Πρώτη Ηλεκτρονική Ιστορία της Κύπρου

image

Δωρεάν προσφορά σε ερευνητές, μελετητές, φοιτητές, μαθητές και δημοσιογράφους.

Από την Κύπρο στην αρχαιότητα, μέχρι την Κύπρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η αγγλοκρατία, η ΕΟΚΑ, το πραξικόπημα, το σχέδιο Ανάν, η Ευρωπαϊκή Ένωση.

Αρχείο Παναγιώτη Παπαδημήτρη

papademetris-pΜοναδικό αρχείο στο οποίο μπορείτε να προστρέξετε και να αναζητήσετε εύκολα και γρήγορα αυτό που θέλετε για μια περίοδο 8.000 ετών για την Ιστορία της Κύπρου.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ

21.2.1986: (Μέρος Α). Η Βουλή των Ελλήνων συνέρχεται σε ειδική συνεδρία για να αποφασίσει τη συγκρότηση Εξεταστικής Επιτροπής για τον Φάκελο της Κύπρου.

S-2353

21.2.1986: Η ΒΟΥΛΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΥΝΕΡΧΕΤΑΙ ΣΕ ΕΙΔΙΚΗ ΣΥΝΕΔΡΙΑ ΓΙΑ ΝΑ ΑΠΟΦΑΣΙΣΕΙ ΤΗ ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΦΑΚΕΛΟ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ

Στα μέσα της δεκαετίας του 1980 είχαν αρχίσει να οριμάζουν οι συνθήκες για τον διορισμό ερευνητικής Επιτροπής για άνοιγμα του "Φακέλου της Κύπρου" ώστε ο κόσμος να μπορέσει να πληροφορηθεί σε έκταση τα όσα συνέβησαν στη διάρκεια του πραξικοπήματος και της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο.

Ετσι την 1.11.1984, 99 βουλευτές του ΠΑΣΟΚ υπέβαλαν ση Βουλή αίτηση για άνοιγμα του Φακέλου της Κύπρου αλλά η αίτηση δεν συζητήθηκε γιατί διαλύθηκε πρόωρα η Βουλή.

Το θέμα επανήλθε άλλες δυο φορές: Στις 18.7.1985 και 20.7.1985 οι βουλευτές Γρηγόριος Φαράκος, Μίκης Θεοδωράκης, Κωνσταντίνος Κάππος, Στράτος Κόρακας, Μαρία Δαμανάκη και Ηλίας Παπαδημητρίου κατέθεσαν στη Βουλή ερώτηση προς τον αρμόδιο υπουργό για το θέμα της συγκρότησης Εξεταστικής Επιτροπής ώστε να ανοίξει ο φάκελος της Κύπρου.

Ο υπουργός Εξωτερικών Κάρολος Παπούλιας απάντησε στις 11 Οκτωβρίου ότι η Κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ "είναι συνεπής προς τις διακηρύξεις της να ανοίξει το φάκελο οτης Κύπρου, πράγμα που θα γίνει στην τρέχουσα σύνοδο της Βουλής" σύμφωνα με όσα ανέφερε σε ομιλία του στην Κοινοβουλευτική ομάδα του ΠΑΣΟΚ ο Πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου λίγες μέρες νωρίτερα (7.11.1985).

Το ΠΑΣΟΚ προχώρησε στις αποφάσεις του και στη συνεδρία της Βουλής της 4ης Δεκεμβρίου 1985 ο Πρόεδρος του Σώματος Γιάννης Αλευράς ανακοίνωσε ότι υποβληθηκε νέα αίτηση βουλευτών για τη σύσταση "σύμφωνα με τις διαταξεις της παρ. 2 του άρθρου 68 του συντάγματος σε συνδυασμό με την διάταξη του άρθρου 27 του ισχύοντος Κανονισμου της Βουλής" Εξεταστικής των Πραγμάτων Επιτροπής.

