Πρώτη Ηλεκτρονική Ιστορία της Κύπρου

image

Δωρεάν προσφορά σε ερευνητές, μελετητές, φοιτητές, μαθητές και δημοσιογράφους.

Από την Κύπρο στην αρχαιότητα, μέχρι την Κύπρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η αγγλοκρατία, η ΕΟΚΑ, το πραξικόπημα, το σχέδιο Ανάν, η Ευρωπαϊκή Ένωση.

Αρχείο Παναγιώτη Παπαδημήτρη

papademetris-pΜοναδικό αρχείο στο οποίο μπορείτε να προστρέξετε και να αναζητήσετε εύκολα και γρήγορα αυτό που θέλετε για μια περίοδο 8.000 ετών για την Ιστορία της Κύπρου.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ

14.10.75Ο αμερικανός υπουργός Εξ. ΧένριΚίσσιγκερ αγωνίζεται σκληρά για να παρεμποδίσει τη διενέργεια έρευνας που διεξάγει ηΕπιτροπήΣπάικς τουΚογκρέσσου για τη στάση που τήρησε ο ίδιος και ηCIA έναντι τουΠραξικοπήματος και της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο

S-2326

14.10.1975: Ο ΑΜΕΡΙΚΑΝΟΣ ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ ΧΕΝΡΙ ΚΙΣΣΙΓΚΕΡ ΑΓΩΝΙΖΕΤΑΙ ΣΚΛΗΡΑ ΓΙΑ ΝΑ ΠΑΡΕΜΠΟΔΙΣΕΙ ΤΗ ΔΙΕΝΕΡΓΕΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΠΟΥ ΔΙΕΞΑΓΕΙ Η ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΣΠΑΙΚΣ ΤΟΥ ΚΟΓΚΡΕΣΣΟΥ ΓΙΑ ΤΗ ΣΤΑΣΗ ΠΟΥ ΤΗΡΗΣE Ο ΙΔΙΟΣ ΚΑΙ Η ΣΙΑ ΕΝΑΝΤΙ ΤΟΥ ΠΡΑΞΙΚΟΠΗΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΚΗΣ ΕΙΣΒΟΛΗΣ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ

Η αμερικανική Γερουσία ανέθεσε σε ειδική επιτροπή της υπό τον Οτις Σπάϊκς να διερευνήσει τη στάση των αμερικανικών υπηρεσιών Κατασκοπείας και Αντικατασκοπείας και ευρύτερα της ΣΙΑ κατά το πραξικόπημα και την εισβολή στην Κύπρο τον Ιούλιο του 1974.

Στην Επιτροπή κατατέθηκαν διάφορα έγγραφα από τον υπουργό Εξωτερικών Χένρι Κίσσιγκερ, τα οποία θεωρούνταν "αθωα". Ωστόσο ο Κίσσιγκερ απαγόρευσε τη δημοσίευση του πιο σημαντικού εγγράφου,-ενός εγγράφου του υπευθύνου του Στέητ Ντηπάτμεντ για τις μεσανατολικες υποθέσεις Τόμας ή Τομ Μπόγιατ.

Ο Κίσσιγκερ απαγόρευσε ακόμα στον υφιστάμενο του να καταθέσει το έγγραφο.

Στο υπόμνημα αναφερόταν ότι ο Δημήτριος Ιωαννίδης είχε ειδοποιήσει τις Ηνωμενες Πολιτείες ότι θα ανέτρεπτε τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο, οι οποίες δεν λήφθηκαν υπόψη, ενώ προέβαινε σε αναφορές για σοβαρά λάθη της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ που διηύθυνε ο Χένρι Κίσσιγκερ.

Ειδικότερα, σύμφωνα με πληροφορίες που αφέθηκαν να διαρρεύσουν ανεπίσημα στην Ουάσιγκτων στις 4 Οκτωβρίου 1975 (Αγών 5.10.1975) στο υπόμνημα διαψεύδονταν οι ισχυρισμοί του Χένρι Κίσσιγκερ ότι δεν είχε ενημερωθεί και δεν γνώριζε ότι θα γινόταν εισβολή στην Κύπρο.

