23.7.1974: Η εφημερίδα "Τάιμς" του Λονδίνου παραθέτει δηλώσεις του Χένρι Κίσσιγκερ για επικείμενη αλλαγή φρουράς στην Ελλάδα

S-2348

23.7.1974: Η ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ "ΤΑΙΜΣ" ΤΟΥ ΛΟΝΔΙΝΟΥ ΠΑΡΑΘΕΤΕΙ ΔΗΛΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΧΕΝΡΙ ΚΙΣΣΙΓΚΕΡ ΓΙΑ ΕΠΙΚΕΙΜΕΝΗ ΑΛΛΑΓΗ ΦΡΟΥΡΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΑΝΑΦΕΡΕΤΑΙ ΣΕ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΕΣ ΠΟΥ ΚΑΤΕΒΑΛΑΝ ΤΗΝ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΗ ΜΕΡΑ Ο ΑΜΕΡΙΚΑΝΟΣ ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ ΚΑΙ Η ΕΟΚ ΓΙΑ ΚΑΤΑΠΑΥΣΗ ΤΟΥ ΠΥΡΟΣ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΚΑΙ ΕΝΑΡΞΗ ΣΥΝΟΜΙΛΙΩΝ ΣΤΗ ΓΕΝΕΥΗ

Η εφημερίδα "Τάϊμς" του Λονδίνου σε ανταπόκριση της στις 23 Ιουλίου 1974 αναφέρεται σε ανακοίνωση από την Ουάσιγκτων και γράφει:

Ο δρ Κίσσιγκερ, υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ άφησε σήμερον να εννοηθεί ότι εξελίσσεται μια αλλαγή φρουράς στο στρατιωτικό καθεστώς της Ελλάδος.

Αλλά δήλωσε σε δημοσιογραφική διάσκεψη χθες ότι πιστεύει πως οι αλλαγές δεν θα έχουν επιπτώσεις στη συμφωνία καταπαύσεως του πυρός, πέραν της καθυστερήσεως για μια μέρα της ειρηνευτικής διασκέψεως της Γενεύης που αναμένεται να αρχίσει την προσεχή Τετάρτη.

Ο Κίσσιγκερ διεκήρυξε ότι οι ΗΠΑ υποστηρίζουν την επιστροφή στις Συνταγματικές διευθετήσεις που υπήρχαν πριν από το πραξικόπημα στην Κύπρο.

Ο δρ Κίσσιγκερ θα δεχθεί αργότερα σήμερα τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο, αλλά ως Εθνάρχη μάλλον παρά σαν αρχηγό κράτους. Ο κ. Κίσσιγκερ δήλωσε ότι δεν αποκλείεται βεβαίως επιστροφή του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου στην εξουσία.

Ο κ. Κίσσιγκερ δήλωσε ότι η "συγκεχυμένη κρίση" υπερπηδήθηκε. Ανεκοίνωσε ότι η Σοβιετική Ενωση ζήτησε όπως οι ΗΠΑ βοηθήσουν στην εκκένωση των 150 ρώσων που βρίσκονται στη Λευκωσία.

Πρόσθεσε ότι οι ΗΠΑ προσέφεραν στη Βρεττανία ομάδα πεζοναυτών για να βοηθήσουν στη βάση Δεκελείας, αλλά η προσφορά δεν έχει ληφθεί ακόμη.

Το Πεντάγωνο είχε εν τούτοις ανακοινώσει τη χρησιμοποίηση αμερικανικών ελικοπτέρων για τη μεταφορά 350 αμερικανών από τις βρεττανικές βάσεις στο αμερικανικό αεροπλανοφόρο "Ινχον".

Ο δρ Κίσσιγκερ τόνισε ότι δεν μπορεί να επιβεβαιώσει τις πληροφορίες ότι η Κυβέρνηση των Αθηνών ανετράπη από πραξικόπημα.

Επίσημοι δήλωσαν αργότερα ότι οι ΗΠΑ προώθησαν ιδέα ενός σχεδίου για τη μετακίνηση των ελλήνων στρατιωτικών που ανεμίχθησαν στο πραξικόπημα και αποδοχή της παραβιάσεως της εκεχειρίας. Δεν είναι φανερό ποιος ελέγχει την Αθήνα.

Στην ίδια έκδοση της εφημερίδας (23 Ιουλίου) δηοσιεύεται ανταπόκριση από την Γαλλία όπου προέβη σε δηλώσεις ο γάλλος υπουργός Εξωτερικών κ. Σοβανιάρκ.

