27.8.1974: Οι τούρκοι δεσμοφύλακες στην Τουρκία, συνεχίζοντας το παιχνίδι του τρόμου σε βάρος 200 Ελλήνων αιχμαλώτων, τους αφήνουν εκτεθειμένους στη βαναυσότητα των τούρκων της Ανατολίας

S-2315

27.8.1974: ΟΙ ΤΟΥΡΚΟΙ ΔΕΣΜΟΦΥΛΑΚΕΣ ΣΥΝΕΧΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΤΟΥ ΤΡΟΜΟΥ ΣΕ ΒΑΡΟΣ 200 ΕΛΛΗΝΩΝ ΑΙΧΜΑΛΩΤΩΝ ΤΟΥΣ ΑΦΗΝΟΥΝ ΕΚΤΕΘΕΙΜΕΝΟΥΣ ΣΤΗ ΒΑΝΑΥΣΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΤΟΥΡΚΩΝ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΑΣ ΚΑΘΩΣ ΤΟ ΤΡΑΙΝΟ ΠΟΥ ΤΟΥΣ ΜΕΤΑΦΕΡΕΙ "ΕΚΤΡΟΧΙΑΖΕΤΑΙ" ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΥΝ ΤΟΝ ΚΙΝΔΥΝΟ ΛΙΝΤΣΑΡΙΣΜΑΤΟΣ

Στις 27 Αυγούστου 1974 οι υπεύθυνοι των φυλακών των Αδάνων στις οποίες κρατούνταν εκατοντάδες αχμάλωτοι από την τουρική εισβολή του Ιουλίου αποφάσισαν να μεταφέρουν με τραίνο 200 αιχμαλώτους στις φυλακές της Αμάσειας μιας πόλης που απέχει 80 χιλιόμετρα από τις ακτές του Εύξεινου Πόντου.

Η μεταφορά γινόταν με τραίνο και όπως σε κάθε περίπτωση οι τούρκοι φρουροί έπαιξαν και πάλι το παιχνιδι του τρόμου για άλλη μια φορά.

Σε κάποιο στάδιο το τραίνο "εκτροχιάστηκε" και οι κύπριοι αιχμάλωτοι βρέθηκαν μπροστά στον κίνδυνο λιντσαρίσματος από εκατοντάδες τούρκους της Ανατολίας οι οποίοι επετέθησαν εναντίον τους με όποιο μέσο διέθεταν.

Μετέδωσε σχετικά το πρακτορείο ειδήσεων Ρόϊτερ:

"Αμαξοστοιχία μεταφέρουσα 200 έλληνες και ελληνοκύπριους αιχμαλώτους πολέμου από τα Αδανα της νότιας Τουρκίας στην Αμάσεια στο βορρά εκτροχιάστηκε το απόγευμα μεταξύ του χωριού Μουσαλιόζου στην περιοχή Τοκάτ, 400 χιλιόμετρα βορειανατολικά της Αγκυρας.

Μετά το δυστύχημα που οφείλεται σε πλημμύρες οι φρουροί και ενισχύσεις που εστάλησαν στην περιοχή αναγκάστηκαν να προστατεύσουν τους αιχμαλώτους από τους τούρκους χωρικούς που επεχείρησαν να βάλουν φωτιά στον συρμό.

Τελικά φάλαγγα από πέντε πούλμαν μετέφερε τους έλληνες αιχμαλώτους από τους οποίους κανένας δεν τραυματίστηκε ούτε απέδρασε.

Η Αμάσεια βρίσκεται σε απόσταση 80 χιλιομέτρων από τις ακτές του Ευξεινου Πόντου.

Οι αιχμάλωτοι μεταφέρονται με μεγάλη στρατιωτική συνοδεία".

Στην Αμάσεια σύμφωνα με το Ρόιτερ είχαν μεταφερθεί άλλοι 450 αιχμάλωτοι.