Σε επιστολή των βουλευτών που κατέθηκε στη Βουλή αναφερόταν:

"Επισημαίνοντας δε και την ιερότητα του χρέους που έχουμε ως αντιπρόσωποι του Εθνους να ανταποκριθούμε θετικά στο ακατάλυτο δικαίωμα του ελληνισμού να πληροφορηθεί και να βεβαιωθεί:

α) Για τις συνθήκες κάτω από τις οποίες εκδηλώθηκε και ολοκληρώθηκε το εγκληματικό αυτό πραξικόπημα ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ και ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ.

Δ) Για όλα τα θέματα που συνδέονται μαζί του, με τις τραγικές του συνέπειες και γενικώτερα με την όλη τραγωδία που επακολούθησε (εισβολή Αττίλας στην Κύπρο κατάληψη και κατοχή του 37% των εδαφών του ανεξαρτήτου κράτους της Κυπριακής Δημοκρατίας εξαφάνιση χιλιάδων ομήρων -αγνοουμένων- εκδίωξη, βίαιο ξερρίζωμα και προσφυγοποίηση των ελληνοκυπρίων του βορρά από τις εστίες τους- Κυρήνεια- Αμμόχωστος κλπ- καταστροφή Ιερών Χριστιανικών ναών, λεηλασία, αρχαιολογικών θησαυρών στο κατεχόμενο τμήμα της Κύπρου, ανακήρυξη του ψευδοκράτους του κ. Ντενκτάς ιταμή, προσπάθεια νομιμοποίησης του κλπ.

Εχουμε την τιμή να ΠΡΟΤΕΙΝΟΥΜΕ

την σύσταση σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ. 2 του άρθρου 68 του συντάγματος σε συνδυασμό με τη διάταξη του άρθρου 27 του ισχύοντος κανονισμού της Βουλής, εξεταστικής των πραγμάτων επιτροπής, στην οποία να ανατεθεί η εξονυχιστική έρευνα για την κατά το δυνατό, ανακάλυψη, εξιχνίαση των στοιχείων τα οποία μπορούν να συνθέσουν τον φάκελο της υπόθεσης, που επικράτησε να αποδίδεται με τον όρο φάκελος της Κύπρου καθώς και τη λεπτομερειακή διερεύνηση και εξέταση όλων των πτυχών του μεγάλου αυτού ζητήματος".