Ο γάλλος υπουργός είπεν ότι βρισκόταν χθες (22 Ιουλίου) σε στενή επαφή με τον βρεττανό και τον αμερικανό συνάδελφο του και με τες γαλλικές πρεσβείες στην Αγκυρα και την Αθήνα.

Η δράση των εννέα της Ευρώπης ενετάθη τη νύκτα της χθες μετά τη επιδείνωση της κατάστασης στην Κύπρο, είπε ο Σοβανιάρκ.

Πρόσθεσε ότι επεκοινώνησε με τον Υπουργό Εξωτερικών της Βρεττανίας κ. Κάλλαχαν στις 10.30 το πρωί μετά την ναυτική σύγκρουση Ελλάδας και Τουρκίας.

Ο κ. Σοβανιάρκ εξέφρασε την ιδία ανησυχία και τόνισε ότι θα ήταν ορθό να επέμβουν οι εννέα και σημείωσε το γεγονός ότι οι χώρες της ΕΟΚ κινήθηκαν δυο φορές τις τελευταίες 48 ώρες.

Λίγα λεπτά αργότερα, είπε, μου τηλεφώνησε ο δρ Κίσσιγκερ για να μου πει ότι οι ΗΠΑ πρότειναν κατάπαυση του πυρός στις 4 το απόγευμα. Του απάντησα ότι θα καταβάλουμε προσπάθειες με τον ίδιο στόχο και φυσικά διαλέξαμε την ιδία μέρα και ώρα. Μου ξανατηλεφώνησε άλλες τρεις φορές κατά τη διάρκεια της νύκτας.

Μετά που ήλθα σε επαφή με τους συναδέλφους μου της ΕΟΚ τηλεφώνησα στους γάλλους πρεσβευτές στις 11.45 το βράδυ ότι πρέπει να επέμβουν προς την ελληνική και την τουρκική κυβέρνηση. Στην Αθήνα υπήρχε μια διαφορά χρόνου 20 λεπτών με την αμερικανική πρόταση. Στην Αγκυρα για τεχνικούς λόγους υπήρξε μια μεγαλύτερη καθυστέρηση.

Υπήρχεν εν τούτοις μια σύμπτωση προσπαθειών των εννέα με εκείνες των βρεττανών που έχουν ειδική ευθύνη στην Κύπρο και των ΗΠΑ που είχαν ειδικά ουσιαστικά μέσα στη διάθεση τους (οικονομική πίεση) δήλωσε ο υπουργός.

Οι διαπραγματεύσεις με τις ΗΠΑ πέτυχαν. Πήρα την πρωτοβουλία να πληροφορήσω τον δρα Κίσσιγκερ για την ενέργεια που πρότεινε η ΕΟΚ και αυτός σε τέσσερις κεχωρισμένες περιπτώσεις με πληροφόρησε για τους σκοπούς του. Υπήρχεν ως εκ τούτου ουσιαστικός παραλληλισμός.

Η Προεδρία της ΕΟΚ τόνισε ότι μπορούσε να δράσει με ουσιαστικό τρόπο σε περίπτωση ανάγκης. Οι διπλωματικοί αντιπρόσωποι μας στην Αγκυρα και την Αθήνα ήσαν μάλλον σκληροί. Αφήσαμε να φανεί ότι οι δύο αυτές χώρες, συνδεδεμένες με την ΕΟΚ πρέπει να εξετάσουν την πολύ απλή έκκληση μας που τους στέλλαμε, είπε.

Σε σχετική ερώτηση ο υπουργός Εξωτερικών τόνισε ότι για "λόγους φρονιμότητος" η ένωση των εννέα ζήτησε "μερική επιστροφή" στο προηγούμνο συνταγματικό καθεστώς της Κύπρου, αλλά όχι απαραιτήτως την επανεγκατάσταση του πλήρους "στάτους που υπήρχε προηγουμένως". Με άλλα λόγια της εγκαταστάσεως του προέδρου Μακαρίου.

Ο κ. Σοβανιάρκ είπε ότι είχε πληροφορήσει επίσης την Σοβιετική Ενωση για τις επεμβάσεις του στην Αγκυρα και Αθήνα και ότι η ρωσική στάση είναι "πασιφανής για τη μετριοπάθεια της" και ότι πρόει να έλθει σε επαφή με τον κ. Γκρομύκο τηλεφωνικώς σήμερα (23 Ιουλίου 1974).

Η επέμβαση της ΕΟΚ ήτο σε αντίθεση με την τελευταία κρίση στη Μέση Ανατολή όπου η κινητικότητα της ΕΟΚ ήτο πασιφανώς απούσα.