Μερικοί από αυτούς αφηγήθηκαν:

ΡΟΓΗΡΟΣ ΣΙΗΠΙΛΛΗΣ, διοικητικός Γραμματέας του ΘΟΚ ο οποίος συνελήφθη στο Τριμίθι της Κερύνειας και μεταφέρθηκε στις τουρκικές φυλακές (ΑΓΩΝ 27.10.1974):

"Μπήκαμε στο τραίνο, το οποίο και ξεκίνησε γύρω στις 6 μ.μ. προς άγνωστη για μας κατεύθυνση. Γύρω στις 10 π.μ. της άλλης ημέρας ξαφνικά το τραίνο σταμάτησε και οι τούρκοι μας είπαν ότι "κάτι" χάλασε και μας έβαλαν σε λεωφορεία. Κι' από το σημείο αυτό άρχισε η μεγάλη δοκιμασία. Χιλιάδες τούρκοι χωρικοί καθ' οδόν μας υποδέχοντο με πέτρες, ξυνάρια και γιουχαϊσματα. Στο Τοκάτ μας ανέμενε όχλος, ο οποίος χωρίς κανέναν λόγο μας απειλούσε συνεχώς με λυντσάρισμα.

Πολλοί από τους αιχμαλώτους τραυματίστηκαν από τα κτυπήματα των τούρκων χωρικών. Η δομιμασία μας αυτή κράτησε τέσσερις ολόκληρες ώρες".

ΓΙΑΝΝΗΣ ΦΥΛΑΚΤΗΣ, 56 χρόνων, έγγαμος και πατέρας τριών παιδιών. Συνελήφθη στο χωριό του, το Κάρμι και από εκεί μεταφέρθηκε στην Αμάσεια με το μοιραίο τραίνο (Φιλελεύθερος 26.9.74):.

"Την 30ην Ιουλίου με συνέλαβαν οι τούρκοι μαζί με άλλους στο χωριό μας, το Κάρμι.

Παραμείναμε στα σπιτια μας διότι τα Ηνωμένα Εθνη που επεσκέφθηκαν το χωριό μας είπαν ότι δεν κινδυνεύαμε. Μετά απο δυο ημέρες όμως οι τούρκοι μας συνάθροισαν όλους στη εκκλησία και εκεί, μπροστά στα παιδιά μας και τις οικογένειες μας, μας συνέλαβαν όλους τους άνδρες.

Ενώ μας έβαζαν εις τα αυτοκίνητα οι γυναίκες και τα μωρά εκλιπαρούσαν με κλάματα να μας αφήσουν.

Οι τούρκοι όμως μας οδήγησαν στην Αγύρτα, όπου μας πήραν τα χρήματα, τα ρολόγια και τους αναπτήρες και αφού μας έδεσαν τα χέρια και τα μάτια, μας φόρτωσαν και πάλιν στα αυτοκίνητα. Μας οδήγησαν στην Κερύνεια και μετά στο Πέντε Μίλι. Εκεί ένας φρουρός με έσπρωξε με λύσσα, και έπεσα κάτω από το αυτοκίνητο, ενώ δυο άλλοι άρχισαν να με κτυπούν. Ο ένας μου έβγαλε το παντελόνι και με ανέβασαν εις το πλοίον με το εσώβρακο.

Εις το πλοίον είδα ένα αξιωματικόν και του είπα τουρκικά ότι είναι ντροπή να παραμένω με τα εσώρουχα. Τότε αυτός διέταξε και μου έδωσαν παντελόνι.

Μας επήραν εις τη Μερσίναν και απ' εκεί με αυτοκίνητα στα Αδανα.

Εδώ μας ετοποθέτησαν στο νοσοκομείο της μονάδας διότι έλιωσαν τα πισινά μου. Μου καθάρισαν τις πληγές βγάζοντας από πάνω μου ολόκληρα κομμάτια σάρκας.