Την αίτηση υπέβαλαν οι βουλευτές Σκουλάκης Μανώλης, Παπαστρατής Ορέστης, Βάλβης Πέτρος, Βαρκάρης Γιώργος, Ιντζές Βασίλειος, Μαρούδας Δημήτριος, Καλογήρου Γεώργιος, Καπουράλος Γεώργιος, Δαβιδόπουλος Γεώργιος, Μπουρδάρα Κ. Μπραδέλης Δημ., Κατσάρος Παναγιώτης, Χιωτάκης Γεώργιος, Καραμπάτσας Γ., Σάϊκος Ε., Κολιούσης Αχ., Κατσιμπάρδης Γ, Ντεγιάννης Γιάννης, Μπαντουβάς Κώστας, Γιαννόπουλος Ευάγγελος, Λούλης Θεμιστοκλής, Αγοράστης Βασ., Περάλης Γιώργος, Φουντάς Παρακευάς, Παπαστεφανάκης Μανώλης, Καλούδης Σπύρος, Κιοσκλής Λευτέρης, Τσιγαρίδας Κωνσταντίνος, Φωτίου Χρήστος, Λεβογιάννης Νίκος, Μαινίδης Σταύρος, Μπουλάκης Λάζαρος, Λιαροκάπης Αλέκος, Πεντάρης Βαγγέλης, Στάθης Θεόδωρος, Δαμιανίδης Αλεξ., Κατριβάνος Ηλίας, Παπαδόπουλος Γιάννης, Κοντοπόδης Κωστής, Καζακλάρης Χρ., Τσαπάρας Στεφ., Φαϊκογλου Αμέτ., Ντεντιδάκης Αντ., Ξανθόπουλος Θανάσης, Κλαράς Αναστάσιος, Παπαδόπουλος Δημοσθένης, Κεφαλίδης Δημήτρης, Νάτσινας Μάρκος, Σερπάνος Γιώργος, Μιχαλογιάννης Ιωσήφ., Δροσογιάννης Αντώνης, Γκιώτας Στάθης, Κωντσαντινίδης Γιάννης, Σταματόπουλος Χαράλαμπος, Κουτσογιάννης Γιάννης, Πετσάλνικος Φίλιππος, Σημίτης Κωνσταντίνος, Λάζαρος Απόστολος, Παγορόπουλος Δημ., Κουλούρης Κίμωνας, Γλεβάνος Λευτέρης, Γιοκόνογλου Μόσχος, Κουλουμπής Ευάγ., Πάγκαλος Θεόδωρος, Φιλιππόπουλος Θανάσης, Λαμπράκη Ειρήνη, Μαγκάκης Γεώργιος- Αλέξανδρος, Παπαγιάννης Βασίλης, Καστηνιώτης Σπύρος, Μαρκόπουλος Χρήστος, Δαριβιανάκης Αλέκος, Αναστασάκος Σέφης, Ασλάνης Κωνσταντίνος, Γεννηματάς Γιώργος, Τσοχατζόπουλος Απόστολος- Ανθανάσιος, Βαλυράκης Ιωσήφ, Σαραντίτης Β., Φλώρος Γ., Μερκούρη Μελίνα, Κωνσταντίνου Φλώρος, Παπαηλίας Ηλίας, Πέτσας Γ., Παπαδονικολάκης Γ., Κεδίκογλου Βασ., Παπαδόπουλος Αναστάσιος, Χούλης Νικόλαος, Αρσένης Γεράσιμος, Ματράγκας Ηρακλής, Καστανίδης Χαράλαμπος, Μάντσαρης Δημήτρης, Παπαϊωάννου Μιλτιάδης, Ακριτίδης Νίκος, Κυπριωτάκη Μαρία, Αλεξιάδης Κώστας, Κακλαμανάκη Ρούλα, Μπάτσος Αθανάσιος, Σκουλαρίκης Γιάννης, Αθανασόπουλος Νικ., Τσοβόλας Δημ., Κακλαμάνης Απόστολος, Ζακολίκος Αθαν., Παπαδημητρίου Γιώργος, Τσεκλίδης Γιάννης, Κτενάς Γιώργος, Πιτσιώρης Δημήτρης, Τσουμάκας Στέφανος, Σαπουντζής Δημ., Αντωνακούδης Γ., Παπάς Γιώργος, Παπαδόπουλος Ηλίας, Στεφανίδης Μιχαήλ, Σαλαμαλίκης Παναγιώτης και Οικονόμου Χρήστος.

Η συζήτηση του όλου θέματος έγινε στη συνεδρία της Βουλής της 21 Φεβρουαρίου 1986 (πρακτικά Βουλής των Ελλήνων, τόμος Δ 1974-1989, συλλογή των κειμένων και επιμέλεια από τον επιστημονικό συνεργάτη της διευθύνσεως επιστημονικών μελετών της Βουλής Τριαντάφυλλο Γεροζήση).

Στη συζήτηση θα έπαιρναν μέρος όλοι οι αρχηγοί των κομμάτων και βουλευτές. Ο μόνος που δεν μίλησε ήταν ο Γεώργιος Μαύρος ο οποίος κατέθεσε με την έναρξη της διαδικασίας την ακόλουθη δήλωση:

"Χαιρετίζω το σημερινό ξεκίνημα του ανοίγματος του φακέλου της Κύπρου από την Κυβέρνηση, αποτελεί και ιστορικό γεγονός ότι θα λειτουργήσει για πρώτη φορά στην ελληνική Βουλή εξεταστική των πραγμάτων επιτροπή, όπως προβλέπει το σύνταγμα και συμβαίνει σ' όλα τα κοινοβουλευτικά Πολιτεύματα.

Εύχομαι να δοθούν στην εξεταστική επιτροπή οι απαραίτητες αρμοδιότητες, ώστε να αποκαλυφθούν σε βάθος οι υπεύθυνοι της προδοσίας της Κύπρου".