Εξ άλλου η εφημερίδα "Τάιμς" δημοσιεύει ανταπόκριση από την Ελλάδα και την Τουρκία στην οποία αναφέρεται πως οι δυο χώρες ανεκοίνωσαν τη συμφωνία για κατάπαυση του πυρός.

Η δήλωση του πρωθυπουργού κ. Ετζεβίτ έχει ως εξής:

"Η Τουρκία, μια χώρα που αγαπά την ειρήνη και σέβεται τις αποφάσεις των Ηνωμένων Εθνών, συνεφώνησε στην απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας για κατάπαυση του πυρός στην Κύπρο στις 5 το απόγευμα σήμερον.

Η εφημερίδα "Νταίηλι Μέιλ" σε ανταπόκριση του Γουίλλιαμ Λάουθερ από την Ουάσιγκτων έγραφε στις 23 Ιουλίου 1974:

Ο Υπουργός Εξωτερικών δρ Χένρι Κίσσιγκερ λέγει ότι το έχει επιτύχει και πάλι.

" Διότι ήτο αυτός και σύμφωνα με την Ουάσιγκτων μόνος, ο οποίος εξώθησε την κατάπαυση του πυρός που έφερε την ειρήνη στην Κύπρο.

Το έκαμε με το τυπικό στυλ του και όπως υπάρχει ισχυρισμός μεταξύ ενός πάρτι στην Καλιφόρνια, ενός ταξιδίου υπεράνω των ΗΠΑ και ενός ολονύκτιου τηλεφωνήματος με τον Λευκό Οίκο.

Το επείγον της υποθέσεως ξεκίνησε καθ' ον χρόνο ο Κίσσιγκερ και ο πρόεδρος Νίξον βρισκόταν σε διακοπές εργασίας στην εξοχική κατοικία του Προέδρου στο Σαν Κλεμέντε.

Αμέσως προειδοποίησαν την Ελλάδα και την Τουρκία ότι θα διακόψουν τη στρατιωτική βοήθεια και στις δυο χώρες, εάν ο πόλεμος ξεσπούσε μεταξύ τους. Και οι δυο χώρες εξαρτώνται από τα αμερικανικά όπλα και καμμιά χώρα δεν θα μπορέσει να αντέξει σε μια πλήρη σύρραξη χωρίς προμήθειες.

Από την περασμένη Πέμπτη ο δρ Κίσσιγκερ βρίσκετο σε στενή επαφή με τους δυτικογερμανούς με απότερο σκοπό να επεξεργασθούν κοινή φόρμουλα που θα έφερνε την Ελλάδα και την Τουρκία στις διαπραγματεύσεις στο Λονδίνο.

Ο Υφυπουργός Εξωτερικών Τζόζεφ Σίσκο εστάλη στην Αθήνα όπου την Παρασκευή εξασφάλισε την αποδοχή της Ελλάδας να προσέλθει σε συνομιλίες στο Λονδίνο.

Εχοντας τη συμφωνία αυτή στα χέρια του και μια πρόταση του δρος Κίσσιγκερ ότι μια Κυβέρνηση συμβιβασμού θα εγκαθιδρυθεί στη Λευκωσία προς αντικατάσταση της ελληνικής ομάδας που διενήργησε το πραξικόπημα, ο κ. Σίσκο ανεχώρησε για την Αγκυρα.

Εκεί εν τούτοις απέτυχε. Οι τούρκοι δεν ήσαν διατεθειμένοι να συζητήσουν σημβιβασμό μέχρις ότου ελάμβαναν μέτρα προς προστασία της τουρκοκυπριακής μειονότητας στην Κύπρο.

Αλλά επέμενε και κατά τη διάρκεια της Παρασκευής (προηγουμένης της τουρκικής εισβολης) οι τούρκοι δέχθηκαν να καθυστερήσουν στην εφαρμογή της εισβολής για 48 ώρες.

Ο Σίσκο επεκοινώνησε με τον δρα Κίσσιγκερ που βρισκόταν ακόμα στην Καλιφόρνια και διευθέτησε να εκμεταλλευθούν την περίοδο αυτή με εντατική διπλωματική δραστηριότητα.

Αλλά εντός ωρών οι τούρκοι άλλαξαν απόφαση για την καθυστέρηση και την αυγή άρχισε η εισβολή.

