention of the 4th of June, 1878, will be at an end.

Done at constantinople, the Ist day of July, 1878

(Signed)

A. H. LAYARD

SAFVET

ΤΟ ΓΑΛΛΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Το γαλλικό κείμενο της Προσθήκης στη Συνθήκη έχει ως εξής:

Le Tres-Honorable Sir A.H. Layard, G.C.B. et son Altesse Safvet Pacha, acuellement Grand Vezir de sa Majeste Imperiale le Sultan se sont convenus de l'Annexe suivant a la Convention signeer par eux le 4 Juin, 1878, en qualite de Plenipotentiaires de leurs Gouvernments respectifs

ANNEXE

Il demeure entendu entre les deux Hautes Parties Contractantes que l'Angleterre conscent aux conditions suivants concernant son occupation et administration de l'ile de Chypre.

I. Qu'un Tribunal Musulman Religieux (Maxkemei Sherie) continuera d'exister dans l'ile religieuses, et non pas d' autres concernant la population Musulmane de l'ile.

CONVENTION

III. Que l'Angelterre pajera annuelment a la Sublime Porte tout ce qu'est l'excedant actuel du revenu en sus des trais de l'excedant actuel du revenu en sus des frais de l' adminisrtration de l'ile lequel excedant sera calcute et determine par la moygenne (de revenu) des derniees cinq ammees, fixee a 22.936 bourses, laquelle reste a etre dument verifiee plus

tard, et a l'eclusion du produit realise par la vente ou affermage des proprietes et biens immeubies appartenant al'etait et la couronne Ottomane pendant cette periode.

IV. Que la Sublime Porte pourra librement vendre et affermer des terres, terrains et autres proprietes en Chypre appartemant a l' Etat et a la Couronne Ottomane (Arazi Miriye ve Emlaki Houmayoun) dont produit ve vente ou affermage ne forme pas partie des revenus de l'ile mentionne dans l' Article III.

V. Que le Couvernement Brittannique pourra exercer par le canal de ses autorites Competentes le droit d'expropriation pur l'acquisition a de proix convenable, des terres includes let des terrais necessaires devant servir aux ameliorations publiques ainsi qu'a d'autres buts d'utilite publique.

VI. Que dans le cas ou la Russie restituerait a la Turkie Kars et les autres conquetes faites par elle en Armenie pendant cette derniere querre, l'ile de Chypre sera evacuee par l' Angleterre et la Convention en date du 4 Juin 1878, cessera d'etre en viquer.

Fait a Constantinople, le 1er Juillet, 1878.

Οσον α φορά το θέμα των εξόδων βελτίωσης που θα γίνονταν στην Κύπρο, το βρετανικό υπουργείο Εξωτερικών παρακαλούσε τον Λαγιάρτ τηλεγραφικά από το Λονδίνο στις 13 Ιουλίου:

"Θα πρέπει να πείτε στο Μεγάλο Βεζύρη, ότι η φρασεολογία του άρθρου της Προσθήκης αναφορικά με τα χρήματα για βελτιώσεις απαιτεί προσεκτική μελέτη και ίσως ορισμένες πληροφορίες γύρω από τις λεπτομέρειες και είναι επιθυμητό όπως αποφευχθεί η διαβίβαση του για μερικές ημέρες μέχρι το υπουργικό να συννενοηθεί με το Λόρδο Σώλσμπερι μετά την επιστροφή του από το Βερολίνο".

Στις 24 του ίδιου μήνα ο Σώλσμπερι έστελλε στο Λαγιάρτ προσχέδιο νέας συμφωνίας- Προσθήκης ουσιαστικά στη Συνθήκη που ζητούσε όπως υποβληθεί στην Πύλη για υπογραφή.