Παρέμεινα στο νοσοκομείο τρεις ημέρες. Μετά με οδήγησαν στο θάλαμο όπου μετά δυο ημέρες με επεσκέφθη γιατρός με δυο αστέρες. Μου είπε στα ελληνικά: "Ελα εσύ εδώ".

Με πήραν πάλιν στο νοσοκομείο όπου ο γιατρός βρίζοντας με άρχισε να μου αφαιρεί από το ένα μερί- το άλλο είχε γιατρευθεί- κομμάτια από κρέας.

Πονούσα τόσο πολύ που δάγκανα τα χέρια μου κλαίγοντας.

Μετά με οδήγησαν πίσω εις τον θάλαμον.

Οταν πηγαίναμεν στο αποχωρητήριον οι φρουροί που συναντούσαμε εκεί μας συνόδευαν και μας κτυπούσαν.

Μετά από λίγες μέρες μας επεσκέφθη ο διοικητής του στρατοπέδου και μας είπεν ότι θα φεύγαμε.

Μας φόρτωσαν στα αυτοκίνητα και ξεκινήσαμε. Οχι όμως για μακρυά. Σε ένα μίλι περίπου σε ένα σταυροδόμι τα αυτοκίνητα σταμάτησαν και μας κατέβασαν όλους κάτω.

Εδώ υπήρχαν κάτι σκάλες και μας οδήγησαν εκεί. Υπήρχαν πολλοί στρατιώτες και αστυνομικοί οι οποίοι μας κτυπούσαν με τα όπλα και μας κλωτσούσαν.

Η ώρα 7 τη νύκτα μας φόρτωσαν σε ένα τραίνο. Κατά την διάρκεια της διαδρομής περάσαμε από πολλά χωριά όπου το τραίνο σταματούσε και οι κάτοικοι μας ύβρζαν, μας έφτυναν και μας φώναζαν ότι θα μας κόψουν τον λαιμόν.

Ιδρώσαμε από την υπερβολική ζέστη και πολλοί έβγαζαν στις φανέλλες τους, τις έσφιγγαν και έπιναν τον ιδρώτα τους. Αυτό μέχρι τις δύο το μεσημέρι. Είμασταν μέσα στα βαγόνια στιβαγμένοι και κάθε λίγο σταματούσαν στα χωριά για να μας βλέπουν οι κάτοικοι και να μας τρομοκρατούν.

Το πρωί μας είχαν δώσει ελιές, ψωμί, αναρή αλμυρή και ένα αυγό, το μοναδικό που φάγαμεν εδώ και δυο μήνες. Νερόν δεν μας είχαν δώσει και μέχρι το μεσημέρι υποφέραμεν από την δίψαν.

Το μεσημέρι φτάσαμεν σ' ένα χωριόν όπου μας κατέβασαν ενώ όλοι οι κάτοικοι του χωριού, μας περικύκλωσαν και μας έφτυναν, μας απειλούσαν και κάνοντας νεύμα με τα χέρια τους ότι θα μας κόψουν τα κεφάλια.

Εδώ φοβηθήκαμε περισσότερο από κάθε άλλη φορά. Νομίσαμε ότι θα μας παρέδιδαν εις τον όχλο.

Ευτυχώς όμως είδαμε να έρχονται πολλά λεωφορεία και αισθανθήκαμε ανακούφιση διότι καταλάβαμε ότι κάπου αλλού θα μας μετέφεραν.

Είμαστε 450 πρόσωπα και μας έβαλαν μέσα στα αυτοκίνητα τον ένα πάνω στον άλλο.

Ξεκινήσαμε και προτού αισθανθούμε σιγουριά που αφήσαμε πίσω μας τον όχλο μπήκαμε σε μια πόλη, όπου μας περίμενε μεγάλο πλήθος παό πολίτες.

Εγώ καθόμουνα μπροστά μαζί με τον κοινοτάρχη του Καρμιού. Το πλήθος χοροπηδούσε και ούρλιαζε ενώ περικύκλωσε τα αυτοκίνητα.