Πρώτος μίλησε ο Μάρκος Νάτσινας, εκ μέρους των βουλευτών που υπέγραψαν την αίτηση για σύσταση της Εξεταστικής Επιτροπής, ο οποίος ανέφερε:

ΜΑΡΚΟΣ ΝΑΤΣΙΝΑΣ:

Κύριε Πρόεδρε, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

καταθέσαμε συνάδελφοι του ΠΑΣΟΚ πρόταση να ανοιχθεί ο φάκελος της Κύπρου, πρόταση να συσταθεί εξεταστική επιτροπή ειδικού ζητήματος, σύμφωνα με το άρθρο 68 του συντάγματος και 27 του Κανονιοσμού.

Η Επιτροπή αυτή συγκροτείται από βουλευτές όλων των κομμάτων της Βουλής και εξετάζει και ερευνά κάθε τι το οποίο πιστεύει ότι μπορεί να είναι χρήσιμο στο έργο της να διαλευκάνει τα στοιχεία και τα γεγονότα που συνθέτουν το ειδικό ζήτημα που καλείται να εξετάσει.

(Τη στιγμή αυτή εισέρχεται στην αίθουσα της Βουλής ο κ. Πρόεδρος της Κυβερνήσεως (Ανδρέας Παπανδρέου). Ορθιοι οι βουλευτές του ΠΑΣΟΚ χειροκροτούν ζωηρά και παρατεμένα).

Εκτελεί έργο ανακριτικό, εξετάζει μάρτυρες, ζητεί έγγραφα δημόσια από τους Υπουργούς και όταν συγκεντρώσει τις αποδείξεις τις αξιολογεί και συντάσσει πόρισμα, εισηγητική έκθεση, την οποία υποβάλλει στην Ολομέλεια της Βουλής. Στην εισηγητική αυτή έκθεση καταχωρούνται και οι τυχόν αντίθετες απόψεις μειοψηφιών. Τη σύσταση αυτής της επιτροπής εισηγούμαι να αποδεχθείτε και να ψηφίσετε για να ανοίξει ο φάκελος της Κύπρου.

Ηταν ένα από τα πρώτα αιτήματά μας, αιτήματα της Παράταξης μας να ανοίξει ο φάκελος τςη Κύπρου. Και αυτό όχι γιατί πιστεύαμε ότι έπρεπε να ακολουθηθεί μία διαδικασία σύμφωνα με μια νομική επιοταγή, αλλά γιταί πιστεύαμε και εξακολουθούμε να το πιστεύουμε, ότι ο αγώνας του κυπριακού λαού είναι συνέχεια του απελευθερωτικού αγώνα που ξεκίνησε ο ελληνισμός του 1821 και τα γεγονότα του αγώνα αυτού πρέπει να κταγραφούν και να είναι γνωστά όπως είναι στην πραγματικότητα και όχι με ψεύτικες εικόνες.

Τα γεγονότα αυτά συνθέτουν τη εθνική μας ψυχή και η εθνική μας ψυχή δεν μπορεί να συντίθεται με ψεύτικες εικόνες, γιατί πραγματικά τότε ψευτίζει η ίδια μας η εθνική ψυχή.

Τέλος πιστεύαμε ότι πρέπει για να τελειώσει η παράσταση της τραγωδίας της Κύπρου να εμφανιστεί στη σκηνή η θεά Νέμεση.

Από την πρώτη στιγμή που αναλάβαμε την εξουσία θελήσαμε να ανοίξουμε το φάκελο της Κύπρου, αλλά το συμφέρον του αγώνα που συνεχίζονταν επέβαλε να αναστείλουμε αυτή μας την επιθυμία. Η βραδύτητα μας μέχρι σήμερα δεν οφειλόταν σε κανένα ιδιοτελή σκοπό. Αντιλαμβάνεσθε ότι ένας αγώνας ενάντια στην επεκτακτική βουλημία της Τουρκίας ένας αγώνας ενάντια στα συμφέροντα που συμπλέκονται για την εξυπηρέτηση ιδιοτελών στρατηγικών σκοπών άλλων δυνάμεων έχει πολλές εναλλασσόμενες φάσεις και δεν είναι δυνατόν να δώσει την εγγύηση ότι αν σήμερα είναι συμφέρον να ανοίξουμε το φάκελο της Κύπρου, θα είναι και βραδύτερο συμφέρον.