Το υπόμνημα ή "ειδικό μνημόνιο" αναφερόταν ότι ο Δημήτριος Ιωαννίδης είχε ειδοποιήσει το Στέητ Ντηπάρμεντ για το πραξικόπημα που προετοίμαζε εναντίον του Μακαρίου στην Κύπρο.

Τα βασικά στοιχεία του μνημονίου όπως επιβεβαίωναν έγκυρες πηγές στη Ουάσιγκτων, σύμφωνα με τον ΑΓΩΝΑ (5.10.1975) αντανακλούσαν "κατά κάποιο τρόπο" στην έκθεση που υπέβαλε στην Επιτροπή Πάικ της Βουλής ο σύμβουλος της Επιτροπής Σηρλ Φιλντ.

Τα κύρια στοιχεία του υπομνήματος του Τομ Μπόγιατ σύμφωνα με την ίδια ανταπόκριση έχουν ως εξής:

"Το Στέητ Ντηπάρμεντ είχε ενημερωθεί από τις αρχές του Ιουνίου του 1974 έμμεσα, αλλά ποοσωπικά από τον ίδιο τον Ιωαννίδη, ότι η Αθήνα ετοίμαζε δράση εναντίον του Μακαρίου στην Κύπρο, αλλά η Ουάσιγκτων αγνόησε το στοιχείο αυτό, ακόμη και όταν πλήθαιναν οι ενδείξεις ότι το σχέδιο της χούντας προχωρούσε στην πραγματοποίηση του.

Από τη πρώτη ημέρα του πραξικοπήματος στην Κύπρο αμερικανικές υπηρεσίες στην Τουρκία περιλαμβανομένων και των διπλωματικών είχαν επισημάνει και είχαν προβλέψει με ακρίβεια την τουρκική εισβολή στην Κύπρο. Αλλά και πάλι στην Ουάσιγκτων όλα αυτά δεν ελήφθησαν υπ' όψη.

Οι αμερικανικές υπηρεσίες αντίθετα δεν είχαν προβλέψει ότι οι τούρκοι θα παραβίαζαν την ανακωχή του Ιουλίου και ότι θα έκαναν νέα παραβίαση τον Αύγουστο με μεγαλύτερης εκτάσεως απόδοση".

Η έκθεση Φηλντ, αποδίδει τις "κολοσσιαίες ανακρίβειες" των πληροφοριών που παρείχαν οι υπηρεσίες στην "φιλοσοφία του καθησυχασμόυ" που σ' ό,τι αφορά στην Κύπρο πρυτάνευε στην Ουάσιγκτων και στην "προκατάληψη" που υπήρχε εναντίον της πολιτικής του Μακαρίου και του ιδίου προσωπικά.

Τα αντιμακαριακά αισθήματα εξακολουθούν να επικροτούν στο Στέητ Ντηπάρμεντ και μετά την δημοκρατική αλλαγή στην Ελλάδα. Στο κείμενο της εκθέσεως του Τζακ Μπους του Γραφείου της Επιτροπής Πάϊκ που έλαβε την κατάθεση του πρώην πρεσβευτού Τάσκα από υπό μορφή συνεντεύξεως αποκαλύπτεται το εξής:

"Οταν λίγο μετά το πραξικόπημα ο βοηθός υπουργός Εξωτερικών Αρθουρ Χάρτμαν, πήγε στην Ελλάδα πληροφόρησε τη νέα δημοκρατική Κυβέρνηση ότι: "Χάριν του συμφέροντος της μελλοντικής διευθετήσεως του Κυπριακού είναι απαραίτητο ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος να μην επιστρέψη στην Κύπρο".