Οταν άρχισαν να σπάζουν τα τζάμια του αυτοκινήτου εμείς πέσαμε όλοι κάτω για να μη μας κτυπούν. Ενώ ήμουν ξαπλωμένος ένας από τους φρουρούς μου έδωσε μια κλωτσιά στο μέρος όπου είχα πληγές. Ενιωσα τόσον πόνο που το ξεφωνητό μου εκάλυψε και αυτή την βοήν του πλήθους.

Περάσαμε και απ' εδώ με την ψυχή στα χέρια και τη νύκτα η ώρα 11 φθάσαμε στην Αμάσεια.

Στην Αμάσια παραμείναμε ένα μήνα περίπου. Εδώ η διαμονή μας ήταν υποφερτή. Δηλαδή μας έδιδαν για φαγητό φασόλια, ρεβύθια και ιδιαιτέρως φακή.

Βέβαια όχι με μεγάλη ποσότητα, αλλά τόσον όση θα μας κρατούσε στη ζωή. Από πλευράς συμπεριφοράς εδώ τρώγαμε ξύλο μόνο όταν πηγαίναμε στα αποχωρητήρια.

Την περασμένη Τρίτη μας είπαν να πάμε για μπάνιο. Βγήκαμε από τους θαλάμους. Παντού υπήρχαν στρατιώτες οι, οποίοι μαζί με κρατουμένους πολιτικούς μας κτυπούσαν. Ακόμη και ένας πολίτης που πουλούσε ντομάτες και φθαρτά άρχισε να μας κτυπά όποιον εύρισκε μπροστά του.

Οταν κάναμε μπάνιο... Μπάνιο όμως ήταν αυτό; Φαντασθήτε ότι έπρεπε σε 20 λεπτά να λουστούν 450 πρόσωπα.

Μετά μας έδωσαν ρούχα και παπούτσια και μας οδήγησαν στους θαλάμους.

Την άλλην ημέρα μας φόρτωσαν στα αυτοκίνητα και μας οδήγησαν εις την Μερσίνα. Στο δρόμο τα αυτοκίνητα σταμάτησαν η ώρα 4 το πρωί και οι αξιωματικοί μας είπαν ότι θα τρώγαμε.

Πού να βρεθεί όμως όρεξη για φαϊ. Τρέμαμε όλοι από το τσουκτερό κρύο. Τέτοιο κρύο δεν ξανάνοιωσα ποτέ μου. Ακουα καραμανιάν και κρύον και δεν πίστευα.

Μετά τη Μερσίνα μας οδήγησαν στα Αδανα και απ' εκεί στη Κύπρο...

ΑΒΡΑΑΜ ΑΒΡΑΑΜ, από τα Μέσανα της Πάφου, μέλος του Εφεδρικού Σώματος (Φ.29.10.1974):

"Βρισκόμουν στις φυλακές με άλλους συναδέλφους μου όταν έγινε η εισβολή. Μόλις άρχισαν οι βομβαδισμοί δόθηκε διαταγή και μας άφησαν ελεύθερους. Τρέχαμε σχεδόν ημίγυμνοι μέσα στους δρόμους, όπως τα αρνιά που πάνε για σφαγή. Με την έκκληση της τότε κυβερνήσεως πήγα σε αστυνομικό σταθμό και πήρα όπλο. Με άλλους συναδέλφους μου μπήκαμε δίπλα στο στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ και επανδρώσαμε φυλάκια.

Σε μια έφοδο μας προελάσαμε μέχρι το τουρκικό χωριό Μιντζέλι. Στην πάροδο του χρόνου μας περικύκλωσσαν 600 τούρκοι Αλεξιπτωτιστές καθώς και τεθωρακισμένα.