Σήμερα όμως η κυβέρνηση, κρίνει ότι είναι συμφέρον να ανοίξουμε το φάκελο οτης Κύπρου και προχωρούμε με ήσυχη τη συνείδηση στο άνοιγμα του φακέλου.

Δεν θα πω περισσότερα για να αιτιολογήσω τη βραδύτητα μας. Ο ελληνικός λαος ξέρει ποιοι είμαστε και ξέρει ότι μόνο ένα έντονο συναίσθημα ευθύνης για τον αγώνα των κυπρίων αδελφών μας, μας έκανε να αναστείλουμε το άνοιγμα του φακέλου της Κύπρου,. Και ύστερα, όταν τα γεγονότα που θα εξετάσει η επιτροπή θα γίνουν γνωστά τότε θα μπορεί ο ελληνικός λαός να συνδέσει αυτά τα γεγονότα με τις εξελίξεις που επακολούθησαν και να διαπιστώσει την ορθότητα της απόφασης μας για την αναστολή μεχρι σήμερα του ανοίγματος του φακέλου.

Tο έργο που πρόκειται να επιτελέση η επιτροπή είναι και δύσκολο και επίπονο. Τα γεγονότα είναι σκορπισμένα σε ανθρώπους που αγωνίστηκαν για την ελευθερία της Κύπρου και όπως όλοι οι αγωνιστές έχουν τη σεμνότητα να μη προβάλουν το έργο τους για να δούνε. Η ιστορία είναι σκορπισμένη στους χιλιάδες νεκρούς, είναι σκορπισμένη στους πρόσφυγες, είναι σκορπισμένη στη δυστυχία και στον πόνο του κυπριακού λαού, είναι σκορπισμένη στους ενόχους που φρόντισαν να εξαφανίσουν όσο μπορούσαν τα στοιχεία τα οποία αποδείκνυαν την ενοχή τους. Ομως το εργο αυτό το επίπονο πρέπει να το αναλάβουμε εμείς το πολιτικό σώμα. Δεν είναι δυνατόν αυτό να το εμπιστευτούμε σε διοιητικούς παράγοντες. Γι' αυτό και δεν υπάρχει ένας φάκελος από διοικητικούς παράγοντες τον οποίο πρόκειται να ανοίξουμε για να αποκαλύψουμε κάποιο μυστικό. Δεν μπορούμε να το αναθέσουμε ούτε στη δικαστική εξουσία, γιατί και αυτή θα καταφύγει τελικα στη διοίκηση. Οταν δεν υπάρχουν κατηγορίες κατά συγκεκριμένων προσώπων η δικαστική εξουσία καταφεύγει στην αστυνομία για την έρευνα και έτσι η υπόθεση θα έφτανε πάλι ως διοικητικούς παράγοντες. Το θέμα της Κύπρου είναι καθαρά πολιτικό και εμείς πρέπει να επωμισθούμε την προσπάθεια αυτή της συγκέντρωσης των στοπχείων της καταγραφής και της πραγματικής ιστορίας της τραγωδίας της Κύπρου.

Στο επίπονο αυτό έργο θα έχουμε τη συνδρομή ολοκλήρου του ελληνικού λαού. Ολοι οι Ελληνες έχουμε σεβασμό για τον αγώνα των κυπρίων αδελφών μας και ξέρουμε τη σημασία της προσπάθειας αυτής της επιτροπής. Ξέρουμε ότι είναι έργο εθνικο-ιστορικό. Και γιατί πραγματικά η σημασία του αποτελέσματος του έργου της επιτροπής μπορεί να έχει απήχηση και σε διεθνές επίπεδο.

