18.7.88: Ο Πάτροκλος Σταύρου παρεμβαίνει στην ετοιμασία του πορίσματος της Επιτροπής και ξεκαθαρίζει με στοιχεία του ηγέτη του πραξικοπήματος Μιχαήλ Γεωργίτση ότι το πραξικόπημα είχε αποφασισθεί πριν από την αποστολή της επιστολής Μακαρίου στον Γκιζίκη

S-2391

18.7.88: Ο ΠΑΤΡΟΚΛΟΣ ΣΤΑΥΡΟΥ ΠΑΡΕΜΒΑΙΝΕΙ ΣΤΗΝ ΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΟΡΙΣΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΓΙΑ ΤΟΝ ΦΑΚΕΛΟ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΚΑΙ ΞΕΚΑΘΑΡΙΖΕΙ ΜΕ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΗΓΕΤΗ ΤΟΥ ΠΡΑΞΙΚΟΠΗΜΑΤΟΣ ΜΙΧΑΗΛ ΓΕΩΡΓΙΤΣΗ ΟΤΙ ΤΟ ΠΡΑΞΙΚΟΠΗΜΑ ΕΙΧΕ ΑΠΟΦΑΣΙΣΘΕΙ ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΟΛΗΣ ΜΑΚΑΡΙΟΥ ΣΤΟΝ ΓΚΙΖΙΚΗ. Η ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΣΤΑΥΡΟΥ ΣΤΗ ΒΟΥΛΗ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΤΗ ΜΟΝΑΔΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΣΤΗΝ ΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΟΡΙΣΜΑΤΟΣ ΜΙΑ ΚΑΙ Η ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ ΚΑΤΑ ΠΕΡΙΕΡΓΟ ΤΡΟΠΟ ΑΠΕΦΥΓΕ ΕΠΙΜΕΛΩΣ ΝΑ ΚΑΛΕΣΕΙ ΚΥΠΡΙΟΥΣ ΝΑ ΔΩΣΟΥΝ ΤΗ ΔΙΚΗ ΤΟΥΣ ΘΕΣΗ

Η Επιτροπή της Βουλής των Ελλήνων για το φάκελο της Κύπρου απέφυγε επιμελώς να ζητήσει οποιανδήποτε πληροφορία από την Κύπρο-ή τουλάχιστον τίποτε δεν είχε ανακοινωθεί- παρ' όλον ότι πολλοί ήσαν πρόθυμοι να καταθέσουν ενώπιον της ή να δώσουν συγκεκριμένα στοιχεία.

Ωστόσο ο υφυπουργός παρά τω Προέδρω Πάτροκλος Σταύρου δεν απέφυγε τον πειρασμό και απευθύνθηκε στον Πρόεδρο της Επιτροπής της ελληνικής Βουλής, βουλευτή Μπασαγιάννη για να διαψεύσει μερικά πράγματα που έρχονταν στην επιφάνεια και ιδιαίτερα τα όσα αναφέρθηκαν γύρω από το θέμα της διαφυγής του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου από το προεδρικό Μέγαρο (περιοδικό Ενημέρωση, τεύχος 146 , 18.7.88):.

"Αγαπητέ κ. Μπασαγιάννη,

Από ορισμένους κύκλους έχει προβληθεί ο ισχυρισμός ότι το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου 1974 εναντίον του Αρχεπισκόπου Μακρίου υπήρχε αποτέλεσμα της επιστολής του προς τον Στρατηγό Γαίδωνα Γκιζίκη. Θεωρώ ότι ο ισχυρισμός αυτός είναι ανυπόστατος και αποβλέπει μόνο στην εξασφάλιση ενός άλλοθι για το μέγα εκείνο έγκλημα σε βάρος της Κύπρου.

Οι συνημμένες σε φωτοτυπία τρεις σελίδες του Ημερολογίου της ΙΙΙ (Τρίτης) Ανωτάτης Τακτικής Διοικήσεως στη Λευκωσία, από τις 2 Ιουλίου 1974 μέχρι τις 16 Ιουλίου είχε αποφασισθεί πριν από τη γραφή της επιστολής. Η πρώτη εγγραφή στο Ημερολόγιο, που εμφανίζεται ως προσθήκη στις 2 Ιουλίου 1974, φέρει την ένδειξη "χορήγησις Αδείας και αναφέρει:

" Εχορηγήθη σήμερα εις τον υποφαινόμενον 4ήμερος άδεια δι' Αθήνας. Κατά τη διάρκειαν της απουσίας μου καθήκοντα Δτού ΙΙΙ ΑΤΔ θα εκελή ο Σχης Νούσκας Κων/τίνος.

Υπογραφή

Σφραγίδα

Γεωργίτσης Μιχαήλ

Ταξίαρχος Δτής".