Αναγκαστήκαμε να παραδοθούμε. Αντιλήφθηκα ότι τουλάχιστον επτά μέλη του εφεδρικού ήσαν νεκροί. Αλλα μέλη του εφεδρικού που έρχονταν προς το μέρος μας για να μας ενισχύσουν συνελήφθησαν από τους εισβολείς και εξετελέσθησαν εν ψυχρώ.

Μετά την σύλληψη μας άρχισαν οι κακουχίες, η πείνα και η εξαντλητική ανάκριση. Μας μετέφεραν στο Κιόνελι όπου αξιωματικοί της αστυνομίας και του στρατού μας ανέκριναν. Μας κτυπούσαν και μας ποδοπατούσαν για ολόκληρες ώρες για να τους αποκαλύψουμε στρατιωτικά μυστικά

Τα βάσανά μας συμεχίστηκαν στο πλοίο που μας μετέφερε στα Αδανα. Εκεί με έκπληξη μας είδαμε τον τουρκοκύπριο ηγέτη Οσμάν Ορέκ, ο οποίος μας υπέβαλε διάφορες ερωτήσεις.

Υστερα μας μετέφεραν στο τραίνο για να μας πάρουν στις φυλακές της Αμάσιας. Στο δρόμο συνέβη το γνωστό δυστύχμα. Μας περικύκλωσαν χιλιάδες τούρκοι χωρικοί οι οποίοι μας επετέθησαν με ρόπαλα, σίδερα, πέτρες και ήθελαν να μας λυντσάρουν. Μόνο ο Θεός ξερει πως γλυτώσαμε τον θάνατο.

ΣΩΦΡΟΝΙΟΣ ΜΑΝΤΗΣ: "Με συνέλαβαν στην Αμμόχωστο. Τρία πρόσωπα που συνελήφθησαν μαζί μου εξετελέσθησαν εν ψυχρώ. Κοντά σε δεξαμενή έξω από την Αμμόχωστο. Αλλοι τρεις σώθηκαν την τελευταία στιγμή χάρη στην επέμβαση τούρκου αξιωματικού.

Εμεινα 14 ώρες δεμένος, ενώ άλλοι αιχμάλωτοι 22 ώρες καθώς μεταφέρονταν στην Τουρκία. Μας αφήρεσαν, τα σχοινιά μόνο, όταν φθάσαμε στις φυλακές των Αδάνων. Ολοι ένοιωθαν φρικτούς πόνους και όταν ζητήσαμε γιατρό μας ξυλοκόπησαν".

Ενας πολύ από αυτούς που μεταφέρθηκαν στην Αμάσεια ήταν ο Αγαθοκλής Αστραίος, ο οποίος κατόρθωσε να μεταφέρει σε τέτοια απόσταση και υπό τις σκληρές συνθήκες της σύλληψης κυπριακές λίρες μαζί του.

ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ ΚΟΛΟΜΒΟΣ, από την Κερύνεια, ηλικίας 51 ετών (Φ. 23.10.74):

"Οι τούρκοι με συνέλαβαν στις 26 Αυγούστου στη Θέρμια.

Ημουν μέσα στο τραίνο όταν έγινε το δυστύχημα στην πόλη Τοκάτ. Ενώ περιμέναμε λεωφορεία για να μας μεταφέρουν στις φυλακές, μας επετέθησαν εκατοντάδες χωρικοί οι οποίοι κρατούσαν μαχαίρια, ξύλα και άλλα αντικείμενα. Ευτυχώς οι στρατιώτες και οι αστυνομικοί μας προστάστευσαν από σίγουρο λυντσάρισμα. Πάντως μας κακοποίησαν πολύ κατά τη αιχμαλωσία μας. Μείναμε στα Αδανα γύρω στις 26 ημέρες μετά μας μετέφεραν στην Αμάσια.

ΑΝΔΡΕΑΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ από τον Τράχωνα. Συνελήφθη στη Νεάπολη και κακοποιήθηκε άγρια:

"Είχα την ατυχία να είμαι στο τραίνο που μεταφέρανε τους αιχμαλώτους από τα Αδανα στην Αμάσια. Χιλιάδες τούρκοι μας επετέθησαν με ξύλα σίδερα και άλλα. Πρωί μεσημέρι και νύκτα τρώγαμε ξύλο. Το φαγητό μας φακή, ρεβύθια και βαζάνια.

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΙΤΙΔΗΣ (ΑΓΩΝ 27.10.1974):

"Στην Αμάσια διέμενα στο θάλαμο 2 μαζί με 30 άτομα. Δεν αργήσαμε να γίνουμε μια οικογένεια. Ενας όμως ξεχώρισε από τις πρώτες μέρες. Εγινε ο προστάτης μας. Ο πατέρας μας και ας είχε σχεδόν την ίδια ηλικία μαζί μας. Ηταν ο Αγαθοκλής Αστραίος.

Σε κάθε σύλληψη ακολουθούσε συνήθως και έρευνα, χρήματα, ρολόγια και ότι άλλο είχε μια κάποια αξία πήγαινε στις τζέπες των Μεχμετζίκ.

Ο Αγαθοκλής Αστραίος ήταν μεταξύ των "τυχερών". Εφθασε στο θάλαμο "2" στην Αμάσεια έχοντας στην τζέπη του 120 λίρες. Οι υπόλοιποι δεν είχαμε ούτε γρόσι.

Στη δεύτερη κι' όλας μέρα ήλθε η πρώτη έκπληξ: Από ένα μήλο στον καθ' ένα. Εχει και για τον εαυτό του. Την άλλη μέρα από ένα λοκκούμι. Την παραπάνω από μια ντομάτα. Κάποιος κυριεύτηκε από το πάθος και έφαγε τη ντομάτα κάποιου άλλου. Ο Αγαθοκλής έδωσε τη δική του.

Πώς το κατάφερνε και αγόραζε όλα αυτά τα πράγματα;

Ο υπεύθυνος του θαλάμου ήταν Χότζιας. Ανθρωπος του Θεού. Μια καλή καρδιά.

Φρόντισε ώστε μια φορά την εβδομάδα να έρχεται άνθρωπος από την Τράπεζα. Κάθε κυπριακή λίρα την άλλαζε με 30 τουρκικές. Μια λίστα στο Χότζια με το χρειαζόμενα και με λίγες ώρες ο θάλαμος "2" γιόρταζε.

Σιγά, σιγά όμως οι λίρες λιγόστευαν. Τα φρούτα και το λοκούμια έγιναν πολυτέλεια.

Τα κρεμμύδια και τα πιπέρια έγιναν το καθημερινό ψώνισμα. Μόνο σε λίγο κρεμμύδι ή λίγο πιπέρι μπορούσε κανείς να φάει το νερόβραστα φαγητά του συσσιτίου.

Πριν από λίγες μέρες ο Αγαθοκλής μας είπε λυπημένος:

"Πρέπει να σταματήσουμε την πολυτέλεια του κρεμμυδιού και του πιπεριού. Μου έμειναν μόνο δέκα λίρες. Θα τις φυλάξουμε για κανένα φάρμακο, αν αρρωστήσει κανένας; Μοναδική εξαίρεση έκαμε το περασμένο Σάββατο που ήταν η επέτειος των γάμων μου: Από ένα μήλο στον καθένα.

Σε μένα η δόσις ήταν διπλή, είπε.

Ο Αγαθοκλής Αστραίος δεν μας κράτησε μόνο στη ζωή. Μας έδινε κάθε μέρα μαθήματα ανθρωπιάς. Στο κουτί της Πανδώρας με τις αναφορές ήταν η ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο. Με τέτοια ψυχική δύναμη δεν μπορεί παρά να ξεπεράσουμε τον Γολγοθά μας και να φτάσουμε στην Ανάσταση".