Οταν θα προσδιορίσουμε τις ευθύνες των ανθρώπων της εθνότητας μας, θα φανεί τι απομένει ως ευθύνη μεγάλη της Τουρκίας και θα φανεί που υπάρχει ευθύνη των συμφερόντων των ξένων δυνάμεων, που συμπλέκονται μέσα στον αγώνα του Κυπριακού λαού, για την ελευθερία του. Και θα έχει σημασία, γιατί οι προηγμένοι λαοί πρέπει να ενδιαφερθούν αφού ο στρατός, ο οποίος ενήργησε τη βάρβαρη εισβολή, εντάσσεται σε παρατάξεις εθνών που καταχωρούνται στα προηγμένα έθνη.

Και θα έχει σημασία και για τους αλλους λαούς, που δεν καταχωρούνται στους προηγμένους λαούς, γιατί ο αγώνας ενός μικρού λαού για την απόκτηση της ελευθερίας του είναι αγώνας που αντανακλά τον αγώνα όλων των λαών για εθνική ανεξαρτησία, για ίση συμμετοχή στην πρόοδο και στον πολιτισμό.

Το αποτέλεσμα της επιτροπής θα έχει σημασία και για την εσωτερική μας ζωή. Σε όλους τους έλληνες για χρόνια, υπάρχει το ερώτημα τι συνέβη και η Κύπρος βρέθηκε στην κρίσιμη ώρα αναχώρηση; Γνωρίζουν όλοι ότι το 1964 Ελληνόπουλα, του στάλθηκαν σε ένα σχηματισμό Μεραρχίας, αποτελούσαν ασφαλή θωράκιση της Κύπρου. Ποίος απέσυρε τη Μεραρχία και γιατί βρέθηκε ανοχύρωτη στην κρίσιμη ώρα η Κύπρος;

Και υπάρχει και το ερώτημα γιατί την ώρα της δοκιμασίας της η Κύπρος δεν είχε ούτε την ελάχιστη συνδρομή τη δική μας;

Στα ερωτήματα αυτά θα πρέπει να απαντήσει η επιτροπή. Πιστεύω ότι οι απαντήσεις της μπορούν να απατελέσουν την αναγεννητική αφετηρία αντιμετωπίσεως των προβλημάτων μας των εθνικών από το Λαό κατά τρόπο διαφορετικό, θα πρέπει να διαλυθούν τα "φαντάσματα" και οι "εφιάλτες" τπου δημιουργούν τα σκότη και θα πρέπει να εμπεδωθεί η εμπιστοσύνη στο υπαρκτό που θα βεβαιώσει η επιτροπή, σ' αυτό που έχουμε σ'αυτό που είμαστε, θα έχουμε εμπιστοσύνη για να μπορέσουμε να συνεχίσουμε τους αγώνες μας.

Ο χρόνος, μέσα στον οποίο η επιτροπή πρέπει να επιτελέσει το έργο της, πρέπει να είναι σύντομος. Βέβαια το έργο θα προσδιορίσει το χρόνο και όχι ο χρόνος το έργο, αλλά οπωσδήποτε πρέπει να είναι σύντομος. Παραδοσιακά οι εξεταστικές επιτροπές έχουν χρόνο 6 μηνών. Εγώ προσωπικά πιστεύω ότι σε 6 μήνες θα φανεί ποια είναι η προοπτική του έργου που απομένει στην επιτροπή, ώστε σε μία νέα προθεσμία, που δικαιούμεθα να δώσουμε η Ολομέλεια της Βουλής, να περιλάβουμε τις δυνατότητες εξετάσεως αυτού του έργου και να παραδοθεί στην προθεσμία που θα ορισθεί.

Κύριοι συνάδελφοι,

Οταν γίνεται μία εισήγηση για τη σύσταση μιας εξεταστικής επιτροπής, νομίζω ότι κυρίως θέμα της εισήγησης πρέπει να είναι η δικαιολόγηση της σύστασης της επιτροπής, ο προσδιορισμός του έργου της επιτροπής και οι συνέπειες, οι οποίες θα επακολουθήσουν από το έργο της Επιτροπής.

