15.9.1821: Εκθεση τoυ γάλλoυ πρoξέvoυ στηv Κύπρo Mechen για τις σφαγές και λελασίες στηv Κύπρo.

S-87

15.9.1821: ΕΚΘΕΣΗ ΤΟΥ ΓΑΛΛΟΥ ΠΡΟΞΕΝΟΥ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ MECHAIN ΓΙΑ ΤΙΣ ΣΦΑΓΕΣ ΚΑΙ ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ

Οι σφαγές κράτησαν για αρκετές μέρες και ενώ ο Βεζύρης, όπως έχει αναφερθεί, είχε ζητήσει τερματισμό τους από τις 20 Ιουλίου, 1821, δηλαδή δέκα ημέρες μετά που απαγχονίστηκε ο Αρχιεπίσκοπος Κυπριανός, ο Κουτσιούκ Μεχμέτ κατακράτησε τη διαταγή για 40 μέρες για να μπορέσει να ολοκληρώσει το μακελειό.

Μια εικόνα της κατάσασης που επικρατούσε στην Κύπρο μέχρι τις 15 Σεπτεμβρίου δίνει ο γάλλος πρόξενος Μεσιέν (Mechain) σε αναφορά του (Κυπριακά Χρονικά σελ. 59, 1930) στις 15 Σεπτεμβρίου 1821 δύο και πλέον μήνες μετά την έναρξη των σφαγών:

"Από την αναχώρηση του Ruse, διάφορες περιστάσεις προκάλεσαν βάσιμες ανησυχίες στα ευρωπαϊκα καθιδρύματα της νήσου Κύπρου. Οι ανησυχίες αυτές καθησύχασαν στις 29 Αυγούστου με τη λήψη της βεζυρικής επιστολής, την οποία ο υποκόμης de Viella μου απέστειλε από τις 20 Ιουλίου, αλλά κατακρατήθηκε από τον καπετάν πασά για σαράντα ημέρες αναμφίβολα με σκοπό να δώσει στον αντεπίτροπο του το χρόνο να επιτελέσει τις σφαγές και τη ληστευση, για τις οποίες είχα την τιμή να σας κοινοποιήσω στις 17 Αυγούστου.

Οι διαταγές τις οποίες η Πύλη έδωσε κατά παράκληση της βασιλικής πρεσβείας, δεν πααρήγαγαν εδώ παρά μάτια διαμαρτυρία. Ιδού η σημερινή κατάσταση στην Κύπρο:

Τα χωριά είναι έρημα, η συγκομηδή μένει εγκαταλελειμμένη στους αγρούς, οι ευρισκόμενοι σε απόγνωση είναι ευδιάθετοι σε στάσεις. Οι ιθαγενείς Τούρκοι στους οποίους άρχισε να βαρύνει η τυρανία είναι πολύ δυσαρεστημένοι και τέλος τα ξένα στρατεύματα με ανυπμονησία αναμένοντο σύνθημα ή την αφορμή για ταραχές. Δυσοίωνοι ξένες ενδείξεις φαίνονταν να αγγέλλουν τη στιγμή αυτή δύο ημέρες πριν από την άφιξη της Cabarre la Lion της οποίας η εμφάνιση και πάλι επιβλήθηκε στον κυβερνήτη.

Ο διοικητής Λάρνακας αγαθός μουσουλάνος που έσωσε τη ζωή πολλών δυστυχών ανθρώπων, με επισκέφθηκε κρυφά τα μεσάνυκτα με σκοπό να προειδοποιήσει ότι ήταν ανάγκη να μη σταματήσουν να φυλάγονται οι ευρωπαίοι, ότι και ο ίδιος προφυλασσόταν, διότι είχε τη βεβαιότητα πως ο κυβερνήτης ήθελε να τον τιμωρήσει, επειδή δεν έδειξε ότι ήταν αρκετά αφοσιωμένος δήμιος. Ο αγάς των Γενιτσάρων και ο ταμίας της Κύπρου βρίσκονται επίσης στον κατάλογο των προγεγραμμένων διότι εναντιώθηκαν στη διαρπαγή της Λάρνακας από την οποία ούτε αυτοί οι Ευρωπαίοι εξαιρέθηκαν".

Οι ταλαιπωρίες και τα βάσανα των Κυπρίων συνεχίστηκαν για αρκετό ακόμα διάστημα παρόλον ότι δεν ήταν οργανωμένα.