Ο Χάρτμαν πληροφόρησε τους κατάπληκτους Ελληνες επισήμους που ήσαν από πολύ παλιά φίλοι του Αρχιεπισκόπου, ότι δεν είχε το δικαίωμα να πει τίποτε περισσότερο".

Η ύπαρξη του εγγράφου Μπόγιατ ήλθε στην επιφάνεια κατά τη διάρκεια της ένορκης κατάθεσης ενώπιον της επιτροπής του ανωτάτου υπαλλήλου του Στέητ Ντηπάρμεντ Μπους, υπευθύνου για την Κύπρο στο υπουργείο το καλοκαίρι του 1974.

Από την κατάθεση του διπλωμάτη αυτού, αναφερόταν σε σχετική ανταπόκριση από τη Ουάσιγκτων (Αγών 17.10.1975), αποκαλύφθηκε η ύπαρξη του αρχικού μνημονίου, το οποίο ο ίδιος συνέταξε τότε και η ύπαρξη, επίσης μιας σειράς άλλων εγγράφων, τόσο της ΣΙΑ όσο και άλλων κρατικών υπηρεσιών για όσα έγιναν, αλλά επίσης και για όσα δεν έγιναν ή δεν αναφέρθηκαν κατά τις κρίσιμες εκείνες εβδομάδες του καλοκαιριού του 1974 στην Αθήνα, τη Λευκωσία, την Αγγλία αλλά και την ίδια την Ουάσιγκτων, όπου συγκεντρώνονταν τότε όλες οι σχετικές πληροφορίες, αποκαλύψεις, ντοκουμέντα κλπ αλλά και όπου επίσης καθορίζονταν και απεστέλλοντο οι οδηγίες προς τα τρία αυτά νευραλγικά κέντρα της Κυπριακής κρίσης.

Η επιμονή του Κίσσιγκερ να μη κατατεθεί το υπόμνημα του Τομ Μπόγιατ προκάλεσε ένταση στις σχέσεις της Επιτροπής Σπάϊκ η οποία τελικά πήρε διαστάσεις και η Επιτροπή αποφάσισε στις 2 Οκτωβρίου 1975 με πέντε ψήφους υπέρ και τρεις εναντίον όπως κλητεύσει τον Κίσσιγκερ για να παρουσιασθεί ενώπον της για να καταθέσει το σχετικό υπόμνημα.

Με την ψηφοφορία αυτή δεν μπορούσε να κλητευθεί ο Κίσσιγκερ γιατι απαιτούνταν περισσσότεροι ψήφοι. Ετσι η Επιτροπή συνήλθε και την επομένη και με ψήφους 9 υπέρ έναντι 2, με μια νέα απόφαση της καλούσε τον Χένρι Κίσσιγκερ να παραδώσει το υπόμνημα του Τομ Μπόγιατ.

O Οτις (Αγών 4.10.1975) αναφερόμενος στο θέμα της κλήτευσης του Κίσσιγκερ είπε στους δημοσιογράφους "ότι η απόφαση για την κλήτευση του κ. Κίσσιγκερ ελήφθη με 9 ψήφους έναντι 2 και πρόσθεσε ότι εξακολουθούν να υπάρχουν πολύ σοβαρές διαφωνίες μεταξύ της Επιτροπής του και του Στέητ Ντηπάρμεντ σχετικά με τις οδηγίες του κ. Κίσσιγκερ προς τους υφισταμένους του να μη καταθέσουν στις επιτροπές του Κογκέσσου".

Ενώπιον της Επιτροπής κλήθηκε την ίδια μέρα και ο ναύαρχος Ιμμάν, αρχηγός της Αντικατασκοπείας του αμερικανικού Ναυτικού.