Το περιεχόμενο του ειδικού ζητήματος, που πρόκειται να εξετάσει η επιτροπή δεν είναι δυνατόν να προσδιοριστεί στην ομαλότητα του, γιατί είναι ακριβώς αυτό το ζητούμενο.

Ομως δεν είναι δυνατόν να είναι ολοκληρωμένη η εισήγηση, αν δε δοθεί ένα πλαίσιο γεγονότων που θα αποτελέσει την απαρχή της έρευνας όλων των γεγονότων, σ' όλη της την έκταση και στο βάθος των.

Θα αναφερθώ λοιπόν σύντομα στα γεγονότα αυτά.

Είμαστε στις αρχές του καλοκαιριού του 1974. Στην Αθήνα κυριαρχεί απόλυτα η δικτατορία του Ιωαννίδη. Στην Κύπρο αναπτύσσεται ένα εμφυλιοπολεμικό πνεύμα εναντίον του Μακαρίου, ένα πνεύμα όχι μόνο ως προπαγάνδα, αλλά και ως πράξη με δολοφονίες, με δολοπλοκίες, με εκβιασμούς, που εκτελούν άνθρωποι που έστειλε η χούντα από δω από την Ελλάδα και έχουν και κύπριους συμπαραστάτες.

Ο Μακάριος στις 2 Ιουλιου απευθύνει επιστολή- έκκληση στον τυπικό εκπρόσωπο της δικτατορίας, του Γκιζίκη και του ζητεί να σταματήσει αυτή η κατάσταση.

Διαδόσεις υπάρχουν ότι η χούντα οργανώνει και θα εκτελέσει πραξικόπημα ανατροπής του Μακαρίου. Τις διαδόσεις αυτές δε φαίνεται να τις πιστεύουν στην Κύπρο, όχι γιατί πείθονται στις καθησυχαστικές διαβεβαιώσεις των ανθρώπων της χούντας, αλλά γιατί δεν πιστεύουν ότι είναι δυατόν να φτάσουν σ' αυτό το μεγάλο έγκλημα,.

Ομως το έγκλημα αποτολμάται στις 15 Ιουλίου. Στρατός με τάνκς χτυπά το Προεδρικό Μέγαρο. Η Προεδρική φρουρά ανθίσταται και δίδει την ευκαιρία στο Μακάριο να διαφύγει. Θα φτάσει στην Πάφο, όπου θα οργανώσει μία δεύτερη εστία αντίστασης κατά των πραξικοπηματιών.

Ομως και η δεύτερη αυτή εστία θα σβήσει σύντομα διότι σε φονικότατες μάχες και άνισες μάχες, η χούντα επικρατήσει απόλυτα.

Ο Μακάριος θα φύγει από την Κύπρο, ύστερα και από τον κανονιοβολισμό και τη καταστροφή του ραδιοφωνικού σταθμού της Πάφου, από όπου απευθύνονταν. Η ακταιωρός Λεβέντης ήταν εκείνη, η οποία βομβάρδισε και κατέστρεψε το σταθμό τησ Πάφου.

Θα πει δε αργότερα ο Μακάριος ότι στοίχισε πολλή αιματοχυσία το πραξικόπημα.

Οι κυρίαρχοι πραξικοπηματίαι προσπαθούν να αποκαταστήσουν κρατική υπόσταση της Κύπρου που έμπλεξαν καίρια με την ανατροπή του Μακαρίου.

Με τον Σαμψών δεν πείθουν κανένα, ούτε στο εσωτερικό ούτε στο εξωτερικό. Και σε λίγες μέερες στις 20 Ιουλίου οι τούρκοι εισβάλλουν στο νησί. Θα αποβιβαστούν ανενόχλητοι. Κανένας δεν τους εμποδίζει. Ο λαός ύστερα από αρκετές ώρες συνειδητοποιεί το κακό και ξεκινάει ένα αγώνα, στον οποίο παρασύρει και το στρατό. Θα είναι ένας ηρωϊκός αγώνας. Αλλά τελικά οι τούρκοι θα επικρατήσουν και σε δυο φάσεις θα καταλάβουν το 37% του Κυπριακού εδάφους.