Στις 12 Ιανουαρίου 1822 ο γάλλος πρόξενος μιλούσε ακόμα για σφαγές, ιδιαίτερα μετά από εξέγερση των στρατιωτών που είχαν μεταφερθεί από την Ακρη επειδή δεν τους καταβαλλόταν ο μισθός. Ξεσπούσαν δηλαδή οι στρατιώτες εναντίον των αθώων Κυπρίων παρά το γεγονός ότι δεν έφταιγαν εκείνοι και οι σφαγές πρόσθεταν σε εκείνες του προηγούμενου Ιουλίου. Εγγραφε ο γάλλος πρόξενος:

" Λάρνακα 12 Ιανουαρίου 1822

Κύριε Υποκόμη,

Κάποιου γάλλου φονεύθηκε στο δρόμο ο υπηρέτης με πιστόλι από κούρδο στρατιώτη του τάγματος του χατζή Οσμάν. Μάταια ζήτησα ικανοποίηση από τον κυβερνήτη.

Ιδού και άλλο σοβαρό επεισόδιο για το οποίο δεν είχα ικανοποίηση. Ο αιδεσ. πατήρ καθηγούμενος του Μοναστηρίου Terra Santa στη Λευκωσία ενώ καθόταν στην είσοδο του μοναστηριού του κακοποιήθηκε από τον τουφεξήμπαση Μουασίλη και δέχθηκε από αυτόν, όσο και από τους άνδρες που τον ακολοθούσαν, διάφορα κτυπήματα με το υποκόπανο του τουφεκιού και το πλατύ του ξίφους τους.

Ο πασάς της Ακρης και ο κυβερνήτης της Κύπρου φιλονικούν για το μισθό του στρατού.

Εν αναμονή της συμφωνίας επέβαλαν νέα φορολογία. Η επιβάρυνση αυτή θα επαναλαμβάνεται κάθε μήνα και θα είναι αδύνατο να πληρώνεται.

Ο φόρος του μηνός αυτού πληρώνεται με τα ασημικά των ναών, που μεταβλήθηκαν σε άμορφη μάζα, τα οποία οι ευρωπαίοι, όντας έμποροι, αγόρασαν.

Οι στρατιώτες εκδήλωσαν τη δυσφορία τους διότι βάσισαν την πληρωμή τους σε τόσο άδηλους πόρους και αξίωσαν ζωηρά να τους ικανοποιήσει ο Κυβερνήτης με τα μυθώδη ποσά που οικειοποιήθηκε.

Αυτός εξίσου άνανδρος, όσο και σκληρός, σοφίστηκε να διαδόσει ότι οι γάλλοι κατελάμβαναν τη Λάρνακα. Επειδεικτικά συγκάλεσε μυστική συνεδρία κατά την οποία αποφασίστηκε ότι λόγω ασφαλών πληροφοριών που πήρε ο κυβερνήτης καθίστατο επείγουσα η επίβλεψη της Λάρνακας με ισχυρές δυνάμεις.

Συνεπώς ο στρατός πήρε διαταγές να συγκεντρωθεί στη Λάρνακα. Πολλά τάγματα χωρίς δυσκολία προσήλθαν, αλλά ο αρχηγός τους, ο οποίος δεν φαινόταν τόσο εύπιστος, δίσταζε να βγει από τη Λευκωσία.

Ενας καυγάς που υποκινήθηκε μεταξύ των στρατιωτών από τον ίδιο τουφεξήμπαση, κατά τον οποίο υπήρξαν και μερικοί πληγωμένοι και από τις δύο πλευρές, χρησίμευσε ως αφορμή στους αγάδες για να ζητήσουν την απομάκρυνση του στρατού.

Περαγματικά ο αρχηγός τους ήλθε στη Λάρνακα χθες το πρωί με όλο το στρατό του. Οι ταραχές αυτές επηρεάζουν το εμπόριο και συνετελούν να επιθυμείται ζωηρά όπως η Πύλη διανοίξει επιτέλους τα μάτια, ως προς την κατάσταση της ωραίας αυτής κτήσης.

Βεβαιωθείς για την εμμονή του κυβερνήτη στις κακές του διαθέσεις, σχετίστηκα με τον πίμπαση. Ηλθαν πολλοί και με επισκέφθηκαν και ελπίζω ότι θα τηρηθεί η πειθαρχία και ότι δεν θα ανησυχηθούν οι γάλλοι".