Η συμφωνία-προσθήκη ήταν διευκρινιστική, αλλά μεγάλης σημασίας γιατί με αυτήν διευκρίνιζε η Πύλη ότι παραχωρούσε την Κύπρο στην Αγγλία και της έδινε πλήρεις εξουσίες να ετοιμάζει νόμους και συνθήκες εξ ονόματος της Αγγλικής Κυβέρνησης ελεύθερα από τον έλεγχο

της Πύλης, απεκδυόταν δηλαδή η Πύλη κάθε εξουσία πλέον στην Κύπρο εφόσον χρόνο θα διατηρείτο η αγγλική κατοχή:

"Μαρκήσιος του Σώλσμπερι προς τον κ. Α. Χ. Λαγιάρτ.

Υπουργείο Εξωτερικών, 24 Ιουλίου, 1878.

Κύριε,

Διαβιβάζω στην Εξοχότητά σας το κατωτέρω προσχέδιο συμφωνίας για το οποίο η Κυβέρνηση της Αυτής Μεγαλειότητας επιθυμεί να εξασφαλισθεί η συγκατάθεση της Πύλης.

Υποβάλλοντας αυτό στην Πύλη, η Εξοχότητα σας, θα πρέπει να τονίσει ότι η συμφωνία αυτή δεν παραχωρεί τίποτε το νέο, αλλά είναι διευκρινιστική της Συνθήκης της 4ης Ιουνίου".

Είμαι κλπ

Υπογραφή

Σώλμπερι

ΕΓΓΡΑΦΟ 1

ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ ΣΥΜΦΩΝΙΑΣ

Γίνεται αντιληπτό μεταξύ των Υψηλά Συμβαλλομένων μερών, χωρίς βλάβη των προβλεπομένων από τα άρθρα I, II και IV της Προσθήκης της 1ης Ιουλίου, 1878, ότι η Αυτού Αυτοκρατορική Μεγαλειότητα ο Σουλτάνος, αναθέτοντας όπως η νήσος καταληφθεί και διοικείται από την Αγγλία, έχει μεταβιβάσει ως εκ τούτου και παρέσχε στην Αυτής Μεγαλειότητα τη Βασίλισσα, για το χρόνο της κατοχής και όχι περισσότερο, πλήρεις εξουσίες για να ετοιμάζει Νόμους και συνθήκες για την Κυβέρνηση της νήσου εξ ονόματος της Αυτής Μεγαλειότητας και για καθορισμό των εμπορικών και προξενικών σχέσεων και υποθέσεων, ελεύθερα υπό τον έλεγχο της Υψηλής Πύλης".

Η Πύλη δεν έφερε καμμιά ένσταση στη νέα συμφωνία-προσθήκη και έτσι αυτή υπογράφηκε στις 14 Αυγούστου, πολύ μετά την κατάληψη της Κύπρου. Εγραφε ο Λαγιάρτ στο Σόλσμπερι παραθέτοντας επακριβώς το τελικό κείμενο:

"Θεραπία, 14 Αυγούστου, 1878

Λόρδε μου,

Εχω την τιμή να επισυνάψω τη συμφωνία που υπογράφηκε σήμερα το πρωί από το Μεγάλο Βεζύρη και μένα και η οποία δίνει στην Αυτής Μεγαελιότητα τη Βασίλισσα πλήρεις εξουσίες για να κάμνει νόμους και συνθήκες για την Κυβέρνηση της Νήσου Κύπρου, εξ ονόματος της Αυτής Μεγαλειότητας και για το διακανονισμό των εμπορικών και προεξενικών σχέσεων και υποθέσεων ελεύθερα από τον έλεγχο της Πύλης.

Σημειώθηκε μικρή καθυστέρηση στη συμπερίληψη της συμφωνίας αυτής, συνεπεία των τυπικοτήτων που έπρεπε να γίνουν και συνεπεία μιας μικρής αδιαθεσίας, η οποία εμπόδισε το Σουλτάνο από του να εκδόσει το απαραίτητο "Ιρατέ" (διάταγμα) πριν από χθες.