Ο απολογισμός 2.000 νεκροί δικοί μας, 1700 αγνοούμενοι και απαχθέντες από τους τούρκους και 200.000 πρόσφυγες. Υλικές ζημιές απροσδιόριστες.

Θα μου εποτρέψετε να σας δώσω μία εικόνα σύντομη με ορισμένα στατιστικά στοιχεία που έχω.

Το 80% των εκτάσεων που καλλιεργούνται με εσπεριδοειδή καταπαντούνται από τους τούρκους, το 45% στων ελαιώνων, το 100% της αξίας του συνόλου της κτηνοτροφίας. Και οι τούρκοι κατέχουν τα εργοστάσια στα οποία απασχολείτο το 33% του εργατικού δυναμικού του νησιού.

Αυτά είναι τα γεγονότα κύριοι συνάδελφοι, από τα οποία θα ξεκινήσει η επιτροπή. Αλλά τα γεγονότα αυτά, δεν ήλθαν μόνα τους. Τα γεγονότα αυτά τα γέννησαν προηγούμενες καταστάσεις, προηγούμενα γεγονότα. Η Επιτροπή θα ερευνήσει όλα αυτά τα γεγονότα. Τίποτα δε θα τη σταματήσει από το να διαπιστώσει και σε έκταση και σε βάθος τα γεγονότα εκείνα τα οποία πραγματικά είναι προσδιοριστικά της τραγωδίας της Κύπρου.

Ακόμα υπήρξαν εμφανείς πρωταγωνιστές του δράματος της Κύπρου, υπάρχουν όμως και άλλοι αφανείς. Και αυτούς, η επιτροπή θα ερευνήσει να τους βρει.

Στο σημείο αυτό, κύριοι συνάδελφοι, τελειώνω την εισήγησή μου, αλλά θα μου επιτρέψετε, αφού τελειώσω, να κάνω και μία άλλη διαπίστωση. Το άνοιγμα του φακέλου της Κύπρου που θ' αποφασίσουμε σήμερα, είναι μήνυμα στους αδελφούς μας της Κύπρου ότι ο αγώνας τους οι θυσίες τους, οι προσδοκίες τους, τα οράματα τους, είναι και προσδοκίες και οράματα διά μας. Ο Ελληνισμός περνά από την Κύπρο, είπε ο πρωθυπουργός μας και αυτό το υλοποιούμε με μία συνεχή συμπαράταξη, με μία συνεχή συμπαράσταση.

Το άνοιγμα του φακέλου της Κύπρου, δεν είναι μια παραχώρηση, μία προσφορά στους αδελφούς μας της Κύπρου. Είναι μία υπόθεση δική μας και δική τους. Τίποτα δεν διαφοροποιεί το ενδιαφέρον τους και το ενδιαφέρον μας. Εχουμε την ίδια εθνική ψυχή, έχουμε τις ίδιες υποχρεώσεις σ' εκείνους τους Ελληνες που πέρασαν, σ' εκείνους τους Ελληνες που έρχονται, να τους δώσουμε τη σημασία του αγώνα της λευτεριάς καθαρή και καθαγιασμένη, όπως την πήραμε από εκείνους που έφυγαν. Ποτέ η Ελλάδα στην ιστορία της δεν περπάτησε χώρια από την Κύπρο. Ο κάθε τόπος της Ελλάδας στην τόσο μακραίωνη ιστορία της ήταν στιγμές που είχε τις δικές του περιπέτειες, όμως ποτέ δεν χωρίστηκε από την τύχη της μεγάλης ο ενότητας που λέγεται ελληνισμός. Και το μήνυμα από την απόφαση για το άνοιγμα το φακέλου, είναι ότι ο ελληνισμός συνεχίζει με θάρρος και πίστη στον αγώνα για τη λευτεριά της Κύπρου.

(Ζωηρά ζειροκροτήματα από την Κυβερνητική Πτέρυγα).

Ακολούθησε στο βήμα ο Ανδρέας Παπανδρέου.