Η επίθεση άρχισε καθ' ον χρόνο ο κ. Σίσκο αναχωρούσε από την Αγκυρα για την Αθήνα για να προσπαθήσει να πείσει τους έλληνες να μη υποχωρήσουν στη συμφωνία που δέχθηκαν για να μεταβούν στο Λονδίνο για συνομιλίες.

Αυτό το διπλωματικό πήγαινε-έλα δεν ήταν εντελώς άχρηστο. Οι έλληνες δεν τον άφησαν με κενά χέρια ως εφοβείτο.

Μάλλον αντεπετέθησαν με αξίωση για κατάπαυση του πυρός στην Κύπρο και να αποσύρει η Τουρκία τις δυνάμεις της από τη νήσο.

Ο κ. Σίσκο πήρε την αξίωση της Ελλάδας και μετέβη πίσω στην Αγκυρα καθ' ον χρόνο ο κ. Κίσσιγκερ αναχωρούσε από την Καλιφόρνια για την Ουάσιγκτων.

Καθ' όλη τη διάρκεια του Σαββάτου και την Κυριακή ο δρ Κίσσιγκερ βρισκόταν στο τηλέφωνο στο Λευκό Οίκο και επικοινωνούσε με την Αθήνα, την Αγκυρα, το Λονδίνο και τον Πρόεδρο Νίξον στην Καλιφόρνια.

Ο Πρόεδρος Νίξον είχε μεταφέρει μαζί του το τηλέφωνο στην παραλία όπου πήγε για μπάνιο. Και σε μια τουλάχιστον περίπτωση ο δρ Κίσσιγκερ συζήτησε την κρίση με το Νίξον καθ' ον χρόνο έκαμνε ηλιοθεραπεία στην παραλία.

Κατά τη διάρκεια της Κυριακής ο δρ Κίσσιγκερ μίλησε μαζί με τον υπουργό Εξωτερικών της Βρεττανίας κ. Κάλλαχαν στο τηλέφωνο για πέντε φορές.

Στη συνέχεια στις 6 το απόγευμα της Κυριακής (ώρα Ουάσιγκτων) ο κ. Κίσσιγκερ μίλησε κατ' ευθείαν με την Αθήνα και την Αγκυρα με πρόταση συνοδευομένη με απειλή που θα εφάρμοζε.

Μετά από αυτό και οι δυο συμφώνησαν στην κατάπαυση του πυρός.

Εξάλλου ο Τζων Ντίκυ διπλωματικός ανταποκριτής της εφημερίδας γράφει σχετικά:

Ο κ. Κάλλαχαν δήλωσε χθες στη Βουλή: Εν όψει των διαβεβαιώσεων που δόθηκαν πιστεύω ότι οι συγκρούσεις στην Κύπρο θα τελειώσουν και η ταλαιπωρία του κυπριακού λαού θα τερματισθεί.

Ο υπουργός Εξωτερικών θα αναχωρήσει αύριο στη Βιέννη για ειρηνευτικές συνομιλίες.

Στην ίδια έκδοση της εφημερίδας (23.7.1974) δημοσιεύεται επίσης ανταπόκριση του Μάλκολμ Στιούαρτ από την Αθήνα, ο οποίος αναφέρει:

" Φόβοι ότι οι σκληροί του ελληνικού στρατού ήθελαν ανατροπή της αποφάσεως για κατάπαυση του πυρός στην Κύπρο για κατάπαυση του πυρός στην Κύπρο προκάλεσαν ανησυχία χθες στην Αθήνα.

Επειτα από την ανακοίνωση του καθεστώτος ότι αποδέχθηκε κατάπαυση του πυρός πληροφορίες μιλούν για κινήσεις αρμάτων στα προάστεια των Αθηνών.

Οι καταστηματάρχες έκλεισαν με τα καταστήματα τους και πήγαν στα σπίτια τους.

Οι αξιωματικοί των αρμάτων επέμενεν: "Πάμε στα στρατόπεδα μας, αλλά πρέπει να αναμένονται φασαρίες".

Φαίνεται ότι αξιωματικοί λέγουν την αλήθεια, αλλά αποτελεί κοινό μυστικό ότι ο διοικητής του Τρίτου Σώματος Στρατού Υποστράτηγος Ιωάννης Ντάβος, πιστεύει ότι ο καθησυχασμός των τούρκων θα οδηγήσει σε περαιτέρω αξιώσεις.

Εν τω μεταξύ υπάρχουν αντιβρεττανικά αισθήματα στην Αθήνα και ορισμένες εφημερίδες ισχυρίζονται ότι βρεττανικά ελικόπτερα και πλοία βοήθησαν τους τούρκους κατά την εισβολή.