Εχω κλπ

(Υπογραφή)

Λαγιαρτ"

Η συμφωνία έχει ως εξής:

"Ο Εντιμότατος κύριος Α.Χ. Λαγιάρτ, G.C.B. και η Αυτού Υψηλότης Σαφβέτ Πασάς, Μεγάλος Βεζύρης και υπουργός των Εξωτερικών της Αυτής Μεγαλειότητας του Σουλτάνου, έχοντας συναντηθεί μαζί σήμερα, έχουν, σύμφωνα με την πληρεξουσιότητά τους, υπογράψει το ακόλουθο επιπρόσθετο άρθρο της Συνθήκης της 4ης Ιουνίου, 1878, ως πληρεξούσιοι των Κυβερνήσεων τους.

Γίνεται αντιληπτό μεταξύ των Υψηλά συμβαλλομένων μερών, χωρίς βλάβη των προβλεπομένων στα Αρθρα I, II και IV

της Προοσθήκης της 1ης Ιουλίου, 1878, ότι η Αυτής Αυτοκρατορική Υψηλότης ο Σουλτάνος εκχωρώντας τη νήσο Κύπρο για να κατέχεται και διοικείται από την Αγγλία, έχει μεταβιβάσει και παρέσχε, στην Αυτής Μεγαλειότητα τη Βασίλισσα, για το χρόνο της κατοχής και όχι περισσότερο, πλήρεις εξουσίες να κάμνει Νόμους και Συμβάσεις για την κυβέρνηση της νήσου, εξ ονόματος της μόνο, και για τη διευθέτηση εμπορικών, προξενικών σχέσεων και υποθέσεων ελεύθερα και χωρίς τον έλεγχο της Πύλης.

Εγινε στην Κωνσταντινούπολη, στις 14 Αυγούστου, 1878

Α. Χ. Λαγιάρτ

Σαφβέτ

ΤΟ ΑΓΓΛΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Το αγγλικό κείμενο της νέας Προσθήκης έχει ως εξής:

The Right Honourable Sir A. Henry Layard, G.C.B. and his Highness Safvet Pasha, Grand Vizier and Minister for Foreign Affairs of His Imperial Majesty the Sultan, having met together this day, have, in virtue, of their full powers, signed the following Additional Article to the Convention of th 4th June, 1878, signed by them as Plenipotentiaries of their respective covernments.

It is understood between the High contracting Parties withaout prejudice to the express provisions of the Articles I,II and IV of the Annex of the 1st July 1878, that His Imperial Majesty the Sultan in assigning the island of Cyprus to be occupied and administered by England, has

thereby transferred to and vested in Her Majesty the Queen for th term of the occupation and so longer, full powers for making Laws and Conventions for the govermenent of the island in Her Majesty's name, and for the regulation of its commercial and Consular relations and affairs free from, the Porte's control.

Done at Constantinople, the 14th day of August 1878

A.H.Layard

ΤΟ ΓΑΛΛΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Το γαλλικό κείμενο έχει ως εξής:

"Le Tres-Honourable Sir A. Henry Layard, G.C.B. et son Altesse Safvet Pacha, Grand Vizir et Ministre des Affaires Entrangeres de Sa Majeste Imperial le Sultan se sont reunis ce jourd'hui, et, en vertu de leurs pleins pouvoires, ont signe l' Article Addisionnel suivant a la Convention signee par ex le 4 Juin, 1878, en qualite de Plenipotentiares de leurs Couvernements respectifs.

Il demeure entendu entre les deux Hautes Parties contractantes, sans prejudice des disposlitions des Articles I,II et IV de l'Annexe du fer en assignant l'ile de Chypre pour etre occupee et administree par l Angleterred, a transtere et invest Sa Majester la Reine, pour la duree de l'occupation seulement, des pleins pouvouirs de faire de Lois et des Connventions pour l' administration de l'ile, au nom de Sa Majeste Brittanique, et pour le reglement des affaires et des relations de tour controle de la Sublime Porte.

Fait a Constaninople, le 14 Aout, 1878.