Παρ' όλον ότι τίποτε δεν ανακοινώθηκε ανταποκριτές από την Ουάσιγκτων ανέφεραν ότι η κατάθεση του Ναυάρχου Ιμμάν σχετιζόταν με τα όσα αναφέρθηκαν στην Επιτροπή για το ενδεχόμενο να παρεμβαλλόταν ο έκτος στόλος μεταξύ Κϋπρου και Τουρκίας ώστε να παρεμποδισθεί η εισβολή-πράγμα που φερόταν να είχε απορρίψει ο Χένρι Κίσσιγκερ.

Η Επιτροπή Σπάϊκς έδωσε τελικά στον Κίσσιγκερ προθεσμία μέχρι τα μέσα Οκτωβρίου 1975 απειλώντας με λήψη μέτρων.

Στις 16 Οκτωβρίου παραμονή της λήξης του τελεσιγράφου ενώ ο Κίσσιγκερ βρισκόταν στην Οττάβα του Καναδά επανέλαβε ότι δεν θα κατέθετε στην Επιτροπή το σημαντικό υπόμνημα του Τόμας ή Τομ Μπόγιατ, του υπευθύνου για τις μεσαναστολικές υποθέσεις του Στέητ Ντηπάτμεντ.

Στις δηλώσεις του ο Κίσσιγκερ είχε αναφέρει ότι αποκλείει την παράδοση του σχετικού εγγράφου στην Επιτροπή για πολλούς και διαφόρους λόγους "αλλά κυρίως επειδή θέλει να προστατεύσει το απόρρητο και την προσωπική ευθύνη των υπηρεσιακών παραγόντων του υπουργείου των Εξωτερικών".

Ωστόσο έπευσε να προσθέσει ότι ήταν έτοιμος να παράσχει προσωπικώς και προφορικώς κάθε δυνατή πληροφορία "εφόσον τούτο βεβαίως δεν θα έβλαπτε το ύψιστα συμφέροντα των Ηνωμένων Πολιτειών".

Ο Κίσσιγκερ ενημέρωσε και γραπτώς τον πρόεδρο της Επιτροπής Οτις Σπάϊκς για την άρνηση του να ικανοποιήσει το αίτημά της τονίζοντας σύμφωνα με τον ειδικό συνεργάτη του "Ασσοσιέτεντ Πρες", Τζιμ Ανταμς ότι αγνόησε τις αποφάσεις της Επιτροπής γιατί αν της έδιδε, το επίμαχο υπόμνημα "αναπόφευκτα τούτο θα είχε καταστρεπτικές συνέπειες για τη διαδικασία λήψης αποφάσεων από μέρους του υπουργείου των Εξωτερικών, το οποίο θα ήθελε να προστατεύσει από πιθανές παρεμβάσεεις παρόμοιες προς εκείνες του γνωστού αντικομμουνιστού Γερουσιαστού Τζόζεφ Μακκάρθυ που είχε δημιουργήσει την εντύπωση ότι διείσδυση των κομμουνιστών στο υπουργείο το 1949 είχε οδηγήσει στην απώλεια της Κίνας".

Ο Κίσσιγκερ εμφανίστηκε τελικά ενώπιον της Επιτροπής (Φιλελεύθερος 1.11.1975) και σύμφωνα με ανταπόκριση από την Ουάσιγκτων αρνήθηκε και πάλι να καταθέσει το υπόμνημα του Τόμας Μπόγιατ.

Είμαστε πεπεισμένοι, είπε ο Κίσσιγκερ στην Επιτροπή, ότι η περαιτέρω αναμόχλευση του θέματος θα προκαλέσει εμπόδια στη λειτουργία της εξωτερικής πολιτικής μας.

Η Επιτροπή οδηγούσε τα πράγματα στα άκρα και στις 14 Νοεμβρίου 1975 αποφάσισε με ψήφους 10 υπέρ και δυο εναντίον να απαγγείλει κατηγορίες εναντίον του Κίσσιγκερ για περιφρόνηση του Κογκρέσσου.