Αποκαλύπτεται με τις δυο αυτές εγγραφές στο Ημερολόγιο της ΙΙΙ Ανωτέρας Τακτικής Διοικήσεως ότι ο Ταξίαρχος Μιχαήλ Γεωργίτσης επήρε από τον εαυτό του άδεια με ισχύ από τις 2 Ιουλίου για μετάβαση στην Αθήνα και επέστρεψε και επανέλαβε τα καθήκοντα του στις 6 Ιουλίου.

Είναι γνωστό ότι στις 3 Ιουλίου, ο Ταξίαρχος Μιχαήλ Γεωργίτσης έλαβε μέρος στη σύσκεψη στο γραφείο του αρχηγού των Ενόπλων Δυνάμεων, κατά την οποία οριστικοποιήθηκαν όλα που αφορούσαν το πραξικόπημα. Το γεγονός ότι έφυγε από την Κύπρο και έφθασε στην Αθήνα και στις 3 Ιουλίου μετέσχε σε σύσκεψη στην Αθήνα προϋποθέτει ότι κλήθηκε τουλάχιστον την προηγούμενη μέρα, δηλαδή πριν από τις 2 Ιουλίου. Κατά την τετραήμερη παραμονή του στην Αθήνα πρέπει να είχε όλες τις αναγκαίες συνεργασίες και να επήρε λεπτομερείς οδηγίες για τη διάπραξη του πραξικοπήματος.

Υπάρχει και μια άλλη ενδιαφέρουσα εγγραφή στο Ημερολόγιο της ΙΙΙ Ανωτέρας Τακτικής Διοικήσεως, στις 16 Ιουλίου 1974, επομένη του πραξικοπήματος, με την υπογραφή του νέου διοικητή της Συνταγματάρχη Σωτηρίου Λιανά, καθότι ο προκάτοχος του συνταγματάρχης Μιχαήλ Γεωργίτσης είχε πλέον αναλάβει την αρχηγία της Εθνικής Φρουράς και έκαμε το πραξικόπημα. Η εγγραφή έχει τίτλο "Ανάληψις Διοικήσεως" και λέγει:

"Ανέλαβον από σημερον την διοίκησιν της ΙΙΙ ΑΤΔ.

Η ΙΙΙ ΑΤΔ συμμετέχει ενεργώς εις την Επανάστασιν της Εθνοφρουράς προς ανατροπήν του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας Μακαρίου, βαρυνομένου με εγκλήματα εθνικής προδοσίας".

Η επιστολή του Εθνάρχη Μακαρίου προς τον Στρατηγόν Γκιζίκη έφερε ημερομηνία 2 Ιουλίου. Η γραφή της συμπληρώθηκε τα μεσάνυκτα της 2ας προς την 3ην Ιουλίου και με ειδικό απεσταλμένο εστάλη στον πρέσβυ της Κύπρου στην Αθήνα, ο οποίος και την επέδωσε περί το μεσημέρι της 3ης Ιουλίου. Συνεπώς το πραξικόπημα είχε τελεσίδικα αποφασισθεί πριν επιδοθεί, πριν καν γραφτεί η επιστολή Μακαρίου προς Γκιζίκη. Και θα προσέθετα ότι ευτυχώς που έγραψε την ιστορική εκείνη επιστολή ο Εθνάρχης Μακάριος, η οποία κατά κάποιο τρόπο τον δικαιώνει.

Αλλά και κατά τις δίκες των βασανιστών της ΕΣΑ μετά τη μεταπολίτευση έγιναν αναφορές σε σχεδιαζόμενο πραξικόπημα κατά του Εθνάρχη Μακαρίου, το οποίο για διαφόρους λόγους αναβαλλόταν. Ηταν λοιπόν, το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου 1974 πραξικόπημα εξ αναβολής. Εάν γίνει έρευνα στα πρακτικά των δικών εκείνων, ή έστω και στα δημοσιεύματα του τύπου για τις δίκες, θα επισημανθούν στις καταθέσεις ή στις μαρτυρίες στοιχεία περί των σχεδίων και των αναβολών για τη διενέργεια του πραξικοπήματος στην Κύπρο.

Κατά τη δραματική ημέρα του πραξικοπήματος βρισκόμουν μαζί με τον Εθνάρχη Μακάριο στο Προεδρικό Μέγαρο και ήμουν ο τελευταίος που τον είδα και τον αποχαιρέτησα καθώς έφευγε, υπείκοντας στις επίμονες και πιεστικές συμβουλές και παραινέσεις μας. Η σωτηρία της ζωής του εσήμαινε ουσιαστικά την αποτυχία του πραξικοπήματος, διότι εκείνος ήταν ο στόχος. Αλλα πέτυχε κάτι άλλο το πραξικόπημα: την τουρκική εισβολή που επέφερε η καταστροφή της Κύπρου

Μετά τιμής

Πάτροκλος

Σταύρου

Υφυπουργός παρά τω Προέδρω

της Κυπριακής Δημοκρατίας.