Η Βρεττανική πρεσβεία διέψευσε τις πληροφορίες αυτές".

Ο ίδιος ανταποκριτής μεταδίδει: "Αγανακτισμένοι έλληνες λιθοβόλησαν τη βρεττανική πρεσβεία χθες τη νύκτα με αποτέλεσμα να θρυμματισθούν υαλοπίνακες των παραθύρων και να καταστραφούν αυτοκίνητα που βρίσκονταν στο προαύλιο.

Οι διαδηλωτές έγραψαν συνθήματα στους τοίχους ισχυριζόμενοι ότι η Βρεττανία βοήθησε την τουρκική εισβολή. Προσπάθησαν επίσης να σπάσουν την είσοδο της πρεσβείας.

Σε ένα στάδιο ένας νεαρός άρχισε να αναρριχάται επί του τοίχου της πρεσβευτικής κατοικίας. Εκείνη τη στιγμή μέσα στο σπίτι βρισκόταν μόνο η σύζυγος του πρεσβευτού Σερ Ρόμπιν Χούπερ.

Διπλωμάτες κατόρθωσαν να την μεταφέρουν στην πρεσβεία.

Ο εκπρόσωπος της Πρεσβείας στο Λονδίνο κ. Τσιαρλς Γουάϊραϊτ, δήλωσε: "Πρόκειται για ένα μεγάλο ψέμα. Σε καμμιά περίπτωση οι βρεττανικές δυνάμεις δεν βοήθησαν τους τούρκους με οποιονδήποτε τρόπο".

Ο Φίλιπ Κνίγκτλεϋ σε ανταπόκριση του από την Αγκυρα μετέδωσε τα εξής:

ΑΓΚΥΡΑ 23 ΙΟΥΛΙΟΥ: Η Τουρκία θα πιέσει για τη διχοτόμηση της Κύπρου στις συνομιλίες της Γενεύης. Ο κ. Τουράν Γκιουνές, Υπουργός Εξωτερικών που αναμένεται να αναχωρήσει για τις συνομιλίες αύριο, φεύγει με ένα σχέδιο διχοτόμησης, το οποίο θεωρεί σαν το μόνο ικανό να φέρει μόνιμη ειρήνη στην Κύπρο.

Το σχέδιο προβλέπει διχοτόμηση αλλά οι τούρκοι προτιμούν τη λέξη διαχωρισμός. Πρόκειται για τη δημιουργία διαχωριστών περιοχών, με μια τρίτη ουδέτερη που να διαχωρίζει τις δυο περιοχές.

Η γραμμή μπορεί να περάσει από τη δυτική Κερύνεια μέχρι τη Λάρνακα και από την περιοχή της Πράσινης Γραμμής στη Λευκωσία, η οποία διαχωρίζει τις δυο συνοικίες της Λευκωσίας.

Στο παρελθόν το κύριο εμπόδιο στη διχοτόμηση ήτο η δυσκολία στην μετακίνηση των τουρκοκυπρίων από τις περιοχές που ελέγχονται από τους έλληνες. Τώρα ο κ. Ισμαήλ Μποζκούρτ, Πρόεδρος της τουρκοκυπριακής "Εθνοσυνελεύσεως" που βρίσκεται στην Αγκυρα κατά τη διάρκεια της κρίσεως, λέγει ότι είναι βέβαιος ότι η τουρκοκυπριακή κοινότητα επιθυμεί να προβεί σε μια τέτοια ενέργεια εάν έχει σταθερές εγγυήσεις στη νέα περιοχή. Το πρόβλημα που εγείρεται σε ένα τέτοιο σχέδιο είνα το καθεστώς του διαχωριζομένου νησιού.

Κύκλοι της τουρκικής Κυβερνήσεως μιλούν για μια "ανεξάρτητη ομοσπονδία κρατών" αλλά προς το παρόν δεν προσφέρουν σταθερές ιδέες για το πως αυτή η Ομοσπονδία θα κυβερνάται ή από ποιον, εκτός από του να δίδουν έμφαση στο γεγονός ότι δεν θα είναι ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος.

ο Ετζεβίτ, ο πρωθυπουργός της Τουρκίας, μιλά για κυρίαρχη και ανεξάρτητη Κύπρο", αλλά λέγει επίσης ότι η τουρκική παρουσία στη νήσο είναι αδιαμφισβήτητη. Αυτός ήταν στόχος μας και τον πετύχαμε. Η Κερύνεια θα μείνει για πάντα τουρκική" είπεν ο κ. Ετζεβίτ.