Η απόφαση λήφθηκε παρά την προειδοποίηση του Ρεμπουπλικάνου Γερουσιαστη Ρόμπερτ Μακλόου ότι ο αμερικανός Πρόεδρος κ. Φορντ αποφάσισε να χρησιμοποιήσει τα προνόμοια του και να μη παραδώσει τα έγγραφα.

Η εφημερίδα "Βήμα" των Αθηνών που δημοσίευσε λεπτομέρειες της έκθεσης που ετοίμασε η Επιτροπή (Αγών 14.10.1975) έγραψε σχετικά με τις προσπάθειες της Επιτροπής να συγκεντρώσει τα έγγραφα και να πάρει καταθέσεις από τους διάφορους εμπλεκομένους:

"Χρειάσθηκε πολλή προσπάθεια εκ μέρους της Επιτροπής για να πεισθούν ο Λευκός Οίκος και το Στέητ Ντηπάρμεντ να παραδώσουν έγγραφα και άλλα στοιχεία από τα οποία θα μπορούσε να τεκμηριωθεί κατά πόσο η ΣΙΑ και η αμερικανική Κυβέρνηση γνώριζαν εκ των προτέρων την προώθηση σχεδίων για το πραξικόπημα στην Κύπρο ή σε ποιο βαθμό ήταν ενήμερες των τουρκικών προετοιμασιών. Μόνον όταν η Eπιτροπή προκάλεσε δικαστική παρέμβαση και απείλησε ότι "θα φέρει τον Πρόεδρο υπόδικο στο Κογκρέσσο" υποχώρησε ο Λευκός Οίκος και επέτρεψε να παραδοθούν στην Επιτροπή Σπάικ ορισμένα έγγραφα της ΣΙΑ, της υπηρεσίας Εθνικής Ασφαλείαςκαι άλλων μυστικών υπηρεσιών.

Η Επιτροπή χρειάσθηκε να προσφύγει και πάλι στη δικαιοσύνη για να επιτραπεί σε μερικούς μάρτυρες που είχαν κληθεί, όλοοι εν ενεργεία ή πρώην ανώτερα στελέχη του Στέητ Ντηπάρμεντ να καταθέσουν. Ο υπουργός Εξωτερικών κ. Κίσσιγκερ αντιδρούσε και το θέμα δεν είχε ακόμη οριστικά λυθεί, μολονότι ορισμένοι μάρτυρες και προσήλθαν και κατέθεσαν αρκετά στοιχεία σε δημόσιες μυστικές συνεδριάσεις της Επιτροπής. Μεταξύ αυτών, ο άλλοτε Αμερικανός πρεσβευτής στη Λευκωσία Ταίηλορ Μπέλτσερ και ο αρμόδιος του κυπριακού γραφείου του Στέητ Ντηπάτμεντ την εποχή που έγινε το πραξικόπημα και η τουρκιή εισβολή στη νήσο κ. Μπόγιατ. Στην Επιτροπή κατετέθη επίσης και συέντευξη-κατάθεση που έδωσε ο αμερικανός πρεσβευτής στην Αθήνα κ. Τάσκα στον ανωτερο υπάλληλο της Επιτροπής κ. Μπους.

Το πρώτο δεκαπενθήμερο του Φεβρουαρίου του 1976 (Φιλελεύθερος 13.2.1976) ο Κίσσιγκερ απείλησε με παραίτηση αν διαπίστωνε ότι οι κατηγορίες εναντίον της ΣΙΑ και του υπουργείου του μείωναν τη δυνατότητα του να διευθύνει την αμερικανική εξωτερική πολιτική.

Tελικά η Επιτροπή Σπάϊκς έδωσε την έκθεση της στη δημοσιότητα χωρίς το μνημόνιο του Τομ Μπόγιατ.

Στην έκθεση μεταξύ άλλων αποκαλυπτόταν ο στενός δεσμός του Ιωαννίδη με την ΣΙΑ και τονιζόταν ότι το Στέητ Ντηπάμεντ "άφησε" την εισβολή να γίνει...